روایت «شیر مدرسه»/ لزوم ادامه برنامه مصرف «شیر» در کنار خانواده

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری فارس، در برخی کشورها برنامه شیر مدارس به بیش از 120 سال می‌رسد و هدف اصلی آن نیز تغذیه کودکان و نوجوانان با شیر به عنوان کامل‌ترین غذاست زیرا همه نیازهای تغذیه‌ای یک فرد را تأمین می‌کند.

 در برنامه شیر مدارس تلاش این است که در مدرسه و سر کلاس همه بچه ها به همراه معلمان شان شیر بنوشند؛ متاسفانه اجرای پروژه ملی شیر مدارس به دلیل عدم تأمین منابع مالی به حالت تعطیل درآمده است. اما این باعث نمی‌شود که اولیای دانش‌آموزان از سلامت دلبند خود بگذرند و آینده‌ای نه چندان خوش برای فرزندانشان ترسیم کنند.

آثار عدم مصرف شیر و فراورده‌های شیری در بزرگسالی از قبیل پوکی استخوان، پوسیدگی دندان، کوتاه شدن قد، میزان بهره هوشی، مشکلات گوارشی و... قابل جبران نیست. پس بیایید از همین امروز برای سلامت فرزندانمان دست به کار شویم زیرا شیر یعنی زندگی، و زندگی را از فرزندانمان دریغ نکنیم.

فرهنگ سازی مصرف شیر در مدرسه به عنوان یک اصل اهمیت دارد

وحید مفید استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص روز جهانی شیر گفت: شیر مدرسه از دیرباز به صورت حرکت جهانی در بسیاری کشورها در برنامه مدارس قرار گرفته است. چرا که  کودکان در سنین رشد هستند و بیشترین نیاز را به مواد مغذی، ویتامین ها، پروتئین ها و کلسیم دارند.

وی افزود: اصرار به مصرف شیر مدرسه، فرهنگسازی مصرف شیر در بین دانش‌آموزان است. در برنامه های جهانی تأکید شده است تا مصرف شیر دانش‌آموزان در کنار معلم‌شان باشد تا فرهنگسازی شود. چرا که به طور معمول الگوی دانش‌آموز در مدرسه معلم وی است و هرکاری که معلم انجام دهد، دانش آموز نیز همان کار را انجام می‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود تا حتما سر کلاس و با حضور معلمان شیر مصرف شود.

استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در ایران طی سالیان متمادی مصرف شیر در مدرسه در قالب طرح  «شیر مدرسه» انجام شده است، بیان داشت: بعد از هدفمندی یارانه‌ها، تأمین اعتبار و بودجه شیر مدرسه تخصیص نیافت و این طرح از برنامه‌ها خارج شد که بدون شک به وضعیت تغذیه‌ای در کشور صدمه وارد می‌کند.

مفید درباره افزایش قیمت شیر در ایران اظهار داشت: این افزایش قیمت در سرانه مصرف شیر و لبنیات در خانواده‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد و این در حالیست که تثبیت قیمت شیر در بسیاری از کشورهای اروپایی که اقتصاد بازار آزاد نیز دارند، در دستور کار دولت ها قرار دارد به گونه ای که به طور غیرمستقیم شرایطی ایجاد می‌شود که این محصولات لبنی که از اقلام اساسی مصرف خانوارها است، با قیمت مناسب به دست مردم کشورها برسد.

وی افزود: در ایران براساس اطلاعات ارائه شده از دامداران، به دلیل نوساناتی که در تأمین ارز نهادهای دامی وجود داشته است، قیمت تمام شده شیر خام بالا رفته است و وقتی قیمت تمام شده شیر بالا رود و شیر خام با قیمت بالاتر به کارخانه ها تحویل گردد، قیمت محصولات نیز بالا می رود.

استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: در حال حاضر مشکلی که ایجاد شده علی‌رغم قیمت مصوب اعلام شده برای شیر خام،کارخانه های لبنی به ناچار شیر را بالاتر از قیمت اعلام شده خریداری می‌کنند که نتیجه آن ایجاد چالش های جدی در این صنعت و به دنبال آن خطرات جبران ناپذیری برای سلامت عمومی خواهد بود.

مفید در ادامه به مصرف شیر دانش آموزان در دوران کرونا که کلاس های خود را به صورت مجازی می گذرانند، اشاره کرد و اظهار داشت: می‌توان برنامه مصرف شیر در کنار خانواده را در نظر داشت.

وی با بیان اینکه در موج سوم کرونا متخصصین توصیه می کنند تا سیستم بدنی مردم  تقویت شود، گفت: افراد سالم و با سیستم ایمنی مناسب، در صورت ابتلا به  کرونا با یک دوره استراحت بهبود پیدا می‌کنند و لذا با تغذیه مناسب می‌توانیم از پیش زمینه های مقابله با کرونا را فراهم کنیم.

استادیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خواستار تامین شرایط مناسب برای مصرف شیر شد تا تأثیری در سرانه مصرف نداشته باشیم. چرا که در حال حاضر سرانه مصرف شیر در کشور نصف سرانه توصیه شده توسط متخصصین است و ادامه داد: بنابراین باید فکری اندیشیده شود تا بتوانیم شیر و لبنیات را با شرایط مطلوب و مناسب برای مردم تامین کنیم که تاثیری در سرانه مصرف شان نداشته باشد.

مستنداتی داریم که اثرگذاری و سودمندی مصرف شیر به اثبات رسیده است

جلال الدین میرزای رزاز سرپرست انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور گفت: در حوزه لبنیات به خصوص شیر ثابت شده که این مواد غذایی بر سلامت افراد موثر است و عل‌یرغم اینکه برخی در حوزه طب سنتی ورود پیدا کردند و مردم را از مصرف لبنیات همچون شیر، ماست و سایر فرآورده های لبنی منع می‌کنند، این مورد به لحاظ علمی ثابت شده است.

وی افزود: میزان مصرف سالیانه هر نفر ایرانی از شیر و لبنیات بین 65 تا 70 لیتر و این آمار در کشورهای توسعه یافته حدود 200 لیتر است؛  افرادی که شیر و لبنیات مصرف می کنند دیرتر به پوکی استخوان مبتلا می شوند و به لحاظ مصرف نوع چربی که در لبنیات است نه تنها برای سلامتی مضر نیست بلکه تحقیقاتی داریم که نشان داده این چربی لبنیات که حداکثر می تواند 3 درصد در شیر باشد، کمک کننده است و خاصیت‌های ضدالتهابی، تومور و سرطانی به اثبات رسیده که به عنوان عامل پیشگیری کننده از بیماری است و افرادی که دچار بیماری هستند، بیماری شان کند می شود. 

طرح شیر مدرسه، تقویت شاخص سلامتی جامعه است

حسن چمنی کارشناس صنعت شیر درباره  شیر مدرسه اعلام کرد: شیر به عنوان کامل ترین غذای طبیعی، همواره مورد توجه بشر بوده است. این در حالی است که شواهد تاریخی حداقل از شش هزار سال قبل، نشانه‌های قابل انکار استفاده برنامه‌ریزی شده از شیر را نشان می دهند.

وی گفت: در عصر حاضر بخش مهمی از هرم های غذایی تایید شده توسط سازمان های غذا و داروی کشورها و نیز سازمان های بین المللی نظیر WHOو FAO به شیر و فرآورده های آن اختصاص دارد. بی شک یکی از برنامه های مهم، تاثیرگذار و گسترده در مورد ترویج مصرف شیر، طرح توزیع شیر در مدارس است که در برخی از کشورها سابقه ای به درازای یک قرن دارد. نیوزیلند از سال 1937 میلادی و ژاپن از سال 1946 به صورت جدی طرح شیر مدرسه را در دستور کار قرار داده و به طور مستمر آن را دنبال کرده‌اند.

چمنی افزود: در حال حاضر حدود صد کشور جهان از فقیرترین کشورها تا کشورهای برخوردار آسیایی، اروپایی غربی و آمریکای شمالی طرح شیر مدرسه را دنبال می کنند. از حدود سه دهه قبل سازمان غذا و کشاورزی (FAO) مسؤولیت هماهنگی برنامه های مرتبط با شیر مدرسه را در سطح جهان برعهده دارد و به مناسبت روز جهانی شیر مدرسه هر سال برنامه های متنوعی در کشورها برگزار می شود.

این کارشناس صنعت شیر با بیان اینکه سابقه توزیع شیر مدرسه در ایران نیز به سال 1336 و زمان ایجاد اولین کارخانه صنعتی تولید شیر سالم کشور  می‌رسد، بیان داشت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 79 برای اولین بار طرح شیر مدرسه به صورت آزمایشی آغاز و در سال های بعد به همه کشور و مقاطع تحصیلی تعمیم داده شد.

هدف طرح توزیع شیر مدرسه

چمنی طرح شیر مدرسه را شامل دو هدف دانست و گفت: اولین هدف ایجاد عادت و رفتار ماندگار در کودکان برای استمرار مصرف شیر از کودکی تا بزرگسالی و سالمندی است. دومین هدف اطمینان از دریافت کافی مواد مغذی موردنیاز رشد کودکان به ویژه کفایت دریافت کلسیم است که در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی تصریح کرد: همه می دانیم که رشد طولی تا سن سی سالگی اتفاق می افتد و پس از آن رشد طولی متوقف و به طور معمول رشد عرضی آغاز می شود. کلسیم نقش تعیین کننده ای در استحکام و سلامتی استخوان ها و دندان ها دارد و جذب آن تنها تا حدود سی سالگی اتفاق می افتد.

این کارشناس صنعت شیر با بیان اینکه جذب کلسیم در سنین 8 تا 18 سالگی چند برابر سایر سنین است، اظهار داشت: استخوان ها بانک کلسیم بدن هستند و علاوه بر نیازهای ساختمانی، تأمین کننده کلسیم موردنیاز مغز در طول حیات انسان هستند. کلسیم، ماشین انتقال فرامین مغز به قسمت های مختلف بدن است و به همین دلیل مغز، مهمترین و بزرگترین مصرف کننده کلسیم است.

چمنی گفت: از این رو افزایش ضریب تراکم استخوان برای جلوگیری از اختلالات مختلف و به ویژه پوکی استخوان بسیار مهم است. از سوی دیگر میزان نیاز روزانه به کلسیم بالا است و این میزان جز از مسیر مصرف کافی و مستمر شیر و فرآورده های آن تأمین نمی شود. این توضیحات به خوبی گویای اهمیت توجه به شیر به مدرسه است.

وی با اشاره به اینکه تغذیه مناسب کودکان در برخی کشورها نتایج بسیار مثبتی را نشان می دهد، بیان داشت: گزارشی که در آوریل 2019 از سوی وزارت آموزش و پرورش، ورزش و علوم ژاپن منتشر شد نشان می دهد متوسط وزن کودکان 6 ساله ژاپنی از سال 1955 تاکنون به میزان ده کیلو و متوسط قد آنها به میزان 13 سانتی متر افزایش یافته است. در سه برنامه مختلف روزانه دانش آموزان ژاپن، شیر پای ثابت و هر روزه است.

این کارشناس صنعت شیر گفت: اتحادیه اروپا در سال گذشته 105 میلیون یورو برای توزیع شیر و فرآورده های شیری بین دانش آموزان اتحادیه اروپا اختصاص داده است. در کانادا به کمک دامداران و صنعت شیر آن کشور سازمانی برای آموزش و تشویق هر چه بیشتر کودکان برای مصرف کافی شیر و فرآورده های آن تاسیس شده است. این موارد فقط گوشه‌ای از تلاش های منسجم بین المللی برای ارتقای شاخص سلامتی این جوامع از طریق افزایش سرانه مصرف شیر است.

چمنی با بیان اینکه اجرای طرح شیر مدرسه در ایران با فراز و نشیب های فراوانی همراه بوده است، اظهار داشت: مهمترین دلیل آن عدم تخصیص بودجه های مصوب این طرح بوده است. تجربیات بین المللی نشان می دهد که اعتبار طرح شیر مدرسه از سه طریق دولت ها، خانواده‌ها و زنجیره های مرتبط با صنعت شیر تامین می شود. در برخی از مناطق سازمان های مردم نهاد و خیریه نیز در این امر مشارکت می کنند.

وی گفت: در ایران متولی برنامه شیر مدرسه، دولت است و اگر ناتوان از تامین بودجه باشد، طرح متوقف می شود. اهمیت مصرف شیر در ارتقای شاخص سلامتی، ایمنی بدن، طول عمر همراه با سلامتی و کارآمدی، افزایش بهره هوشی، سلامت دندان ها و استحکام استخوان ها به اندازه ای است که در صورت فرهنگ سازی مناسب بخش های دیگر اجتماعی و به ویژه خانواده ها در این کار سهم خواهند داشت.

 این کارشناس صنعت شیر در ادامه افزود: خوشبختانه صنایع لبنی در گذشته همراهی مناسبی با این طرح داشته اند و در صورت وجود حساسیت در وزارت بهداشت و آموزش و پرورش، می توان به راه اندازی و تداوم طرح شیر مدرسه امیدوار بود.                  

انتهای پیام/