خبرگزاری فارس- گروه رسانه: همانطور که می دانید امروز -8 مهرماه- روز جهانی پادکست است. رسانه ای که در دنیای مدرن ایجاد شده و طرفداران زیادی دارد. در سال ۲۰۰۴ بود که یک روزنامه نگار انگلیسی به نام بن همرسلی در ستونی در روزنامه گاردین اسم پادکست را که ترکیبی از دوکلمه پاد و برادکست است پیشنهاد داد. در فارسی هم برای آن جایگزین هایی نظیر تدوین صوتی یا پادپخش ساخته شد. اما پادکست اسمی است که امروزه بسیار رایج و متداول شده است.
ساخت پادکست به افراد این امکان را میدهد تا نوعی ارتباط با مخاطبین خود ایجاد کنند که سریعتر و بهینهتر است. در واقع هنگامی که شما تصمیم میگیرید پادکست بسازید، صدای شما به صورت مستقیم و بیواسطه به گوش کاربران میرسد و نیازی به سانسور یا دریافت تاییدیه از سازمانی ندارید. لازم به گفتن نیست که صدا نسبت به متن چه مزیتهایی دارد؛ گاهی لحن یک جمله که از زبان گوینده شنیده میشود، معنی جمله را تغییر میدهد یا تاثیر آن را دوچندان میکند؛ نتیجهای که هرگز از طریق نوشتن نمیتوان به آن دست یافت.
8 مهر روز جهانی پادکست نامگذاری شده ، واژه ای که علیرغم همه گیرشدنش در دنیا، در دوسال گذشته در ایران رشد چشمگیری داشته و توانسته است بخش زیادی از کاربران ایرانی را به خود وابسته کند. همین بهانه ای شد تا با «محمد خلیلی»، پژوهشگر مدیریت مطالعات تنظیمگری ساترا بهمناسبت روز جهانی پادکست گفت وگویی داشته باشیم:
**بهطور کلی درباره تاریخچه پادکست که صحبت میشود، آغاز آن را حدود سال 2004 و یا پیش از آن با ظهور audioblogging در نظر میگیرند. اما فارغ از این سیر، به نظر شما ایده پادکست از کجا به وجود آمده است؟
-ببینید، پادکست یک فرمت نوین رسانهای است. تأکید میکنم «فرمت» نوین رسانهای. به چه معنا؟ بدین معنا که در عصر همگرایی و با ظهور فناوریهای جدید، رسانهها و فرمهای رسانهای اصیل ازطریق فرمتهای جدیدی امتداد مییابند. در این فضا، رقابت و حذف رسانهها توسط یکدیگر تعبیر درستی نیست؛ هرچند برخی رسانهها ممکن است در جوامع مختلف افول پیدا کنند.
پادکست هم یک فرمت رسانهای نوین است که امتداد جدیدی از رسانهی اصیل رادیو محسوب میشود؛ امتدادی که میتواند جایگاه این رسانه را بیشازپیش تقویت کند و بهصورتی غیرمستقیم آن را به جایگاه همیشگی بازگرداند.
اما اگر بخواهیم ریشهای تر نگاه کنیم، پادکست حاصل سیارشدن رسانهها درطول تاریخ است. در دههی 1960 میلادی، رادیوی قابلحمل ساخته شد. میتوان به یک نگاه این نقطه را سرآغاز شکلگیری پدیده پادکست دانست. انسان در عصر مدرن، دائماً درحال حرکت و در مسیر است. درنتیجه باید کاری کرد که بتواند در حرکت نیز مصرف رسانهای خود را داشته باشد. در عین حال همان انسان در عصر مدرن، در یک فشردگی زمانی قرار گرفته است. دیگر نمیتواند مثل قبل با فراخ بیشتر به مصرف رسانهای بپردازد. درنتیجه محتوای رسانهای باید بهگونهای باشد که بهقول معروف درست سر اصل مطلب برود. پادکست هم مثل بسیاری از فرمتهای رسانهای جدید مثل کتاب صوتی، حاصل همین مقدمات است.
پادکست رسانهای نوین است که امتداد جدیدی از رسانهی اصیل رادیو محسوب میشود؛ امتدادی که میتواند جایگاه این رسانه را بیشازپیش تقویت کند و بهصورتی غیرمستقیم آن را به جایگاه همیشگی بازگرداند.
اما اگر بخواهیم ریشهای تر نگاه کنیم، پادکست حاصل سیارشدن رسانهها درطول تاریخ است. در دههی 1960 میلادی، رادیوی قابلحمل ساخته شد. میتوان به یک نگاه این نقطه را سرآغاز شکلگیری پدیده پادکست دانست.
**می توان گفت پادکست دقیقاً همان محتوای صوتی یا رادیویی را در هر زمان و مکان که بخواهی، در اختیارت قرار میدهد.
-بله و اما اگر بخواهیم توصیفی بیان کنیم، پادکست در سال 2004 توسط دو نفر بهنامهای آدام کری و دیو واینر ابداع شد که ازطریق فید RSS یا همنشری بسیار ساده این امکان را فراهم کردند که محتوای صوتی در پلتفرمهایی که اصطلاحاً پادگیر یا podcatcher هستند، به کاربر نشان داده شده و دانلود شوند. این پدیده بدون وجود وب 2.0 بدین شکل پا نمیگرفت. چون پادکست را میتوان محتوای کاربرپدید(UGC) صوتی دانست؛ با این تفاوت که نیاز به سطحی از تولید حرفهای دارد و مثل ویدئوهایی که در پلتفرمهای اشتراکگذاری ویدئو بارگذاری میشود، بعضاً
آن قدر ساده و بیکیفیت نیست. و این پدیده سیری هم در این حدود 15 سال در دنیا طی کرده که البته در اینترنت و گزارشی که ما هم در مرکز مطالعات تنظیمگری ساترا امروز و بهمناسبت روز جهانی پادکست منتشر میکنیم، هست.
پادکست در سال 2004 توسط دو نفر بهنامهای آدام کری و دیو واینر ابداع شد که ازطریق فید RSS یا همنشری بسیار ساده این امکان را فراهم کردند که محتوای صوتی در پلتفرمهایی که اصطلاحاً پادگیر یا podcatcher هستند، به کاربر نشان داده شده و دانلود شوند. این پدیده بدون وجود وب 2.0 بدین شکل پا نمیگرفت. چون پادکست را میتوان محتوای کاربرپدید(UGC) صوتی دانست؛ با این تفاوت که نیاز به سطحی از تولید حرفهای دارد و مثل ویدئوهایی که در پلتفرمهای اشتراکگذاری ویدئو بارگذاری میشود، بعضاً آن قدر ساده و بیکیفیت نیست. و این پدیده سیری هم در این حدود 15 سال در دنیا طی کرده که البته در اینترنت و گزارشی که ما هم در مرکز مطالعات تنظیمگری ساترا امروز و بهمناسبت روز جهانی پادکست منتشر میکنیم، هست.
پادکست در سال 2004 توسط دو نفر بهنامهای آدام کری و دیو واینر ابداع شد که ازطریق فید RSS یا همنشری بسیار ساده این امکان را فراهم کردند که محتوای صوتی در پلتفرمهایی که اصطلاحاً پادگیر یا podcatcher هستند، به کاربر نشان داده شده و دانلود شوند. این پدیده بدون وجود وب 2.0 بدین شکل پا نمیگرفت. چون پادکست را میتوان محتوای کاربرپدید(UGC) صوتی دانست؛ با این تفاوت که نیاز به سطحی از تولید حرفهای دارد و مثل ویدئوهایی که در پلتفرمهای اشتراکگذاری ویدئو بارگذاری میشود، بعضاً
آن قدر ساده و بیکیفیت نیست. و این پدیده سیری هم در این حدود 15 سال در دنیا طی کرده که البته در اینترنت و گزارشی که ما هم در مرکز مطالعات تنظیمگری ساترا امروز و بهمناسبت روز جهانی پادکست منتشر میکنیم، هست.
**وضعیت این صنعت الان در دنیا چگونه است؟
-دوستان بنده در مرکز مطالعات تنظیمگری ساترا و گروه سیاستپژوهی هاتف به بررسی صنعت صوت آنلاین در ایران پرداختهاند. یکی از مهمترین بخشهای صنعت صوت آنلاین طبیعتاً پادکست است. این صنعت در دنیا الان بهسرعت درحال رشد است. بخش مهمی از جمعیت کشورهای مختلف در دنیا الان مصرفکنندهی پادکست هستند. در کشور کرهی جنوبی پادکست از محبوبیت 53 درصدی برخوردار هست که درصد بالایی محسوب میشود. در چین و ایالات متحده و اروپا بهخصوص کشورهای اسکاندیناوی هم این محبوبیت بالاست.
آمارها نشان میدهد در دنیا بیش از 700 هزار پادکستر فعال داریم. منظور از این عدد، پادکسترهایی است که تولیداتشان در پادگیرها قابلدسترس است و الا آمار کلی باید بالاتر از اینها باشد.
در دنیا مدلهای درآمدی برای پادکست شکل گرفته که مثل دیگر بخشهای صنعت صوت و تصویر است. به عنوان مثال یک مدل ، دریافت حق اشتراک است و یک مدل هم از طریق اسپانسری و تبلیغات که نوع اول در کشوری مثل چین مورد استقبال است و نوع دوم در کشورهای غربی و بهخصوص آمریکا. البته نکتهای که وجود دارد این است که هنوز این صنعت با درآمدزایی، هنوز به گردش مالی درست مثل باقی بخشها نرسیده و اصطلاحاً هنوز درآمدزا بهمعنایی که باید، نشده است. البته کشورهایی که نام بردم توانستهاند درآمدهای خوبی کسب کنند.
در مورد محتوا باید گفت صنعت پادکست از آن صنعتهایی است که واقعاً باید ادعا کرد در آن محتوا و مهارت تولید محتوا حرف اول را میزند. در این صنعت تنوع محتوایی بسیار بالاست. بیش از 20 حوزهی موضوعی میتوان برای پادکستها درنظر گرفت. از موضوعات آموزشی گرفته تا سرگرمی و موضوعات روزمره. در برخی کشورها مثل چین و کرهی جنوبی موضوعات آموزشی خیلی مخاطب دارد و در کشورهایی مثل آمریکا موضوعات مرتبط با سرگرمی.
**با توجه به نکاتی که درباره پادکست گفتید و جایگاهی که امروز در دنیا پیدا کرده است، وضعیت این صنعت در ایران چطور بوده است؟
-خود فعالین این صنعت آمارهای جالبی دادهاند که مصاحبههای آن هم قابلدسترسی است. اما یک نکته حائز اهمیت است. ببینید در ایران، ما در صنعت صوت و تصویر فراگیر، از دنیا دیرتر شروع کردهایم؛ در بخشهای مختلف. یعنی مثلا در حوزه ویدئو هم که ببینید، ما خیلی دیرتر وارد شدهایم. اما رشد را خیلی سریع طی کردهایم. مثلاً ما بدون درک درستی از تلویزیونهای مبتنی بر آیپی، مستقیم وارد تلویزیونهای اینترنتی و ویدئوی مبتنی بر تقاضا رفتهایم. از جهاتی میتواند این مورد بلوغ منطقی صنعت را دچار خدشه کند اما از طرفی هم درحال طی سریع قدمها برای رسیدن به جریان جهانی هستیم. پادکست هم از این موضوع مستثنی نیست. پادکست در ایران از حدود سال 1394 به طور واقعی مطرح شد و این طور که دوستان فعال در صنعت میگویند، از روندهای جهانی شاید حدود 3-4 سال عقب هستیم.
در عینحال این فضا در ایران موانعی هم دارد. بهعنوان مثال مالکیت فکری در پادکستها تقریباً هیچ تضمینی ندارد و من میتوانم پادکست شما را به نام خودم در جایی دیگر منتشر کنم. اصطلاحاً شناسنامه رسمیای برای این فضا وجود ندارد مگر در برخی موارد.
در کل اما پادکست جایگاه مهمی در ارتقای محتوای بومی و درنتیجه حاکمیت رسانهای ملی بهعنوان یک منفعت عمومی دارد و تابهالان با سرعت بالایی در این زمینه قدم برداشته است.
**الان در حال حاضر چند پادکستر در ایران فعالیت جدی دارند؟
-از نظر حجم بازار هم با صنعتی شامل حدود 4200 پادکستر و سه پلتفرم اصلی میزبان پادکست مواجه هستیم. و به معنایی در حقیقت پادگیر ایرانی نداریم. بازیگران خارجی پادگیر البته در ایران نقشآفرینی زیادی دارند. اما نکتهای که هست و بسیار هم مهم است، این است که هرچند مطلوب استفاده از پلتفرمهای داخلی بهطور کلی است، اما در این پادگیرها هم محتوای فارسی است که مصرف میشود. درنتیجه محتوا جایگاه خودش را حفظ کرده است.
حوزههای موضوعی پادکستهای فارسی هم متنوع است و شامل حدود 20 حوزه میشود. بررسی پژوهشگران ما نشان میدهد که مدیریت و کارآفرینی و شعر و ادبیات را میتوان موضوعات پرمحتوا در پادکست فارسی دانست.
در ایران هم البته این صنعت هنوز به مرحلهی درآمدزایی آنطور که باید نرسیده است و بهقول معروف بخش مهمی از پادکسترها دلی کار میکنند و یا نتوانستهاند به مرحلهی درآمدزایی برسند.
**فکر میکنید آینده این صنعت در ایران چگونه است؟
-جواب این سؤال را اهالی صنعت بهخوبی میدهند. پادکست راه خودش را پیدا میکند. پادکست یکی از ترندهای جهانی 2020-2021 است و در سالهای آتی هم مثل سال گذشته، باید انتظارات شگفتآوری از این صنعت داشت.
از نظر حجم بازار هم با صنعتی شامل حدود 4200 پادکستر و سه پلتفرم اصلی میزبان پادکست مواجهیم. و به معنایی پادگیر ایرانی نداریم. بازیگران خارجی پادگیر البته در ایران نقشآفرینی زیادی دارند. اما نکتهای که هست این است که هرچند مطلوب استفاده از پلتفرمهای داخلی بهطور کلی است، اما در این پادگیرها هم محتوای فارسی است که مصرف میشود. درنتیجه محتوا جایگاه خودش را حفظ کرده است.
حوزههای موضوعی پادکستهای فارسی هم متنوع است و شامل حدود 20 حوزه میشود. بررسی پژوهشگران ما نشان میدهد که مدیریت و کارآفرینی و شعر و ادبیات را میتوان موضوعات پرمحتوا در پادکست فارسی دانست.
باتوجه به این که منظر شما حکمرانی و سیاستگذاری است، تنظیمگری این فضا تابهحال در ایران چطور بوده است؟
-فعالین صنعت در ایران و پلتفرمها سازوکارهای خوبی برای خودتنظیمگری این فضا ترتیب دادهاند. اصل هم بر همین است که پلتفرمها در عصر حاضر که برخی حتی از آن به عصر پلتفرمها یاد میکنند، مسئولیت بالایی در تنظیمگری داشته باشند. در ایرن هم این پلتفرمها تابهالان نسبت به تنظیم محتوای خود اهتمام داشتهاند.
**یعنی کار تنظیم گری به خوبی پیش رفته است؟
-در عینحال این فضا در ایران موانعی هم دارد. بهعنوان مثال مالکیت فکری در پادکستها تقریباً هیچ تضمینی ندارد و من میتوانم پادکست شما را به نام خودم در جایی دیگر منتشر کنم. اصطلاحاً شناسنامه رسمیای برای این فضا وجود ندارد مگر در برخی موارد.
در کل اما پادکست جایگاه مهمی در ارتقای محتوای بومی و درنتیجه حاکمیت رسانهای ملی بهعنوان یک منفعت عمومی دارد و تابهالان با سرعت بالایی در این زمینه قدم برداشته است.
انتهای پیام/