رسالت شاعر اهل بیت بشارت نور و توحید است/ شعرایی که مورد عنایت اهل بیت قرار گرفتند

به گزارش خبرگزاری فارس از ارومیه، شعر آئینی، بیان معرفت و بیان حقایق الهی است در یک قالب خاص و رهبر انقلاب می فرماید"شعر آئینی ،جزو بهترین عرصه‌های به کار بردن قریحه‌ی خداداد شعر و این موهبت بزرگ بوده و سرودن شعر آیینی نعمت و موهبت الهی بر بندگان مخلصشان است".

بدون شک داشتن محتوای دینی و مذهبی برای شعر بهترین محتوا می تواند باشد و دیدار سالانه مقام معظم رهبری با شاعران آیینی نیز اهمیت شعر دینی را دوچندان می کند.

 مصطفی قلیزاده علیار یکی از شعرای آیینی استان آذربایجان غربی است که بارها در کنگره ها و جشنواره های مختلف ادبی و علمی و فرهنگی مسئولیت داوری و دبیر داشته، در سال 1396 «جایزه بین المللی شهریار» همراه با «نشان فرهنگی شهریار» از سوی دانشگاه تبریز را دریافت کرده است.

علیار همچنین در سال 1397 جزو افراد تاثیرگذار فرهنگی استان بود که مورد تجلیل قرار گرفت و همچنین از سوی حوزه هنری هنری انقلاب اسلامی در چهلمین سال پیروزی انقلاب به عنوان «چهره ممتاز فرهنگی انقلاب اسلامی» انتخاب شد.

کتاب «مردی شبیه خود»، «مراجع ثلاث» «نامه هایی از زندان»، «شوق دیدار»، «پیر پیشگام»، «چیجچکله نیر بهاریمیز» (لاتین، باکو 1999)، «دیوان صراف تبریزی»، «شیخ محمد خیابانی خروش حماسه ها» و ... از آثار اوست.

به مناسبت اربعین حسینی (ع) برای آشنایی بیشتر با اهمیت شعر آیینی در ادبیات، پای صحبت  مصطفی قلیزاده علیار نشسته ایم که بخشی از این صحبت ها را در زیر  می خوانید:

فارس:لطفا خودتان را بیشتر برای مخاطبان معرفی بفرمایید.

قلیزاده علیار: مصطفی قلیزاده علیار ، متولد 1340در روستای علیار در شهرستان اهر استان آذربایجان شرقی هستم.

تحصیل کرده حوزه و دانشگاه، شاعر، نویسنده، پژوهشگر، مترجم، روزنامه نگار، دارای 31 جلد کتاب چاپی به زبان فارسی و ترکی، دارای سوابق تدریس در دبیرستانها، مراکز تربیت معلم تبریز، دانشگاه آزاد تهران (سما)، تدریس و فعالیت فرهنگی و ادبی در خارج از کشور (آذربایجان، نخجوان)، ریاست حوزه هنری آذربایجان شرقی، و در حال حاضر مسئول واحد افرینش های ادبی حوزه هنری آذربایجان غربی در ارومیه هستم.

تحصیلات جدیدم تا کارشناسی رشته علوم قرآنی، و تحصیلات حوزوی ام تا سطح خارج فقه و اصول بود و ابتدا در حوزه علمیه تبریز درس خواندم و سپس به قم عزیمت و ادامه تحصیل دادم.

اساتیدم در دوره تحصیل علوم حوزوی شامل ادبیات عرب، منطق، اصول، فقه، تفسیر قرآن، عقایدشناسی، حدیث، فلسفه، رجال و ...بوده اند و در تبریز از محضر اساتیدی بزرگ، فقیه و فرزانه بهره مند شده ام از جمله مرحوم استاد حاج میرزا عِمران علیزاده، مرحوم حاج شیخ علیرضا خوشزبان مرندی، مرحوم میرزا علی اکبر محدث، استاد حاج میرزا ابراهیم وثوقی، حاج میرزا طاها رضائی و ... در قم از مرحوم آیت الله حاج شیخ احمد پایانی، آیت الله العظمی شیخ جعفر سبحانی، مرحوم آیت الله شیخ قدرت الله وجدانی و ... 

فارس:چه شد که وارد عرصه ادبیات و شعر شدید؟

قلیزاده علیار: رشته من در دوره دبیرستان ادبیات بود و البته ادبیات را بیشتر مطالعه کرده ام و در تبریز عضو انجمن ادبی بودم که اساتیدی مثل مرحوم یحیی شیدا می آمدند و من از محضر مرحوم شیدا خیلی استفاده کرده ام.

اساتید دیگری در تبریز چون شادروان استاد محمد عابد و ... که گر چه کرسی تدریس منظم نداشتند، اما در محیط ادبی و تربیت شاعرانی مستعد تاثیرگذار بودند و همچنین تاثیر استاد شهریار بر شاعران جوان بسیار کاری بود.

در قم به «مرکز ادبی حوزه» می رفتم که مدیرش روحانی ادیب و نویسنده فرزانه استاد حاج شیخ جواد محدثی بود و همچنین من و ده ها نفر از طلاب علاقمند آذری یک دوره آموزش زبان و ادبیات آذربایجانی هم در ستاد فرهنگی آذربایجان دیدیم که اساتیدی با مشرب های مختلف برای تدریس می آمدند مثل مرحوم دکتر جواد هیئت، دکتر رسول اسماعیل زاده دوزال، حجت الاسلام دکتر حبیب محمدنژاد و عباد ممی زاده و من در آن دوره ها خیلی استفاده کردم و در پایان دوره نمره بیشتر را هم من آورده بودم و طی مراسمی با حضور مرحوم آیت الله مشکینی و آیت الله پایانی  از شاگردان ممتاز تجلیل به عمل آمد و بعد هم حدود یک سال و نیم در آن ستاد مشغول کار ترجمه متون تاریخی و معارف اسلامی به زبان ترکی با الفبای کریل برای جمهوری تازه استقلال یافته آذربایجان بودیم.

این ستاد فرهنگی به مدیریت حجت الاسلام سید علی اکبر اجاق نژاد و همکارانی صادق همچون حاج مقصود پناهیان و ... در آن برهه ی سالهای نخستین فروپاشی شوروی کارهای بسیار ارزشمند فرهنگی و تاریخی در ارتباط با جمهوری آذربایجان انجام داد. آن ستاد تاریخی شایسته تقدیر و توجه دارد ک متاسفانه کسی به تدوین آن نپرداخت!

گرایش به هنر و ادب و شعر و نقاشی و موسیقی و خطاطی و سایر هنرها، با تصمیم نیست، این گرایش در نهاد انسان به طور فطری هست، اینطور نیست که انسان تصمیم بگیرد مثلا شاعر شود! یا نقاش و ... این جوهر هنر در ذات انسان است یعنی تا حد زیادی جوششی است. نهایت اینکه انسان هنرمند و علاقمند به هنر، باید مقدمات و فوت و فن آن را بیاموزد و تمرین کند و مشق نماید و با مطالعه پیگیر و مستمر، ممارست و سعی کند جوشش فطری را با کوشش خود در عرصه هنر مورد علاقه مثل شعر، به کمال برساند. شما فرض کنید شاعری مثل حافظ که ذاتا شاعر آفریده شده، تقریبا تمام متون شعر فارسی و عربی تا زمان خود را دقیقا و تکرارا مطالعه و پژوهش کرده بود که جوشش ذاتی شعر را با کوشش شاعرانه و مطالعه، به اوج رساند. همچنین سایر شاعران عالم هر کدام به قدر استعداد و تلاش خود، به مراتب و مراحل بالای شعری رسیده اند.

بنده در بین شعرا کسی نیستم و جایگاهی و توفیقی بلند ندارم بی تعارف؛ اما شاید از گرایش و کشش و حسی که از دوران کودکی داشته ام گاه گداری مشق شاعری کرده ام و اشعاری به زبات فارسی و ترکی سروده ام( بیشتر غزل و قوشمای ترکی).

فارس: به نظر شما رسالت یک شاعر اهل بیتی چیست؟

قلیزاده علیار: این مساله یک مساله بسیار ظریف و دقیقی است، رسالت شاعر اهل بیت (ع) شبیه رسالت خود اهل بیت پیامبر و ائمه اطهار علیهم السلام و اصحاب صاحب رسالت ایشان است.

شاعر اهل بیت (ع) نمونه و مصداقش کسانی چون کُمَیت اسدی، سِفیان عبدی و دِعبِل خُزاعی در دوران ائمه طاهرین(ع) را میتوان نام برد که در شعرشان بشارت روشنی و امید و زندگی و پاکی و توحید و انسانیت است و سرشار از حکمت، عدالتخواهی، دوستی با انسانها، ستم ستیزی، صداقت.

یک نمونه سفیان عبدی را مثال بزنم که معاصر امام صادق (ع) بود شعرش سرشار از حکمت و امید و شجاعت و درس راستی و روح توحید و نبوت و حقایق اسلام و مکتب اهل بیت (ع) بود به طوری که حضرت امام صادق (ع) به شیعیان دستور می داد به کودکانشان شعر سفیان عبدی را یاد بدهند! شاعر اهل بیت و رسالتش یعنی این؛ یعنی امام معصوم که به شیعیانش دستور میداد تا قرآن و معارف اسلامی را به کودکان خود بیاموزند، همزمان دستور میدهد که اشعار عبدی را هم به بچه هایشان یاد دهند.

 خلفای جور بنی امیه و بنی عباس از اشعار این شاعران متعهد اهل بیت (ع) مثل کُمَیت اسدی و دِعبِل خُزاعی می ترسیدند و سرگذشتهایی حماسی دارند که خواندنی و شورانگیز و الهام بخش است و ائمه اطهار (ع) پیدا و پنهان از این شاعران جریانساز حمایت همه جانبه می کردند.

یا مثلا ببینید مرحوم آیت الله العظمی میرزای شیرازی فقیه و مرجع تقلید بزرگ و صاحب فتوای معروف تحریم تنباکوی انگلیسی، دست شاعر متعهد اهل بیت (ع) مرحوم سید حیدر حلی (قرن 12 و 13 هجری) را بوسید! و این رسالت و جایگاه واقعی شاعر اهل بیت (ع) در تاریخ ما است.

فارس:بیشتر در چه زمینه ای و در چه سبکی و در چه زبانی شعر می سرایید؟

قلیزاده علیار: در ایران و مناطق ترک زبان و آذربایجان هم در قرون گذشته شاعران بزرگ اهل بیت به ظهور رسیده اند و جریانساز بوده اند مثل نیّر تبریزی، استاد شهریار، صراف، راجی، نادم نخجوانی، مخفی افشار ارومی حاج مایل، قمری دربندی، دخیل مراغه ای، کریم آقا صافی، تاج الشعراء اردبیلی، استاد کریمی مراغه ای، شاهی اردبیلی و ...

در استان آذربایجان غربی هم شاعران برجسته آیینی بوده اند و هستند، مخفی افشار ارومی، حاج مختار صادق زاده، حاج بیت الله جعفری، اکبر بیضایی، سید حیدرعلی آران، سعید سلیمانپور، خانم سیما باراندوزی و بهرام اسدی، رعنا امیریان، رحیم شایان، احد افخمی نیا... و امروز هم بعضی شاعران جوان آیینی بسیار توانمند هستند مثل وحید طلعت، محمد میلانی و ...

فارس: از انجمن های ادبی فعال در استان برایمان بفرمایید.

قلیزاده علیار: انجمن های ادبی در استان آذربایجان غربی در ارومیه و شمال و جنوب استان مخصوصا شهرهای خوی و سلماس و نقده و مهاباد و میاندوآب و ... از قدیم بوده امروز هم زیاد است و البته برخی در نشر شعر ایینی موثرترند مثل کانون شعر حوزه هنری و انجمن ادبی تشنه رود و مجمع شعرای اهل بیت (ع). در این انجمنها و حتی صدا و سیما، از شاعران شیعه و سنی و ترک و کرد و فارس حضور می یابند از جمله آقای سلیمان هاشم زاده و کامران امیری و ....

 

از شعرای ارومیه و استان در محضر مقام معظم رهبری شعر خوانده اند از جمله استاد بیت الله جعفری و دکتر سلیمانپور و حمید واحدی و وحید طلعت و ... و بارها در محضر ایشان مخصوصا در دیدار ماه رمضان هر سال حضور داشته اند.

فارس: نقش استان در شعر انقلاب و دفاع مقدس چقدر است؟

قلیزاده علیار: استان آذربایجان غربی در شعر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس سهمی مهم و قابل توجه دارد مرحوم استاد عبدالحسین تنها، سید منصور دیبا، محمد آقاسی، بیت الله جعفری، مرحوم فتح الله حکمتی فر، مرحوم شامی و ... شاعران مهم و تاثیرگذار این عرصه بودند.

فارس: از آسیب های حوزه شعر آیینی بفرمایید

قلیزاده علیار: شعر آیینی امروز استان که در مجامع عمومی و مساجد و تکایا و عزارداریها ارائه می شود گاه از عناصر شعری و خلاقیت و نوآوری بسیار دور است. آیینی نویسان اغلب از مقدمات شعر و ادب بی خبرند و اشعاری هم که می سرایند از این عناصر شعری مثل خیال، عاطفه، تصویرسازی، استعاره، و ...خالی است و اغلب محتوای سطحی و احساسی و بیان مستقیم در حد نظم دارد، شعریت در این قبیل سروده ها نیست. یعنی شاعر آیینی اول باید شاعر باشد بعد شعر اهل بیتی و عاشورایی بسراید.

اما شاعران واقعی شعر آیینی را هم شاعرانه می سرایند و امروز جوانانی در ارومیه و استان هستند که می توان به آینده شان امیدوار بود و اشعاری لطیف و فاخر می سرایند.

نمونه ای از اشعارتان را در زمینه شعر آیینی برایمان بخوانید

بی تو

بهار عشق شکوفا نمی­شود بی­ تو

بیا که غنچه دل وا نمی­شود بی­ تو

بر آی از افق ای آفتاب صبح امید

که شب رسیده و فردا نمی­شود بی­تو

چو لاله در دل ما داغ نامرادی هاست

جهان به کام دل ما نمی­شود بی ­تو

هزار رود خُروشان به دشتها جاریست

یکی روانه دریا نمی­شود بی­تو

به لطف خود گره از کار عاشقان بگشای

که عشق و عاطفه معنا نمی­شود بی ­تو

ز سرد مهری شبهای هجر دلتنگم

بیا که عقده دل وا نمی­شود بی ­تو.

---------

غزل شکوفایی

بازآ، که نو بهار به نام تو بشکـُفـَد

نوروز سرفراز به کام تو بشکـُفـَد

سر مستی دوباره عیش جهان پیر

از جلوه شکوهِ تمام تو بشکـفـد

سربسته مانده راز شکوفایی زمین

برگرد، از طراوت گام تو بشکـفـد

بنگر، فروچکد شب ظلمت‌­سرای پست،

آفاق از بلندی بام تو بشکـفـد

برخیز، اذان صبح ظهور است منتظر

کز کعبه آفتاب قیام تو بشکـفـد.

    -----

مولا علی (ع)

 مصطفی قلیزاده علیار

جلوه لندی عشق حق، سنده تاپیب معنا علی

صورتین دیر حسن مطلق دن تجلا یا علی

سن ولایت ذیروه سیندن گون کیمی ائتدین طلوع

حیرتیندن قالدی سرگردان بئله دونیا، علی

دور جهانی بیرده احیا ائت بهار عدل ایله

ای حیاتی ماسوانی ائیله ین احیا، علی

چون نبوت چشمه سیندن، حکمتین جاری اولوب

وارث یوز ییرمی دؤرت مین انبیاسن یا علی

بئش اولواالعزمین بئش ایلده سرینی فاش ائیله دین

احمد و نوح وخلیل و موسی و عیسی، علی

علمی سندن جاری ائتدی حق ازل، یا کی سنه

هیئت آدمده ائتدی «علَّم الاسما» علی

علم و حلم و مهر و قهر و سایر انوار حق،

بیر به بیر سنده تجلی ائتدی چوخ اعلا، علی

حکمتینده چون تلاطم ائیله دی فیض ازل

قطره سی نهج البلاغه، اولدو بیر دریا علی

جاری ائتدین تاریخه معنای انسانیتی

گؤرمه ییب عالم سنین تک عالی اعلا، علی

سن یاراندین، سپدی حق عطر «تبارک» خلقته

حق سنه اولدو مُحب، سن ده حقه شیدا، علی

یا امیرالمؤمنین حیدر، وصیّ مصطفی (ص)

حاکم برحق، ولیّ والی والا علی

بیز غدیر خمدا پیمان باغلادیق سنله، ولی

حق ازل گوندن سنی سئچمیش بیزه مولا، علی!

---

غزل

گردباد عشق داده سر به سرگردانی­ام

  در پی این سرنوشت بی سر و سامانی­ام

حاصلی جز حسرت و تلخی ندیدم در برت

دیگر ای عشق جفاپیشه عبث می­خوانی­ام

آسمان روشنی ها سهم من بود از ازل

گرچه در ابهام تاریکی کنون زندانی­ام

آه ای اشک، ای صفای لحظه آرام دل

چشم در راهت نشاندم، باز هم توفانی­ام

گریۀ سرشارم ارزانی کنید ای ابرها

بغض دارم در کمین فرصتی بارانی­ام

بی تو ای آغاز فرداها به پایان می رسم

بی تو هیچم، همرکاب لحظه­های فانی­ام

---

راه عشق

تقدیم به آستان امام رضا (ع)

ای آستان قدسی تو قبله‌گاه ما

وای بارگاه امن تو پشت و پناه ما

دل در هوای کوی تو گشته است بی­قرار

پیچیده است در گره اشک، آه ما

ما وارث غریبی و تنهایی توایم

ای آشنای غربت توحید خواه ما

آماج فتنه های لجوج زمانه­ایم

ای سایه کریم نگاهت پناه ما

ما را ز فیض تربت تو بازداشته است

سنگینی ندامت و شرم گناه ما

دل در طریق دوست به توفان سپرده­ایم

این است راه عشق، همین است راه ما.

-----

شکوه بهار

به شب سلام، که آغوش شب پناه من است

«به شب سلام که بی تو رفیق راه من است»

شب است و غربت و تنهایی و پریشانی

تسلی من و دل، باز اشک و آه من است

در این سیاهی شب کز سحر نشانش نیست

فروغ چشم تو روشن¬ترین پگاه من است

منم مسافر اقلیم دوستی، ای خوب

چراغ شوق وصالت دلیل راه من است

به جرم عاشقی این روزگار خوارم داشت

به جرم عشق که سنگین­ترین گناه من است

ببین در آیینه ی چشم من صداقت عشق

ببین صداقت آیینه در نگاه من است

در این هجوم خزانسالی ای شکوه بهار

حریم سبز نگاهت پناهگاه من است.

انتهای پیام/و