شبکه ملی اطلاعات راهی برای رسیدن به اطلاعات درست

خبرگزاری فارس- الهام نه‌روزیان: "ما در مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی که به شدت در ارکان نظام مؤثر هستند، شاهد هستیم که کاربران برای بدست آوردن اخبار موثق سرگردان هستند و هیچ منبع قطعی وجود ندارد.

یکی از مشکلاتی که ما این روزها با آن دست و پنجه نرم می کنیم، موضوع فیک نیوزها و اخبار جعلی است که متأسفانه نه تنها باعث انحراف فکری مخاطبان شده، بلکه بعضا سبب ایجاد جنبش های مخرب و یا ایجاد کمپین هایی می شود که ممکن است در مسائلی که مخاطبان باید نقش سرنوشت ساز در جامعه داشته باشند، موجب انحراف فکری بخش وسیعی از جامعه می شود."

این بخشی از صحبت های سیده سارا میرقاسمی رئیس کارگروه پایش محتوای رسانه ها و فضای مجازی انجمن سواد رسانه ای ایران و کارشناس رسانه است. او ضمن ضرورت دانستن ایجاد شبکه ملی اطلاعات، معتقد است که در هر حوزه و رشته ای باشد متخصصان آن حوزه ورود کنند و تنها در این صورت می توانیم شاهد اتفاقات مثبت باشیم.

در خصوص ضرورت های ایجاد شبکه ملی اطلاعات و تأثیر آن بر مصرف رسانه ای کاربران و مشکلاتی که کاربران در شرایط کنونی به واسطه عدم شبکه ملی اطلاعات با آن روبرو هستند، ساعتی به بحث و گفت و گو نشستیم. آنچه از نظر می گذرانید، حاصل گفت و گوی ما با وی است.

** هر روز که می گذرد، بر تعداد کاربران فضای مجازی افزوده می شود و شاهد مشکلات بسیاری هستیم که گریبانگیر کاربران می شود. بخشی از این مشکل ناشی از نبود شبکه ملی اطلاعات است. تا چه اندازه وجود شبکه ملی اطلاعات را در عصر کنونی ضروری می دانید؟

- یکی از مهم ترین مسائلی که در موضوع دریافت اطلاعات از طریق رسانه ها وجود دارد، وجود یک سرور ملی است؛ رسانه ها دو کارکرد دارند که می توان به کارکرد اطلاع رسانی و دریافت اطلاعات برای مخاطبان و کاربران در جامعه امروزی و کارکرد سرگرمی اشاره کرد.

یکی از مشکلاتی که ما این روزها با آن دست و پنجه نرم می کنیم، موضوع فیک نیوزها و اخبار جعلی است که متأسفانه نه تنها باعث انحراف فکری مخاطبان شده، بلکه بعضا سبب ایجاد جنبش های مخرب و یا ایجاد کمپین هایی می شود که ممکن است در مسائلی که مخاطبان باید نقش سرنوشت ساز در جامعه داشته باشند، موجب انحراف فکری بخش وسیعی از جامعه می شود.

در کنار این مشکل که یکی از بزرگترین مشکلات جامعه ایران به شمار می رود، نداشتن یک سرور فارسی برای جستجو است؛ متأسفانه هم اکنون سرور اصلی گوگل است و این سرور علی رغم اینکه مخاطبان عادی تصور  می کنند هیچ دخل و تصوری در ارائه اطلاعات ندارند، اما زمانی که مخاطب موضوعی را جستجو می کند، هدایت گر اصلی آن سرور است که مخاطب را به سمت این می برد که اطلاعات را از کدام منبع کسب کند. 

این موضوع مبنی بر اینکه ما سرور فارسی نداریم، یک معضل بزرگی است که زیرساخت هایش حتی برای مان فراهم نیست، به دلیل تحریم ها و بحث های اقتصادی کلانی که وجود دارد و ما نمی توانیم به این زیرساخت ها دسترسی داشته باشیم، اما از آن گذشته حداقل کاری که می توانیم در جهت هدایت افکار عمومی در جامعه انجام دهیم این است که یک منبع صحیح و یک بانک اطلاعاتی به روز در خصوص مسائل مختلف وجود داشته باشد. ما مسائل مختلفی داریم که برای جامعه ما جریان ساز هستند.

برای این موضوع فوت استاد شجریان را مثال می زنم؛ آنقدر شخصیت او برای مردم مان گرامی بود که جستجوی نام استاد، بالاترین ترند را در چند روز اخیر داشت. همچنین شاهد بودیم عکسی فیک تحت عنوان ادی احترام کارمندان بیمارستان جم به پیکر استاد شجریان، در شبکه های اجتماعی منتشر شده بود؛ درحالی که این عکس از جای دیگری گرفته شده و هیچ منبع موثقی ندارد. درواقع این موضوع یک مشتی از نمونه خروار است.

این مثال یک مسأله خیلی کوچک روزمره است که کاربران با آن مسأله مواجه هستند؛ ما در مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی شاهد هستیم که کاربران برای بدست آوردن اخبار موثق سرگردان هستند

** وجود شبکه ملی اطلاعات چه تأثیری می تواند در مصرف رسانه ای کاربران داشته باشد؟

- ابتدا باید گفت که بنده به عنوان یک کارشناس رسانه که در حوزه پایش رسانه ها و فضای مجازی فعالیت می کنم، برای اینکه بتوانم به یک اطلاعات موثق دسترسی پیدا کنم، باید در طول روز 10 ها کانال و منبع مختلف را مورد رصد و پایش قرار دهم تا به یک خبر موثق دست یابم.

مدیریت مصرف رسانه چند جنبه دارد و تنها صرف زمان مطرح نبوده بلکه صرف هزینه هم مطرح است؛ قطعا یکی از مشکلاتی که کاربران با آن روبرو هستند، بحث هزینه های گزافی است که برای استفاده از فضای مجازی باید پرداخت شود؛ هزینه اینترنت و مصرف ساعت زمان بندی که می خواهند استفاده کنند.

قطعا همین طور که جستوی گوگل برای ما نسبت به چند سال گذشته بسیار راحت تر شده این بوده که گوگل به یک بانک اطلاعاتی  به روز تبدیل شده است.

آپدیت سایت ها باید ثانیه ای صورت بگیرد

امروز ما با انفجار اطلاعات مواجه هستیم و این فرآیند به گونه ای نیست که بگوییم سایتی برای بارگذاری اطلاعات، روزانه یکبار آپدیت شود و این شرایط معقولی نیست، قطعا باید یک شرایطی وجود داشته باشد که آپدیتش ثانیه ای شود، زیرا صدم ثانیه اخبار مخابره می شود.

ما هم اکنون در بحث مسائل اقتصادی با مشکلی که در بورس رخ داد، مواجه هستیم. براساس آمارهای رسیده حداقل 70 درصد مردم در این شرایط اقتصادی در فضای بورس سرمایه گذاری کردند، اما متأسفانه انقدر اطلاعات غیرموثق درحوزه تصمیم گیری های دولت و شرکت هایی که به این مقوله مرتبط هستند، در اختیار کاربران قرار می گیرد که یک نوع هراس عمومی برای آحاد جامعه به وجود می آید و ما شاهد رفتارهای هیجانی می شویم. این موضوع یک نمونه کوچکی در مسأله اقتصادی است.

مدیریت منابع مالی کاربران، از طریق فضای مجازی اتفاق می افتد، یعنی به واسطه نبودن یک بانک اطلاعاتی صحیح که هم آموزش و هم اطلاع رسانی در آن تعبیه شده باشد و نداشتن آگاهی، کاربران دچار رفتارهای هیجانی می شوند که در کوتاه مدت ضربه های بسیار سنگینی به اقتصاد کشور و اقتصاد خود افراد جامعه وارد می کند.

**هرساله بودجه های کلانی به ایجاد شبکه ملی اطلاعات اختصاص داده می شود، با وجود اختصاص چنین بودجه هایی، دلیل کوتاهی مسئولان در این موضوع چیست؟

- متأسفانه باید اذعان کنم در کشورمان هنوز رسانه به عنوان یک عنصر جدید شناخته شده نیست، علی رغم اینکه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم مشخصا به مسأله رسانه و بحث تبلیغاتی که در این حوزه صورت می گیرد، اشاره کردند، اما متأسفانه مسئولان ما اطلاع رسانی از طریق رسانه های اجتماعی را هنوز به وجاهت نمی شناسند و انگار هنوز این مسأله، یک مسأله لاکچری است.

هنوز ما زمانی که  پیش ریاست دانشگاه یا وزیری می رویم و در خصوص اهمیت سواد رسانه ای و افزایش زیرساخت های سواد رسانه ای مردم صحبت می کنیم، انگار در مورد یک مسأله لاکچری با آن به بحث می نشینیم؛ البته این موضوع در میان سردمداران، اپیدمی بوده و مختص کشور ایران نیست؛ حتی اوایل دوران ریاست جمهوری ترامپ، شاهد بودیم که رویکردش نسبت به رسانه ها، یک رویکرد مقابله ای بود و حتی در بخشی از مصاحبه هایش عنوان کرد که "من قدرت رسانه ها را باور نداشتم"، اما امروز متأسفانه مسئولان مان هنوز قدرت رسانه ها را در عصر رسانه ها باور ندارند و اعتقادی ندارند که مخاطب تبدیل به یک کاربر شده است و همه مردم کاوشگر اطلاعات اند و دیگر کسی منتظر این نیست که رسانه رسمی صداوسیما یک خبر را بگوید و آنها بپذیرند، بلکه مردم جلوتر از رسانه ها حرکت می کنند و اگر این همگامی با فناوری اطلاعات از طریق مسئولان در تمام نهادهای کشور پذیرفته و نهادینه نشود، با مشکلات بسیاری روبرو خواهیم بود.

ایجاد شبکه ملی اطلاعات اتفاقی نیست که تنها وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید وارد میدان شود، بلکه یک اتفاق کلانی است که حتما باید از بالا به پایین سطوح رخ دهد.

کار را باید به کاردان سپرد

حتی اگر  هزاران کارشناس و متخصص در این حوزه فریادها بزنند و سعی کنند کمپین و انجمن تشکیل دهند، تا زمانی که این زیرساخت ها از بالا به پایین سطوح صورت نگیرد، متأسفانه با این چالش ها روبروخواهیم بود.

ما هنوز زمانی که رفتار مسئولان مان را در مورد یک موضوع خاص، مورد رصد و پایش قرار می دهیم و آن را تحلیل می کنیم، شاهد هستیم که نه تنها خودشان از سطح سواد رسانه ای پایینی برخوردار هستند، بلکه کارشناسان هم چنین وضعیتی دارند و این باور را ندارند که یک جمله از طریق رسانه ها به سرعت منتشر می شود و چه تأثیراتی می تواند برای جامعه، اقتصاد و همه نهادهای ما داشته باشد.

بنابراین این اهتمام همچون موج انقلاب فناوری باید رخ دهد؛ برای مثال در این کشور انقلاب اجتماعی و انقلاب فرهنگی رخ داد و باید یک انقلاب فناوری هم در این زمینه ایجاد شود و این باورپذیری در افراد رخ دهد، متأسفانه یکی از دلایلی که سد جلوی این ماجراست، این بوده که ما شاهد فرسودگی مسئولان هستیم که همه چیز را به سبک سنتی نگاه می کنند و حتی دیپلماسی و فعالیت هایشان سنتی است.

هنوز زمانی که ما درباره انتخابات آمریکا یا تحریم ها صحبت می کنیم و یا می خواهیم قدم جدی برداریم، مسئولان عنوان می کنند که باید برای سازمان ملل نامه بنویسند؛ یعنی انقدر کارکرد رسانه ای شان، کارکرد سنتی است.

** به واسطه شبکه ملی اطلاعات تا چه اندازه راه نفوذ گرفته خواهد شد؟

- برای اینکه جلوی نفوذ گرفته شود، باید چند اتفاق رخ دهد؛ یکی از مهم ترین اتفاقات جلب اعتماد مخاطب است. اعتبار برای رسانه زمانی اتفاق می افتد که اعتماد مخاطب جلب شود.

معتقدم شبکه ملی اطلاعات باید با حضور افراد رسانه ای نه افراد سیاسی و رسانه هراسی بلکه با دیدگاه دقیق رسانه ای شکل بگیرد؛ موضوع حراست از محتوا، وظیفه خبرنگار و وظیفه رسانه است که باید در آن حفظ شود و محتوای موثقی در آن قرار بگیرد، در این صورت می توانیم شاهد باشیم که در یک مدت زمان کوتاهی، اعتماد مخاطبان جلب می شود.

یک خبر، رسانه را از خاک به افلاک می برد

در این شرایط شاهد بودیم که به یکباره یک خبر رسانه را از خاک به افلاک می رود. همچنین گاهی اوقات در برخی از رویدادهای کشور شاهد هستیم که رسانه ها حتی صداوسیما  عقب تر از مردم، رسانه های فیک و حتی رسانه های معاند قرار می گیرند و اعتمادی که می تواند در یکصدم ثانیه به وجود بیاید، در یکصدم ثانیه از بین برود.

در صورتی می توان به این نقطه جلب رضایت و اعتماد مخاطب رسید که کار را به دست کاردان بسپاریم، افرادی که ورای جناح ها، سیاست بازی ها و  همه مسائل هستند. اگر این اتفاق رخ دهد، می توان اعتبار محتوا را حفظ کرد و به روز بود.

** بنظر شما راهکار اساسی در این موضوع چیست؟

- یکی از مشکلاتی که متأسفانه ما با آن مواجه هستیم، عدم قراردادن هر فردی در تخصص آن رشته است. این یکی از مشکلات جدی است؛ معتقدم اگر در هر رشته ای، افراد متخصص در آن حضور داشته باشند، شاهد اتفاقات مبارک و میمونی در آن حوزه و رشته خواهیم بود.

همچنین باید در این موضوع اهتمام ملی صورت بگیرد و این اهتمام از سطوح بالا تا پایین و با همکاری مسئولان باشد. باید متخصصی در این میان باشد تا مسئولان را به این نقطه و باور برساند که این موضوع بسیار اهمیت دارد. همچنین کار باید به دست کاردان و افراد متخصص سپرده شود. ما متخصصان بسیاری در این حوزه داریم که باید آنها را وارد میدان کنیم و از تخصص شان در موضوع شبکه ملی اطلاعات و رسانه بهره مند شویم.

انتهای پیام/