به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، طبق محاسبات به ازای جایگزینی هر 1 میلیون تن LPG به جای بنزین و گازوئیل در سوخت خودروها حدود 1.5 هزار میلیارد تومان نصیب دولت میشود. در نتیجه در صورتی که 8 میلیون تن LPG که در حال حاضر در خطوط لوله سوزانده میشود، جایگزین بنزین شود و در عوض بنزین معادل آن با قیمت بالاتر صادرات شود، حدود 12 هزار میلیارد تومان برای کشور درآمد ایجاد میکند و مردم نیز میتوانند از این سوخت پاک در خودروهای خود استفاده کنند. همچنین طبق محاسبات بازگشت سرمایه جایگزینی سوخت LPG به جای بنزین نیز کمتر از 4 ماه است که نشان از اقتصادی بودن این پروژه دارد.
با این حال مسئولین شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی معتقدند که افزودن LPG به سبد سوخت کشور توجیه اقتصادی ندارد. در این راستا برای بررسی دقیق‌تر درباره اقتصاد استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها، میزگردی با حضور حمیدرضا صالحی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، جواد نوفرستی کارشناس انرژی و رضا رحیمی کارشناس انرژی برگزار شد. مشروح این میزگرد به شرح زیر است:
* در کشورهای CIS ال.پی.جی به عنوان سوخت پاک اتوبوسها استفاده میشود
فارس: بنده یک سوال کلی مطرح میکنم اینکه آیا استفاده از ال.پی.جی به عنوان سوخت توجیه فنی و اقتصادی دارد؟ ایجاد صنعت ال.پی.جی چه زیرساخت حقوقی و اقتصادی نیاز دارد؟
صالحی: متاسفانه یکی از مشکلات موجود در مسیر توسعه صنعت ال.پی.جی این است که قیمت این حامل انرژی واقعی نیست. البته این موضوع برای مابقی سوختها نیز صدق میکند. به نظر من واقعی‌سازی قیمت حامل‌های انرژی باید در یک سیر تدریجی صورت بگیرد. این کار هم مزایایی دارد و هم معایبی که البته معایبش با مدیریت صحیح قابل حل است. آزادسازی قیمت‌ها حتما باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی و اجرایی شود که به صورت موازی قدرت خرید مردم هم افزایش یابد. در حال حاضر چون وزارت نفت نتوانسته اقتصاد انرژی را در کشور به درستی تنظیم‌گری کند کسب و کارهای فراوانی تعطیل شده‌اند. مثلا همین صنعت ال.پی.جی چرا در کشور شکل نگرفته است؟
مدل‌های متفاوتی برای توسعه ال.پی.جی در کشور امکان اجرا دارد. مثلا در حال حاضر در کشورهای CIS ال.پی.جی به عنوان سوخت پاک اتوبوسها استفاده میشود. ولی متاسفانه در کشور خودمان که منابع فراوان ال.پی.جی دارد هنوز استفاده از ال.پی.جی رسمی نشده است. در حال حاضر تولید ال.پی.جی کشور ١٠ تا ١٢ میلیون تن است که حدود ٣ میلیون تن آن صادر میشود و متاسفانه مابقی آن در داخل مورد مصرف بهینه قرار نمی‌گیرد.
الان قیمت ال.پی.جی خیلی پایین است و این موضوع باعث شده که کسب و کارهایی که میتواند در کنار این صنعت ایجاد شود از لحاظ اقتصادی به صرفه نباشد. الان در موضوعات بهینه‌سازی مصرف هم بسیاری از پروژه‌ها تعریف شده است که به دلیل بی‌توجهی پیگیری نمی‌شود. بعد میگوییم چرا صنعت در کشور شکل نمی‌گیرد خب دلایلش به اقتصاد انرژی برمیگردد. زمانی سرمایه به سمت کالایی جذب میشود که آن کالا ارزش داشته باشد. وقتی شما قیمت آن کالا را پایین می‌گذارید معلوم است که دیگر برای انجام پروژه‌های بهینه‌سازی و کارهای توسعه‌ای آن انگیزه‌ای ایجاد نمی‌شود. در نتیجه اگر ما به سمت واقعی‌سازی قیمت حامل‌های انرژی برویم میتوانیم کاری کنیم که درآمد حاصل از آن درجیب مردم برود زیرا در این حالت اشتغال صورت می‌گیرد و کیک اقتصاد بزرگ میشود.
ما اگر میخواهیم سیاستهای اقتصاد مقاومتی را اجرا کنیم باید از منابع و ظرفیت‌های کشور به درستی استفاده کنیم. اگر قیمت ال.پی.جی اصلاح شده و سپس وارد سبد سوخت شود، بخشی از مصرف بنزین و گازوئیل ما کاهش مییابد که ما میتوانیم آنها را صادر کنیم و درآمد ارزی بیشتری را برای دولت به ارمغان بیاوریم. از طرفی با اصلاح قیمت، درآمد ریالی دولت هم افزایش مییابد و همچنین کسب و کارهای صنعت ال.پی.جی شکل می‌گیرد و باعث اشتغال و افزایش درآمد مردم میشود. متاسفانه تصمیم‌گیران ما هنوز نتوانسته‌اند در حوزه ال.پی.جی تصمیمات کارشناسی اتخاذ کنند و نتیجه این میشود که هم‌اکنون بخشی از ال.پی.جی مصرفی در خطوط لوله در حال هدررفت هستند.
* ال.پی.جی در بخش خودروهای سواری و شخصی نباید توسعه پیدا کند
فارس: آقای صالحی اشاره کردند که لازمه ورود ال.پی.جی به سبد سوخت اصلاح قیمت آن است. نظر شما در این باره چیست؟ و چه مدل توسعه‌ای را برای ال.پی.جی پیشنهاد می‌دهید؟
نوفرستی: به طور کلی عرض کنم که برای اینکه صنعتی توسعه پیدا کند باید ابتدا کسب و کار آن شکل بگیرد. یکی از چالش‌های فعلی قیمت پایین ال.پی.جی است که باید فکری به حال آن شود. الان قیمت ال.پی.جی، کیلویی 230 تومان است که با این قیمت کم نسبت به سایر حامل‌ها نمی‌توان مدل توسعه معقولی برای این صنعت در نظر گرفت. در حال حاضر بخش عمده‌ای از ال.پی.جی به صورت غیرمجاز در خودروها مصرف میشود. به نظر من اگر قرار است گازمایع در بخش حمل و نقل و خودرو استفاده شود، خب این کار را قانونی و مجاز کنید تا نظارت داشته باشید و کارگاه مجاز احداث کنید و ایستگاه مجاز ایجاد کنید.
به نظر من ال.پی.جی در بخش خودروهای سواری و شخصی نباید توسعه پیدا کند. بالاخره ما تجربه دهه هفتاد را داریم که آن زمان هم تصمیم گرفتیم ال.پی.جی را توسعه دهیم اما به خاطر مزیتهایی که ال.پی.جی نسبت به سی.ان.جی در موتور و پیمایش و قدرت و شتاب خودرو دارد، اگر صنعت ال.پی.جی بدون محدودیت توسعه پیدا کند قطعا سی.ان.جی نابود میشود. فعالان صنعت سی.ان.جی قبلا هم چند نوبت توسط سیاستهای دولت ضربه فنی شده‌اند.
در نتیجه اگر ما کل ظرفیت تولید ال.پی.جی کشور را به بخش حمل و نقل و خودروهای شخصی اختصاص بدهیم حتما همه مردم استقبال میکنند اما این اقدام منطقی نیست. اگر ال.پی.جی بخواهد توسعه یابد و جای سی.ان.جی را بگیرد، هیچ صنعتگری دیگر به دولت اعتماد نخواهد کرد چون آنها را چندین بار ورشکست کردند. پس صورت مسئله نباید بدین صورت تعریف شود که ال.پی.جی جای سی.ان.جی را در سبد سوخت بگیرد.
*تصمیمات زنگنه باعث ورشکستگی صنعت سی.ان.جی شد
نوفرستی: در حوزه سی.ان.جی سیاستهای غلطی اتخاذ شده است که از جمله آن میتوان به افزایش قیمت سی.ان.جی و نزدیک شدن آن به قیمت بنزین اشاره کرد. در اوایل دهه 90 مصرف سی.ان.جی در کشور 20 میلیون مترمکعب در روز بود ولی در 9 سال اخیر مصرف داخلی بنزین بیش از 50 درصد رشد کرد اما سی.ان.جی نه تنها رشد نکرد بلکه از 21 میلیون مترمکعب به 18 میلیون مترمکعب رسید و الان تازه به همان رقم قبلی برگشته است.
سال گذشته در همایش دانشگاه شریف که همه دست اندرکاران سی.ان.جی حضور داشتند و آقای قاسمی قائم مقام شرکت ملی پخش هم در جلسه حاضر بودند، گفتیم لازم نیست یک میلیون و 500 هزار خودرو را با بودجه دولتی دوگانه‌سوز کنیم بلکه کافی است دولت تنها سیاستگذار باشد و به گونه‌ای قیمتگذاری کند که برای مردم و بخش خصوصی استفاده از سی.ان.جی صرفه اقتصادی داشته باشد، آنگاه مردم خود به خود برای سی.ان.جی سوز کردن خودروها اقدام میکنند و اصلا نیازی به صرف بودجه نیست. ایشان هم پذیرفت که به جای دوگانه‌سوز کردن رایگان یک و نیم میلیون خودرو باید این اعتماد به مردم و بخش خصوصی داده شود.
در حال حاضر در اقتصاد ایران سرمایه‌گذار نگران آینده سرمایه‌گذاری‌اش است. در نتیجه لازم است یک خط سیاستی گذاشته شود و هیچ ریالی هم از بیت المال لازم نیست هزینه شود. فقط کافی اختلاف قیمت بنزین با سی.ان.جی تضمین قانونی شود. آن وقت سرمایهگذاری که میخواهد روی ساخت مخزن کار کند، روی جایگاه کار کند و حتی من مصرف‌کننده هم خیالم راحت است که قرار نیست دوباره مثل قبل قیمت سی.ان.جی را به بنزین نزدیک کنند. لذا دیگر لازم نیست 650 میلیون یورو خرج این طرح شود.
آقای زنگنه بعد از روی کارآمدن دولت یازدهم اعلام کرد که یکی از برنامه‌هایش افزایش 50 درصدی سهم سی.ان.جی در سبد حمل و نقل است. یعنی قرار بود مصرف سی.ان.جی را از 20 میلیون متر مکعب در روز به 30 میلیون متر مکعب برساند. الان عمر دو دولت در حال اتمام است ولی این رقم از 20 میلیون متر مکعب نهایتا به 22 میلیون متر مکعب رسیده است. اگر همان موقع سر موضوعات سیاسی و لجاجتها و کارهای غیرکارشناسی کارت سوخت و سهمیه‌بندی بنزین را حذف نمیکردند، حتی بدون اینکه هیچ کار دیگری بکنند مصرف سی.ان.جی به 30 میلیون میرسید.
*پیشنهاد استفاده از ال.پی.جی در روستاهای دورافتاده به جای لوله‌کشی و گازرسانی
نوفرستی: در حال حاضر در کشور روستاهایی وجود دارد که هیچ وقت قرار نیست گازرسانی شوند به دلیل فاصله آنها از شبکه گازرسانی زیاد است و این کار توجیه اقتصادی ندارد. لذا میتوان به این مناطق ال.پی.جی رساند. در واقع این افتخار نیست که به 96 درصد کشور گازرسانی شده است چون در خیلی از مناطق اگر دولت ال.پی.جی یا نفت رایگان و یا حتی برق آنها میداد، توجیه اقتصادی بیشتری داشت تا اینکه گازرسانی کند.
برای انتقال ال.پی.جی به خانوارهایی که گاز ندارند هم باید دولت نظارت صحیحی انجام دهد. سال قبل اخبار 20:30 نشان داد تانکری در پالایشگاه تهران سوختگیری کرد اما در میانه راه راننده را تطمیع کردند و به او گفتند محل تحویل بار را تغییر دهد و در نتیجه ال.پی.جی را به محل اصلی خود نبردند. برای حل این قبیل مشکلات، دولت باید ورود کند.
در همین راستا شرکتهای توزیعکننده گازمایع اعلام آمادگی کردند که حاضر هستند ال.پی.جی که با کد ملی تحویل گرفته و آن را به مشترکی که کد ملی و خانوارش مشخص است، تحویل دهند. یعنی روند توزیع کاملا شفاف و قابل ردگیری باشد. در سال 82-83 که من از مدیران بوتان بودم، طرحی برای تامین سوخت 13 روستای لردگان که در ایام زمستان ارتباطشان با همه جا قطع میشد، ارائه کردند. برای این دو هزار واحد مسکونی مخازن گازمایع تعبیه شد و تانکرها گاز را به این مخازن تزریق میکردند.
بنابراین من تاکید میکنم دولت فقط باید سازوکار ایجاد کند و بخش خصوصی هم اعلام آمادگی کرده است به صورت تضمینی خانه به خانه ال.پی.جی را تحویل بدهد. حتی دولت میتواند برای خانوارهای تحت پوشش کارت اعتباری صادر کند یا هزینه خرید ال.پی.جی را به شرکتهای توزیعکننده بدهد و این شرکتها موظف باشند ال.پی.جی را به آنها در موعد مقرر تحویل دهند. نکته مهم آنکه در اینجا مطمئن باشیم این گازمایع، مصرف خانگی دارد و نه اینکه به صورت سوخت خودرو استفاده شود.
* هر چه مصرف از بنزین به CNG و از گازوئیل به LPG تغییر کند اقتصادی‌تر است
نوفرستی: ال.پی.جی تولیدی در کشور به اندازه‌ای نیست که بخواهیم آن را در خودروهای کوچک شخصی یا وانت و تاکسی توسعه دهیم اما تجربه نشان داده است استفاده آن در اتوبوسها به عنوان جایگزین گازوئیل صرفه اقتصادی بالایی دارد و منافع زیست‌محیطی را هم به همراه دارد. واقعیت این است که هر چه مصرف ما از بنزین به سی.ان.جی و از گازوئیل به ال.پی.جی تغییر کند، به نفع اقتصاد کشور است. ایران فرصتهای صادراتی زیادی در کشورهای اطرافش دارد. میتواند بنزین صرفهجویی شده را به عراق، افغانستان و پاکستان صادر کند و تجارت با این کشورها به مشکل جابهجایی دلار هم مواجه نخواهد شد. زیرا میتوان به صورت چمدانی دلار را به داخل منتقل کرد.
ولی به هر حال این موضوع باید مشخص شود که سیاستگذار فقط نقش سیاستگذاری خود را ایفا کند و با راهاندازی کسب و کار اجازه دهد بخش خصوصی و سرمایه‌گذار کار خودش را انجام دهد. اما اکنون ما نمیدانیم فاصله قیمتی سی.ان.جی با بنزین باقی میماند یا ممکن است فردا تغییر کند و اعلام شود نرخ سی.ان.جی افزایش مییابد. حتی ممکن است همان طور که بحث برق امید مطرح شد، ال.پی.جی امید، سی.ان.جی امید نیز به یکباره اعلام شود. این تصمیمات غیرکارشناسی نه تنها ال.پی.جی را توسعه نخواهد داد بلکه وضعیت را بدتر و بدتر میکند. بنابراین میتوان ال.پی.جی را در جای خودش و سی.ان.جی هم در جای خودش توسعه داد. کافی است فقط دولت اجازه فعالیت به نخبگان، استارتاپها و بخش خصوصی بدهد.
بحث فنی و ایمنی استفاده از ال.پی.جی در خودروها در سایر کشورها مطالعه شده است. در حال حاضر این سوخت در کره‌جنوبی، لهستان، ترکیه و ایتالیا مصرف میشود. پژوهش‌های دانشگاهی هلند نشان میدهد در تصادفات اگر خودرو بنزین‌سوز باشد خطرات احتمالی بیشتر از خودرویی است که ال.پی.جیسوز است. ال.پی.جی هم مانند بقیه سوختها است و اگر نشت نکند هیچ خطری برای خودرو ندارد.
* توسعه LPG نسخه‌ای خاک‌خورده که می‌توانست جایگزین افزایش ناگهانی قیمت بنزین در آبان‌ماه شود
فارس: آقای رحیمی همان سوال قبلی را از شما هم می‌پرسم. مدل پیشنهادی شما برای توسعه‌ای ال.پی.جی در سبد حمل و نقل چیست؟
رحیمی: من پاسخ به این سوال را با ارائه آمار شروع میکنم. ما سالانه 14 میلیون تن ال.پی.جی در میادین گازی، پالایشگاهها و پتروشیمی‌ها تولید میکنیم. برآوردها نشان میدهد از این 14 میلیون تن حدود 700-800 هزار تن نیاز مصرف داخلی است که از این رقم 500 هزار تن مصارف خانگی را شامل میشود. از سویی آماری وجود دارد که نشان میدهد در حال حاضر مصرف داخلی ال.پی.جی 800 هزار تن نیست، 2 میلیون تن است. یعنی یک میلیون تن به صورت غیررسمی در خودروها استفاده میشود.
همچنین طبق آمار کل صادرات سالانه 5 میلیون تن ال.پی.جی است که البته تحریمها تاثیر مستقیم منفی روی آن میگذارد. زیرا حمل و نقل ال.پی.جی نیاز به مخازن و کشتیهای خاصی دارد به همین دلیل تحریم میتواند میزان صادرات این گاز را محدود کند. لذا 8 میلیون تن مازاد داریم که باید فکری برای آن کرد؛ در همین حال بر اساس آماری که باشگاه نفت و نیرو در سال 94 منتشر کرد، با راهاندازی فازهای پارس جنوبی میزان تولید ال.پی.جی تا سال 1401 به 22 میلیون تن در سال میرسد.
این 8 میلیون تن ال.پی.جی مازاد در سال، معادل روزانه 35 میلیون لیتر بنزین در یک سال است. حال اگر فقط 6 میلیون تن ال.پی.جی را در خودورها استفاده کنیم، روزانه 26 میلیون لیتر بنزین صرفهجویی میشود. افزایش قیمت بنزین در آبان 98 فقط 25 میلیون لیتر از مصرف روزانه ما کم کرد. یعنی ما می‌توانستیم به جای اینکه حوادث آبان‌ماه را ایجاد کنیم تا 25 میلیون لیتر در مصرف بنزین صرفهجویی کرده و آن را صادرات کردیم، همین حدود 6 میلیون تن ال.پی.جی که در حال حاضر وزارت نفت در خط لوله هدر میدهد را اصلا رایگان به مردم بدهیم و بدین صورت حدود 26 میلیون لیتر بنزین را آزاد کرده و صادر کنیم. همان مقدار درآمد هم نصیب دولت میشد ولی در حال حاضر دولت و وزارت نفت گوش شنوایی ندارند و برنامه‌ها در حال خاک خوردن است.
*روسیه به عنوان اولین دارنده منابع گازی، CNG و LPG را وارد چرخه سوخت کرده است
سوال: علت بروز حوادثی که در خودروهای ال.پی.جیسوز رخ میدهد، چیست؟
رحیمی: در کشور ما جایگاههایی رسمی و مجاز ال.پی.جی سوز کردن خودرو وجود ندارد. برای سوختگیری هم کپسول را برعکس و با شلنگ سوخت را به مخزن وصل میکنند. لذا ایمنی پایین است. در حالی که استفاده از ال.پی.جی به صورت استاندارد برای محیط‌زیست هم منفعت دارد. ال.پی.جی 130 درصد آلاینده‌های ذرات پی.ام کمتری نسبت به گازوئیل دارد، این عدد در مقایسه با بنزین 50 درصد است. براین اساس ال.پی.جی خیلی پاکتر از بنزین و گازوئیل است و در کشورهای اروپایی ال.پی.جی را با اسم سوخت پاک میشناسند.
در حال حاضر روسیه هم که مانند ایران سی.ان.جی و هم ال.پی.جی فراوان تولید میکنند، ال.پی.جی را وارد چرخه سوخت کرده است زیرا بحث امنیت سوخت مطرح است. اگر در ایران هم سبد سوخت متنوع بود در ماجرای آبان سال گذشته تعداد افرادی که از تغییر قیمت بنزین ناراضی میشدند، کمتر بود. زیرا مثلا افرادی که ال.پی.جی استفاده میکردند، تغییر قیمت در بنزین در زندگیشان اثر نمی‌گذاشت.
لذا در بحث توسعه ال.پی.جی، اگر توسعه عمومی مدنظر قرار گیرد، ما با کمبود منابع روبرو میشویم. زیرا ال.پی.جی با موتورهای بنزین‌سوز سازگاری بهتری دارد و حتی دوام موتور و مدت عمرش را 35 درصد نسبت به بنزین افزایش میدهد و استهلاک کمتری ایجاد میکند. از این رو افراد بیشتری از این سوخت استقبال میکنند. بنابراین اگر این سوخت را توسعه عمومی دهیم همان اتفاقی رخ خواهد داد که در سال 76 اتفاق افتاد. در آن سال هم وقتی استفاده از ال.پی.جی عمومیت پیدا کرد با کمبود روبرو شدیم.
براین اساس پیشنهاد من این است که در شهرهای نزدیک پالایشگاهها و بخش حمل و نقل عمومی، خودروها ال.پی.جی سوز شوند. این طرح پشتوانه مطالعاتی دارد. در حال حاضر 4200 تا 4500 تانکر حمل ال.پی.جی بدون استفاده در کشور وجود دارد که میتوان از آنها برای انتقال ال.پی.جی از پالایشگاهها به شهرهای اطرافشان استفاده کرد. احداث جایگاهها را به میتوان به بخش خصوصی واگذار کرد. منوط به اینکه قیمت توزیع برای بخش خصوصی جذاب باشد. همچنین میتوان در مناطقی مانند چابهار که گازکشی نشده است و به دلیل نگرانی از قاچاق بنزین، بنزین آزاد هم وجود ندارد، ال.پی.جی توزیع شود. برای این کار میتوانیم ال.پی.جی را از عسلویه با کشتیهای کوچکی که در اختیار داریم به چابهار برسانیم.
*بخش خصوصی حاضر است زیرساخت لازم برای توسعه LPG را ایجاد کند
سوال: مسئولین شرکت پالایش و پخش عنوان میکنند وارد کردن ال.پی.جی به سبد سوخت هزینه‌بر است. آیا اساسا احداث جایگاهها کار دولت است یا بخش خصوصی؟
صالحی: دخالت دولت در این عرصه در هیچ کجای دنیا نبوده و نیست. اگر ما آینده‌نگری داشته باشیم و با توجه به داشته‌هایمان که شامل منابع مختلف انواع گاز، بنزین، گازوئیل و برق است، باید سند بالادستی در حوزه انرژی تعریف کنیم. بهتر است برای بیست سال آینده مطالعه‌ای صورت بگیرد که بخش اول آن شامل مطالعه تطبیقی با کشورهای همتراز خودمان باشد و در بخش دوم چشمانداز بیست سال آینده را ترسیم کنیم.
اخیرا دولت سند راهبرد انرژی را تصویب کرد که پیش از آن ما در سازمان برنامه بودجه آن را نقد کردیم، ولی بدون اینکه نقدهای ما تاثیری داشته باشد، همان سند به تصویب هیئت دولت رسید. در این سند مشخص نشده است که در سال 1420 چند درصد خودروهای ما باید برقی شود، چند درصد اتوبوسهای ما ال.پی.جی سوز شود. همچنین این سند آمایش سرزمینی انجام نداده است. در سند مصوب دولت بحث خودورهای برقی وجود ندارد و خیلی هم کم به انرژیهای تجدیدپذیر پرداخته شده است. واقعیت این است که ما باید به مسئولین پالایش و پخش بگوییم قرار نیست توزیع ال.پی.جی با شما باشد. شما درست سیاستگذاری کنید اقتصاد مسیر خودش را پیدا میکند.
در آبان سال قبل که بنزین گران شد، اگر ال.پی.جی و سی.ان.جی را توسعه داده بودیم این اتفاقات نمی‌افتاد زیرا برای مردم گزینه‌های جایگزین بنزین وجود داشت. دولت پول سرمایه گذاری ندارد و از سال 84 قرار شده است در سرمایه گذاری وارد نشود. لذا اگر قرار است بخش خصوصی زیرساختها را برای چنین روزی آماده کند بایستی در اقتصاد صنعت ال.پی.جی صرفه ایجاد شود. البته در حوزه قیمتگذاری بنده معتقدم ابتدا باید قیمت ال.پی.جی به اندازه بنزین و سی.ان.جی افزایش یابد منتها در این قیمتگذاری باید محاسبات مربوط به سود بخش خصوصی دیده شود تا این صنعت بدون یک ریال بودجه دولتی ایجاد شود. یعنی دولت باید سیاستگذاری کند که فعلا خبری نیست.
ببیند ایران در حوزه کسب و کاز رتبه 142 دنیا را دارد. چرا رتبه کشور ما زیر 100 نیست؟ چون شاخصهایی مانند رقابت پذیری و آزادی تجارت را رعایت نمیکنیم. حرف من این است که اینکه میگویند ال.پی.جی بیشتر از 200 تومان نشود، درست نیست. باید قیمت ال.پی.جی افزایش یابد تا کسب و کار صرفه اقتصادی پیدا کند و جوانان مردم مشغول به کار شوند. مردم از ما انتظار دارند برای جوانان کار درست کنیم. ما که نمیخواهیم با سیاستهای پوپولیستی آنها را فقیر کنیم. نباید از گفتن واقعیت ترسید. اگر قیمت ال.پی.جی واقعی شود بخش خصوصی وارد میشود و با سرمایهگذاری که انجام میدهد اشتغال ایجاد میکند. هرچه قدر این صنعت بزرگتر شود به نفع دولت است زیرا میتواند مالیات بیشتری بگیرد. از طرفی جوانان همین مملکت در این حوزه مشغول به کار می‌شوند و کیک اقتصاد بزرگتر میشود و درآمد مردم افزایش مییابد.
مقام معظم رهبری ده سال قبل فرمودند به روزی فکر کنید که از شما نفت نخرند. اقتصاد درونزا یعنی چه؟ مردمی شدن اقتصاد یعنی چه؟ یعنی شما زمینه را آماده کنی تا مردم وارد اقتصاد شوند و دولت فقط سیاستگذار باشد، فقط تنظیم گری کند. زمانی دولت نفت میفروخت و پولش را توزیع میکرد. این دولت توزیع‌گرا نام دارد. اما الان نمیتوانیم دولت توزیع‌گرا داشته باشیم چون امکان فروش نفت نیست. لذا اکنون ما باید دولت تنظیم گرا داشته باشیم. لذا در حوزه ال.پی.جی و سوخت ما میتوانیم با درپیش گرفتن سیاست درست، صادرکننده بنزین باشیم. چرا باید بنزین را در داخل بسوزانیم؟
* مشکلی برای ساخت تجهیزات لازم برای توسعه LPG نداریم
سوال: در حوزه ساخت تجهیزات مربوط به ال.پی.جی وضعیت صنعت داخل کشور چگونه است؟ آیا توانمندی لازم وجود دارد؟
صالحی: ما مشکلی برای ساخت تجهیزات در داخل نداریم اما همه چیز به بازار بستگی دارد. اگر دولت بازار را فراهم کند این مسائل حل میشود. اگر میخواهیم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم و تورم را هم کنترل کنیم، باید موتور تولید راه بیفتد. باید این نقدینگی 3 تریلیون تومانی وارد موتور تولید شود. اما موتور تولید چه زمانی راه میافتد؟ زمانی که بازار داشته باشیم. بازار 80 میلیون نفری ایران برای تولید کافی نیست. باید بازار 500 میلیون نفری داشته باشیم.
برای مثال همین ال.پی.جی باید در بازار عراق راه پیدا کند. خیلی زشت است که الکاظمی به ایران میآید و دست خالی برمیگردد ولی در سفر به آمریکا 10 میلیارد قرارداد میبندد. ما در جنگ کشته دادیم ولی آمریکا دارد سود میبرد چرا؟ چون مسئولین دولتی مسئله اقتصاد برایشان مهم نیست. لازمه ورود سرمایه گذار بخش خصوصی به حوزه ساخت جایگاه ال.پی.جی هم اقتصادی بودن قیمت ال.پی.جی است. این کار هم منوط به آزاد کردن نرخ ال.پی.جی است.
سوال: مشکل این 1.5 میلیون خودرویی که ال.پی.جی سوز هستند و الان با کمبود ال.پی.جی مواجه شده‌اند چگونه باید حل شود؟ به هر حال باید فکری به حال آنها شود.
صالحی: ما دو راهکار پیشرو داریم. یا ال.پی.جی را با قیمت پایینی به آنها بدهیم و به آنها به اصطلاح اعانه بدهیم و یا اینکه قیمت ال.پی.جی را اصلاح کنیم تا اقتصاد آن تنظیم شده و کسب و کار آن شکل بگیرد و چه بسا که همین افرادی که الان به قیمت پایین ال.پی.جی محتاج هستند وارد این کسب و کار شوند و درآمدشان افزایش یابد. حرف من این است که کاری کنیم مردم از اعانهبگیری فاصله بگیرند. من همیشه میگوییم بین کولبرهای جوان افرادی هستند که استعداد دارند استاد دانشگاه شوند. اما وقتی دولت گازوئیل ارزان توزیع میکند، کولبری درست میشود. حال اگر قیمت آن را واقعی کند، از مابه تفاوت واقعی شدن قیمت گازوئیل، میتواند دانشگاهی در کردستان بسازد و آن کولبر جوان استاد دانشگاه و کارآفرین شود.
کدام بهتر است؟ اینکه گازوئیل ارزان توزیع شود تا افرادی کولبر شوند یا گازوئیل با قیمت واقعی عرضه شود و این شخص کارآفرین شود. در حال حاضر سیاستهای ما کاملا ضدتوسعه و به سمت فقیر کردن جامعه است. البته اصلاح قیمت ممکن است تبعاتی را هم همراه داشته باشد اما قطعا از شرایط فعلی تبعات کمتر خواهد بود. دولت میتواند به 8 میلیون نفری که تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد هستند کارت انرژی بدهد تا زندگیشان بچرخند ولی بقیه باید کار کنند. این باعث میشود کشور به سمت توسعه برود. شایسته نیست GDP کشور 80 میلیونی 400 میلیارد دلار باشد که البته با این قیمت فعلی دلار این رقم 150 میلیارد دلار شده است یعنی به اندازه کل فروش شل.
ما در سایر منابع هم همین سیاست را داریم. الان یک بطری آب معدنی 2500 تومان است اما یک لیتر آب لوله‌کشی خانه ها 500 تومان است. این هدر دادن منابع است. در بحث گاز هم همین است. ایران به اندازه کل اروپا گاز مصرف میکند. با وجود هزینه زیاد در عسلویه و پارس جنوبی، باز هم ایران بازیگر اصلی منطقه در حوزه گاز نیست اما ترکیه با انتقال گاز از زیر دریای سیاه تبدیل به بازیگر اصلی میشود.
*مدل توسعه LPG مثل CNG و بنزین نیست که به صورت عمومی توسعه پیدا کند
فارس: آقای نوفرستی به نظر شما با این یک و نیم میلیون خودرویی که از ال.پی.جی استفاده میکنند باید چه کرد؟
نوفرستی: اینکه قرار است ال.پی.جی را به صورت الکترونیکی توزیع کنند، خبر خوبی است. زیرا باید این کار انجام شود. قرار نیست از بیت المال کالایی به صورت یارانه ای به یکسری افراد خاص داده شود. من این نقد را در مورد سی.ان.جی سوز کردن رایگان خودروها هم دارم. چرا باید از جیب ما خودرو یک و نیم میلیون نفر دوگانه سوز شوند. درست است که خودروهای بخش عمومی است اما درآمدی که توسط صاحب خودرو به دست میآید برای شخص اوست. در نتیجه انگار به او از جیب مابقی مردم پول داده شده است. قیمت ال.پی.جی باید در مقایسه با قیمت سی.ان.جی و بنزین منطقی شود.
اما یک نکته‌ای از بحث قبل دارم در خصوص اینکه مسئولین وزارت نفت عنوان میکنند توسعه ال.پی.جی هزینه زیادی دارد. حتما آنها این تصور را دارند که قرار است در شهر تهران جایگاه احداث کنند. اگر قرار است در اتوبوسها از ال.پی.جی استفاده شود، میتوانند در جایگاههای گازوئیل اطراف شهر و در پایانههای خارج شهر اتوبوسها، جایگاه توزیع ال.پی.جی احداث کنند. قرار نیست به صورت عمومی در سطح شهر به موازات جایگاه بنزین و سی.ان.جی جایگاه ال.پی.جی بگذارند. همچنین اصلا شما اقتصاد کار را درست کن خود بخش خصوصی برای این کار اقدام میکند.
به طور کلی پیشنهاد من این است که ال.پی.جی را فقط برای بخش خانگی به صورت کنترل شده، برای اتوبوسها استفاده کنیم و مابقی ظرفیت را هم به صورت هدفمند صادرات کنیم. در این رابطه میتوان به بخش خصوصی اجازه صادرات داد. یعنی گاز را به قیمت واقعی به بخش خصوصی بدهیم اما اجازه صادرات هم بدهیم.
اولین اتوبوس گازسوز در ایران در دهه 40 توسط محمود خلیلی ایجاد شد. همان زمان عد های میگویند ما نفت داریم چه نیازی به این کار است. او در پاسخ میگوید من روزی را میبینم که نفت تمام میشود اما این گاز هست. آن زمان بخش خصوصی وارد شده بود ولی امروز دولت حاضر است روزی 40 میلیون مترمکعب گاز فلر را بسوزاند اما حاضر نیست آن را در اختیار بخش خصوصی بگذارد. اگر دولت فکر اقتصادی داشته باشد به بخش خصوصی میگوید که نه تنها از شما پول نمی‌گیرم بلکه اگر کاری کنید که فلر نسوزد مترمکعبی n تومن هم به تو میدهم. 40 میلیون متر مکعب فلر یعنی بیشتر از صادرات روزانه ما به ترکیه.
بنابراین استفاده از ال.پی.جی در اتوبوس موجب تنوع در سبد سوخت، صرفه جویی در مصرف بنزین و گازوئیل و افزایش امکان صادرات میشود. ما طرحهای خوبی هم در این راستا داشتیم. برای مثال سرمایه گذار بخشی خصوصی بود که میگفت حاضر است موتور خودروهای پرمصرف را عوض کند اما دولت بنزین صرفه جویی شده از این راه را به من بدهد که خب به این کارها بی‌توجهی شد.
* استفاده از ال.پی.جی به عنوان خوراک پتروشیمی اولویت کوتاه‌مدت نیست
فارس: نظر شما درباره هزینه و فایده استفاده از ال.پی.جی به عنوان سوخت چیست؟ آیا استفاده از ال.پی.جی صرفه اقتصادی دارد؟
رحیمی: من برای پاسخ به این سوال محاسباتی را انجام دادم، به این صورت که اگر تحریم نباشیم و حتی بتوانیم ال.پی.جی را به نرخ روز صادر کنیم در این شرایط استفاده آن در خودرو اقتصادی تر است. زیرا صادرات ال.پی.جی الان که دوران شیوع کرونا است، هر تن 280 دلار ارزشگذاری میشود. قبل از دوران کرونا این رقم 400 دلار بود. یعنی صادرات یک میلیون تن ال.پی.جی 400 میلیون دلار برای ما سود داشت. حال اگر ال.پی.جی را در خط لوله تزریق کنیم (کاری که دولت الان انجام میدهد) در هر تن 2.36 میلیون دلار درآمد خواهیم داشت.
استفاده از ال.پی.جی به عنوان خوراک پتروشیمی هم اولویت کوتاه‌مدت نیست. زیرا پیش بینی میشود حتی اگر امروز شروع به ساخت پتروشیمی کنیم، تا ده سال آینده قابلیت افتتاح ندارند ولی استفاده از ال.پی.جی به عنوان خوراک حتما باید اولویت بلندمدت باشد. استفاده ال.پی.جی در نیروگاههایی که مازوت استفاده میکنند هم درآمد 17.5 میلیون دلاری در هر یک میلیون تن دارد.
اما اگر از این ماده به عنوان سوخت خودرو استفاده شود، دو مزیت به همراه دارد: اول اینکه از چیزی که الان فلر میشود میتوان درآمدزایی کرد و دوم اینکه این کار موجب صرفهجویی در مصرف بنزین و افزایش صادرات خواهد شد. به ازای هر یک میلیون تن ال.پی.جی، 5 میلیون لیتر در روز بنزین صرفه جویی میشود که درآمدش حاصله از آن 705 میلیون دلار میشود. بنابراین درآمد استفاده از ال.پی.جی به عنوان سوخت خودرو بیشتر از هر نوع استفاده دیگر است.
فارس: بنابراین استفاده ال.پی.جی به عنوان سوخت خودرو از زاویه اقتصاد به صرفه است اما آیا از منظر امنیت انرژی به صلاح است ال.پی.جی جایگزین سی.ان.جی شود؟
رحیمی: هدف این نیست که ال.پی.جی جایگزین سی.ان.جی شود یا با آن رقابت کند. هدف این است که با هم جایگزین بنزین و گازوئیل شوند. اگر هم قرار باشد اصلاح قیمتی صورت بگیرد نظر من این است که نرخ ال.پی.جی باید رقمی مابین نرخ بنزین و سی.ان.جی باشد که از یک طرف سی.ان.جی طرفدارش را از دست ندهد و از طرفی ال.پی.جی جذابتر از بنزین باشد. در خصوص توانایی ساخت تجهیزات ال.پی.جی هم باید عرض کنم سازنده های ایرانی برای کشور ترکیه که 40 درصد خودروهایش سبک آنجا ال.پی.جی استفاده میکنند، کیت و مخزن میسازند.
گفتگو از سیداحسان حسینی
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
