کَران؛ گذرگاه تاریخی خلیج فارس

به گزارش خبرگزاری فارس از مهر، شهر کران که سابقه سکونت در آن به هفت هزار سال قبل بر می‌گردد، تاریخ پر فراز و نشیبی دارد. یادگار دیرینه سرزمین پارس که مرور خاطرات و گذشته های دورش همچنان سینه به سینه در اقوال عمومی مردمان منطقه فال، اسیر و گله دار جریان دارد.

کَران مهد مجاهدان و احرار ، خاستگاه مجتهد فال اسیری ، مرکز ایراهستان و شهری که نامش با خلیج همیشه فارس گره خورده است . عمری به درازای تاریخ دارد و هزاران راز نهفته در دل . سنگ سنگ اینجا با رهگذران سخن می گوید .

هم اکنون  در جای جای بخشهای اسیر و گله دار  آثار و بقایای شهر تاریخی کران موجود می باشد که بارها توسط جهانگردان خارجی و داخلی مورد کاوش قرار گرفته و آثار باستانی و تاریخی ارزشمندی در این ناحیه کشف شده است.

طبیعتش در هر فصل سال جذابیتی خاص دارد . بهارش با گلهای نرگس عطر آگین است و تابستانش با نخلهای گوناگون آراسته به رنگهای قرمز و زرد حلاوت‌بخش کامها است . زمستانش بارانی و پاییزش مژده بخش.

کران و بزرگ‌ترین شاهراه تجاری دوران باستان

یک پژوهشگر و کارشناس ارشد تاریخ در زمینه ابعاد تاریخی کران به خبرنگار فارس می گوید: با تاسیس سلسله ساسانی، امر شهرسازی و تجارت خشکی و دریایی مورد توجه زیادی قرار گرفت. اهتمام ویژه ساسانیان به امر بازرگانی و تجارت که با ساخت شهرهای جدید و احیای شهرهای قدیمی همراه بود مستلزم توجه به راه های جدید تجاری یا رسیدگی به راه های قدیمی نیز بود که شهرهای مختلف را به مراکز بازرگانی و بنادر خلیج فارس متصل کند. بر سر راه های تجاری ساسانیان شهرهای بسیاری به وجود آمد.

 مصطفی ابراهیمی می افزاید: یکی از بزرگترین شاهراهای تجاری که نقاط مرکزی ایالت فارس را به بندر مهم سیراف در ساحل خلیج فارس متصل می کرد همین مسیر بوده است  که از شهرهای متعدد فارس و کوره  اردشیرخوره  عبور می کرد و عبور آن از برخی نقاط، پیدایش شهرهای جدید را به دنبال داشت.

  وی اضافه می کند: یکی از این شهرها کَران (کاران) بود که در منطقه گله دار و اسیر واقع شده بود. نام این شهر به کرات در منابع متعدد جغرافیایی قرون اولیه اسلامی آمده است. جغرافیدانان اسلامی در ذکر مسیرهای تجاری منتهی به بندر سیراف از کُران نیز یاد کرده اند که دو جاده به آن می رسید و سپس هر دو با یکی شدن به سیراف منتهی می شد.

این پژوهشگر با بیان اینکه از شهر کران پایه سنگی آتشدان کشف شده که از سابقه پیش از اسلام این شهر و وجود جمعیت زرتشتی آن حکایت می کند، می افزاید: با سقوط ساسانیان این نقطه نیز فتح شد و مردم آن نیز به تدریج مسلمان شدند هر چند در ابن منطقه نیز تا قرن چهارم هجری زرتشتیان نیز زندگی می کردند.

حضور قومیت‌ها و شخصیت‌های تاریخی در کران

ابراهیمی خاطرنشان می کند: پس از سقوط ساسانیان گروهی از مردم عرب مهاجر موسوم به بنی زهیر وارد ناحیه کران شدند که بخشی از سواحل خلیج فارس نیز نام آنها را به خــود گرفت و به سیف بنی زهیر معروف شد؛ جغرافیدانان  مسلمان از کران به عنوان محل سکونت طائفه بنی زهیر یاد کرده اند. به گفته کتاب حدودالعالم که در قرن چهارم هجری تالیف شده جم و کران شهرک‌هایی در حدود سیراف با آبادانی و جمعیت فراوان بودند.

این تاریخ پژوه دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به سوابق تجاری-تاریخی شهر کران می گوید: شاهراه تجاری و بازرگانی به بندر باستانی سیراف با گذر از کران به نقطه ای کوهستانی وارد می شد که امروزه به تنگ بندری مشهور است و در این مسیر تا سیراف بقایای استراحتگاه‌ها و آب انبارهای متعدد وجود دارد.

 ابراهیمی اظهار می دارد: از کران شخصیت‌هایی مانند محمد بن سعد کرانی ادیب اخباری، ابو طیب فرحان بن شیران کرانی وزیر صمصام الدوله  ال بویه ، ابو محمد عبدالله بن شاذان کرانی و ابو اسحاق  کرانی یکی از دیوانیان دربار عضد الدوله بویه برخاسته اند.

راجع به کران در کتاب ایراهستان اثر محمدصادق فریدون نژاد آمده است: در ادوار مختلف تاریخی همواره بخش مهمی از جغرافیای اداری سیاسی فارس، خصوصا در دوره‌ی ساسانیان بوده؛، این نقطه که در مسیر گور، فیروزآباد، سیراف قرار داشته و از اهمیت فراوانی برخوردار بوده‌است.

با افول موقعیت تجاری سیراف و تغییر راه تجاری موقعیت کران نیز به تدریج ضعیف شد ونام این تمدن باستانی تا اواخر قرن پنجم در نقشه های جغرافیایی  خوش درخشید و پس از افول در قرنهای بعدی جای خود را به فال داد .

انتهای پیام/ س/و