مجله فارس پلاس هرمزگان، شهر حریره مربوط به سدهٔ ۵ تا ۱۰ ه.ق است و در شمال جزیره کیش واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ شهریور ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
شهر باستانی حریره واقع در بخش کیش از توابع شهرستان بندرلنگه و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران و در دل خلیج فارس است.
در شمال جزیره کیش در کنار مجموعه ورزشی المپیک، آثاری و ویرانه‌هایی دیده می‌شود که یادگاری از شهر باستانی، حریره است. زمان رونق یا دوران طلایی شهر حریره کیش از قرن چهارم تا اوایل قرن دهم هجری قمری بوده‌است. وسعت این شهر باستانی ۱۲۰ هکتار است. محوطه باستانی حریره، براساس نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده تا امروز، از مجموعه ساحلی و عمارت اعیانی، حمام، مسجد تاریخی، کارگاه شیشه‌گری و قنات‌های قدیمی تشکیل یافته‌است.
در سال 356 هجری قمری بندر سیراف که بندری اقتصادی و تجاری بود ویران شد و موقعیت بازرگانان بندر سیراف به خطر افتاد و آنها به‌دنبال جایگزینی برای فعالیت‌های تجاری خویش بودند.
جزیره کیش انتخابی بود که بازرگانان همگی با آن موافق بودند. تجمع آنها در جزیره کیش باعث پیدایش شهر حریره شد و این شهر تاریخی با وسعت 120هکتار در شمال جزیره کیش ایجاد گردید که در حقیقت این شهر تاریخی، یادگاری از اوج شکوفایی اقتصادی و تجاری جزیره کیش است.
با بازسازی و بهسازی بخشی از قنات‌های کیش که یادگاری از شهر تاریخی حریره است، با قدمت بیش از دو هزار سال، مکانی جذاب به شکل تونل‌های تو در تو و عریض با معماری منحصر به‌فرد و نقش‌هایی از فسیل‌های سخت‌پوستان و صدف‌های ماقبل تاریخ که با سنگ‌های مرجانی درآمیخته‌اند، برای بازدید گردشگران مهیا شده است.
این تونل‌های تو در تو، تا عمق 18 متری زمین حفر شده است و در گذشته محل تامین آب شیرین در این جزیره مرجانی بوده است. بر دیوارهای این تونل‌ها، فسیل موجودات دریایی قابل رویت هستند که متعلق به هزاران سال پیش است.
خانه اعیانی شهر حریره
خانه اعیانی شهر حریره یادآور خانه‌های چندخانوار قدیمی در داخل فلات ایران و در شهرهایی چون یزد، اصفهان و کاشان است و این خانه‌ها یکی از نمادها و نمونه‌های قدیمی خانه‌های حاشیه خلیج فارس محسوب می‌شود.
علاوه بر وسعت خانه و همچنین فضاهای مختلف و متنوع آن، کاشی‌های ستاره‌ای شکلی که در این خانه به دست آمده‌است، همانند کاشی‌هایی است که زینت بخش بناهای مهم ایلخانی ایران همچون تخت سلیمان و سلطانیه است.
پیدایی این مقدار کاشی که یقیناً عنصر وارداتی به جزیره است نشان می‌دهد که این عمارت به یکی از ثروتمندان کیش تعلق داشته‌است.
شهر حریره درست در کنار دریا ساخته شده و دارای معماری و فضاهای ناشناخته‌ای است. مجموعه کانال‌های افقی و زیرزمینی و چاه‌های متعدد در گوشه و کنار، مجموعهٔ بسیار جالب و نادری را تشکیل می‌دهد که هنوز عملکرد آنها روشن نیست، اما به نظر می‌رسد که ارتباط مستقیم، با فعالیت‌های صیادی (صید ماهی، مروارید و مرجان) داشته و برای دسترسی آسان‌تر به دریا احداث گردیده‌است.
اتاق‌هایی با کف شیاردار حریره
یکی از فضاهای جالب توجه مجموعه صنعتی شهر حریره (اتاق با کف شیار دار) است. این اتاق کف کاملاً عجیب و ناشناخته‌ای داشته به این معنی که با شیب ملایم از شمال به جنوب امتداد می‌یافت و کف آن به صورت در اصطلاح گرده ماهی (اصطلاح بومی) یا بالشتک با ملاتی از نوع ترکیب پودر سنگ‌های مرجانی و آهک و نوعی ساروج شکل گرفته بود.
این ویژگی در هیچ‌یک از محوطه‌ها و تپه‌های باستانی و تاریخی و اسلامی ایران کشف و شناخته شده نیست.
حمام شهر حریره
شهر حریره شامل حمامی است با صحن‌های متعدد و حصار آن به مساحت تقریبی ۵۰۰ مترمربع می‌رسد. سربینه و گرمخانه و تون حمام در جنوب بخش ذکر شده قرار گرفته و توسط راهرو سرپوشیده‌ای از آن جدا شده‌است. دو خزینه کوچک و بزرگ در جنوب گرمخانه آخرین بخش ساختمان را تشکیل داده‌اند.
باستان شناسان معتقدند این حمام که شاید در نوع خود از قدیمی‌ترین حمام‌های ایرانی باشد که طی کاوش‌های باستان‌شناسی کشف و شناخته شده‌است، و دو دوره متمایز و مجزا از هم دارد (دوره ایلخانی – دوره تیموری) با توجه به ظرفیت محدود حمام و با در نظر گرفتن دیوار بیرونی سراسری که تا مجموعه عمارت اعیانی که در جنوب شرقی حمام و به فراز تپه‌ای بلند قرار گرفته امتداد یافته‌است. به نظر می‌رسد که این بنا حمامی خصوصی بوده و به صاحب مجموعه اعیانی تعلق داشته‌است.
بخش‌های اطرف شهر حریره
در منتهی الیه بخش شمالی این بنا، کنار ساحل صخره ای بلند با فاصله کمی از دریا، پستی و بلندی‌ها گوناگون، بقایای دیوارها، چاه‌ها و کانال‌های آب که به چشم می‌آید نظر بیننده را به سوی خود جلب می‌کند.
در ابتدا تصور می‌شد که این آثار هیچ ارتباطی به هم ندارند و فقط می‌شود حدس زد که این آثار قسمتی از شهر قدیم حریره بوده و به نوعی با فعالیت‌های دریایی ارتباط دارند.
در کناره ساحل شهر حریره و در مجاورت مجموعه صنعتی، شش چاه و یک پلکان سنگی در بیرون مجموعه و چهار چاه در داخل مجموعه که در حین حفاری دیده شد وجود دارد.
در دهانه خلیجی که در سمت شرق این مجموعه قرار گرفته توده‌های صدف‌ها و گوش ماهی‌های شکار شده را می‌توان دید که نشانهٔ فعالیت‌های صیادی مخصوصاً صید مروارید در گذشته‌است.
شهر تاریخی حریره ساماندهی می‌شود
فضل‌الله زرین‌جویی، رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی جزیره کیش در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس با اشاره به معماری دقیق و زیبای شهر تاریخی حریره کیش گفت: معماری دقیق و زیبای این شهر با تاسیسات آبی مهندسی شده و صحیح به‌همراه مسجد جامع و خانه اعیانی بسیار باشکوه نشان‌دهنده فرهنگی پربار و ارزشمند است از این شهر تاریخی زیبا طی اکتشافاتی که از قبل از انقلاب اسلامی شروع شده و هم‌اکنون نیز ادامه دارد، اشیای ارزشمندی بدست آمده است که بیانگر شکوفایی و رونق تجارت در آن زمان است.
وی از شهر تاریخی حریره کیش به‌عنوان اثر ملی ماندگار نام برد و افزود: این محوطه بی‌نظیر فرهنگی و تاریخی ایران‌زمین در تاریخ یکم شهریورماه 1376 به‌عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است. بخش‌های کاوش شده از این محوطه تاریخی تاکنون شامل عمارت اعیانی، مسجد تاریخی، کارگاه شیشه‌گری، حمام تاریخی و بندرگاه تجاری و منحصربه‌فرد و سازه‌های دستکند آن می‌باشند.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی جزیره کیش در ادامه اظهار داشت: مغفول ماندن استفاده از ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی گردشگری جزیره زیبای کیش در طول سالیان گذشته با وجود این ظرفیت بی‌نظیر، فرصت استفاده را از گردشگران و دوستداران علاقمند به تاریخ، فرهنگ و تجربه بازدید از این اماکن و محوطه را از بین برده بود و تصور این موضوع برای اغلب گردشگران، که جزیره زیبای کیش نیز دارای اینچنین تاریخ و فرهنگ پرباری با پیشینه حداقل 1000 سال با توجه به آثار به‌دست آمده است غیر ممکن کرده بود.
زرین‌جویی در ادامه صحبت‌های خود با خبرنگار فارس به اقدامات و برنامه‌ریزی‌های منطقه آزاد کیش برای استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های تاریخی جزیره زیبای کیش اشاره کرد و گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر در جهت استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های تاریخی جزیره زیبای کیش و از جمله شهر تاریخی حریره، اقدامات و برنامه‌ریزی‌های خوبی صورت گرفته است که از جمله آنها طرح جامع راهبردی و پلان مدیریت محوطه تاریخی حریره است.
وی ادامه داد: این طرح با محوریت حفظ و نگهداری محوطه، مطالعات زیست‌محیطی، نقشه‌برداری و بازبینی حرائم، حفاظت و مرمت، باستان‌شناسی، معماری و گردشگری با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و بر اساس ضوابط و مقررات محوطه‌های تاریخی میراث فرهنگی، معرفی و اطلاع‌رسانی با ایجاد ظرفیت‌های جدید و در نهایت توسعه گردشگری پایدار، با همکاری اداره کل سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان هرمزگان و استفاده از مشاوران دارای سوابق و تجربیات ارزنده و همین‌طور تیم تخصصی مجرب در این زمینه در حال انجام است.
رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی جزیره کیش در ادامه به اقدامات اساسی دیگری که طی سه سال اخیر در راستای ساماندهی در این محوطه صورت گرفته است اشاره کرد و افزود: طراحی و اجرای سردرب ورودی شهر تاریخی حریره، کف‌سازی و ایجاد مسیر بازدید سایت تاریخی حریره به جهت سهولت دسترسی گردشگران به محوطه و ابنیه کاوش شده، حفاظت و مرمت چاه‌های دستکند بندرگاه حریره با استفاده از مشاورین بین‌المللی، طراحی و اجرای تابلوهای معرفی و حفاظت محوطه حریره، ایجاد مخزن اشیا، نگهداری آثار به‌دست آمده از شهر تاریخی حریره، تجهیز کارگاه مرمت اشیا، سایت حریره و کاوش‌های باستان‌شناسی شهر حریره است.
زرین‌جویی تصریح کرد: از جمله برنامه‌های در دست اقدام شامل: راه‌اندازی سایت موزه حریره، ایجاد دریاچه آرام بندرگاه تجاری و منحصربه‌فرد حریره، برقراری تورهای بازدید محوطه با استفاده از ظرفیت‌های جدید ایجاد شده در حوزه توسعه گردشگری، کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه و همین‌طور باستان‌شناسی زیر آب به‌عنوان پایلوت در حریم دریایی بندرگاه حریره خواهد بود.
وی در پایان صحبت‌های خود با تقدیر از توجه ویژه مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش به ظرفیت تاریخی جزیره گفت: با توجه به حمایت‌های خوب سازمان منطقه آزاد کیش و توجه ویژه مدیرعامل این سازمان به این ظرفیت تاریخی و همین‌طور تعامل و همکاری بسیار خوب اداره کل سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان هرمزگان امیدوار هستیم بتوانیم در آینده نزدیک شاهد تحول اساسی در ساماندهی و معرفی این ظرفیت به گردشگران بوده و ضمن افزایش طول اقامت گردشگران باعث ایجاد تجربه‌ای جدید و خوشایند برای آنها باشیم.
گزارش: محمدرضا بازگیر
عکس: فرشته طاهری
انتهای پیام/خ
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
