به گزارش گروه حماسه و مقاومت خبرگزاری فارس، پرونده حمزه فلسطین : دکتر شهید «فتحی شقاقی» موسس و نخستین دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین در 26 اکتبر سال 1995 در جزیره مالت از سوی موساد ترور شد که این روزها در آستانه بیست و پنجمین سالگرد شهادت وی قرار داریم.
شهید «فتحی شقاقی» در کتاب خودش با عنوان «امام خمینی، راه حل جایگزین» با الهام از انقلاب اسلامی، بازگشت به اسلام و عمل به تکالیف دینی را راه حل مشکلات جهان اسلام به ویژه مساله فلسطین معرفی کرده است. وی با تاسیس جنبش جهاد اسلامی روند مبارزات فلسطین را از فاز تفکرات چپگرایانه به آموزه‌های اسلامی تغییر داد که همین تغییر رویکرد نقشی اساسی در دستاوردهای مردم مسلمان فلسطین در چهار دهه اخیر داشته است.
«سید جعفر رضوی» کارشناس مسائل فلسطین در گفتگوی پیرامون این شخصیت مبارز گفت: شرایط جامعه فلسطینی و در واقع مبارزان فلسطینی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به این شکل بود که آنها هیچ حامی مشخصی نداشتند. در آن زمان جریان ها و گروهها به دلیل دیدگاههای ملی گرایانه یا بر اساس برخی دیدگاههای حزبی مثل دیدگاههای چپ گرایانه داعیه حمایت از فلسطین را داشتند و به این مساله می‌پرداختند. نتیجه این نوع نگاه ها این بود که هیچ نتیجه‌ای موفقیتی برای مبارزان فلسطینی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی حاصل نشد. در آن دوره مبارزان فلسطینی هیچ مأمن دینی نداشتند و این نگاه ها عمدتاً ملی‌گرایانه ، چپگرایانه و سوسیالیستی بود. دوم این که آنها هیچ حامی مشخصی را نداشتند به همین خاطر مقاومت فلسطین تقریباً یک مقاومت جسته و گریخته بود. با به وجود آمدن نگاه های جدید رویکردهای جدید و حوادث نو که در عرصه فلسطین اتفاق افتاد، این گروهها دچار تغییر رویکرد می‌شدند و بعضاً گروه های جدید در عرصه فلسطین شکل می گرفت. در آن دوره اولین مبارزان فلسطینی از جنبش فتح و سازمان آزادیبخش فلسطین بودند، به مرور ما شاهد تشکیل جنبش های جدیدی نظیر جنبش سپتامبر سیاه بودیم که آنها بر اثر همین رویکرد هایی که در حوادث تاریخی رخ داد (سپتامبر سیاه در اردن) به وجود آمدند. پس می توان گفت مبارزه فلسطینی ها در آن دوره دارای رویکرد مشخص نبود و عمدتاً جسته و گریخته و به نوعی بر اساس حوادث اتفاق می افتاد.
این کارشناس مسائل فلسطین در ادامه گفت: در دوره پیش از انقلاب اسلامی خواسته فلسطینی‌ها آزادی فلسطین بود اما آزادی فلسطین عمدتاً یک آرمانی بود که در میدان عمل خودشان هم به آن چندان اعتقادی نداشتند. اینکه اعتقاد به آزادی فلسطین نداشتند از نوع عملکرد آنها در میدان مشخص می شود. در واقع آن ها در عرصه عملی به ضربه زدن به اسرائیل و رژیم صهیونیستی اعتقاد داشتند، اما این موضوع را با نگاه آزادسازی فلسطین دنبال نمی کردند. به عنوان نمونه برخی از گروههای فلسطینی مانند سپتامبر سیاه تلاش کردند که در مسابقات المپیک به تیم رژیم صهیونیستی در آنجا ضربه بزنند یا اینکه عملیات ربایش هواپیما انجام داده و از آن طریق به رژیم‌صهیونیستی ضربه بزنند. در حقیقت پشت اقدامات میدانی که انجام می دادند نگاه آزادی فلسطین وجود داشت اما امید واقعی به آزادی فلسطین و برنامه عملی در راستای آن وجود نداشت. البته رویکرد مبارزاتی در زمینه فلسطین میان شخصیت‌های مختلف در آن دوره تفاوت پیدا می‌کرد، شخصیت‌هایی مثل ابوجهاد (خلیل الوزیر) از رهبران و موسسین جنبش فتح که توسط صهیونیست ها در تونس ترور شد، به رویکرد آزادی فلسطین بر اساس مبارزه و جهاد کاملاً مسلحانه اعتقاد داشتند اما شخصیت های دیگری مثل محمود عباس از همان ابتدا نگاه مذاکره و سازش را دنبال می کردند. پس این امر را نمی‌توان به همه مبارزان فلسطینی تعمیم داد، بلکه باید جنبش محور و شخصیت محور به ارزیابی آن پرداخت و ثانیاً به طور کلی اگر بخواهیم نگاه کنیم در رویکرد آنها آزادی فلسطین وجود داشت اما امید برای آزادی فلسطین وجود نداشت که نتیجه آن اقدامات میدانی جسته و گریخته آنها بود.
رضوی در ادامه تاکید کرد: شهید فتحی شقاقی برای نخستین بار آزادی فلسطین را به عنوان یک تکلیف دینی مطرح کرد و آن را وارد عرصه عملی مبارزات کرد و در واقع مبارزه را بر اساس تکلیف دینی تعریف کرد. به این معنا که آزادی فلسطین را یک تکلیف دینی دانسته و بر اساس آن می‌گوید چون آزاد کردن فلسطین یک تکلیف دینی است پس هر کسی با هر وسیله ای که می تواند باید برای آزادی فلسطین اقدام کند و وارد میدان عمل شود. این مساله برای نخستین بار از سوی فتحی شقاقی مطرح می‌شود. پیش از آن به صورت کم و بیش نگاه آزادی فلسطین کل فلسطین وجود داشت. اما به عنوان یک تکلیف دینی مطرح نشده بود. پس می توانیم فتحی شقاقی را به عنوان مبدع و مخترع این نگاه بدانیم. البته خود ایشان در کتابش تاکید می‌کند که این نگاه را از امام خمینی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی الهام گرفته است که در سالهای بعد به خوبی آن را در جهاد اسلامی اجرایی کرده است.
وی تاکید کرد: جنبش جهاد اسلامی از همان ابتدای تشکیل همانطور که در سند آن آمده است فلسطین را از نهر تا بحر دانسته و کل فلسطین تاریخی را به حساب می‌آورد. جهاد اسلامی این را هم در عمل هم نشان داده، هم در حوزه عملی به آن جامه عمل پوشانیده است. جنبش جهاد اسلامی هرگز وارد عرصه سیاسی نشده است، آنها مبارزه و مقاومت را در میثاق‌نامه شان به عنوان روش آزادی فلسطین انتخاب کرده و هیچ وقت از این اصل تخطی نکرده اند. شما می‌بینید که جنبش حماس و سایر گروههای مقاومتی وارد مذاکرات در عرصه سیاسی با رژیم صهیونیستی شدند اما جهاد چون روش مبارزاتی اش را به عنوان تکلیف دینی برای آزادی فلسطین و به عنوان یک اولویت تعریف کرده بود هیچ زمانی حاضر نشده که این اولویت را کنار بگذارد و حتی وارد عرصه سیاسی شود. البته این اتفاق ممکن است در سالهای آینده رخ دهد و به عنوان مثال جهاد ورود به عرصه سیاسی را در ادامه تکلیف دینی تعریف کند اما چون تا کنون مبارزه را به عنوان اولویت انتخاب کرده اند وارد روش سیاسی نشده اند. در وجه دوم آنها هیچ موقع حاضر نشدند حتی اگر مسئله آزادی فلسطین با عناوینی غیر از فلسطین تاریخی یا مرزهای 1967 تعریف می شد آنها در نشست یا کنفرانس مذکور شرکت نمی کردند. به عنوان مثال ما در مذاکرات آشتی فلسطین شاهد بودیم هر موقع در این مذاکرات مرزهای ۱۹۶۷ مطرح شده که کل فلسطین تاریخی را در بر نمی گیرد توافقنامه‌ای را امضا نکردند و حاضر نشدند در مجامع و کنفرانسهایی که با طرح مرزهای 1967 تعریف می‌شود حضور پیدا کنند ، آنها همواره بر آشتی ملی فلسطین تاکید داشته اند اما حاضر نشده‌اند از فلسطین تاریخی ذره‌ای عقب‌نشینی کنند این همان نگاه جامع جهاد اسلامی است که در سند آنها نیز مشخص و مطرح شده است.
سید جعفر رضوی در ادامه گفت: در عرصه مبارزاتی جهادی ها هیچ وقت عقب‌نشینی نکردند و با ورود مقوله تکلیف دینی در عرصه مبارزات فلسطینی ، موفقیت‌های قابل توجهی به دست آمد. اول اینکه ویژگی دینی شدن مبارزه برای جهاد اسلامی و طرح آن در فلسطین موجب شد ذره ای عقب نشینی از آرمان ها رخ ندهد. پیش از آن گروههای فلسطینی همچون ساف چون آزادی فلسطین را تکلیف دینی نمی‌دانستند به مناسبت‌های مختلف مثلاً در عرصه مذاکره و وارد شدن به عرصه سازش عقب‌نشینی داشتند. اما در عرصه مبارزاتی که جهاد ساختارهای آن را تعریف کرد، تکلیف دینی به عنوان یک اصل تغییر ناپذیر مطرح شد که نمی‌توان از آن عدول کرد. به همین خاطر از آرمان‌های فلسطین هیچ موقع عقب‌نشینی نکردند و این یکی از ویژگی‌های تعریفی بود که جهاد ارائه کرد.
موفقیت دیگری که جهادی ها در این مسیر بدست آوردند این بود که هر روز فلسطینی ها به خودشان بیشتر متکی شدند، چون در عرصه تکلیف دینی موظف هستید که به همه تکالیف دینی عمل کنید حتی اگر هیچ کس در آن عرصه وارد نشود و عمل نکند، پس از وقتی که آزادی فلسطین به عنوان یک تکلیف دینی مطرح شد، فلسطینی ها به خودشان متکی شدند. پیش از این، آنها منتظر بودند کشورهای عربی ، خارجی و یا سازمان ملل و یا حتی قدرت‌های بزرگ در شرق و غرب وارد عرصه فلسطین شوند، حتی هنوز هم این نگاه در رویکرد سازشکاران فلسطینی وجود دارد. اما از زمانی که بحث تکلیف دینی مطرح شد همه گروههای فلسطینی بدون توجه به رویکرد دیگران، خود وارد عرصه عملی مبارزات شدند، در واقع این رخدادها ثمره نگاه جهاد اسلامی بود. نکته دیگر که می‌توان به آن اشاره کرد این است که گروه های فلسطینی پس از این رخدادها به استقلال رسیدند و این استقلال در عرصه عملی موجب عقب نشینی دشمن شد.
تحولاتی که جهاد اسلامی ایجاد کرد در همان انتفاضه اول به چشم دیده شد و موجب شد صهیونیست‌‌ها از ترس پیروزی انتفاضه اول به سمت مذاکره با بخشی از فلسطینی‌های سازشکار به ویژه سازمان آزادیبخش فلسطین بروند و اصلاً مذاکرات اوسلو و توافق نامه اوسلو نتیجه فرار رژیم صهیونیستی از انتفاضه و پناه بردن به مذاکرات بود. در انتفاضه دوم هم شاهد پیروزی‌های میدانی جهاد اسلامی و حماس بودیم که به شدت به رژیم صهیونیستی خسارت وارد کرد، بعد از آن امریکایی‌ها به فکر تغییر ساختار امنیتی تشکیلات خودگردان افتادند چراکه فلسطینی هایی که در این تشکیلات حضور داشتند تحت تاثیر اقدامات جهاد و دیگر جریان های اسلامی قرار گرفتند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
