«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس در یادداشتی که در اختیار خبرنگار دفتر منطقه ای خبرگزاری فارس قرار داد، به بررسی اهداف پشت پرده سفر فرمانده تروریستهای ستاد مرکزی ارتش آمریکا «سنتکام» به کشورهای آسیای مرکزی پرداخت.
در این یادداشت آمده است: سفر «کنت مکنزی» فرمانده تروریستهای ستاد مرکزی ارتش آمریکا به «تاشکند»، «نورسلطان» و «دوشنبه» باید در چارچوب پروژه آمریکا جهت دخالت دادن حداکثری کشورهای آسیای مرکزی در بحث افغانستان و همچنین در گستره بزرگ بی ثباتی در خاورمیانه و همچنین آسیای شرقی، مرکزی و جنوبی مورد توجه و بررسی قرار داده شود.
البته همکاریهای نظامی کشورهای منطقه با آمریکا بخشی از یک پروژه گستردهتر است: تصادفی نیست که چند روز قبل از سفر ژنرال آمریکایی به آسیای مرکزی، در نخستین نشست سه جانبه «آمریکا-افغانستان-ترکمنستان» مسائل مربوط به پیوستن افغانستان به قالب «5+1» (پنج کشور آسیای مرکزی و آمریکا) مورد توجه قرار گرفت.
موضوع اعلام برگزاری نشستهای قالب سه جانبه «آمریکا-افغانستان-ازبکستان» و «آمریکا-افغانستان-تاجیکستان» نیز در راستای هدف یاد شده قابل طرح است.
در روز دیدار مکنزی با «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان، یک هیئت رسمی ازبکستان به ریاست «سردار آمورزاکوف» معاون نخست وزیر این کشور در «کابل» حضور داشت و در مورد همکاریهای اقتصادی بحث و مذاکرات انجام داد که احتمالا تاشکند با داشتن ضمانتهای از سوی آمریکا، احتمالا تا حدودی به تحقق منافع خود در افغانستان دست خواهد یافت.
به حضور پذیرفته شدن مکنزی از سوی رؤسای جمهور ازبکستان و تاجیکستان حاکی از اهمیتی است که «تاشکند» و «دوشنبه» برای چنین همکاری و تعاملاتی قائل هستند. البته موضوع فقط محدود به بحث هم مرزی با افغانستان هم نیست، زیرا این ژنرال آمریکایی با «نورلان ایرمکبایف» وزیر دفاع قزاقستان نیز دیدار کرد که از تلاشهای «واشنگتن» برای جلب تعداد بیشتر کشورهای منطقه به این فرایند حکایت میکند.
برای همکاریهای نزدیکتر بین واشنگتن و «عشق آباد» مانع ظاهری وضعیت بیطرفی ترکمنستان وجود دارد که برای رهبری این کشور اجازه داده است تا موقعیت محتاطانه تری را دنبال کند.
به نظر میرسد به دلیل اتفاقات اخیر قرقیزستان و نهایی نشدن بحث مشروعیت قدرت در این کشور، مکنزی از بازدید از «بیشکک» منصرف شد.
البته دولتهای کشورهای منطقه سعی کردند تا در مورد جزئیات دیدارهای مقامات عالی خود با این ژنرال آمریکایی اخبار و گزارشهای دقیقتری به رسانهها درز نکند.
گفته شده مکنزی با مقامات کشورهای منطقه در خصوص موضوعات مربوط به فعالیتها در زمینه حفاظت از صلح، مقابله با تروریسم و افراطگرایی بحث و گفتوگو کرده است.
روشن است که این موضوعات در متن اظهارات مقامات آمریکایی در مورد خروج یا کاهش قریب الوقوع حضور نظامی خود در افغانستان مورد توجه قرار داده شدهاند.
البته معلوم است که واشنگتن خروج کامل نظامی خود از افغانستان را در دستور کار ندارد و در آینده نزدیک ممکن است کاهش نسبی تعداد واحدهای «پنتاگون» صورت گیرد که نقش آنها به دوش شرکتهای خصوصی نظامی واگذار خواهد شد که در حقیقت از سوی آمریکا ایجاد شده و به طور کامل تحت کنترل آن قرار دارند.
هدف سیاسی حضور نظامی آمریکا در افغانستان تامین شکل گیری بلوک سیاسی «دهلی-کابل-تاشکند» (که در آن تاشکند نقش مجری منطقهای را خواهد داشت) است که بتواند روی فضای منطقه آسیای مرکزی و حوزه دریای خزر و همچنین «سینکیانگ» چین تاثیر گذاشته و مانع اجرای پروژههای فرامرزی «پکن» شود.
بنابراین میتوان با اظهارات اخیر «ضمیر کابلوف» نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در مسائل افغانستان موافق بود که طرح بحث خروج نظامیان آمریکا از افغانستان توسط «دونالد ترامپ» بیش از یک شعار انتخاباتی نیست.
این احتمال وجود دارد که پس از پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا نه تنها موضوع خروج کامل نظامیان این کشور از افغانستان، بلکه کاهش قابل توجه آنها نیز به بهانههای مختلف به دست فراموشی سپرده خواهد شد.
باید گفت که همزمان آمریکاییها موضوع مشارکت نیروهای خارجی در افغانستان را دنبال میکنند که قادر به اجرای طرحها و سناریوهای مورد نظر واشنگتن باشند.
مذاکرات در این راستا از مدتها پیش به طور پنهانی با نمایندگان هند، امارات متحده عربی و ازبکستان انجام میشود.
به ویژه ازبکستان (در جهت آسیای مرکزی) برای پاسخگویی به خواستههای آمریکاییها و مشارکت در حفاظت از مرز ازبکستان و افغانستان در نوار مرزی افغانستان (یعنی هم به صورت واقعی در قلمرو افغانستان) از ظرفیتهای بیشتری برخوردار خواهد بود.
ضمنا مدتهاست که بدون هیچ گونه اطلاع عمومی، کارشناسان نظامی ازبک به واحدهای مرزی افغانستان کمک میکنند.
آمریکا مایل است این واقعیت را علنی و دخیل کردن ازبکستان در مسائل افغانستان را به عنوان یک سابقه سیاسی مطرح کند و چنین همکاریهایی را با افغانستان و کشورهای دیگر منطقه هم توسعه دهد.
این نکته نیز قابل ذکر است که تعاملات نظامی واشنگتن با آسیای مرکزی مدتها قبل از ورود نیروهای آمریکا به افغانستان آغاز شده بود که جنبههای عملیاتی آن برای کشورهای منطقه از اهمیت زیادی برخوردار نبود.
اما در مرحله کنونی هدف واشنگتن در آسیای مرکزی آماده سازی نظامیان کشورهای منطقه و تطابق نیروهای مسلح و نهادهای امنیتی آنها با استانداردهای آمریکا و ناتو است.
در این راستا موضوع تغییر جهت گیری نسل جدید رهبری نظامی-سیاسی کشورهای آسیای مرکزی و گسستن ارتباط آنها با گذشته مربوط به میراث شوروی و همچنین کمرنگ کردن روابط آنها در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان همکاری های شانگهای با روسیه و چین در اولویت قرار داده شده است.
انتهای پیام/ح