به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، ستاد توسعه فناوریهای فضایی و حملونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای هموار کردن راه دانشبنیانها، استارتاپها و شتابدهندهها پا به میدان گذاشت تا با کمک این عناصر پویا و خلاق، راه توسعه صنعت حمل و نقل در کشور را باز کند.
این ستاد با تشکیل گروههای مختلفی مانند هوایی، فضایی، دریایی، خودرو، ژئوماتیک و ریلی در تلاش است تا زیستبوم فناوری، نوآوری و کارآفرینی صنعت حمل و نقل را در کشور پایهریزی و اجرایی کند.
بدینسان گفتوگویی با منوچهر منطقی دبیر ستاد توسعه فناوری فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشتیم؛ وی تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی برق در سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۹ در دانشگاه صنعتی شریف گذرانده و سال ۷۶ تحصیلات دکتری مدیریت سیستمها را به پایان برده است.
همچنین منطقی از سال ۵۹ در قالب مسؤول مرکز تحقیقات مخابرات سپاه کار خود را آغاز کرده و تا به امروز مسؤولیتهای مختلفی را در صنایع در جایگاه مدیرکل و ریاست سازمانها پشت سر گذاشته است؛ البته وی در دانشگاههای تهران، علم و صنعت، تربیت مدرس، علامه طباطبایی و مالک اشتر مشغول تدریس بوده و در حال حاضر دبیر ستاد توسعه فناوری فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.
مشروح گفتوگوی ما را با منوچهر منطقی دبیر ستاد توسعه فناوری فضایی و حملونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در زیر میخوانید.
* توسعه فناوری فضایی برای تمرکز هرچه بیشتر استارتاپهای فضایی
فارس: از فعالیتهای ستاد حملونقل هوشمند بفرمایید و اینکه بیشتر بر چه مباحثی متمرکز هستید؟
منطقی: ستاد توسعه فناوریهای حوزه فضایی و حملونقل پیشرفته ۶ فعالیت عمده را پیگیری میکند که به تفسیر توضیح میدهم. اولین فعالیت ما توسعه فناوری فضایی است و برای این کار بر استارتاپهای فضایی متمرکز شدهایم. بیشتر به ساخت ماهوارههای مکعبی و نهایتا کاربری آنها در اقتصاد فکر میکنیم.
بخش دوم، بخش هوایی است و سه فعالیت در این بخش تعریف میشود، یکی هواپیماهای هوانوردی است. بعد تاکسیهای هوایی که اخیرا برای ما بسیار جدی شده است و در نهایت پشتیبانی از عملکرد هواپیماهای موجود، که به تعمیر و نگهداری هواپیماها و بالگردهای پرتیراژ کمک میکنیم. برای تعمیرات این هواپیماها و بالگردها نیاز به قطعات یدکی وجود دارد که در حال فعالیت برای تولید آنها هستیم. علاوه بر این موارد برای محصولات مختلف دیگر هم به تولید رسیدهایم که شامل موتورهای هوایی، تکمیل بالگرد صبا ۲۴۸ و هواپیمایی ۷۲ نفری است. در بخشهایی نیز ساخت تجهیزات هواشناسی را پیگیری میکنیم که به حوزه ما ارتباط دارد.
اما بخش سوم فعالیتهای ما به حمل و نقل ریلی ارتباط پیدا میکند و در این زمینه بر بومی سازی واگنهای مترو تمرکز کردهایم. بومی سازی واگنهای مترو یک موضوع ملی است که مسوولیت ساخت آن را به معاونت علمی ریاست جمهوری واگذار کردند. بر مبنای این پروژه کلان بومی سازی قطعات مورد استفاده در مترو از ۲۸ درصد در ابتدای فعالیت ما به ۸۵ درصد رسیده است. البته در حوزه ریلی فعالیتهای دیگری هم داریم که این موضوع مهمترین بخش فعالیتهای ریلی ما بود.
در بخش خودرو دو پروژه عمده داریم که یکی از آنها پروژه برقی سازی خودروها است. این پروژه با همکاری خودروسازها و فعالان صنعت اتوبوس و موتورسیکلت در حال پیگیری است و قصد داریم در این پروژه خودرو، اتوبوس و موتورسیکلت برقی به تعداد انبوه تولید کنیم. در پروژه دوم قصد داریم به بومی سازی قطعاتی کمک کنیم که تاکنون در کشور بومی سازی نشده است تا یک پلتفرم بومی و مشترک در تولید این قطعات در کشور تعریف شود. تحت عنوان همین موضوع در حال کمک به تولید موتورهای کم مصرف با آلایندگی بسیار پایین هستیم که از چند سال پیش آغاز شده است.
و اما حوزه دریایی چهارمین بخش فعالیتهای مجموعه است که سه هدف عمده را پیگیری میکند؛ اول اینکه از ناوگان دریایی کشور پشتیبانی لازم را داشته باشیم، در واقع شبکه قطعهسازی که ما راه اندازی کردهایم بین حوزه خودرو، ناوگان ریلی و کشتیرانی مشترک است. بعد از ساخت قطعات نوبت به استانداردسازی محصولات میشود؛ چرا که ناوگان کشتیرانی نیاز به قطعات با استاندارد جهانی دارد. در همین راستا بحث تطابق تجهیزات را هم داریم که با این مقوله امکان استفاده از قطعات ناوگانهای مختلف برای یکدیگر وجود دارد؛ مثلا در سیستم ناوبری هواپیما میتوانیم بخشهایی را در کشتی مورد استفاده قرار دهیم یا در موضوع موتور خودرو امکان استفاده بخشهایی در کشتی وجود دارد.
بخش فعالیت پنجم ما که فعالیت جامعی دارد. موضوع هوشمند سازی است و موضوع جدیدی است که در دنیا سرمایهگذاریهای کلانی در این بخش انجام شده است و تمام دنیا یک سند هوشمندسازی دارد. ما هم در حال تدوین سند هوشمندسازی با کمک تمام بازیگران این حوزه هستیم. به دنبال این بخش تلاش داریم که بهرهوری ناوگان حمل و نقل را بالاتر ببریم. همچنین حمل و نقل یکپارچه ریلی، دریایی و خودرویی را پیگیری میکنیم که البته در کشور وجود دارد و ما تلاش میکنیم سریعتر به جایگاه درست خود برسد.
در نهایت موضوع اطلاعات مکانی یا اتوماتیک را در دسته فعالیتهای خود داریم که میتوان گفت بخش زیادی از فعالیتهای کشور مبتنی بر دادههای مکانی بسیار دقیق است. اگر دادههای مکانی دقیق باشد دقت کارها و هزینه انجام آنها هم کاهش پیدا میکند. البته تمام مواردی را که عنوان کردم حوزه عمومی است و ستاد در آنها فعالیت میکند.
* صرف انرژی بیشتر و جبران عقبماندگی در برخی از حوزهها
فارس: ارزیابی شما از عملکرد ستاد در حوزههای فعالیتی چگونه است؟
منطقی: تلاش کردیم که فعالیتهای ستاد در یک سطح انجام شود. چون موضوعات مطرح شده در ستاد موضوعات بسیار مهمی است باید تمامشان در یک سطح به پیش میرفتند، ولی بعضی پروژهها نسبت به بقیه عقبتر هستند؛ به عنوان مثال برخی پروژههای ریلی و دریایی نسبت به پروژههای خودرویی عقب تر بوده است و ما سعی کردیم که انرژی بیشتری برای این بخشهای عقب مانده بگذاریم تا این عقب ماندگی جبران شود. مثلا در موضوع هوایی بخش هایی است که کشور تاکنون به آنها توجه نداشته و ما تلاش کردیم برمبنای سندی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده پیش ببریم.
بنابراین میتوان گفت تمام بخشهایی که ذکر شده فعال هستند اما با توجه به بلوغی که در آن حوزهها وجود دارد انرژی که بر روی آنها میگذاریم متفاوت است. اما سعی ما این است که تمام حوزهها با یک اهمیت و سطح اثربخشی در کشور پیگیری شود.
* فاصله فناوری پیشرفته بین ایران با سایر کشورها را کاهش می دهیم
فارس: با توجه به مسؤولیتهای ستاد و اقداماتی که تاکنون انجام شده است، چه چشم اندازی برای فعالیتهای آتی متصور هستید؟
منطقی: اصلا دلیل شکلگیری این ستاد این بود که یکسری پتانسیلها وجود داشت اما از توانمندیهای روز دنیا عقبتر بود. بنابراین تمام تلاش ما این بود که فاصله فناوریای که بین کشور ما و کشورهای دیگر وجود داشت را جبران کنیم.
چشم انداز اصلی این است که ما از نظر صنعت حمل و نقل که زیرساختهای خوبی در آن داریم و از کشورهای مطرح منطقه در آن هستیم نوعی به روزرسانی فناوری را داشته باشیم و از قابلیت این صنایع استفاده کنیم. میتوانیم با تطابق فناوریها، از پتانسیلهای صنعت ریلی در صنعت هوایی یا از صنعت هوایی در صنعت خودرو یا هر صنعت مرتبط دیگر استفاده کنیم. به عنوان مثال ساخت قطعات پیچیده یک کارگروه دارد و به تمام این صنایع سرویس میدهد یا یکسری قطعات هواپیما امکان نصب و راه اندازی در کشتی را دارد. در حوزه موتور کشتی هم که تصور بر این بود که ما توان ورود به این حوزه را نداریم وارد شدیم و فعالیت میکنیم.
پس با جاری سازی قابلیتها بین بخشها و فعالیتهای شرکتهای دانش بنیان در این حوزه تلاش میکنیم وارد بخشهای مختلف شویم و در بازار تولید این صنایع حضور داشته باشیم، با همین روند پیش بینی میکنیم در آینده در منطقه هم نقش آفرین خواهیم بود.
* سیستم تماس اضطراری در حوزه خودروهای تجاری تعریف شد
فارس: در حوزه حملونقل هوشمند چطور، چه فعالیتهایی در این زمینه صورت گرفته است؟
منطقی: ما در این حوزه دو مسیر را در پیش گرفتهایم، یک مسیر بالا به پایین است که به تدوین سند حمل و نقل هوشمند میپردازد و یک مسیر پایین به بالا که برای رسیدن به اهداف هوشمندسازی باید یک سری پروژههای کوچک هوشمندسازی تعریف کنیم. به عنوان مثال در حوزه اتوبوس و کامیون سیستم مدیریت سوخت را تعریف کردیم. همچنین در حوزه خودروهای تجاری سیستم تماس اضطراری را تعریف کردیم، چرا که در زمان رخ دادن تصادف یک زمان طلایی برای رسیدگی به مصدومان وجود دارد و اگر در این زمان رسیدگی انجام شود احتمال زنده ماندن مصدومان بسیار بالا میرود.
این سیستم با همکاری یک شرکت اتوبوس سازی، یکی از اپراتورهای تلفن همراه و یک شرکت دانش بنیان انجام شده است و قابلیت اجرا در تمام خودروها را دارد یا مثلا در حوزه حملونقل ریلی پروژهای برای افزایش بهرهوری در این ناوگان تعریف کردیم. در این پروژه به دنبال تعمیر و نگهداری هوشمند بودیم، یعنی اجزایی که دچار آسیب میشوند شناسایی کنیم و قبل از اینکه وارد فضای بحرانی شود تعمیر و یا تعویض شود تا لوکوموتیو در ایستگاه قطار متوقف نشود. در صورت فقدان این بررسی هوشمند ممکن است فرآیند تعمیر لوکوموتیو چند ماه به طول بیانجامد اما با این روش پروسه تعمیر چند روز بیشتر طول نخواهد کشید. همچنین در حوزه راه آهن، پروژه هوشمند سازی خطوط ریلی را پیگیری میکنیم که در این روش امکان کنترل کل زیرساختهای راه آهن که به نسبت وسیع هم هست وجود دارد.
همچنین در بنادر، تخلیه و بارگیری هوشمند را پیشنهاد دادهایم که باعث میشود کشتیها و کامیونهای در صف، با مدیریت انبارهای خالی به صورت بهینه مدیریت شوند. این پروژهها در حوزههای مختلف تعریف شدهاند تا فرهنگ هوشمندسازی در کشور جا بیفتد.
فارس: حمل و نقل هوشمند در کشور ما چه جایگاهی است؟
منطقی: کشورهای منطقه یا در حال تعریف این صنعت در کشور خود هستند یا چند پروژه را شبیه به ما انجام دادهاند و با این تفاسیر میتوانیم بگوییم برخی از این کشورها به طور نسبی از ما جلوتر هستند، چراکه این فرآیند را زودتر شروع کردهاند اما ما با توجه به استعدادها و زیرساختهایی که در این حوزه داریم، اگر یک برنامهریزی خوبی داشته باشیم میتوانیم به صورت نسبی حرکت سریعتری داشته باشیم.
* ایجاد سیستمهای ایمن برای حملونقل و تردد از طریق هوشمندسازی
فارس: با توجه به شرایط اقتصادی کشور ستاد توسعه فناوریهای حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته چه دستاوردهای اقتصادی داشته است؟
منطقی: ما در حوزه اقتصادی دو سطح خرد و کلان را مورد توجه قرار دادهایم. در حوزه اقتصاد خرد تلاش میکنیم ارزش افزوده فعالیتها را افزایش بدهیم، در بخش کلان هم باید به این نکته توجه کنیم که با توجه به قرار گرفتن ما در یک شاهراه ارتباطی تلاش کردهایم که یکپارچهسازی حملونقل را داشته باشیم؛ چرا که در این منطقه ترددهای بینالمللی اتفاق میافتد؛ همچنین با هوشمندسازی، سیستمهای ایمن برای حملونقل و تردد ایجاد کردهایم. هنوز ورود جدی به سطح کلان اقتصادی نکردهایم اما مطالعات زیادی در این حوزه اتفاق افتاده است.
هوشمندسازی را از یک سال و نیم پیش آغاز کردهایم و نمیتوانیم بگوییم که در حال حاضر به جایگاه ویژهای رسیدهایم اما اثرات این فعالیتها در سالهای آتی به صورت جهشی خواهد بود و تأثیر ۲۰ درصدی بر اقتصاد خواهد گذاشت.
چشم انداز اصلی این است که ما از نظر صنعت حمل و نقل که زیرساختهای خوبی در آن داریم و از کشورهای مطرح منطقه در آن هستیم نوعی به روزرسانی فناوری را داشته باشیم و از قابلیت این صنایع استفاده کنیم.
* تلاش ما یکپارچه سازی فعالیت این شرکتهای دانش بنیان در حوزههای فعالیتی است
فارس: با توجه به درگیری کشور با ویروس کرونا اقدامات ستاد تحت مدیریت شما برای کنترل این بیماری چه بوده است؟
منطقی: یکی از مشکلاتی که در ترددها وجود دارد و باعث انتقال ویروس در اماکن سر بسته مانند مترو میشود سیستم تهویه هوا است.ما تلاش کردیم برنامهریزی و مطالعاتی برای طراحی این سیستمهای تهویه هوا انجام بدهیم که کمترین احتمال انتقال ویروس در آنها وجود داشته باشد، همین مشکل در حوزه خودرو هم وجود دارد که طرحهای خوبی از طرف شرکتهای دانش بنیان برای رفع مشکلات این حوزه برای ما ارسال شده است.
حوزه فعالیت ما بسیار وسیع است و یک پنجم شرکتهای دانش بنیان کشور در حوزههای مرتبط با ستاد ما فعالیت میکنند. تلاش ما یکپارچه سازی فعالیت این شرکتهای دانش بنیان در حوزههای فعالیتی است و در نهایت متمرکز کردن آنها بر پروژههای بزرگ کشوری.
انتهای پیام/