ضعف سواد رسانه‌ای همچنان قربانی می‌گیرد

به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، بر اساس تعابیر مختلف، در قرن ۲۱ انواع سواد در شش دسته تقسیم شده که عبارت است از: سواد عاطفی، سواد ارتباطی، سواد مالی، سواد رسانه‌ای، سواد تربیتی و سواد رایانه‌ای.

هر یک از این موارد به نوبه خود در زندگی افراد اثر گذارند، اما سواد رسانه از جمله مواردی است که علاوه بر جایگاه خاص و ویژه خود، بر دیگر ابعاد زندگی بشر امروزی و دیگر انواع سواد نیز تاثیر می‌گذارد.

ساده‌ترین تعریفی که از سواد رسانه یا سواد مصرف رسانه داریم این است که ما با مهارت‌های استفاده سنجش گرایانه، مدیریت شده و صحیح از رسانه‌ها و فضای مجازی آشنا باشیم، همان‌طور که هر کاری سواد خودش را می‌خواهد استفاده از رسانه و فضای مجازی هم سواد خاص خود را می‌طلبد.

در میان انواع رسانه، فضای مجازی یکی از پرکاربردترین ابزارهای مورد نیاز بشر امروز بوده که در اشکال و قالب‌های مختلف به عنوان یک ضرورت، زندگی افراد را تحت الشعاع قرار داده است و مدیریت این فضا نیز دست‌خوش شرایط مختلف فرهنگی و اجتماعی در جوامع شده‌ و چگونگی مدیریت این فضا در کشور ما نیز بسیار مطرح است.

یکی از عوامل موثر در ضعف مدیریت فضای مجازی کم‌اهمیت دانستن و بی‌توجهی به این فضاست، افراد با استفاده حداقلی از فضای مجازی آشنایی دارند اما این پایین‌ترین درجه استفاده از فضای مجازی است، نگاه به این فضا از منظرهای کلان، آگاهی از چگونگی برخورد اخلاقی با این فضا، شناسایی چالش‌های آن و فرو نرفتن در دام این چالش‌ها، نکات مهم‌تری است که متاسفانه خانواده‌ها به آن بی‌توجه اند.

وقتی که اعضای خانواده ندانند که چطور باید از فضای مجازی استفاده کنند دو دسته از تاثیرات عام که ناظر بر همه اعضای خانواده است و یک دسته تاثیرات خاص که ناظر بر بعضی از افراد خانواده است به وجود می‌آید.

نداشتن سواد کافی در این فضا تاثیرات و پیامدهای مختلفی در خانواده و اجتماع به دنبال دارد؛ یکی از این تاثیرات کاهش سنجشگری است، لازمه سواد رسانه‌ای این است که به این فضا نگاه انتقادی داشته باشیم و قبل از اینکه اقدامی در فضای مجازی انجام دهیم نگاه سنجشگرانه داشته باشیم تا بتوانیم تبعات کار را بسنجیم.

پیامد دیگر ضعف سواد رسانه، تهدید سلامت اخلاقی جامعه است، اگر خانواده متاثر از شرایط فضای مجازی دچار ضعف اخلاق شود جامعه هم از پیامدهای آن متاثر می‌شود؛ چرا که هر فردی که درخانواده، با استفاده نادرست از فضای مجازی رشد پیدا می‌کند و ارزش‌گذاری اخلاقی‌اش متحول و دستخوش تغییر می‌شود و این فرد در هر شغلی که قرار بگیرد آنجا هم این پیامدها را با خود می‌برد و به جامعه تزریق می‌نماید.

پیامد دیگر استفاده نادرست از فضای مجازی، اعتیاد اینترنتی است، اعتیاد به این فضا به گونه‌ای است که ممکن است خود فرد هم از این اعتیاد خبر نداشته در حالی که تلعاتی بدتر از سایر اعتیادها دارد.

فردی که به اعتیاد اینترنتی دچار است با ترک آن دچار استرس و اضطراب می‌شود و انگار چیزی را از دست داده ‌است، وقتی اعضای خانواده به اعتیاد اینترنتی دچار شود، ضمن اتلاف عمر، اسراف سرمایه و بازماندن از وظایف خانوادگی و امثال این ها نیز قابل مشاهده است.

تهدید امنیت اخلاقی و سلامت روانی خانواده، تجمل گرایی، بازماندن افراد از کارهای عادی خود و کاهش درآمدهای اقتصادی و وقوع فقر و انزوا و در کنار آن افزایش آسیب‌های جسمی استفاده بیش از اندازه از فضای مجازی، تضعیف انسجام خانواده، طلاق عاطفی، از بین رفتن حریم و احترام در خانواده و جامعه، از دیگر پیامدهای منفی این فضا است.

اما علاوه بر این موارد یکی از مهمترین نکات قابل توجه، ایجاد شکاف دیجیتالی بین نسلی است، چراکه اطلاعات دو نسل والدین و فرزندان از فضای مجازی با هم متفاوت است و والدین از فرزندان استفاده از فضای مجازی را می‌آموزند.

فراتر از همه این موارد و پیامد‌های ذکر شده، گسترده‌تر شدن دامنه آسیب‌های اجتماعی فراوان و ویژه این فضا است که بسیاری از افراد را درگیر و گرفتار دام‌های خطرناک نموده است.

مشکلات مختلفی که برای اقشار مختلف جامعه در این فضا رخ می‌دهد قابل چشم پوشی نیست و امروزه بسیاری از افراد و خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و به دنبال راه حل برون‌رفت از این مشکلات هستند.

غالبا افرادی که به دنبال خواسته‌ها و آرزوهای بزرگ و غیرعاقلانه هستند در فضای مجازی نیز در دام افراد سودجو قرار می‌گیرند.

در این فضا، سودجویان، افراد را از رفتارشان شناسایی کرده و با شناسایی نیازها و خواسته‌های آنها، سوء استفاده‌های بزرگ و غیرقابل تصوری می‌برند.

افراد سودجو، با ارتباط‌گیری و نزدیکتر شدن به افراد آسیب‌پذیر در شبکه‌های مجازی طعمه‌های خود را انتخاب و قربانی می‌کنند که متاسفانه اکثر این قربانیان دختران هستند.

تحریک و تشویق به قتل، اعتیاد، تعرض،کلاهبرداری، اخاذی و تهدید و منتشر شدن تصاویر خصوصی افراد مشهور یا گمنام تنها بخشی از سوءاستفاده‌های رایج و معمول در این فضا است که در بسیاری از موارد نیز با هوشمندی پلیس فتا قربانیان نجات یافته‌اند.

برخی از کلاهبرداری‌های مجازی، بیانگر سادگی بیش از حد قربانیان یا طمع و زیاده‌خواهی آنان است، از جمله این موارد می‌توان به رمالی و دعانویسی نیز اشاره کرد.

یکی از دام‌هایی که اخیرا در فضاهای مجازی در استان فارس و شهر شیراز نیز زیاد دیده‌می‌شود، حضور پررنگ رمال‌ها و دعانویسان در این فضا است.

افراد سودجو، با انتشار تبلیغات اغواگرانه و وسوسه‌انگیز در این فضا ورود کرده و با شناسایی قربانیان و طرح دوستی و جلب اعتماد، اطلاعات آنها را دریافت و با عنوان یک فال یا دعا و... به خودشان باز می‌گردانند و با کسب مبالغ هنگفت از این افراد، به سادگی به اهداف خود دست می‌یابند و علاوه بر ضرر و زبان اقتصادی، مشکلات فراوان دیگری چون اختلافات خانوادگی و تشویق افراد به ارتکاب جرم و فرار از منزل و... را نیز به وجود می‌آورند.

بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده، لزوم فراگیری سواد رسانه برای تمام افراد جامعه امری ضروری است و یادگیری این سواد بر دیگر انواع سواد و جنبه های زندگی فردی و اجتماعی افراد اثرگذار است.

انتهای پیام / ن