خبرگزاری فارس ـ گروه فرهنگ عمومی ـ حسین فراهانی: ویدئوی تجمع جمعی از مردم برای خرید از حراجی در یکی از مراکز خرید شمال تهران در شرایطی که روزانه بیش از ۴۰۰ هموطن به دلیل کرونا جان خود را از دست می‌دهند و بیش از ۱۱ هزار نفر به این ویروس منحوس مبتلا می‌شوند، در فضای مجازی پر شده است و هر کسی واکنشی نسبت به آن می‌دهد. یکی از این اقدام‌های مردم برای خرید کیف و کفش که از نیازهای اولیه مردم نیست، تعجب می‌کند و دیگری با حسرت از نوع مدیریت در ایام کرونا حرف می‌زند.
با این وجود نه تنها در این مرکز خرید، بلکه در بسیاری از فروشگاه‌ها و مغازه‌های دیگر هم شاهدیم که مردم برای خریدهای غیرضرور بدون رعایت نکات بهداشتی به خیابان‌ها می‌آیند و به دستورالعمل‌های ستاد کرونا به ویژه در خانه ماندن توجهی ندارند. اما چرا باید در موقعیت کنونی که هر روز بر تعداد فوتی‌های ناشی از کرونا افزوده می‌شود، برای خرید وسایل غیر ضرور تجمع کرد و به خطرات احتمالی آن در ایام کرونا بی‌تفاوت بود؟
مردم در بلاتکلیفی هستند و بین مرگ فوری و تدریجی یکی را انتخاب می‌کنند
سعید معیدفر، یکی از جامعه شناسان کشورمان در گفت‌وگو با فارس، مسؤولان را در تجمع مردم برای خرید کالاهای اساسی و حتی غیراساسی مقصر می‌داند و می‌گوید: همانطور که ستاد مبارزه با کرونا و مسؤولان هنوز در تصمیم‌گیری با هم یکصدا نیستند و هر کسی توصیه خود را می‌کند، مردم هم بین زندگی در شرایط سخت نمی‌توانند به خوبی تصمیم‌گیری کنند.
وی با بیان اینکه مردم از یکسو باید نگران کرونا باشند و از طرفی هم باید با گرانی‌ها وضعیت نابسامان اقتصادی زندگی کنند، می‌افزاید: افرادی که شاید حداقل‌ها را ندارند، وقتی حراجی می‌شود، با پذیرش خطرات احتمالی به سمت خرید ارزان‌تر می‌روند تا بتوانند زندگی خود را مدیریت کنند. یعنی بین مرگ فوری و مرگ تدریجی، یکی را برمی‌گزینند. یعنی همان بلاتکلیفی که در ستاد کرونا در تصمیم‌گیری درباره تعطیلی یا ادامه فعالیت مشاغل و مراکز وجود دارد، برای مردم هم ایجاد شده است.
معیدفر با اشاره به اینکه مسؤولان فقط مردم را به حفظ سلامت توصیه می‌کنند، اما کنش‌های مرتبط با آن ارائه نمی‌شود، می‌گوید: در برخی از کشورهای توسعه‌یافته با وجود منابع اندک، با تعطیلی مشاغل و قرنطینه افراد، دولت قدرت حمایت از اقتصاد مردم را دارد. اما در کشور ما اینچنین نیست. به همین دلیل امکان تعطیلی مراکز غیر ضرور هم وجود ندارد. وقتی افراد با کاهش خرید مواجه می‌شوند، حراج می‌زنند تا بتوانند با شرایط اقتصادی خود را وفق دهند. همچنین خریداران نیز ترجیح می‌دهند با حداقل‌هایی که دارند، معیشت خود را کنترل کنند. این اقدامات به خاطر این است که مردم نسبت به آینده اعتماد لازم را ندارند و هر لحظه نگران افزایش روز افزون هزینه‌های زندگی هستند.
در گوشه و کنار خیابان‌ها قبل از اینکه ستاد مبارزه با کرونا ساعت ۱۸ را پایان فعالیت مراکز و مغازه‌ها اعلام کند، مردم تا پاسی از شب مشغول خرید بودند و حتی برخی بدون هدف و نیاز به خرید لوازم و وسایل، به خیابان می‌آمدند و در شلوغی‌ها قدم می‌زدند. اکنون نیز تا قبل از بسته شدن مغازه‌ها مردم در خیابان‌های شلوغ حضور یافته‌اند، غافل از اینکه هزاران هموطن بر اثر کرونا در بیمارستان‌ها با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند و کرونا با هیچ کسی شوخی ندارد.
حضور در تجمعات یعنی رفتن به استقبال مرگ
مجید ابهری، آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه گسترش بیماری کرونا برخی از مشکلات رفتاری و اجتماعی و از همه مهم‌تر رفتار فرهنگی را آشکار ساخت، می‌گوید: این تجمعات و بی‌توجهی به کرونا نشان می‌دهد که نهادهای تربیت و فرهنگسازی از خانواده تا واحدهای اجتماعی به درستی به وظایف خود عمل نکرده‌اند. به همین دلیل شاهد بروز رفتارهای خارج از اصول هستیم که علاوه بر آسیب به خود افراد، زیان‌های غیرقابل جبرانی نیز به جامعه وارد می‌کند.
وی با اشاره به اینکه در شیوع کرونا برخی از هموطنان به دستورالعمل‌های بهداشتی و توصیه‌های ستاد مبارزه با کرونا عمل می‌کنند، می‌افزاید: متأسفانه افرادی که به این امور عمل نمی‌کنند، یا کرونا را شوخی پنداشتند یا از عواقب شوم رفتار خود مطلع نیستند. یکی از امور همین تجمع اخیر در مرکز خریدی در تهران است که خریداران به یک فروشگاه هجوم آورده و بدون رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به نوعی به استقبال مرگ می‌روند.
بخش منفی فرهنگ غربی در مردم نفوذ کرده/ زیرپا گذاشتن تعادل فرهنگی برای تجملات
ابهری با بیان اینکه کیف و کفش ضرورتی برای افراد ندارد که تا این حد تجمع صورت می‌گیرد، خاطرنشان می‌کند: وقتی بخش منفی فرهنگ غربی غلبه کرده و تجملات حرف اصلی را بزند، دیگر سلامت جایی نخواهد داشت. به همین دلیل افراد با حضور در یک حراجی اصول بهداشتی را زیرپا گذاشته و بدون توجه به بالا رفتن آمار فوتی‌های ناشی از کرونا و مبتلایان به این ویروس از اصلی‌ترین وظیفه اجتماعی و فردی خود غفلت و سرپیچی می‌کنند. این افراد دست از جان خود کشیده‌اند و از خستگی کادر درمان بی‌اطلاع هستند.
این آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی با اشاره به اینکه کادر درمان حدود یک سال است که برای حفظ سلامت مردم با جان خود به میدان آمده‌اند، می‌گوید: باید افرادی که دستورالعمل‌های بهداشتی و همینطور تعادل فرهنگی را تا این حد زیر پا می‌گذارند؛ یعنی هم آن مرکز خرید و مغازه و هم خریداران به دلیل این رفتار جریمه شوند. به طوری که در کنار جریمه نقدی، برای مراقبت از بیماران کرونایی به بیمارستان‌ها اعزام شوند تا این بیماری را از نزدیک لمس کرده و دیگر با چنین اقداماتی با جان یکدیگر بازی نکنند.
در کنار فرهنگ اشتباهی که این روزها برخی از مردم از خود نشان می‌دهند، مسؤولان نیز همراه با این نوع نگرش، حتی تجمعات و فعالیت‌های دسته جمعی خود را به اشتراک می‌گذارند.
تأخر فرهنگی ربطی به شمال و جنوب شهر ندارد
امان قرایی مقدم، جامعه‌شناس نیز در گفت‌وگو با فارس تجمع مردم برای خرید وسایلی که مایحتاج اولیه نیست، عقب‌ماندگی فرهنگی عنوان می‌کند و معتقد است که مردم هنوز کرونا را شوخی گرفته‌اند و رفتارهایی انجام می‌دهند که نشانگر تأخر فرهنگی است.
وی با بیان اینکه عقب‌ماندگی ربطی به شمال و جنوب شهر ندارد و در هر جایی ممکن است اتفاق بیفتد، می‌افزاید: مردم شمال شهر که خود را برتر از سایر تهرانی‌ها و حتی شهرستانی‌ها می‌دانند گاهی از عقب‌ماندگی فرهنگی رنج می‌برند. برخی از آنها در عمل نشان دادند که در طراز یک شهروند حقیقی نیستند و بین رفتار و ذهن آنها فاصله است.
هجوم مردم برای خرید وسایل غیرضرور در شرایط کرونا بی‌فرهنگی است
قرایی مقدم با اشاره به اینکه داشتن ماشین گرانقیمت، بهترین خانه در جای خوب یا حتی لوازم منزل خاص نشان از فرهنگ نیست، می‌گوید: برخی تصور می‌کنند چون بالاشهرنشین هستند، پس از نظر فرهنگی هم در موقعیت بالاتری نیست به دیگران قرار دارند، در حالی که اصلا داشتن بهترین خانه و ماشین نشانه فرهنگ نیست. فرهنگ در رفتار باید تجلی کند و حتی اگر بهترین امکانات را هم داشته باشیم، باید طرز استفاده از آن را بدانیم وگرنه دچار فقر فرهنگی شده‌ایم.
وی با بیان اینکه هجوم عده‌ای در مرکز خرید بدون رعایت فاصله اجتماعی آن هم در برهه‌ای که هر روز بیش از ۴۰۰ نفر از مردم کشور بر اثر کرونا جان می‌دهند، نشانه بی‌فرهنگی است، خاطرنشان می‌کند: تأخر فرهنگی یعنی عناصر مادی زودتر از عناصر معنوی در جامعه و بین افراد شکل گرفته و همین امر موجب شده تا بین رفتار و ذهن و عمل افراد فاصله به وجود بیاید و افراد کنش و واکنش‌هایی خارج از ظاهر خود نشان دهند.
قرایی مقدم، آموزش همگانی چه خاص و عام را امری مهم عنوان می‌کند و و می‌افزاید: برای فرهنگسازی در هر زمینه‌ای باید آموزش صورت گیرد. ابزارها و وسایل در جامعه خودشان نوعی معلم هستند. یعنی ما تا زمانی یخچال نداشته باشیم، طرز استفاده از آن را نمی‌دانیم. بنابراین برای فرهنگسازی باید در کنار دستورالعمل‌ها و مقررات، آموزش را نیز در نظر بگیریم.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
