** خبرگزاری فارس-گروه رادیو و تلویزیون: شاید مدت ها بود که جای خالی برنامه ای برای خانواده ها و به ویژه مادرهای خانه دار در تلویزیون حس می شد. برنامه ای که بتواند ضمن اجرا و به تصویر کشیدن دورهمی های مادرانه، از عادت های هر مادر و نکاتی که در تربیت فرزندش به کار می گیرد رونمایی کرده و در کنار آن از وجود کارشناس های روانشناسی خانواده نیز به طور غیر مستقیم بهره ببرد.
این روزها برنامه «مامان ها» به کارگردانی سعید ابراهیمی و تهیه کنندگی مجتبی حسینی هر شب ساعت ۱۸ از شبکه سه سیما بروی آنتن می رود. برنامه ای که به نوبه خود تجربه جدیدی برای سازندگان آن و حتی تلویزیون به شمار می رود. با «سید میلاد ناظمی» سردبیر این برنامه که از فعالان عرصه مطبوعات و روزنامه نگاری هم هست درباره نحوه شکل گیری و چگونگی تولید این برنامه گفت و گو کردیم.
** آقای ناظمی برنامه «مامان ها» یکی از جدیدترین برنامه های تلویزیونی در سبک ساختاری و محتوایی است. درباره ایده شکل گیری برنامه «مامان ها» می فرمایید.
-سال ۹۷ همراه با خانم مصطفی زاده و آقای حسینی مشغول به دنبال ساخت برنامه ای در حوزه سبک‌زندگی و خانواده بودیم و به این نتیجه رسیدیم که جای خالی یک برنامه با محتوایی مخصوص مادران نسل جدید و دغدغه‌های خاص این نسل حس می‌شود. چون در همه جای دنیا به خاطر پیشرفت تکنولوژی، شبکه‌های اجتماعی، تغییر شکل خانواده‌ها و... تربیت بچه‌های نسل جدید نسبت به گذشته تغییر کرده و این نیاز برای جامعه فعلی ما که به قول جامعه‌شناس‌ها ترکیبی از سنت و مدرنتیه است بیشتر حس می‌شود. به این شکل سراغ دغدغه‌های مدرن دنیای والدگری رفتیم و البته برای این محتوای جدید سعی کردیم فرمی جدید را طراحی کنیم.
** برنامه از طرف شبکه به شما پیشنهاد شد یا شما طرح را به تلویزیون ارائه دادید؟
-از طرف ما به شبکه ارائه شد و برای اینکه فرم و محتوای خود را محک بزنیم یک نسخه قسمت کامل را ساختیم و آن را به تلویزیون ارائه کردیم که در نهایت با استقبال نیز مواجه شد. شبکه سه که شبکه جوان هست و مادران جوان زیادی مخاطبش هستند تصمیم به پخش این اثر گرفت. زمانی که پخش برنامه نهایی شد بخشی از قسمت‌ها تولید شده بودند و شبکه پس از ملاحظه و بررسی محتوا آنها استقبال خیلی بیشتری نشان داد و تولید کار با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد.
** این برنامه اتاق فکر دارد؟ ایده ها و محتوای هر قسمت به چه صورت طراحی می شود؟
-زمانی که هنوز درگیر تولید نشده بودیم جلسه هایی همراه آقای سید مجتبی حسینی و خانم مصطفی‌زاده داشتیم و موضوعاتمان را در آنجا مطرح و بررسی می کردیم. هر فردی موضوعات مدنظرش را ارائه می داد. در کنار این مسئله از نظر برنامه‌سازان، کارشناسان و فعالان حوزه خانواده نیز کمک می‌گرفتیم تا دغدغه‌های مادرهای نسل جدید را به ما معرفی کنند. پس از بررسی این موارد به حدود ۵۰ موضوع نهایی رسیدیم و بعد از مشاوره‌های گوناگون آنها را قطعی کردیم. بعد از این مرحله سعید ابراهیمی به عنوان کارگردان به تیم اضافه شد و ایده های فرمی ما را کامل کرد. البته نقش کارگردان برای برنامه فقط سوییچ کردن تصاویر نیست و در بخش محتوا نیز اثر گذار است. البته به طور کلی ما به عنوان افراد اصلی تیم برنامه در بخش‌های مختلف به هم کمک می‌کنیم و همین که برنامه مامان‌ها تا این حد خوش‌رنگ و لعاب درآمده مشخصا اثر گروه کارگردانی است. مرحله بعد افراد دیگری در قالب کارشناس و برنامه ساز به اتاق فکر ما اضافه شدند و ایده ها را چکش زدیم.
** در هر قسمت از برنامه شما به موضوع یا محتوایی متفاوت ورود می کنید. محتوای هر قسمت از برنامه به چه صورت انتخاب می شد؟
-در اتاق فکرها یک نقشه راه کلی از موضوعات را ترسیم می‌کردیم و به شکل کلی می‌دانستیم که هر قسمت باید به چه سمت و سویی برود. این نکته را هم بگویم که هدف قسمت‌های مختلف نسبت به هم فرق دارد. یعنی ما سه دسته موضوع داریم موضوع های همذات پندارانه، انتقادی و آموزشی.
موضوع های همذات پندارانه جزو موضوعاتی است که بعضا وجود داشته است اما کسی درباره آن حرفی نمی زده مثل قسمتی که درباره عذاب وجدان مادرها بود یا مثلا حرف زدن از سختی‌های مادری. هدف ما در این قسمت شنیدن حرفهای صادقانه و به اشتراک گذاشتن تجربیات بود چرا که راه حل بخشی از چالش‌های مادری همین صحبت‌ها و حرف‌ها است چون بعد از این مکالمات است که مادر می‌فهمد که تنها نیست. ما می خواستیم گفت و گو را درباره این مشکل راه را فراگیرتر کنیم و به همین خاطر به این بخش ورود کردیم. بخش دیگر موضوع های انتقادی است و به این شکل است که می‌گفتیم مثلا یک مشکلی در بین مادرها است و خیلی فراگیر و پر تکرار رخ می‌دهد. ما سراغ این موضوعات رفتیم و با حضور مادرهایی که درگیر این مسئله هستند به نقد ماجرا پرداختیم. مثلا والدین معتاد به گوشی یا ویترین حسرت‌برانگیز اینستاگرام ما در این قسمت‌ها گفتیم که به این موضوع نقد داریم و به شکل درست و کاملا محترمانه‌ای ایرادات این مسائل را نشان دادیم.
سرفصل سوم موضوعات هم مسائل آموزشی است. مادرها با سبک زندگی‌های مختلف از چالش‌ها وراه‌حل‌هایشان می‌گویند و مخاطب بدون آموزش مستفیم و فقط با شنیدن تجربیات و قصه‌های این مادرها راه‌حل مطلوب خودش را پیدا می‌کند. کلا در برنامه ما آموزش نقش پررنگی دارد و این کار به روش غیرمستقیم وتوسط خود مامان‌های معمولی انجام می‌شود. ما با این سه سرفصل موضوعاتی انتخاب کردیم و در همان جلسات نقطه ابتدایی و انتهایی قسمت‌ها را معین می‌کردیم و کلیت محتوای گفت‌وگو مشخص می‌شد. مرحله بعدی هم بخش گزینش مهمان‌ها بود. در آخر هم نوبت به گزینش و چینش می‌رسید. البته خود بخش گزینش مهمان‌ها مراحل پیچیده‌ای داشت و مهمان‌ها طی چهار مرحله گزینش می‌شدند.
**مهمان‌هایی که به این برنامه می آیند همگی یک ویژگی دارند و آن هم مادر بودن آنها است. معمولا چه کسانی به عنوان مهمان به برنامه دعوت می شوند و انتخاب آنها از چه طریقی صورت می گیرد؟
-مهمان های برنامه مامان‌ها افراد معمولی هستند و طی فراخوان عمومی یا معرفی افراد مختلف جذب شدند. این مادرها در چهار مرحله گزینش می‌شوند که شامل جلسه حضوری، پرسشنامه تلفنی و... می‌شود. ما در این بخش‌ها با معیارهای مختلفی مثل تجربه‌مندی، موضع تربیتی، قدرت کلام، سبک‌زندگی و... افراد را اولویت بندی می‌کنیم.
** یعنی در گزینش‌های شما افرادی که سخن ورهای خوبی هستند و زبانی شیوا در صحبت کردن دارند، هم تایید می‌شوند؟
-بله در گزینشی که انجام می شود تجربه مند بودن اولویت دارد اما بعد از آن بیان فرد مهم است. اگر مادری تجربه مند باشد اما نتواند خوب بیانش کند حرف و موضعش از بین می رود. از آنجایی که ما برای تلویزیون برنامه می‌سازیم بسیار مهم است که محتوا و حرف به مخاطب منتقل شود. اگر مهمانی نتواند به قدر کافی نظرش را خوب بیان کند بخش زیادی از مادرهایی که شبیه او هستند در موضع ضعف ظاهر می‌شوند. به همین خاطر سعی می‌کنیم از میان افرادی که تجربه و مواضع یکسانی دارند، مادری که بهتر مسئله را بیان می‌کند اولویت بالاتری داشته باشد.
** تا به حال چنین موردی داشتید که فرد به خاطر سخنور نبودنش از گزینه های انتخابی تان خط بخورد؟ به طور کلی چه کسانی حذف می‌شوند؟
-گاهی مادرها تجربه‌های یکسانی دارد و اولویت بندیشان بر اساس همین قدرت کلام انجام می‌شود. البته معمولا اینطور نیست که کسی را به طور کلی حذف کنیم. اطلاعات این مهمان‌ها نزد ما می‌ماند تا در شرایط دیگری از آنها دعوت کنیم یا کمک بگیریم. این اتفاق هم صرفا به خاطر شرایط برنامه‌سازی و نگاه مخاطب‌محور است چرا که همانطور که گفتم فرد باید به گونه‌ای گرم و شیوا صحبت کند که مخاطب به راحتی موضع و نظراتش را متوجه شود. فارغ از این اولویت بندی‌ها معمولا افرادی حذف می‌شوند که شرایط خیلی خاصی در زندگیشان دارند. این شرایط می‌تواند اقتصادی، فرهنگی، اجتماعیی و... باشد. برای مثال ما مهمان‌هایی داشتیم که سرنوشت مادریشان مثل یک فیلم سینما جذاب و عجیب بود اما از آنجایی که جنس این مادر با سایرین فرق داشت ترجیح دادیم از ایشان دعوت نکنیم چرا که قصه زندگیش به قدری خاص بود که کسی با او همذات پنداری نمی‌کرد. البته همان آدم هم قصه جذابی داشت ولی سمت و سوی برنامه با این فرد تغییر می‌کرد و محتوا به سمت دیگری می‌رفت. درکل ما به دنبال مسائل و افرادی هستیم که عموم مردم درگیرش شوند و جنس این درگیری مادرانه و همذات‌پنداری باشد. به همین خاطر هم سراغ مادرهای معمولی رفته‌ایم و سعی داریم از تجربیات همین افراد استفاده کنیم.
** در بین صحبت هایتان گفتید ایده اولیه برنامه مسائل تربیتی بود. آیا شما این ایده را در گروه های دیگری غیر از مادرها نیز می توانستید اجرا کنید؟
-طبیعتا مسئله تربیت خیلی گسترده است و می شد در بخش های دیگر و با عینک متفاوت‌تری به آنها پراخت.
** تا به حال برایتان پیش آمده که سوژه ای پیشنهاد دهید و با آن موافقت نشود؟
-خیر مخالفت خاصی وجود نداشته. حتی جالب است بدانید که محتوای برنامه زمانی به شبکه ارائه شد که بخش زیادی از آن تکمیل شده بود. شبکه هم محتوا را بررسی کرد و نه تنها مخالفتی نداشت بلکه از ساختار کلی و نحوه پرداخت به موضوعات استقبال کرد. فقط در بعضی موارد پیشنهادهایی داشتند در رابطه با مسائلی که می‌تواند به لیست موضوعات اضافه شود یا... که آنها را بررسی کردیم و بعضا به لیست موضوعات اضافه شد اما در کل همه این‌ها در قالب جلسات بررسی و پیشنهاد محور بود.
** حتی درباره ورود به موضوع مادران اینستاگرامی؟
-بله. جالب است بدانید که این قسمت مدتی قبل از جلسه بررسی ضبط شده بود و مسئولین شبکه این قسمت را به شکل خروجی نهایی دیدند و از نحوه پرداخت به این مسئله و جنس میزبان‌ها استقبال کردند.
** یکی از موضوع هایی که تا به حال تلویزیون به آنها ورود نکرده بود سختی های مادری بود و شما در «مامان ها» به این مورد پرداختید.
-بله تا به حال بنا به سیاست گذاری های جمعیت و فرزندآوری در هیچ برنامه ای اشاره ای به این موضوع نشده بود و همین خالی گذاشتن عرصه باعث شده بود شبکه‌های ماهواره‌ای روی آن مانور بدهند و آن را برای محتوای ضد فرزندآوریشان مصادره کنند. کمپینی هم با نام مادری بدون فیلتر در شبکه‌های اجتماعی راه‌انداختند و تبلیغاتشان علیه مادری بود. از طرفی تبلیغ مادری فقط این نیست که بخشی از حقیقت مادری که شیرینی‌ها است برای خانم‌ها بیان شود. ما تصمیم گرفتیم به این مسئله بپردازیم و تمامش را به شکل واقعی بیان کنیم و بگوییم با همه این سختی‌ها بدانید مادری چقدر شیرین است که مادرها دوست دارند چند فرزند داشته باشند. اتفاقا یکی از مهمان‌های این قسمت که از سختی‌های مادری خیلی گله داشت، بچه دومش را باردار بود.
** در اتاق فکر شما کارشناس و روانشناس های بسیاری هستند که حالا در سایر برنامه ها این افراد جلوی دوربین می نشینند. در این باره بازخوردهایی دریافت کردید؟
-مخاطب تلویزیون به چنین الگویی عادت ندارد. همانطور که خودتان گفتید برنامه‌های دیگر کمتر به سراغ چنین فرمی رفته‌اند و ذائقه مخاطب کارشناس محور شده و و دوست دارد جمع بندی ها را از زبان او بشنود. اما ما به این نتیجه رسیده بودیم که بهترین کارشناس برای چنین برنامه‌ای خود مادرها هستند که تجربیاتشان را می‌توانند بیان کنند. عده قابل توجهی از رویکرد ما استقابل کردند و در کنارش به همین خاطر در قسمت‌های اول گروهی از نبود کارشناس می‌گفتند اما به مرور که فرم جا افتاد و مادرها متوجه شدند که چه نکات دقیق و ریزی بین همین خاطرات قرار گرفته با برنامه همراه شدند. بازخوردهای دیگر هم فراوان بود.
** عدم حضور کارشناس مقابل دوربین به سبک ساختاری برنامه برمی گردد؟
-در وقت لزوم کارشناس هم داریم و این کارشناس‌ها نیز همگی مادر هستند و صحبت‌های کارشناسی شان را در قالب خاطرات و تجربه تعامل با فرزندشان بیان می‌کنند. علاوه بر این ما حس می‌کردیم باید غریزه مادری را میان مادرهای نسل جدید تقویت کرد. مادری کردن بر اساس حرف کارشناس، کتاب و فیلم‌های آموزشی می تواند مادرها را توامندتر کند اما نباید غریزه مادری را دور انداخت چرا که هیچ مادر و کودکی شبیه هم نیستند و نسخه‌های واحد به درد همه مادرهانمی‌خورد. پس هر مادری باید با غریزه‌اش تصمیم بگیرد. دلیلی هم که در اکثر مواقع خبری از کارشناس در جمع مادرهای ما نیست همین است.
** شما در این برنامه از مجری استفاده کردید که خود تجربه مادری هم دارد و به نوعی کارشناس هم هست. درباره انتخاب مجری بفرمایید.
-اول اینکه خانم مصطفی زاده یک مجری تلویزیونی به عنوان اجرا کننده و شومن نیست. ایشان در حوزه محتوا و ایده پردازی از همان ابتدا همراهمان بودند و خودشان در ساخت این بنا تاثیر مستقیم و زیادی داشتند. فارغ از این‌ها همانطور که اصرار داریم کارشناس ها و مهمان هایمان مادر باشند، دوست داریم مجری هم مادر باشد.
علاوه بر این کسی که جلوی دوربین برنامه است باید یک فرد صمیمی باشد که میزبان مادرهای دیگر است و طبیعتا نباید در قالب یک اجرای خشک تلویزیونی فرو برود. ما نیاز به یک مادر با شخصیت صمیمی، مهربان و دغدغه‌‌مند داشتیم که بین مجری‌های حرفهای چنین فردی را پیدا نکردیم یا آن فرد مشغول کار دیگری بوده. در کنار این مسائل باید گفت که شخصیت خانم مصطفی زاده از ابتدا به شدت با این برنامه هماهنگ و وجه مادرانگی اش پررنگ بود. ایشان به خاطر روزنامه نگاری و تجربه آنتن تلویزیونی در برنامه‌هایی مثل کتاب‌باز، جیوگی و... گزینه مناسبی بودند.
ما هم نمی خواستیم مجری صرفا برایمان پلاتو بخواند یا چندسوال ساده از مهمان‌ها بپرسد بلکه می خواستیم یک مهمانی را مدیریت کند و واقعا خودش باشد. بخندد و شوخی کند و حتی با این مواجهیم که او از برخی لغاتی استفاده می کند که کمتر مجری ها در کلامشان آن را به کار می‌برند اما این‌ها بخشی از شخصیت و کاراکتر ایشان است و همین مسئله تا حدی عامل گرمابخش برنامه مامان ها شده.
** لوکیشن این برنامه یک خانه است و همه شرایط مهیای این است که مخاطب به راحتی با برنامه ارتباط بگیرد. درباره انتخاب لوکیشن خانه و پوشش مجری هم بفرمایید.
-ما از همان ابتدا به دنبال صمیمیت و زندگی ایرانی بودیم. به همین خاطر از خودمان پرسیدیم مامان های ایرانی در کجا دور هم جمع می شوند؟ آنها کافه و استادیوم نمی روند و می‌ماند گزینه‌ای مثل پاساژ، منزل و... به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم که دکورمان یک خانه واقعی باشد. حتی ساختمانی که در آنجا دکور زدیم مسقف است و همه وسایل داخل دوربین هم واقعی هستند و بخش قابل توجهی از آنها را بچه‌های تیم از منزلشان آورده‌اند. پوشش مجری هم بر این اساس انتخاب شد که یک میزبان هیچ وقت در خانه خودش با مانتوی اداری نمی نشیند یا چادر مشکی نمی‌پوشد. این لباس بخشی از هویت‌های میزبانی داخل خانه است. فرش ایرانی، پته کرمان، ترمه یزد و... بخشی از زندگی ایرانی است که همگی در دکور ما وجود دارد.
** پوشش مجری و چادرهایی که می پوشد طراحی می شود؟
-خیر. بخشی از آن ها برای شخص خانم مصطفی‌زاده است و بخشی دیگر آماده خریداری شدند. این چادرها و طراح‌هایشان در منطقه های مختلف ایران استفاده می‌شود و از آنجایی که قصد ترویج فرم خاصی از چادر طرح دار را نداشتیم مجری ما از چادرهای مختلفی استفاده می‌کند که گاهی ساده و گاهی زیپ‌دار هستند.
** تا الان چند قسمت از «مامان ها» تولید شده است؟
-حدود ۴۵ قسمت ضبط شده و صحبت های اولیه مان با شبکه حدود ۵۰ قسمت بوده است.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
