چیت؛ هنری بجا مانده از ۸ هزار سال پیش/ هنر پر طرفداری که نیازمند حمایت است

خبرگزاری فارس- ایلام؛ فاطمه فتاحی: استان ایلام، از دیرباز مهد فرهنگ و تمدن بوده است و نقش قابل توجهی در تولید صنایع دستی کشور بر عهده دارد؛ ازمهمترین صنایع دستی استان می‌توان به گلیم نقش برجسته، جاجیم، گیوه،چیت و... اشاره کرد.

یکی از صنعت‌های دستی استان، چیت بافی است که نقش و کارکرد قابل ملاحظه‌ای در زندگی عشایر استان بر عهده دارد؛ چیت با قدمتی حدود ۸ هزار ساله یعنی هزاره ششم قبل از میلاد در پیش از تاریخ و در تپه‌های علی کش آثار آن به دست آمده است.

چیت یک بافت حصیری مانند، به پهنای تقریبی 150 سانتی‌متر است که بر روی آن نقش‌های متفاوتی به وسیله نخ‌های رنگارنگ پشمی ایجاد می‌شودچیت، با استفاده از " نی" که در اطراف رودخانه‌هایی که در مسیر مراتع گرمسیری وجود دارد، بافته می‌شود.

استفاده از موی بز در بافت نی‌ها باعث می‌شود که چیت به یک نوع عایق گرما و سرما تبدیل شود یعنی وقتی فصل سرما می‌شود و یا به آن باران برخورد کند رطوبتی که ایجاد شده باعث می‌شود که نی‌ها بهم چسبیده شوند و در نهایت از ورود سرما به داخل چادر جلوگیری کنند و هنگامی که فصل گرما فرا می‌رسد نی‌ها از هم فاصله می‌گیرند و باعث عبور هوای خنک به داخل چادر می‌شود.

این صنعت دستی یکی از تولیدات مناطق عشایری کشورمان است که  به صورت دیواری کوتاه و سیار عمل کرده و چهار طرف سیاه چادر را به وسیله آن محصور می‌کنند.

چیت بافی، نیازمند حمایت میراث فرهنگی 

بانو خورانی هنرمند چیت باف ایلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: از سال 63 چیت بافی را انجام می‌دادم اما به دلایل تعداد زیاد هنرمندان چیت باف و عدم حمایت میراث فرهنگی از این صنعت دیگر ادامه ندادم و در حال حاضر کارگاه گلیم بافی دارم؛ هرچند برای گلیم بافی نیز حمایت و توجهی آنچنانی از طرف میراث صورت نمی‌پذیرد.

 وی افزود: چیت انواع مختلف دارد( چیت ساده و چیت نقش دار) چیت نقش دار نزدیک به 8 ماه طول می‌کشد تا آماده شود.

از چیت برای حفاظت اطراف سیاه چادرها استفاده می‌شود

رائد ناصری‌فر کارشناس میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: چیت بافتی حصیری به پهنای تقریبی 150 سانتی متر است و روی آن نقش‌های متفاوتی به وسیله نخ‌های رنگارنگ پشمی ایجاد می‌شود؛ از چیت برای حفاظت اطراف سیاه چادرها استفاده می‌شود. 

وی افزود: برای تهیه چیت، نی لازم را از اطراف رودخانه‌ها فراهم و سپس آن را می‌ترکانند و به دو قسمت تقسیم می‌کنند به طوری که پهنای هر قسمت یک الی دو سانتی متر می‌شود؛ از نخ‌های  پشمی برای بافت استفاده و بافندگان طرح مورد نظر برای تهیه محصول را به خاطر داشته و هر نی را بر طبق آن می‌بافند. 

کارشناس میراث فرهنگی گفت: این طرح‌ها که تماما اصیل و سنتی هستند، گوناگون و زیبا بوده و نقش‌های هندسی نظیر لوزی، مربع و... و یا تصویر حیوانات و یا گیاهان را شامل می‌شود.

وی ادامه داد: چیت با توجه به کیفیت آن به دو نوع: ساده یا معمولی و چیت « ته په ک » تقسیم می شود؛ چیت ساده یا معمولی  نوعی از چیت است که  نی‌های بسیار باریک و یا ترکه‌های نی و به وسیله نخ‌های سیاه و سفید به ارتفاع 150 سانتی متری با نقش لوزی روی بدنه چیت بافته می‌شود و از آن برای دیوار اطراف سیاه چادر و آغل بره‌ها و بزغاله‌ها استفاده می‌شود. 

ناصری‌فر افزود: چیت« ته په ک» این نوع چیت خیلی پیچیده‌تر از نوع ساده آن است؛ برای درست کردن ابتدا ترکه‌های نی را بع یک اندازه درست و سپس دور تک تک آنها را انواع نخ‌های خام( تاب نخورده) رنگارنگ که از پشم گوسفند و موی بز تهیه شده می‌پیچند؛ این نوع چیت رنگین و کیپ است و از آن در جهت تقسیم بندی فضای داخلی سیاه چادر و خصوصاً جایگاه مهمانان استفاده می‌کنند.

وی تصریح کرد: چیت در سال 1397 توسط اینجانب در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت ملی رسیده است؛ کاربردهایی امروزیی چیت رنگی جهت تزیینات داخلی منازل، آپارتمان‌ها و همچنین رستوران‌های سنتی کاربرد بسیاری دارد.

وجود 10 کارگاه چیت بافی در استان ایلام

عبدالمالک شنبه‌زاده مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: در حوزه چیت بافی نزدیک ۱۰ کارگاه و بیش از ۵۰۰ نفر صنعت گر در استان ایلام مشغول به فعالیت هستند؛ چیت در استان ایلام و همچنین سایر استان‌ها طرفداران بسیار دارد و با رونق بوم گردی‌ها چیت بافی هم رونق بیشتری گرفته است.

وی افزود: برای دکوراسیون منزل و هتل‌ها هم از آن استفاده می‌شود؛ از حالت تغییر کاربردی داده شده‌اش به عنوان جا نانی، کیف زنانه، جا دستمالی، جعبه و.... استفاده می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: به دلیل حجم بالا، صادراتش مشکل است اما نمونه‌های تغییر کاربری داده‌اش قابل صادرات است؛ البته همینطور نیز گاها در تعداد کم به کشورهای عربی صادر می‌شود. 

وی ادامه داد: گرفتن نشان جغرافیایی برای چیت استان،گرفتن نشان استاندارد، برگزاری آموزش‌های مقدماتی و شاغلین چیت بافی، کمک به ایجاد کارگاه‌های جدید، اعطای تسهیلات به کارگاه‌های چیت بافی، حمایت و اعطای تسهیلات به صنعت گران خانگی چیت باف، ثبت چیت ایلام در فهرست آثار معنوی کشور از جمله اقدامات میراث فرهنگی استان در جهت رونق و ارتقا این صنعت بوده است.

انتهای پیام/ 9708/و