گروه حقوقی قضایی خبرگزاری فارس- اولین جلسه از سلسله کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی حقوق بین الملل روز سه شنبه، هفتم بهمن ماه با حضور دکتر فتاح فتاحی رئیس سازمان بسیج حقوق دانان تهران بزرگ، دکتر الناز رحیم خویی عضو هیأت علمی دانشگاه و مسئول کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه پردازی، دکتر محمد مهدی توکلی عضو هیأت علمی دانشگاه و مسئول بسیج کانون نخبگان تهران بزرگ و دکتر سید نصر الله ابراهیمی دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه تهران و جمعی از فرهیختگان و نخبگان حقوقی و قضایی با موضوع «بررسی نظامات و ساختارهای حقوقی – قضایی کشور در وصول مطالبات بین اللملی» به همت سازمان بسیج حقوقدانان تهران بزرگ در خبرگزاری فارس برگزار شد.
دکتر فتاح فتاحی رئیس سازمان بسیج حقوق دانان تهران بزرگ در ابتدای این جلسه ضمن خیر مقدم به اساتید با تأکید بر این اهمیت تضارب آرا و برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی اظهار کرد: یکی از مهم ترین مولفه های تولید علم اسلامی بحث به تضارب گذاشتن نظریات و افکاری که در هر علمی وجود دارد می تواند باشد و هست. در سازمان بسیج حقوق دانان این خلا احساس می شد که بحمدالله با حضور خانم دکتر رحیم خوئی اولین جلسه کرسی آزاد اندیشی و نظریه پردازی سازمان شکل گرفت ونگاه ما این است که ان‌شاءالله تداوم داشته باشد.
فتاحی با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی گفت: چند روز پیش داشتم صحبت حضرت آقا را مرور می کردم؛ ایشان در دیداری که با مردم قم داشتند تاکید می کنند «من صدها بار گفتم بروید این کرسی های آزاد اندیشی ها را راه بیندازید چرا راه اندازی نمی کنید؟» لذا در بسیج حقوقدان در حوزه علم حقوق نیز نیاز به تضارب آرا، شنیدن نظرهای جدید منبعث ازمبانی دینی شرعی وجود دارد. لزوم حرکت انقلاب اسلامی به سمت آرمان هایش در عرصه ی قانون نگاری و قانون گذاری و تمام مقررات به معنای اعم آن احساس می‌شود و ما باید یکبار تمام قوانین مان را فارغ از نظرات سیاسی و سوگیری‌های عقیدتی و مذهبی، طبق مبانی‌مان یک بار بسنجیم که قوانینی که در کشورمان هستند آیا کارامد هستند یا نه؟
وی افزود: نگاه ما در این کرسی‌ها این بوده که پس از پایان جلسه و تضارب‌آرایی که توسط متخصصین عرصه‌های مختلف شکل گرفت حتما تدوین شود و از دبیرخانه کرسی‌های آزاد اندیشی درخواست کردیم که این نشست‌ها تدوین شود و در معرض افکار و نظرات صاحب نظران قرار گرفته و بعد از حصول یک نتیجه متقن علمی-شرعی یا تبدیل به قانون گردد و یا قانونی که خلا ان احساس شده است به سمت اصلاح برود و پیشنهاد اصلاحی آن هم شکل بگیرد.
در ادامه سید نصرالله ابراهیمی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم مطالبه‌گری بین‌المللی در حوزه حقوق، گفت: بعد از سال‌های شکل‌گیری اجمالی قدرت‌ها در دنیا و حتی بعد از انقلاب، ستم‌ها و ظلم‌هایی در حق مردم ما شد و حقوق ما از بین رفت در این جلسه ما قصد داریم با مطالبه‌گری بین المللی در احقاق این حقوق تلاش کنیم.
هیچ ملتی به اندازه ملت ایران قربانی قدرت‌های مستکبر نشده است
وی ادامه داد: اگر یک نهضت حقوقی بین المللی در طرح دعاوی در موضوعات حقوقی و کیفری از همه ابعاد را بخواهیم طرح کنی، پرونده‌های بسیاری برای بررسی داریم و شاید هیچ ملتی به اندازه ملت ایران قربانی بی‌مهری‌ها و ستم دشمنی قدرت‌های مستکبر دنیا به ویژه آمریکا نشده است. در طول چهل سال گذشته هیچ سالی و هیچ ماهی نبوده که استکبار با مردم ما در فضای داخلی و بین المللی تقابل نکند. البته نمی‌گویم همه مشکلات ما کار دشمن است و قطعا بخشی از آن به سوء مدیریت‌های داخلی برمی‌گردد اما نفوذ و سلطه دشمن و استفاده از ابزارهای داخلی توسط او از گذشته قطعا موثر بوده است.
ابراهیمی با اشاره به تأثیر موانع خارجی در پیشرفت ملت ایران گفت: اگر ما به حال خود رها می شدیم پیشرفت می کردیم؛ چرا که ملت ایران ملت باهوش و بافرهنگی و میتواند زندگی مطلوب و ایده آل و حکومت مردم سالارانه خودش را بر اساس اهداف بشری و اسلامی محقق کند. اما موانع و چالش‌های پیش روی ما طبیعتاً گاهی قربانی از ما گرفت و گاهی خودباوری ما را تحت تاثیر قرار داده است و گاهی ما را از مسیر آرمان‌های انقلاب جدا کرده است.
نقش حقوق حقوقدانان در رشد کشور ملموس نیست
وی افزود: در چهل سال گذشته کشور ما در حوزه توان نظامی خیلی رشد کرده است، در حوزه های فرهنگی و اجتماعی نیز صاحب سبک و صاحب زندگی ایرانی-اسلامی هستیم و در حوزه روابط بین الملل و دیپلماتیک هم تا آنجائی که از توان دیپلمات های ما در منطقه برآمده، آن ها عمل کرده اند اما آنچه که حیات خلوت فعالیت‌های بین المللی ایران بوده موضوعات حقوقی و قراردادی است و متأسفانه در این حوزه نقش حقوقدانان و وکلا نقش شکوفا و ملموسی نیست و اگر هم وارد دعاوی شده‌ایم و کار دیگران بوده و دارالوکلائی بودند که ما پرونده ها را به آن‌ها سپردیم و آن‌ها از ما دفاع کردند. البته گاهی نیز ما خودمان ورود پیدا کردیم که بسیار ناقص بوده و در شان و شایستگی ملت بزرگ ما نبوده و نیست؛ بنابراین اگر از من بپرسید وضع موجود وکلا، حقوقدانان، اساتید، نویسندگان و مشاورین در فضای بین المللی حقوقی، قراردادی، دعاوی، چگونه است؟ جواب خواهم داد که با هزار تاسف وضع مطلوبی نیست و شرایط کنونی ما با ظرفیت نیروی انسانی ما و تعداد حقوقدانان جوان فارغ التحصیل دانشگاه های ما و تعداد اساتید دانشگاه های کشور اساساً سازگاری ندارد.
عضو هیئت عملی و دانشیار دانشگاه تهران با بیان اینکه ارتباط با نظام حقوق بین الملل یک ضروت است، گفت: از قبل انقلاب تا الان ارتباط حقوقی ما با دنیا جاده یک طرفه بوده است؛ یعنی دانش حقوقی در یک سرزمینی خلق می شود، کنوانسیون ها در سازمان های بین المللی تولید می شوند و ما در آخر خط صرفا مصرف کننده خوبی هستیم. بنابراین از اساتید حقوقی ما از مباحث حقوقی بین المللی بپرسید همه مباحث حقوق بین الملل را حفظ هستند و اساتید حقوقی بسیاری داریم که همه از دست هم کپی می کنند. من خاطرم هست یکی از بیانات مقام معظم رهبری این بود که می فرمودند که یکی از ضعف های ما ضعف ساختاری در حوزه علوم انسانی است و اینکه ما به جای اینکه ادبیات مستقل خود را داشته باشیم از ادبیات دیگران استفاده می کنیم.
کمتر حقوقدانی هست که در عرصه بین المللی وارد بشود
وی افزود: غربی‌ها در علوم انسانی فقط کار تئوریک و مفهوم پردازی نمی‌کنند، دانش علوم انسانی در آنجا در خدمت سلطه و سیاست جهانی شده است و حقوقدانانشان روسای جمهور و وزرای هیات دولتشان را تشکیل می دهند و می‌توانند نظام اقتصادی و سیاسی خود را با ادبیات حقوقی هماهنگ کنند. این معضل باید حل بشه و تا این معضل حل نشود، ما نمیتوانیم به نظام مطالبه‌گری برسیم. ما حقوقدانان خوبی داریم ولی کمتر حقوقدانی هست که در عرصه بین المللی وارد بشود. برای نمونه در همین پرونده شهادت سردار سلیمانی طرف مقابل ما به اقدام تروریستی اعتراف کرد. آن ها برای اقدام تروریستی دولتی خود کف زدند و ما اشک ریختیم و گفتیم انتقام سخت! نظامی های ما البته انتقام سخت در فرصت خود انتقام سخت را خواهند گرفت اما حقوقدانان ما هنوز دارند بحث می کنند کجا برویم اقامه دعوا کنیم؟ و یا اصلا می توانیم اقامه دعوا کنیم؟
ابراهیمی با اشاره به پرونده هسته ای به عنوان مثالی دیگر در مشکلات حقوقی ما گفت: نه حقوقی که ما یاد گرفته‌ایم کارکردی است و نه خودباوری داریم که میتوانیم از آن استفاده کنیم. مثال دیگر این ناتوانی بحث تحریم است. متاسفانه با این همه وکیل و استاد حقوقدان ما در پرونده ای در این خصوص ورود نکرده ایم. در حالی که در خصوص پرونده هایی که خود آمریکا بر علیه ایرانی ها ایجاد کرده اند و بالغ بر ده ها پرونده هستند، آن ها رای گرفتند و اجرا کردند یا در حال اجرا هستند در حالی که ما به آمریکا صدمه ای نزده‌ایم. ما متأسفانه در پرونده سکوهای نفتی رای گرفتیم ولی اجرا نکردیم در پرونده سرنگونی ایرباس نیز به دیوان عالی رفتیم ولی نهایتا با ثمن بخس توافق کردیم و در دعاوی تحریم ها اساساً ورودی نکرده‌ایم.
باید سنگرهای ما در محاکم و مجامع بین المللی باشد
ابراهیمی با بیان اینکه ما در یک جنگ حقوقی هستیم، تشریح کرد: سنگرهای ما الان فقط در کنار دانشگاه ها است در حالی که این سنگرها باید در کنار محاکم و مجامع بین المللی شکل بگیرند. ما در جنگی حقوقی هستیم و باید بجنگیم. در حال حاضر سطح علمی و کیفی فضای عملیاتی حقوق ما در سطح بین الملل بسیار پایین است و در بسیاری از سازمان ها حضور فعال نداریم و کشوری که در شکل گیری یک معاهده از ابتدا نمی جنگد و سنگرش را در ابتدای آن قرار نمی‌دهد و سنگرش رو جلوی خانه خود بسته است، دیگر نمیتواند جلوی تهاجم را بگیرد. برای مثال ما جزو موسسین FATF نیستیم، برای همین FATF ما را در منگنه می‌گذارد و جزو گردن‌کشان آن می شویم و در لیست سیاه آن قرار می گیریم اما کشورهای دیگر که در فضای بین الملل حضور دارند قبل از اینکه با بیماری مواجهه با کنوانسیون ها درگیر بشوند می روند و در مباحث ورکینگ گروپ ها، در تیم های مذاکره مشکل خود را حل میکنند.
این استاد دانشگاه در ادامه به بیان راهکارهایی برای بین المللی کردن حقوق ایران پرداخت و گفت: برای بین المللی کردن حقوق ایران، ارائه خدمات حقوقی بین المللی از اتباع ایرانی مقیم خارج کشور، حفظ و صیانت از امنیت ملی و بین المللی در روابط بین الملل، حضور فعال و گسترده در سازمان ها و مراجع بین المللی دنیا بسیار لازم است و ضروری است که بخشی از نخبگان، وکلا، حقوقدانان، قضات و مدیران حقوقی ما نگاهی جامع، توسعه گرا و برون گرا در ورود به جامعه بین المللی داشته باشند و در این خصوص با مجهز شدن به ابزارهای حقوقی بین المللی به ویژه تسلط به ادبیات حقوقی بین المللی آن هم در کارکرد حقوق نه تئوری های حقوقی به عنوان ملتی دارای کنش گران فعال حقوقی بین المللی وارد فضای بین المللی بشویم.
حقوقدان فقط وکیل و قاضی نیست
ابراهیمی با اشاره به این موضوع که جایگاه حقوقدان در کشور ما درست تبیین نشده است، تشریح کرد: حقوقدان در نظام ما یعنی قاضی یا وکیل و اوج نظام حقوقی ما پرورش وکیل و قضات است. وکلا نیز تنها کارشان این است که بشینند تا دعوا و اختلاف ایجاد بشو سپس بیایند و از حق شهروند دفاع کنند و قاضی بیاید از حق جامعه دفاع کند. پس می بینیم که تعریف جایگاه حقوق در نظام حقوقی ما در آخر خط است و اصلا ما جبهه مقدمی برای حقوقمان تعریف نکرده‌ایم در حالی که در دنیای دیگر نظام حقوقی یک عده وکیل و قاضی را پرورش میدهد و در کنار آن یک عده را مذاکره کننده پرورش میدهد و عده ای را طراح قراردادی، مدیر حقوقی، حقوقدان تجاری-اقتصادی، حقوقدان بانکی و بورسی و.. پرورش می دهد و با توجه به نیازسنجی جامعه، جایگاه حقوقدانان را از سرخط مقدم تا ته خط می چیند و توزیعی عادلانه بین طبقات شغلی وکلا وحقوقدانان اتفاق میافتد. در حالی که توزیع وکالت ما امروز بسیار ناعادلانه است؛ یعنی اگر بگردیم پنج درصد وکیل حوزه بین الملل پیدا نمی کنیم.
وی ادامه داد: چهار دولت و نظام حاکمیت در ۴۰ سال گذشته برای بلوغ رسانی نظام حقوقی ما قدمی برنداشته اند؛ یعنی جوانان ما درس میخوانند، مدرک می گیرند اما در نهایت یک پروانه وکالت می گیرند و به پرونده های حقوقی ورود پیدا می کنند اما آیا دولت برای این همه فارغ التحصیل حقوق برنامه داشته؟ شغل ایجاد کرده است؟
دوران وکالت فردی گذشته است
ابراهیمی در ادامه با تأکید بر اینکه دیگر دوره وکالت فردی گذشته است، تشریح کرد: در دنیای امروز حقوقدانان و وکلا زمانی می توانند منشا اثر بشوند که در موسسات حقوقی و در نظامات خودساخته بخش عمومی و خصوصی با هم هم‌اندیشی کنند تا پرونده های سنگین بین المللی را بتوانند حل کنند. برای مثال پرونده سنگینی مانند پرونده ترور شهید سلیمانی جز با همفکری و کار گروهی در موسسات حقوقی قابل پیگیری نخواهد بود. اما ما در حال حاضر چند موسسه داریم؟ این یک مشکل ساختاری جدی است.
ابراهیمی با اشاره به تجربیات شخصی خود در مطالبه گری حقوق در عرصه بین الملل، گفت: من خودم سال ها دنبال طرح مطالبه گری بین المللی ایرانی ها در خارج از ایران هستم و آن را به شورای عالی امنیت ملی هم دادم لکن کسی توجهی نکرد. اینکه ما می‌گوییم می توانیم؛ یعنی اینکه ما می توانیم با استفاده از ادبیات حقوق غرب از امنیت ملی و سیاسی مردم کشورمان حفاظت و صیانت کنیم. جنگ حقوقی همانند جنگ نظامی جنگ رودررو است و در جنگ رودررو آن کسی می بازد که فشنگ نداشته باشد و از رویارویی با دشمن بترسد.
ترتیب مذاکره‌کننده؛ ضرورتی برای جنگ حقوقی
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به ضعف کشور در حوزه تربیت مذاکره‌کننده، اظهار کرد: ما در مذاکره با گرگ ها ضعف جدی داریم، ما باید متوجه شویم که مذاکره قراری دوستانه نیست و لبخندها صرفا مجازی و دیپلماتیک است؛ ما لازم داریم که مذاکره کننده گان حرفه ای بین المللی تربیت کنیم. یعنی کسانی که دانش مذاکره، فناوری مذاکره و ابزارهای هوشمند مذاکره را بلد باشند. سرباز ما در عرصه بین الملل اسلحه اش مذاکره است و فشنگش استراتژی هاست. مذاکره جرات، جسارت و شجاعت میخواهد و این جرات و شجاعت فقط در بدن نیروی توانمند جوان میتواند کار بکند.
وی در پایان به اشاره تاکیدات رهبری در خصوص درون زایی و برون گرایی، گفت: عالم کسی است که ابتدا از درون خودش شخصیتش را رشد داده و توانمند شده است و استقلال علمی پیدا کرده؛ آنوقت است که میتوان برونگرا شد. ما باید یک جاده دوطرفه را با استفاده از حقوقدانان و وکلای بین المللی ایرانی در فضای بین الملل ایجاد کنیم. دنیای آینده ما دنیایی نیست که تصمیم‌های قدرت‌های اقتصادی در آن نتیجه بدهد و ما باید در دنیای آینده تصمیم‌ساز باشیم.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
