گروه خانواده؛ نعیمه جاویدی: برای تربیت مناسب و صحیح هر تلنگر، می تواند نقطه آغازی مناسبی باشد. به شرط اینکه دیدی تیزبین و نگاهی کنکاش گر داشته باشیم. گاهی وقت ها عنوان برنامه هایی که به راحتی از کنار آن ها می گذریم، کلید همان تغییرات سازنده زندگی است که به انتظارش نشسته ایم. کافی است دقیق ببینیم، به زوایای مختلف آن دقت و با کارشناسان و اهل فن مشورت کنیم. این گزارش برگرفته از همین شیوه به بررسی دغدغه احترام به بزرگترها در خانواده ایرانی و نحوه کاربری آبرومندانه و صحیح از فضای مجازی پرداخته است. دغدغه ای که مسابقه های فرهنگی-هنری «بوسیدن روی ماه»؛ دستبوسی فرزندان از والدین و «آبروداری هنر است»؛ حفظ حرمت و آبروی یگران در فضای مجازی، توجه ما را به آن جلب کرد.
خوبان حقیقی؛ کاهلان مجازی
دیدن بنر پویش ها و مسابقه های اخلاقی، فرهنگی و هنری فرصت خوبی است تا با یکی از فعالان فرهنگی این طرح و یک روانشناس صحبت کنیم. هر دو موضوع مسابقه مواردی است که کاملاً دغدغه این روزهای بیشتر خانواده ها به خصوص والدین به شمار می رود. حرمت بزرگترها و آبروداری در فضای مجازی، موضوع چالش برانگیزی است. «فرزانه احمدی»، یکی از علاقه مندان به شرکت در مسابقه «بوسیدن روی ماه» می گوید: «کاش اسم این طرح را می‌گذاشتند بوسیدن دست ماه. به نظرم این طور قشنگ تر بود. روز مادر، دست مادرم را بوسیدم. روز پدر هم دوباره دست مادرم را می خواهم ببوسم و بنویسم ماهِ خانه ی ما؛ مادرم پدری، پدرتر از همه پدرهاست.» صدایش می گیرد و می گوید: «چند سال قبل پدرم را بر اثر یک بیماری از دست دادیم. حالا مادرم جای او را هم برایمان پر می کند. روزی نیست که دستش را نبوسم.» «سعید سلطانی»، هم طرح «آبروداری هنر است» را انتخاب کرده و می گوید: «این روزها هر اتفاقی در اطراف ما می افتد یک عده تلفن‌همراه دست می گیرند و فیلمبرداری می کنند. غافل از اینکه ممکن است با انتشار آن در فضای مجازی آبروی کسی برود، خاطر کسی مکدر شود و تبعاتی داشته باشد.»
«هادی همتی»، هنوز موضوعی انتخاب نکرده اما می گوید: «باید سعی کنیم اخلاق و ادب اسلامی و فرهنگ اصیل کشورمان را در فضای مجازی قالبِ غالب کنیم. حیف است این همه افشا، تهمت، بهتان وتمسخر فضای مجازی ما را پر کرده است. به شما قول می دهم این حجم گزاف تولیدات، تولید فقط ۱۰ درصد از کاربران است. بقیه اغلب مصرف کننده محتوا هستند. حالا فکر کنید، فقط ۳۰ درصد از فعالان بافرهنگ و مثبت اندیش، تولیدات خوب و قوی خودشان را در این فضا منتشر کنند، مطمئن باشید ادبیات این فضا متحول می شود. متاسفانه خوب های ما کاهل هستند.»
مشارکت طلبی مقبول نسل جدید
«قاسم امیدعلی»، شاغل در خانه فرهنگ «توحید» خیابان هاشمی و از مجریان این طرح هاست. درباره اجرای این طرح ها می گوید: «نسل جدید در عکاسی، فیلمبرداری و تولید محتوا برای فضای مجازی مشتاق و علاقمند هستند. از طرف دیگر چندان حوصله پند و اندرز ندارند. اگر می خواهیم آن ها را به رعایت اصول اخلاقی مشتاق کنیم، بهتر است از شیوه ای که علاقه دارند وارد شویم. شکرخدا استقبال خوبی از این طرح ها شده است. خوشحالیم به واسطه یک مسابقه فرهنگی فرصت، دغدغه و تلاش برای تکریم والدین بیشتر فراهم می شود.» این مسئول فرهنگی درباره طرح «آبروداری هنر است» هم می گوید: «این طرح را فرهنگسرای اخلاق ارائه کرده تا محتواهایی در این باره تولید و در فضای مجازی بازنشر شود. اتفاق خوشایندی نیست که به راحتی خطاهای دیگران را در قالب عکس و فیلم با زنشر می کنیم. حرمت بزرگتر و آبروداری دو محور مهم اخلاق در فرهنگ کشور ما به شمار می رود. همه ما معمولاً سعی می کنیم زندگی آبرومندانه و محترمی داشته باشیم اما چه می شود که در فضای مجازی برخی حقیقتاً آبروی دیگران را به خطر می اندازند؟»
جای خوبان را از جعلی ها پس بگیریم
متاسفانه هویت جعلی و به اصطلاح «فیک»، در فضای مجازی سبب شده بعضی بتوانند بدون ترس از فاش شدن هویت شان هرگونه محتوا را راهی این فضای کنند، به راحتی بهتان بزنند، مسائل خصوصی دیگران را فاش کنند یا از ادبیات نامناسب برای بی حرمتی به دیگران بهره ببرند. امیدعلی می گوید: «حالا چاره چیست؟ آیا باید فضای مجازی را دودستی تحویل این افراد یا محتواهای نامناسب داد؟! مسلم است که نه! هر کدام از ما می توانیم خلاقانه عمل کنیم اگر خانواده موفقی را می شناسیم که یک عمر آبرومندانه زندگی کرده و دست نیاز به سوی کسی دراز نکرده و حالا فرزندان آن خانواده هر کدام به جایی رسیده اند و الگوی موفقیت شده اند چرا معرفی نشوند؟ می توانیم کاسب حلال خور و آبرومند محله مان و مشی و مرامش را به دیگران بشناسانیم. این طرح و مسابقه ها شاید فرصتی برای این حرکت ها و آغاز خلاقیت در تولید محتوای فضای مجازی به شکلی آبرومندانه باشد. فضای مجازی جای خوبان حقیقی است نه هتاکان مجازی و جعلی.»
کِی یک فرزند ناسپاس تربیت می کنیم؟
«ندا الله دادی»، کارشناس ارشد «روانشناسی شخصیت» است و مادری نوجوان که با او درباره لزوم تکریم بزرگترها به خصوص والدین و آبروداری در فضای مجازی صحبت می کنیم. او معتقد است: «برای داشتن جامعه موفق اجرا، تداوم اجرا و خلاقیت طرح های فرهنگی هنری می تواند اثر بسیار عالی داشته باشد. به خصوص اگر مسابقه و برنامه ها جنبه مشارکت و حضور خانوادگی به خود بگیرد. برای مثال به جای فرد برنده، خانواده برگزیده تجلیل شود.» این بانوی روانشناس در مراکز فرهنگی- هنری جلسات مشاوره برای خانواده ها به خصوص بانوان خانه دار برگزار می کند. درباره تکریم والدین نظرات جالبی دارد: «دوره های گذشته جوّ خانواده ها پدرسالاری و فضای حاکم بر آن چندان عاطفی و صمیمانه نبود. ترس، آفت احترام است در واقع اگر از روی ترس احترام بگذاریم مصنوعی، غیرواقعی و غیرموثر خواهد بود. نتیجه همین می شود که می بینیم نسل بعدی سعی می کند، هر چیز که خودش حسرت آن را داشته به پای نسل بعد خود بریزد حتی شده افراطی. با این تصور اشتباه که: بگذار فرزندم خوب زندگی کند و با من خیلی صمیمی باشد. متاسفانه نتیجه این توجه و محبت کاذب، بیشتر کاهش حرمت بزرگترها بین نسل جدید است نه افزایش صمیمیت! شاید بد نباشد یک مثال بزنم. وقتی پدری خسته از کار نان و لوازم مورد نیاز خانواده را خریده و به خانه می آید، مادر طوری خریدها را از پدر تحویل می گیرد که گویی وظیفه اش را انجام داده حتی تشکر نمی کند. چنین مادری باید حواسش جمع باشد که درست در همین لحظه در حال تربیت فرزندی ناسپاس است.»
با محصول تربیت خودمان روبروییم
صحبت درباره الگوهای موفق و ناموفق تربیت خانوادگی را ادامه می دهد: «برخی رفتار بدتری دارند. مدام و با ادبیات زننده به خریدها ایراد می گیرند غافل از اینکه این تربیت غیرمستقیم در وجود فرزندشان ثبت و شخصیت آینده او می شود. البته خوشبختانه مادران موفق بسیاری هم داریم که برای هر چیز کوچکی حتی خرید یک عدد نان، یک لیوان آب یا کمک کوچک در نظافت خانه از همسرشان تشکر می کنند. بدون شک رفتار فرزندان؛ محصول های تربیتی این دو گروه خانواده بسیار متفاوت از هم خواهد بود. یک سو فرزندی پرمدعا و قدرنشناس و سوی دیگر فرزند قدردان و بامحبت. البته این درباره پدر و بقیه اعضای خانواده هم صادق است. پدری که فکر می کند کارهای خانه وظایف مطلق همسر اوست در واقع به تربیت فرزند خود آسیب می زند. بر عکس اگر در انجام کارهای خانه همدل و همراه باشد فرزندی تربیت خواهد شد که آموخته باید در کارهای خانه سهیم و ممنون زحمات دیگران باشد.
« ژان پیاژه» جمله جالبی دارد و می گوید: بچه ها آنچه را نمادین می بینند، تمرین می‌کنند. شاید این جمله او چکیده تمام حرف هایی است که زدم.» اینکه یک مسابقه و طرح می تواند به نقطه تغییر رفتار و بهبود شیوه تربیت در یک خانواده منتهی شود یا نه؟ را الله دادی این طور توضیح می دهد: «تغییرات مستمرِ کوچک همیشه نتایج بهتری دارند تا تغییرات بزرگ بدون استمرار. دست بوسی نمادی از تکریم و نسل قدرشناس محصول تربیت صحیح نسل گذشته است.»
راهِ جهان بی تبعیض از خانواده می گذرد
متاسفانه مفهوم قدرشناسی در خانواده های ایرانی امروزه با قبل تغییر کرده، این توضیحات بعدی خانم روانشناس است: «قدردانی و صمیمیت کمی مرزبندی و تبعیض آمیز شده. در برخی خانواده ها به دلیل مسائل خانوادگی و عدم بلوغ کافی فکری- روحی والدین، محبوبیت و قدرشناسی انتخابی شده است. برای مثال خاله، دایی، پدربزرگ و مادربزرگ خانواده مادری معمولاً محبوب تر هستند تا عمه، عمو و پدربزرگ و مادربزرگ خانواده پدری. در برخی خانواده ها مادر نقشی محبوب دارد و پدر جایگاهی نه چندان محبوب یا بالعکس! این ها اصلاً نشانه خوبی نیست. این یعنی ما در اصول تربیتی موفق نیستیم. خانواده متعالی و موفقی هم نداریم. به نظرم نقطه عطف در این طرح ها جایی است که بچه ها، پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ خانواده پدری و مادری را به یک اندازه دوست داشته باشند یا دست کم دچار تبعیض نشوند. یادمان باشد؛ جهان بدون تبعیض از خانواده بدون تبعیض آغاز می شود.»
بیدار می مانم تا با هم تماشا کنیم
روانشناس جوانان خانواده که خودش مادر فرزندی ۱۲ سال است، درباره آبرو در فضای مجازی هم گفتنی و توصیه هایی دارد. الله دادی می گوید: «این موضوع با توجه به اینکه نسل جدید در شرایط کرونایی برای عقب نماندن از تحصیل نیاز به حضور در فضای مجازی دارد بسیار اهمیت پیدا کرده. ساده و بدیهی ترین تعریف از حیا و آبرو در این فضا یعنی هر فایل و محتوایی در اختیار فرزند ما قرار نگیرد. آبروداری در این فضا به معنای واقعی کلمه هنر است. قدم اول با همراهی یکی از والدین در این فضا با فرزند آغاز می شود. البته نباید طوری رفتار کنیم که فکر کنند ما مثل یک زندانبان آن ها را زیر نظر گرفتیم. هدف باید همراهی و راهنمایی دوستانه باشد. با پختگی به موقع وارد عمل شویم و اجازه ندهیم هر محتوایی را جستجو، باز یا تماشا کنند. شک نداشته باشیم، نسلی که محتواهای نامناسب را در سن نامناسب ببیند آن طور که باید نمی تواند به اصول و ارزش های اخلاقی پایبند بماند. راه دور نمی روم از زندگی خودم مثال می زنم. فرزندم عاشق تماشای مستندهای «حیات وحش» است که ساعت ۱۱ شب پخش می شود. همیشه بیدار می مانم تا همراه هم تماشا کنیم حتی با وجود خستگی. چون می دانم، ممکن است کلماتی مانند فصل جفتگیری، بارداری و تولد به گوشش بخورد و سئوالاتی در ذهن او شکل بگیرد، سئوال هایی که اگر بی پاسخ بماند و درست هدایت نشود، می تواند زمینه انحراف را فراهم کند.»
به جای بچه ها، خودمان را تربیت کنیم
بانوی مشاور می گوید: «مادری که مدام سرش در تلفن همراه است،شوخی تلخی با خودش می کند اگر به فرزندش بگوید حق ندارد دست به موبایل بزند. شک نداشته باشد فرزندش از لحظات غفلت او بهترین استفاده برای کنجکاوی را خواهد برد.» او همچنین انتقاد شدیدی به هجوم محتوای سخیف در خلاء نظارت هوشمند بر و در فضای مجازی دارد: «اولاد ثمره عمر است. ثمره عمر یعنی گنج بسیار گران و جبران ناپذیر. قدم اول مطالبه نظارت هوشمند بر این فضاست. در مرحله بعد باید تربیت و بازدارندگی موثر را از خانه و خانواده لحاظ کنیم. والدین فایل های نامناسب، هتک حرمت کننده و مواردی که توهین و تهدید به آبروی یک نفر یا گروه به شمار می رود را ابداً تماشا نکنند. درعوض محتواهایی را باز یا پسند کنند که مثبت آموزنده و موثر است. این هدایت ناخودآگاه کودک و نوجوان را شکل می دهد و سلیقه او را بالا می برد. برای مثال اگر همه ما صفحاتی که تصاویر نامناسب و ناراحت کننده از کودکان کار، خانواده ها، لهجه ها و گروه های مختلف را منتشر می کنند تا لایک بگیرند را مسدود کنیم آیا واقعاً کسی به خود اجازه می دهد محتوای نامناسب آپلود کند؟» به نکته طلایی اشاره می کند: «متاسفانه ما باور نداریم وقتی فالوئر یا پیروی یک صفحه در فضای مجازی می شویم به مرور مشی آن صفحه در زندگی ما رسوخ می کند و فالوئر حقیقی هم می شویم. استادی داریم حرف جالبی می زند: بچه هایتان را تربیت نکنید! خودتان را تربیت کنید. نسل جدید، نسل بدی نیست. بد راهنمایی و تربیت می شود. به تعبیر من ما والدین خسته ای هستیم به جای اینکه بچه ها را توانمند بار بیاوریم خودمان کارهایشان را انجام می دهیم. اگر بند کفششان باز شده، مهارت بستن بند را از آنها می گیریم. خم می شویم خودمان این کار را انجام می دهیم و فکر می کنیم اتفاقاً والدین دلسوزی هم هستیم! این درباره فضای مجازی هم صدق می کند. به جای اینکه چارچوب و اصول را غیرمستقیم برای بچه ها جا بیاندازیم با نظارت های آزاردهنده یا آزادی های خطرناک آن ها را در معرض خطر قرار می دهیم.» درباره آبروداری در فضای مجازی هم جمله مفید و کوتاهی می گوید: «رطب خورده نمی تواند منع رطب کند! این طرح ها بهانه خوبی است تا فکر کنیم ما به عنوان یک والدین، حضور و استفاده مان از فضای مجازی تا چه حد آبرومندانه و آبروساز بوده است؟»
و اما درباره شرکت در این مسابقه ها
دو طرح جالب توسط سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران در حال برگزاری است. بوسیدن روی ماه و آبروداری هنر است، عنوان دو برنامه به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) و ایام دهه فجر است که علاقه مندان را به تکاپوی فرهنگی-هنری دعوت می کند. شهروندان هر منطقه از تهران می توانند با جستجو در فضای مجازی و مراجعه به نشانی سایت یا کانال فرهنگسراها و خانه‌های فرهنگ منطقه سکونت خود، آثار و محتوای تولید شده شان را به شماره های اعلام شده ارسال کنند. طرح بوسیدن روی ماه؛ دست بوسی از پدر و مادر ها و پدربزرگ، مادربزرگ هاست. علاقه مندان می توانند از لحظه بوسیدن دست این عزیزان عکس بگیرند و همراه با متنی در قالب عکس نوشته به شماره ارائه شده ارسال کنند. بازه زمانی در نظر گرفته شده برای این رقابت عید ولادت حضرت زهرا(س) تا تولد حضرت علی(ع)؛ روز مادر تا روز پدر است.
همچنین بی سر و سامانی فضای مجازی، قبح شکنی از برخی ضدارزش ها و عدم رعایت حریم و لزوم حفظ حرمت و آبروی دیگران در این فضا مسئولان سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران را به اجرای آبروداری هنر است، رسانده. علاقه مندان با تولید محتواهایی در قالب کلیپ، عکس نوشته، استوری موشن تا ۳۰ بهمن فرصت دارند آثارشان را به همان طریق گفته شده ارسال کنند. این طرح برای ترغیب مخاطبان به تولید، ارتقاء و افزایش کمیّت و کیفیت محتوای فاخر با موضوع لزوم حفظ آبروی دیگران در مجازی طراحی شده است. نکته مهم برای شرکت در این طرح اقدام از طریق شماره اختصاصی ارائه شده توسط خانه فرهنگ یا فرهنگسرای هر منطقه است. آثار برتر جوایز ویژه خواهند داشت و در فضای مجازی بازنشر خواهند شد.
/انتهای پیام
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
