صفارهرندی: رسانه‌های دیگر هم به «خبر خوب» بپیوندند/ بشیر حسینی: خبر خوب، مخاطب خوب لازم دارد

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، مراسم رونمایی از کتاب «خبر خوب؛ به مثابه یک رویکرد رسانه‌ای» نوشته محسن مهدیان صبح امروز با حضور محمدحسین صفار هرندی وزیر فرهنگ و ارشاد کابینه دولت نهم و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیام تیرانداز مدیرعامل خبرگزاری فارس، حمید حسن‌پور رئیس دانشکده خبر خبرگزاری فارس و ابراهیم رضایی نماینده مجلس در ساختمان این دانشکده برگزار شد.

صفار هرندی: رسانه‌های دیگر هم به «خبر خوب» که برند خبرگزاری فارس است بپیوندند

محمدحسین صفار هرندی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به این که پدیده‌ای که امروز تبدیل به کتاب شده «خبر خوب» در اطلاع‌رسانی‌ها و مدیریت خبری است، و این پدیده امروز می‌تواند برای خود مانیفستی ارائه دهد، گفت: من با این مقوله از گذشته‌های دور انس داشتم. زمانی که در دهه ۷۰ در روزنامه کار می‌کردیم، تصمیم گرفتیم در یک ستون جلوه‌های زیبایی را بازگو کنیم و اتفاقات زیبایی که در بلوای اطلاع‌رسانی‌های مکدرکننده برای خاطرها به وجود می‌آید را بیان کنیم، در واقع به نوعی خوبی‌ها را بازگو کنیم. مثل همان برف خوبی که پس از خشکسالی باریده بود. بعد که این سوژه را آغاز کردیم متوجه شدیم که خوانندگان هم همراه ما شده و برایمان سوژه ارسال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و بابی گشوده شده بود که زیبایی‌ها را منعکس کنیم.

صفار هرندی در ادامه با بیان این که این مسیر، مسیری پرچالش است؛ یعنی باید آن را با دعوا پیش برد گفت: علت آن است که مسیر دیگری که تاکنون در چند سال پیش رفته خود را جا انداخته، اما از زمانی که گرگ انسان مطرح شد، خصلت‌های گرگ‌گونه تابلوی برجسته‌ای بود و اخبار منفی برجسته‌تر دیده می‌شد. متأثر از این وضعیت، طبیعی است فکر می‌کنیم برای جا نماندن از غافله باید این خط ادامه یابد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه  نباید نگران شد چون انبیاء یعنی «اخبار» و همیشه آنها امواج را می‌شکنند و با آن مبارزه می‌کردند تصریح کرد: احدوثه به معنای واقعه و حادثه است و جمع احادیث شمرده می‌شود، البته قرآن را با کلمه حدیث می‌شناسیم و حدیث همان خبر تازه است. این حدیث و خبر حاشیه‌ای دارد به نام «احدوثه» که به معنای واقعه و حادثه است. قرآن مملو از احدوثه‌هاست. جالب است در این اطلاع‌رسانی قرآنی شما چه حسی را دریافت می‌کنید، چون دائم و همزمان در کنار دادن یک عنصر از جنس خبر نگرانی یا امید مشاهده می‌شود. هر چند در لسان قرآن کریم آن خبری که کارش درست است، نبأ است که انبیاء هم از همین ریشه یکسان هستند، چون نبی کسی است که خبری صحیح را می‌آورد و در آن خطایی دیده نمی‌شود. این خبر عظمت دارد و مفید است.

وی با بیان این که اگر قرآن را مجموع این موارد بدانیم که به پیامبر نازل شد، باید بدانیم اخباری از گذشته، حال و آینده می‌دهد، توضیح داد: اینها اهدافی است که ما برداشت می‌کنیم، چه بسا خدا مقصدی متفاوت در نظر داشته باشند که در گنجایش دریافت انسانی نیست، ولی باید بدانیم بعضی از این خبرها برای یادآوری و ذکر است؛ یعنی بدانیم و خبر داشته باشیم؛ چراکه معرفت‌افزاست و برای عبرت بیان شده است. برای هشدار و انذار، برای بشارت آمده است.

صفار هرندی با بیان این که در کنار هشدار بخش‌هایی با محتوای بشارت در آنها برجسته است، مثل ۹۹ درصد سوره الرحمان که حاوی بشارت به انسان‌هاست، گفت: البته آیاتی که وجه قالبش انذار باشد هم داریم، اما در همان آیات نیز پنجره‌ای امیدوارکننده باز می‌شود که انسان را بشارت می‌دهد.

صفار هرندی که خود سال‌ها در کار رسانه فعال بوده می‌گوید:‌ در کار روزنامه‌نگاری گاهی با راست و دروغ اطناب پدیده آمده و گاهی اخباری بافته می‌شود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه در انتخابات فردی را بزرگ می‌کنیم و حتی با او تا جهنم هم پیش می‌رویم، توضیح داد: در همین راستا قرآن کریم می‌فرمایند شیطان در پی افراد افتاده  و کسانی از ابلیس تبعیت می‌کنند و آنها را تا غاوین پیش می‌برد. قرآن می‌فرماید مثل این افراد مثل سگ است؛ (واتل علیهم نبا الذی ءاتینـه ءایـتنا فانسلخ منها فاتبعه الشیطـن فکان من الغاوین (و بر آنها بخوان سرگذشت آن کس را که آیات خود را به او دادیم؛ ولی (سرانجام) خود را از آن تهی ساخت و شیطان در پی او افتاد، و از گمراهان شد!)
ولو شئنا لرفعنـه بها ولـکنه اخلد الی الارض واتبع هویـه فمثله کمثل الکلب ان تحمل علیه یلهث او تترکه یلهث....(و اگر می‌خواستیم، (مقام) او را با این آیات (و علوم و دانش‌ها) بالا می‌بردیم؛ اما اجبار، بر خلاف سنت ماست؛ پس او را به حال خود رها کردیم و او به پستی گرایید، و از هوای نفس پیروی کرد! مثل او همچون سگ است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز، و زبانش را برون می‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می‌کند)

وی با بیان این که گاهی انحراف‌ها در اطلاع‌رسانی هم موجب سیر اشتباه مخاطب می‌شود، گفت: مثلاً انحراف‌ در اطلاع‌رسانی، ببینید امروز در مورد این موضوع که در دهه ۶۰ که جریانات سازمان مجاهدین به وجود آمد چه می‌گویند؛ عنوان شده با سازمان مجاهدین بد برخورد شد که آنها شورشی شدند. می‌توانستیم این گونه با آنها برخورد نکنیم، اما قرآن کریم می‌گوید به آنها کاری داشته باشید و چنانچه کاری نمی‌داشتید همین گونه بودند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به سوره انسان، گفت: این سوره خبر می‌دهد از خانواده‌ای که خود را برای یتیم، مسکین و اسیر سه شبانه روز به سختی انداخته و در آخر نیز طعام برایشان می‌آید ولی الان اگر کسی کار خوب انجام دهد و چنانچه خود گرسنه باشد و غذایش را به دیگری دهد، او را دیوانه می‌پندارند.

صفار هرندی به اطلاع‌رسانی‌هایی در مسیر تربیت هم اشاره کرد و گفت: خبر رسانی‌ها باید جامعه را به سمت تربیت پیش ببرد. این نقد متوجه همه ماست، وقتی هر روز خبر می‌دهیم عده‌ای اموال بیت المال را خوردند، مردم آن را کم کم طبیعی می‌پندارند که عده‌ای مال ما را می‌خورند و اتفاق و برخوردی هم رخ نمی‌دهد. در حالی که این خبر بد است و به تازگی قوه قضائیه در کنار این خبر بد، موضوع را به نحوی خوب جلوه می‌دهد و می‌گوید در جایی که ۳ هزار میلیارد ریال به بیت المال دست درازی شده، با آنها برخورد شد، پول‌ها پس گرفته شد و ۶۰۰ میلیارد تومان هم جریمه دریافت شد. می‌بینید که خبر باید دقیق و کامل منتقل شود تا مردم تنها با نیمه بد آن مواجه نشوند و دچار ناامیدی نباشند. این اخبار موجب پمپاژ نوعی احساس یاس می‌شود. البته ذره‌ای از کینه و نفرت به حراج بیت المال نباید کم شود، اما چرا در هاله‌ای از یاس برای مردم این موارد را می‌گویید. اجازه دهید مردم با نشاط این اخبار را دنبال کنند.

وزیر ارشاد کابینه دولت نهم، با بیان این که صفحه حوادث ما از این جهت بد است که به مردم اضطراب و استرس را منتقل می‌کند و در نهایت مردم حس بی‌پناهی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اضافه کرد: ما در بازنمایی حوادث افراط می‌کنیم. تعداد حوادث بیشتر شد و همین بیان موجب شد ارتکاب  جرم‌های دیگری هم صورت گیرد، اما در قرآن کریم مقایسه میان خیر و شر صورت می‌گیرد و تقابل و ملازمت بهشت و جهنم کنار هم می‌آید. خبر در قرآن داده می‌شود که ایمان را تحکیم کند و باورهایی را جا بیندازد.

وی به سوره احزاب و آیاتی که جنبه هشدار و انذار دارند اشاره کرد و گفت: در همین جا هم بیان می‌شود که به خاطر بیاورید که زمانی که مورد حمله قرار گرفتید خدا برای شما نیروی امداد فرستاد، اما خیلی از ما وقتی به جنگ تحمیلی می‌رسیم و آن را تفسیر می‌کنیم سر تا پای آن را فاجعه می‌خوانیم، در حالی که اگر این جنگ نبود خود را پیدا نمی‌کردیم. با همین جنگ هشت ساله آوازه ایران عالم‌گیر شد. در جنگ، پزشکی و تکنولوژی ما پیشرفته شد. پس ببینید با پدیده‌ای که ظاهر بد دارد برخورد منطقی آن است که این طور بیان کنیم که در جنگ تحمیلی بود که ایران روئین تن شد. ما ۲۰۰ سال مدام در جنگ‌های مختلف می‌دیدیم تکه‌ای از سرزمین‌مان را جدا می‌کردند اما اولین جنگی که رخ داد و ما روئین‌تن شدیم جنگ ۸ ساله با عراق بود.

صفار هرندی در خاتمه سخنان خود با بیان این که کار بزرگی را در خبرگزاری شروع کرده‌اید، که من از دوستان رسانه‌ای استدعا دارم این کار که به «برند فارس» تبدیل شده، در دیگر جوامع خبری هم تکثیر دهند، توضیح داد: ما باید خبر را به نحوی تنظیم کنیم که خواننده از خبر خوب و بد احساس آرامش کند، پس تنظیم آن به نحوی به رسانه‌ها برمی‌گردد. من آقای مهدیان را ستایش می‌کنم در این جهت که بارها دیده‌ام برای گره گشایی از ذهن به خطا افتاده در نسلی که ارتباطی با خیلی از مقولات نداشتند تلاش کرده و این پسندیده است. این ورود به کار خیر و خبر خوب است که امیدوارم این امر خیر استمرار داشته باشد.

* حسینی: خبر خوب مخاطب خوب لازم دارد/ بی مسأله کتاب نخوانید، اگر سؤال دارید کتاب بخوانید

سیدبشیر حسینی از فعالان حوزه سواد رسانه نیز با بیان این که کتاب را دو بار خوانده‌ام، اما بیشترین زمان مطالعه را به فهرست کتاب اختصاص دادم، گفت: سه لایه، زیرمتن، متن و فرامتن بخش اصلی سخنان من است. حکایت خبر خوب برای سواد رسانه‌ای از این منظر که مؤلف چه انگیزه‌ای داشته،‌ و این که متن را داریم که اثر است و فرامتن که برداشت مخاطب از آن است سه لایه را تشکیل می‌دهد.

وی با بیان این که خواهش دارم یک بار دیگر فضای خوانش معنادار انجام شود، توضیح داد: معمولاً وقتی حرف از «خبر خوب» می‌زنیم به این موضوع می‌رسیم که آیا خبر خوب به معنای سرپوش گذاشتن و لاپوشانی کردن اطلاعات و فرار از وضع موجود است؟ چون وقتی حال خوب نیست، به سمت نوستالوژی و به سمت آینده فرار می‌کنیم اما وقتی کتاب منتشر شد خیالم راحت شد زیرا جذاب‌ترین قسمت کتاب برایم فهرست آن بود از این جهت که کتاب پر از مسأله است.

حسینی با بیان این که ما دروس را با فصول می‌شناسیم نه مسائل آن، تشریح کرد: ما در مدارس و دانشگاه‌ها بخشی از دروس را علم لاینفع می‌شناسیم چراکه مسأله محور نیستند، اما آقای مهدیان با سؤال پیش رفته لذا خوانش کتاب برایم شیرین بود. کتاب را دو بار خواندم اما فهرستش را بیش از آن، از این جهت فرق کتاب پر مسأله و پایان‌نامه‌های کشکولی اینجا مشخص می‌شود.

وی به فتوت نامه خبری و مرام‌نامه اشاره کرد و با بیان این که تا کنون بیش از ۱۰۰ مرام نامه منتشر شده، گفت: این که عنوان شد اولین فتوت نامه خبری در این کتاب آمده باید توضیح داد که از باب برخی دقت‌ها این فتوت‌نامه بیان می‌شود. فتوت‌نامه‌هایی که باید وجه انگیزانندگی داشته باشند، چون یکی از گم شده‌‌های ما انگیزه است.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه در ذهن خود مرور می‌کردم که ببینم خبر خوب معادل کدام لفظ است و اساسا معادل چیست، گفت: در نهایت به این رسیدم که وقتی قرار است مسئولانه با مخاطب مواجه شویم، باید بدانیم خبر خوب مخاطب خوب لازم دارد، چون یک نوع راهبرد و رویکرد است و به نوعی باید زیبایی در نگاه تو باشد و نه آنچه که به آن می‌نگری.

حسینی با بیان این که ما برای ارتقاء ذائقه مخاطب و اعتلای او در سواد رسانه نیازمند ملاحظاتی هستیم، گفت: هیچ دو مخاطبی اگر یک فیلم را ببینند برداشت یکسان ندارند. در واقع حتی یک مخاطب هم با یک اثر دو ادراک متفاوت دارد که باید در انتها به این موارد اشاره کرد.

وی به نقاط قوت و ضعف کتاب هم اشاره کرد و گفت: در مرحله نخست باید به حریت کتاب اشاره کرد. گویی نویسنده مصر نیست کتاب‌های مشابه داخلی و بین‌المللی را ببیند. وقتی این کتاب به دست من رسید یاد کتاب «خبر و خبررسانی در قرآن کریم» اثر علیرضا پویا  افتادم. دوست داشتم ببینم نسبتی از آن در این کتاب می‌یابم یا نه، اما ندیدم. اگر هم نویسنده آن کتاب را خوانده نخواسته در این اثر به آن ارجاع دهد. این که کتاب از جنس حر و آزاده‌وار بوده و پیش می‌رود، خوب است، اما نسبتش با روزنامه‌نگاری کم‌رنگ است. تقاضای ما این است آقای مهدیان سلوکی را که شروع کرده با کتاب آتی به تنویر علمی برسد.

وی به دو شخصیت حقیقی و حقوقی محسن مهدیان مؤلف کتاب اشاره کرد و گفت: ما محسن مهدیانی داریم که در خبرگزاری فارس با یک جایگاه حقوقی کار می‌کند و یک شخصیت حقیقی که از دهه ۷۰ می‌شناسم. امروز که در مسیر به این مراسم می‌آمد خبرگزاری فارس، را مدام چک می‌کردم تا ببینم با ادراک من نسبت به این کتاب چگونه است. حس خوبی داشتم چون سوگیرانه اخبار را رصد کردم و دیدم همانی است که باید باشد. امیدوارم خبرگزاری فارس پیشگام باشد و نمونه علمی و عملی خبر خوب را در آزمون و سنجشی بزرگ به نام انتخابات که در پیش داریم ببینیم. این نگاه حکمت‌آلود در آ‌‌نجا باید منعکس شود همان جا که از خبر خوب گاهی فاصله می‌گیریم.

حسینی با بیان این که مخاطب باید اعتلا یابد تا هر چیزی را نپذیرد، تصریح کرد: نکته مهم دیگر در کتاب که قابل تامل است فهم نسبت مردم با انقلاب است، باورم نمی‌شد در این بخش نویسنده صریح ورود کند. اما بخش جذاب و سوال بر انگیز کتاب همین جا بود این که ما آب را در آسیاب چه سلبریتی نریزیم.

وی در خاتمه سخنان خود گفت: این کتاب در حوزه نظر و عمل باید امتداد داشته باشد. توقع ما از خبرگزاری فارس، همین نگاه مسئولانه است؛ اما توصیه‌ای در پایان به دوستانم می‌کنم و آن این که بی مسأله کتاب نخوانید. اگر سؤال دارید کتاب بخوانید.

انتهای پیام/‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌