چند درصد دانش‌آموزان دارای معدل 20 هستند؟/ نقش سوابق تحصیلی در کمرنگ شدن کنکور

خبرگزاری فارس ـ گروه آموزش و پرورش: وقتی حرف از حذف یا اصلاح کنکور می‌شود، یک سر آن مستقیم به آموزش و پرورش بر می‌گردد؛ موضوع سابقه تحصیلی و تأثیر آن در معدل چند سالی است که چه شد که اجرا نشد؟!

البته منظور از اجرا نشدن، اجرا به صورت کامل است؛ هم اکنون این معیار وارد شیوه پذیرش دانشجو شده است اما آنچه در حال حاضر وجود دارد نمره کل نهایی دانش آموزان تا ۳۰ درصد و آن هم به صورت مثبت است؛ یعنی اگر نمره کل نهایی فرد باعث شود رتبه فرد بالا برود، معدل تأثیر داده می‌شود اما اگر با تأثیر این نمره، رتبه فرد پایین‌تر بیاید، تأثیر داده نمی‌شود.

اگر شرایط مطلوب را در نظر بگیریم که اهداف دوره متوسطه فراتر از اهداف کنکور باشند و استعدادهای فرد و علایق او سنجیده و جایگاه افراد مشخص شود، می‌توان تنها ملاک سنجش را سابقه تحصیلی در نظر گرفت اما به دلیل محدودیت‌های سابقه تحصیلی و همچنین کمبود امکانات، از یک طرف و مزایا و معایب روش فعلی، این روش به عنوان بخشی از فرآیند سنجش در نظر گرفته شده است.

همچنین یکی دیگر از دلایلی که باید سابقه تحصیلی کمک گرفت محدودیت کنکور فعلی است که در حوزه‌هایی مانند سنجش خلاقیت و مهارت‌ها قابلیت ندارد. به این ترتیب برای ارزیابی مناسب داوطلبان می‌توانند سابقه تحصیلی استفاده کرد.

وقتی که تأثیر سوابق تحصیلی افزایش داده می‌شود دلبستگی دانش‌آموز به مدرسه، مربی محیط و اولیای آن بیشتر می‌شود؛ علاوه بر این فکر دانش‌آموزان بیش از آنکه بر کلاس‌های کنکور متمرکز باشد، بر فعالیت‌های تربیتی در مدرسه معطوف می‌شود. معلم نیز انگیزه بیشتری برای فعالیت‌های تربیتی خود خواهد داشت. آرامش روحی و روانی دانش‌آموزان، یکی از تبعات پنهان و مثبت تعلق خاطر دانش‌آموزان است که از طریق وارد شدن معیارهای تربیتی حاصل می‌شود.

نظام ارزشیابی برای ورود به دانشگاه‌ها در بیشتر کشورهای موفق در عرصه آموزشی مانند فنلاند، فرانس، انگلیس دانمارک و اسپانیا از سابقه تحصیلی استفاده می‌کنند. 

* روند معدل دانش‌آموزان

در صد و سی و نهمین جلسه شورای ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور  تصویب شد که در کنکور حداقل 60 درصد به سابقه تحصیلی و عمق یادگیری این امر تخصیص داده شود و آزمون تخصصی که همان آزمون سراسری کنکور است نیز 40 درصد نقش داشته باشد.

منصور کبگانیان قائم مقام ستاد علم و فناوری در این خصوص گفت: «اعتقاد داریم باید عمق یادگیری داوطلبان اندازه گیری شود. در آزمون تستی ممکن است که این عمق یادگیری به درستی اندازه گیری نشود و اینکه چرا تا کنون این کار انجام می شده است چند علت دارد. نکته اول امنیت امتحانات نهایی در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف بود،گزارش‌هایی داشتیم و کنترل می‌کردیم و اطمینان لازم را نداشتیم ولی خوشبختانه در سال‌های اخیر با استفاده از تکنولوژی‌های جدید میزان افشای سوال به صفر رسیده است».

وی با بیان اینکه می‌خواهیم سؤالات استاندارد باشد و اگر امسال دانش آموزی رتبه و معدلی کسب کرد دو تا سه سال بتواند از آن استفاده کند، افزود: «اعتقاد نداریم دانش آموزی دو تا سه هفته جای خود را در دانشگاه پیدا کند و یا حتی مجبور شود در رشته‌ای که علاقه ندارد تحصیل کند و این نتیجه باید تا یک مدتی قابل اتکا باشد، بنابراین سوالات باید استاندارد باشد که این قول داده شد».

معدل‌های دانش‌آموزان قابل رتبه بندی است. برای مثال معدل دانش‌آموزان در رشته‌های اصلی در سال 99ـ98، به این شکل است که در رشته ریاضی فیزیک ۸ نفر و در رشته علوم تجربی ۶۳ نفر و در رشته علوم انسانی ۱۳ نفر معدل 20 کسب کردند.

خسرو ساکی رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی در این خصوص گفت: «در سال تحصیلی 99-98، هشتاد و چهار فارغ‌التحصیل با معدل بیست داشته‌ایم که شامل 8 نفر در رشته ریاضی فیزیک، 63 نفر در رشته علوم تجربی و 13 نفر در رشته علوم انسانی است. همچنین 13هزار و 948 با معدل 19 تا 19.99 فارغ‌التحصیل شده‌اند».

هر میزان که آموزش و پرورش بتواند آزمون‌های استاندارد برگزار کند، می‌تواند سهم بیشتری در سنجش دانش‌آموزان داشته باشد. در صورتی می‌توان سهم بیشتر برای سابقه تحصیلی در نظر گرفت که آزمون‌های نهایی آموزش و پرورش دارای اعتبار مناسب باشد.

اما برای ارتقای کیفیت سؤالات به لحاظ روایی، پایایی، قدرت تفکیک و ضریب دشواری، چه اقداماتی انجام شود.

اصلاح فرایند طراحی سوال

با توجه به اینکه آزمون‌هایی که در آموزش و پرورش به منظور ارزشیابی پیشرفت تحصیلی برگزار می‌شود، از نوع آزمون‌های ملاک محور است، دشواری آنها به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که بیشتر دانش‌آموزان حتی با پاسخ به ۵۰ درصد سؤالات، نمره قبولی را کسب کرده و آنها را با موفقیت بگذراند اما آزمون‌هایی که منظور تخصیص و گزینش طراحی می‌شود، هنجار مدار هستند و ضریب دشواری سؤالات آنها باید به گونه‌ای در نظر گرفته شود که بیشترین قدرت تفکیک را داشته باشد.

اگر بخواهیم برای نتایج امتحانات نهایی به عنوان سابقه تحصیلی سه میل بیشتری قائل شویم، باید با توزیع مناسب سؤالات، قوه تمییز و تفکیک آزمون افزایش داده شود. به عبارت دیگر در ارتباط با دشواری سؤالات، ۲۵ درصد سؤالات در سطح آسان با ضریب دشواری ۶۰ تا ۸۰، ۵۰ درصد سؤالات در سطح متوسط با ضریب دشواری ۴۰ تا ۶۰؛ ۲۵ درصد سوالات در سطح دشوار با ضریب دشواری 20 تا 40 درصد طراحی ‌شوند.

در نتیجه توزیع نمرات با پراکندگی بیشتر و انحراف استاندارد بزرگتر، قدرت تفکیک دانش‌آموزان زیادتر خواهد شد. ضمناً مبنای  نمره‌گذاری از بازه صفر الی 20 به صفر الی 100 تغییر کند.

ساکی در این خصوص با بیان اینکه به منظور قابل اتکا بودن نمرات آزمون‌های نهایی در سال‌های پس از اجرا، نمرات دانش آموزان به صورت نمرات تراز گزارش می‌شوند، افزود: «در این صورت، می‌توان از نمره کسب شده در یک سال، برای سال‌های آتی نیز استفاده کرد؛ در نظر داریم جهت اطمینان از امنیت آزمون، طراحی سؤال در محیط قرنطینه انجام شود و مدت زمان قرنطینه، با توجه به گستردگی محتوا، بین ۷۲ تا ۹۶ ساعت قبل از اجرا آزمون پیش‌بینی می‌شود؛ اصل بعدی معرف بودن سؤالات است که به منظور رعایت این اصل، در ابتدا، سازه مد نظر به صورت شفاف و دقیق تعریف و سپس، بر اساس جدول مشخصات اقدام به طراحی سؤالات خواهد شد. همچنین، از انواع مختلف سوال شامل تشریحی، گونه پاسخ، صحیح - غلط، جور کردنی و چند گزینه‌ای در طراحی آزمون ها استفاده خواهد شود».

وی تصریح کرد: «به منظور تسری آزمون‌های نهایی و ایجاد سوابق تحصیلی قابل اتکاتر، علاوه بر اجرا آزمون‌های نهایی پایه دوازدهم، در پایه‌های دهم و یازدهم نیز برخی دروس به صورت هماهنگی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند؛ در این شیوه برای آنکه دانش‌آموزان و معلمان در طول سال تحصیلی بر دروس خاصی متمرکز نشوند، انتخاب دروس آزمون هماهنگ بدون اعلام اولیه، انجام خواهد شد».

افزایش پایایی و اعتبار تاثیر اوراق امتحانی

تصحیح الکترونیکی بخشی از فرآیند استانداردسازی برگزاری امتحانات نهایی یعنی شامل ارسال سؤالات، تأثیر پاسخ برگ ها و اعلام نتایج الکترونیکی است. در این روش پاسخ برگ های شخصی سازی شده دانش‌آموزان در حوزه اجرا، اسکن و در حوزه تصحیح اوراق به صورت تصادفی و بدون شناخت عوامل حوزه و بر اساس کدهای شناسایی، به صورت تک سؤال در بین مصححین توزیع شود.

نمره از طریق کدگذاری توسط مصححین اول و دوم بدون شناسایی یکدیگر و با امضای الکترونیک انجام شود و اثر هاله‌ای در این خصوص وجود نخواهد داشت. همچنین ثبت نمره اوراق همزمان با پایان تصحیح در سامانه یکپارچه دانش آموزی انجام شود.

رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش به ارائه گزارشی در خصوص شیوه برگزاری آزمون‌های نهایی توسط وزارت آموزش و پرورش پرداخت و اظهار کرد: «آزمون‌های پایه دوازدهم تا حد بالایی منطبق بر اصول علمی و سنجش تفصیلی برگزار می‌شود و تمامی ملاک‌ها برای یک آزمون استاندارد در سطح ملی تقریباً تا ۸۰ درصد اعمال می‌شود».

وی در مورد طراحی سوالات آزمون نهایی آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: «گروه طراحی سوالات شامل 3 نفر از مجرب‌ترین از مدرسان کشور است و پس از طراحی سوالات، دبیر مجرب دیگری به عنوان بازبین سؤالات طراحی شده را از حیث بررسی روایی، صوری و محتوایی، صحت علمی و... را بازبینی می‌کند».

ساکی با اشاره به اینکه در طی چند سال اخیر سؤالات نهایی کمترین اشکال را داشته، تصریح کرد: «سوالات آزمون نهایی دارای استانداردهای لازم است و امکان ارتقاء آن نیز وجود دارد؛ سؤالات امتحانات نهایی به صورت الکترونیکی به حوزه‌های اجرای سراسر کشور ارسال و در داخل حوزه رمزگشایی، تکثیر و در اختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد؛ برگزاری آزمون با نظارت رئیس حوزه و عوامل حفاظت آزمون، مطابق شیوه‌نامه‌های اجرایی، حفاظتی و امنیتی انجام می‌شود. خوشبختانه در این ۶ دوره اجرایی شده، حتی یک مورد افشای سؤالات گزارش نشده است».

رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی در مورد تصحیح برگه‌های آزمون نهایی یادآورد شد: «برگه پاسخگویی دانش‌آموز بلافاصله پس از دریافت برگه اسکن، بارگذاری، تجمیع و کدگذاری می‌شود. همچنین برگه‌ها توسط 2 مصحح تصحیح می‌شود و در صورت اختلاف نظر بین این 2، نفر سوم آن را تصحیح می‌کند. همچنین دانش‌آموز می‌تواند در بازه زمانی معین نسبت به نمره خود اعتراض کند».

وی افزود: «اولین اصل برای برگزاری آزمون‌های استاندارد، مناسب و یکسان بودن قواعد نمره‌گذاری است که به این منظور در نظر داریم با اجرای برنامه تصحیح الکترونیکی، پاسخ برگ‌های شخصی سازی شده دانش آموزان در حوزه اجرا اسکن و به سند الکترونیکی تبدیل ‌شوند سپس به سوالات آزمون تفکیک و به صورت تصادفی از طریق شبکه حوزه های تصحیح اوراق، در اختیار مصححین سراسر سطح کشور قرار می‌گیرند. همچنین نمره‌دهی به شیوه کدگذاری الکترونیکی، توسط مصححین اول و دوم، بدون شناسایی یکدیگر و با امضای الکترونیک انجام خواهد شد؛ در صورت مغایرت نمره‌گذاری، پاسخ‌برگ به صورت اتوماسیون به مصحح سوم ارجاع می‌شود. همچنین ثبت نمره اوراق هم‌زمان با پایان تصحیح در سامانه یکپارچه دانش آموزی انجام خواهد شد».

* فراخوان آموزش و پرورش برای همکاری با طراحان سؤالات آزمون‌ها

معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش جدیداً فراخوانی داده است تا طراحان سؤالات آزمون را جذب کند؛ در این فراخوان آمده است: این فراخوان به‌ منظور ارتقای کیفیت و ایجاد تنوع بیشتر در سؤالات آزمون‌های پیش رو و همچنین افزایش رضایتمندی مخاطبان، از نظرات متخصصان و فعالان حوزه سنجش و ارزشیابی بهره‌گیری کند.

بر اساس این اطلاعیه شرایط متقاضیان «طراح سؤال آزمون» شامل دارا بودن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر در رشته سنجش و اندازه‌گیری، سابقه طراحی سؤالات آزمون‌های ملی و استانی، سابقه فعالیت در گروه‌های آموزشی و تربیتی، گذراندن دوره‌های تخصصی طراحی سؤال و آزمون و سابقه همکاری در طراحی سؤالات با مؤسسات معتبر است.

به گزارش فارس، حالا باید دید چقدر مسؤولان وزارت آموزش و پرورش در عمل آمادگی برای ارائه سوابق تحصیلی بدون حرف و حدیث و نگرانی را دارند و آیا سوابق تحصیلی می‌تواند کنکور را کمرنگ کند. البته در صورتی که آموزش و پرورش این آمادگی را داشته باشد، موضوع تأثیر 60 درصدی سوابق تحصیلی از سال 1401 و با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی اجرا می‌شود. 

انتهای پیام/