حمید فرزادی روانشناس بالینی در گفتوگو با خبرنگار گروه تعلیم و تربیت خبرگزاری فارس در رابطه با آسیبهای کنکور بر داوطلبان و خانوادهها، اظهار کرد: در درجه اول، آسیبشناسی کنکور موضوع مهمی است و میتوانیم این موضوع را از بُعد اجتماعی، روانشناختی و آموزشی مورد ارزیابی قرار دهیم.
وی افزود: در جامعه تصورات اجتماعی و خانوادگی وجود دارد که تنها راه موفقیت دانشآموزان و افراد رفتن به دانشگاه و دریافت مدرک دانشگاهی است و به دنبال آن، کسب یک موقعیت شغلی و اجتماعی برای فرد است.
* استرس و فشار روانی خانوادهها روی دانشآموزان برای قبولی در کنکور
این روانشناس بالینی عنوان کرد: خانوادههایی را مشاهده میکنیم که به سختی و با وجود مشکلات معیشتی و اقتصادی، باز سعی دارند دانشآموزان خود را در مسیری قرار دهند که حتی از طریق دانشگاههای غیرانتفاعی، آزاد یا پیام نور به تحصیلات دانشگاهی بپردازند تا به یک موقعیت اجتماعی برسند.
فرزادی خاطرنشان کرد: بنابراین میبینیم یک تصور اجتماعی قدیمی و اشتباهی وجود دارد که خانوادهها استرس و فشار روانی زیادی بر دانشآموزان وارد میکنند؛ گاهاً در مراجعینم دیدهام که خانوادهها دانشآموزان را از سالهای ابتدایی با این الگو به مدارس خاص میفرستند که حتماً باید در یک دانشگاه و رشته خوب قبول شوند و این فشار با ورود فرد به دوره راهنمایی و دبیرستان بیشتر میشود و روی سیستم روانی دانشآموز و خانواده اثرات منفی میگذارد.
* کنکور یک پدیده رقابتگونه است
این روانشناس بالینی به بُعد روانشناختی کنکور اشاره کرد و گفت: کنکور یک پدیده رقابتگونه است؛ یعنی در جامعه جمعیتی بالغ بر یک میلیون نفر رقابتی شرکت میکنند که با توجه به ذهنیتهای گذشته کنکور برایشان اهمیت زیادی دارد و این افراد از لحاظ روانشناختی تجربههای مستمری از تشویق، نگرانی و اضطراب را تجربه میکنند که در نهایت این اضطراب میتواند به واکنشهای خلقی مثل افسردگی ختم شود؛ بنابراین این بعد دومی است که میتواند بار آسیبزنندهای برای دانشآموزان ایجاد کند که ناشی از جو رقابتگونه و فشار روانی است و دانشآموزان برای قبول شدن آن را تجربه میکنند.
وی افزود: سومین موضوع بعد شناختی و آواهایی است که دانشآموزان باید برای کنکور کسب کنند و ممکن است فشار روانی زیادی به آنها وارد کند. متأسفانه مؤسسههای بسیاری هستند که بار شناختی دانشآموزان را افزایش میدهند و مرتب آنها را پایش میکنند که آیا امروز 10 ساعت درس خواندهای یا توانستهای میزان تست روزانهات را بزنی؟ در این صورت است که فرد مرتب تحت فشار آموزشی قرار میگیرد؛ بنابراین در بعد اجتماعی، روانشناختی و آموزشی، دانشآموز در یک استرس و فشار روانی مستمری قرار میگیرد که مسلماً آن را برای آشفتگیهای عاطفی و روانی در دورههای بعدی زندگی مستعد میکند.
فرزادی عنوان کرد: البته افرادی که به مدارج دانشگاهی خوبی رسیده باشند را میبینیم. ولی متأسفانه این افراد از لحاظ روانشناختی بسیار شکننده و آسیبپذیر هستند که این موضوع تأثیر زیادی بر سلامت روان آنها در خانواده خود و خانوادهای که تشکیل میدهند دارد.
* باید آموزشهای افراطی در خانوادهها کنترل شود
این روانشناس بالینی با بیان اینکه راهکارهایی در بعد اجتماعی، روانشناختی و آموزشی وجود دارد، گفت: عمدهترین راهکار این است که بتوانیم به این نگاه اجتماعی غلبه کنیم تا خانوادهها بفهمند تنها راه سعادتمند شدن و خوشبخت شدن فرزندانشان ورود به دانشگاه نیست و این تصور غلطی که در ذهن خانوادهها نقش بسته باید از طریق مسائل مرتبط با تلویزیون، روزنامهها و رادیو آموزش داده شود تا فشار روانی که روی دانشآموزان است در طول زمان کاهش یابد.
وی ادامه داد: باید آموزشهای افراطی در خانوادهها کنترل شود و دانشآموزان ضمن یادگیری مطالب بتوانند فرصتی برای رشد روانی و شخصیتی و استفاده از موضوعات مختلف مانند هنر و ورزش داشته باشند.
فرزادی با بیان اینکه در دوران کنکور فشار روانی بیشتر میشود، گفت: خانوادهها باید در سالهایی که دانشآموزان به کنکور نزدیک میشوند چند اصل را رعایت کنند که نخستین اصل اجتناب از مقایسهگری و اجتناب از فضای شدید رقابتی در خانواده است؛ باید خیلی مراقب باشیم؛ جو رقابتی و مقایسهگری را در ساختار خانواده کاهش دهیم. باید تناسب مناسبی در ساعات مطالعه، استراحت و پرداختن به تفریحات سالم در دانشآموزان نهادینه شود یا به عبارتی دانشآموزان در کمیت مطالعه کردن تمرکز نداشته باشند بلکه بتوانند بر کیفیت مطالعه نیز دقت داشته باشند که این امر میزان بهرهوری دانشآموزان را افزایش میدهد.
وی اضافه کرد: استفاده از ورزشهای هوازی میتواند به این افراد کمک کند. همچنین روابط خانوادگی و اجتماعی که به آن صلهرحم نیز گفته میشود میتواند در تخلیه هیجانات منفی دانشآموزان برای کنکور کمک کننده باشد؛ بنابراین باید الگوهای ذهنی دانشآموزان در قبال کنکور مورد بررسی قرار گیرد که آیا قبول نشدن آنها میتواند چه فشار روانی برایشان بوجود آورد.
انتهای پیام/