گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ کرونا که آمد، ایران زیر سنگین‌ترین تحریم‌ها بود و حتی برای وارد کردن کیت تشخیص کرونا محدودیت داشتیم. اما فناوران داخلی به سرعت دست به کار شدند و علاوه بر راه‌اندازی خطوط ویژه تولید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده، از کیت تشخیص کرونا و دستگاه اکسیژن تا داروهای ضروری مورد نیاز مبتلایان را تولید کردند. دانشمندان ایران در تولید واکسن کرونا نیز با استفاده از فناوری‌های روز دنیا هم به‌سرعت دست به کار شدند و حالا در حال طی مراحل تست انسانی قرار داریم. این تجربه موفق نشان داد خنثی‌کردن تحریم‌ها کاملا عملی است و ایران هم از نظر علمی و هم توانمندی نیروی انسانی، این امکان را دارد که روی پای خودش بایستد و اقتصادش را مقابل تحریم‌ها ضربه‌ناپذیر کند.
یکی از ارکان اصلی این اتفاق منحصربفرد در دوران کرونا، «زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور» بود که در سال‌های اخیر در حوزه‌های مختلف توانسته است بسیاری از فناوری‌های روز دنیا را بومی کند؛ چه آن‌هایی که به‌خاطر تحریم امکان دسترسی نداشته‌ایم و چه مواردی که بابت واردات، هزینه‌های گزافی به کشور تحمیل می‌شد. برای آشنایی بیشتر با مشخصات این زیست‌بوم و اتفاقات ویژه‌ای که در خنثی‌کردن تحریم‌ها رقم زده است، با «پرویز کرمی، مشاور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری» گفت‌وگو کردیم.
* در سالی که گذشت، زیست بوم دانش‌بنیان کشور چه پیشرفت‌هایی داشته‌است؟
در سال گذشته یک زیست بوم فناوری و نوآوری در کشور شکل گرفت. در این زیست بوم حدود ۵۷۵۰ شرکت دانش‌بنیان، ۱۵۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی، ۳۵۰ هزار نفر اشتغال مستقیم در ۲۲۰ مرکز نوآوری، ۱۵۰ شتاب دهنده تخصصی و ۱۰ هزار استارتاپ مشغول به کار هستند. معاونت علمی در این تصویر کلان علاوه بر توجه به نیروی انسانی فارغ التحصیل نیازمند شغل از دانشگاه‌ها به نخبگان خارج از کشور نیز توجه کرده است و ۲۵۰۰ نفر از فارغ التحصیلان ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا را طی برنامه‌ی حمایت از متخصصین خارج از کشور در ایران جلب و جذب کرده است. این افراد متخصص توانسته اند ۱۴۰ استارتاپ را در ایران راه اندازی کنند و در مراکز علمی و دانشگاهی، شرکت های دانش‌بنیان مشغول به کار شوند.
در این سال در راستای توانمندسازی شرکت های دانش‌بنیان و خلاق از طریق پرداخت تحصیلات، ظرفیت مالی ۱۰۰۰ میلیارد تومانی با سرمایه گذاری خطرپذیر از طریق صندوق های پژوهش فناوری ،۲ هزار میلیارد تومان از منابع صندوق نوآوری و شکوفایی و ۱۳ میلیارد تومان از سرمایه های خط اعتباری بانک های کشور ایجاد شد.
همچنین در سال گذشته ۹ کارخانه نوآوری در برخی از استان های کشور از جمله تهران، مشهد، شیراز، یزد، البرز ایجاد شد و حدود ۵۰۰ شرکت در پهنه نوآوری شریف قرار گرفتند.
کارخانه نوآوری بوشهر
*با توجه به شیوع کرونا و نیز شرایط ویژه معیشتی، مجموعه دانش‌بنیان کشور در رفع نیازهای ضروری و مهم‌ترچه برنامه‌ریزی داشته است؟
تعریف خوشه‌های اولویت‌دار، برای رفع نیازهای ضروری‌تر
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال گذشته برای ارتقای تاب آوری ملی در صنایع مختلف و برای حل چالش‌ها و نیازهای ملی یک برنامه ای را تحت عنوان خوشه های اولویت دار تعریف کرده است و برای مسائل اولویت دار کشور از جمله حوزه سلامت تجهیزات و ملزومات پزشکی و داروهای پیشرفته و سلامت هوشمند، اقدامات مهمی مثل کشف و ابداع واکسن آنفولانزای انسانی و واکسن کرونا توسط شرکت های دانش‌بنیان صورت گرفته است. در حوزه صنایع غذایی، نان، ماکارونی، پروتئین دامی، شیلات، محصولات لبنی، مرغ و تخم مرغ و بذر و نهال به صورت ویژه کار شده است. در حوزه حمل و نقل ریلی، حمل و نقل هوشمند، اتوبوس برقی و موتور سیکلت برقی کارشده است. در اواخر سال نیز 7 رام قطار کاملا ایرانی افتتاح شد. در حوزه صنایع و لوازم خانگی، در حوزه سرمایشی گرمایشی، صوتی تصویری نیز کارهای ویژه ای انجام شده است.
در ساخت صنایع و تولید ایران ساخت نیز اقداماتی در حوزه های مختلف آن از جمله کاشی و سرامیک، موادپیشرفته، قطعات الکترونیک، فولاد، صنایع بسته بندی، پتروشیمی، مسکن، معدن، چوب و منسوجات، آب ومحیط زیست انجام شده است.
در زمینه رگولاتوری و تنظیم گری مشوق نوآوری نیز برای افزایش مقیاس شرکت‌ها کمک های ویژه ای انجام شده است و از محصولاتی که برای اولین بار تولید می‌شوند حمایت شده است. ما در حوزه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و اقتصاد مقاومتی قائل بر این هستیم که ابتدا باید توانمندسازی سرمایه نیروی انسانی برای ارتقاء زیست بوم نوآوری را انجام دهیم و باید از شرکت های دانش‌بنیان و خلاق در راستای ارتقاء توانمندی آن‌ها حمایت شود چرا که حل چالش‌ها و نیازهای ملی را شرکت های دانش‌بنیان انجام می‌دهند.
شیوع کرونا یک بحران جدی و پیش‌بینی نشده بود. زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور در مواجهه با این بحران عملکرد موفق و به‌هنگامی داشت. این موفقیت چه ابعادی داشت و چطور حاصل شد؟
کرونا خودباوری ملی و حس اعتماد ملی را به مردم و جوانان ما ثابت کرد
سال گذشته تحریم های ظالمانه از یکسو و دست و پنجه نرم کردن با کرونا از سوی دیگر مردم را در فشار و مضیقه قرار داده بود. اما در واقع کرونا برای کشورما تهدیدی بود که تبدیل به یک فرصت شد. با تمام سختی‌ها و لطماتی که کرونا به خانواده‌ها زد و بسیاری از ما عزیزانمان را از دست دادیم، اما این بیماری کمک های بسیار زیادی هم به ما کرد.کرونا باعث شد پروتکل های درمانی ما روزآمد شود و طب و پزشکی در کشور پیشرفت کند. کرونا تمام تجهیزات آزمایشگاهی ما را روزآمد کرد. تجهیزات بیمارستانی ما را در تمام کشور تکمیل کرد و باعث شد به نقص هایی که به دلیل کمبود بودجه، فراموش شدن و عدم رسیدگی ایجاد شده بود رسیدگی شود.
کرونا خودباوری ملی و حس اعتماد ملی را به مردم و جوانان ما ثابت کرد. قبل از کرونا هرچقدر شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق می‌گفتند «ما می‌توانیم» «ما داریم» و «می شود» کسی باور نمی کرد . اما وقتی کرونا آمد و هیچکس به ما کیت، دارو، ونتیلاتور و اکسیژن ساز نمی داد، در اوج وحشت و گرفتاری‌ها تقریبا به فاصله یک ماه و از زمانی که معاونت علمی در همه رشته‌ها فراخوان داد و اعلام کرد از شرکت هایی که توانایی ایجاد و ساخت این کالاها را داشته باشند حمایت می‌کند، توانستیم خط تولید ماسک راه اندازی کنیم و به یکی از صادرکنندگان خط تولید ماسک تبدیل شویم.
امروز ما می‌توانیم ونتیلاتور را خودمان بسازیم و دو شرکت بزرگ سازنده ونتیلاتور داریم که محصولات خود را به جهان صادر می‌کنند.
امروز ما می‌توانیم ونتیلاتور را خودمان بسازیم و دو شرکت بزرگ سازنده ونتیلاتور داریم که محصولات خود را به جهان صادر می‌کنند. امروز بیمارستانی در کشور نیست که نیازمند ونتیلاتور باشد و به آن‌ها ندهند. ما در حوزه ماسک، موادضدعفونی، مواد شوینده بلافاصله پس از کرونا رفع نیاز کردیم و امروز می‌توانیم این مواد را به کشورهای دیگر صادر کنیم.اکنون انواع و اقسام ماسک‌ها در کشور تولید می‌شوند ولی باید یادمان باشد در روزهای ابتدایی کرونا وضعیت خیلی حساس بود و مردم از تلویزیون های خارجی می‌دیدند که ماسک در کشورهای پیشرفته نیست، ونتیلاتور نیست، اکسیژن ساز نیست. اما حالا ما خودمان واکسن میسازیم. تکنولوژی ساخت واکسن خیلی پیچیده و پیشرفته است ولی ما توانسته ایم اینکار را انجام دهیم. همچنین شرکت های دانش‌بنیان توانسته اند واکسن آنفولانزای انسانی را بسازیم و برای زمستان سال آینده هیچ نگرانی از بابت واکسن آنفولانزا نداریم. امروز 98 درصد از داروهای موردنیاز کشور از داروهای ساده گرفته تا داروهای هایتک برای بیماری های خاص و صعب العلاج را خودمان میسازیم.
کرونا در حوزه های دیگر هم به کمک کرده است. هرچقدر ما میخواستیم زیرساخت IT کشور، زیرساخت فضای مجازی کشور، زیرساخت فناوری های نو را تقویت کنیم ساختارهای سنتی و بروکراتیک اجازه نمی دادند. مثلا کارهای تشخیص هویت و کارهای اداری در دوران کرونا وارد فضای مجازی و دولت الکترونیک شد. امروز یک شرکت دانش‌بنیان کارهای تشخیص هویت را انجام می‌دهد که قبلا اجازه رشد به آن‌ها داده نمی شد.
*در زمینه تولید علم، ایران در جهان چه جایگاهی دارد؟ این جهش علمی چگونه می‌تواند به فتح قله‌های فناوری و نیز به جهش تولید ختم شود؟
پژوهش‌های دانشگاهی باید گره از مشکلات کشور باز کند
ما در کشورمان وقتی می‌گوییم در نانوتکنولوژی چهارم دنیا هستیم، در بیوتکنولوژی هفتم دنیا هستیم، در هوش مصنوعی پانزدهم و در هوافضا نهم هستیم، باید بتوانیم ثمرات آن را نیز در حل مشکلات کشور ببینیم. اگر پژوهش می‌کنیم برای مرجعیت علمی و حل مشکلات و معضلات آنی و آتی کشور است. امروز دانشگاه های ما به این موضوع پی برده‌اند که باید بتوانند پژوهش های خود را به سمت رفع نیازهای جامعه ببرند تا بتوانند دیده شوند و حمایت شوند.خوشبختانه دانشگاه های ما هم به این سمت حرکت می‌کنند و تولید نیروی انسانی و پژوهش نیروی انسانی که صورت می‌گیرد در راستای کار آفرین و رفع نیاز جامعه است.
ما در کشورمان وقتی می‌گوییم در نانوتکنولوژی چهارم دنیا هستیم، در بیوتکنولوژی هفتم دنیا هستیم، در هوش مصنوعی پانزدهم و در هوافضا نهم هستیم، باید بتوانیم ثمرات آن را نیز در حل مشکلات کشور ببینیم.
در سال گذشته نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ایران ساخت برگزار شد .10 هزار محصول، 350 هزار شرکت، 800 میلیارد تومان گردش مالی حاصل برگزاری نمایشگاه ایران ساخت هشتم بود. این نمایشگاه با هدف این که بتواند در دل خود تولیدکننده، خریدار و حامی را داشته باشد تشکیل شد. همه مراکز دانشگاهی و آزمایشگاهی می‌توانند از محصولات کاملا ایرانی و استاندارد این نمایشگاه با یارانه 50 درصدی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خرید کنند همچنین در راستای تحریک تقاضا و ایجاد بازار برای شرکت های دانش‌بنیان و تامین لوازم مراکز آزمایشگاهی علمی و دانشگاهی، نظارت و ارتقا و استانداردسازی این تجهیزات یک وام لیزینگ نیز در اختیار خریدارها قرار می‌گیرد. همچنین در سال گذشته برای اولین بار این امکان برای پژوهش سراهای دانش آموزی نیز فراهم شد که بتوانند از این نمایشگاه ایران ساخت خرید کنند.
* شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه صادرات تا چه اندازه موفق بوده‌اند؟
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال گذشته اقداماتی را نیز در زمینه صادرات محصولات دانش‌بنیان انجام داد و با توجه به همسایگان و ایجاد خانه های نوآوری و صادرات در کشورهای ارمنستان، سوریه، کنیا، ترکیه، روسیه و چین توانست در حوزه صادرات محصولات شرکت های دانش بنیان و خلاق یک میلیارد دلار درآمدزایی کند. همچنین حدود ۳ هزار خدمت توانمندساز را به ۸۱۴ شرکت دانش‌بنیان و ۵۰ شرکت خلاق در ۱۵ انجمن ملی شرکت های دانش‌بنیان در کشورهای مختلف مثل روسیه، مالزی، چین، ترکیه، ارمنستان، عراق و کنیا ارائه کرده است.
تا قبل از کرونا بجز رهبرمعظم انقلاب هیچ کس از این شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت نمی کرد و هیچ کس آن‌ها را باور نمی کرد؛ جز شخص مقام معظم رهبری که قبل از کرونا هم نشست های دیدار این شرکت‌ها با شخص ایشان برگزار می‌شد.
*در کشور نسبت به توانمندی زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور چقدر باور و اعتماد وجود دارد؟
تا قبل از کرونا بجز رهبرمعظم انقلاب هیچ کس از این شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت نمی کرد و هیچ کس آن‌ها را باور نمی کرد؛ جز شخص مقام معظم رهبری که قبل از کرونا هم نشست های دیدار این شرکت‌ها با شخص ایشان برگزار می‌شد. اما پس از کرونا دولت در بسیاری از زمینه‌ها نیازمند کمک بود و متوجه شد که شرکت های دانش‌بنیان می‌توانند این نیازها را برطرف کنند. امروز صف شکن و خط شکن تحریم شرکت های دانش‌بنیان و خلاق هستند. هر چیزی که کشور به آن احتیاج داشته باشد حداکثر یک سال بعد و حتی در مدت زمانی کمتر و پس از اعلام نیازها شرکت های دانش‌بنیان آن را برطرف می‌کنند. البته قبلا هم می‌توانستند ولی کسی آن‌ها را باور نمی کرد اما کرونا باعث شد برخی از مسئولین این ظرفیت‌ها را باور کنند. لذا کرونا در کنار لطماتی که به مردم، جامعه انسانی و خانواده‌ها وارد کرد فرصت های خوبی هم برای کشور به وجود آورد که باعث شد اقتصاد کشور در برخی از جنبه‌ها که عمدتا اقتصاد سنتی بود دچار لطمه شوند اما دروازه‌ها و درها و نگاه های جدیدی باز شود که آن اقتصاد نو و مبتنی بر فناوری است. درواقع همه فناوری‌ها یک عمری دارند اما نوآوری هیچگاه عمری ندارد و هیچکس نمی تواندجلو آن بیاستند. نوآوری می‌آید و خودش را به جوامع تحمیل می‌کند اما جوامعی برنده هستند که نوآوری را زودتر می‌پذیرند و خودشان را با آن وفق می‌دهند. با وجود جوانان بسیار خوبی که ما درکشور داریم و اشراف و اطلاع و آگاهی که این افراد دارند آینده ایران بسیار روشن تر، آبادتر و با رفاه بیشتر خواهد بود.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
