چرا بهره‌وری بنگاه‌های تولید پایین است/ سهم بخش خصوصی از اقتصاد فقط 15 درصد

اصغر آهنی‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در مورد اینکه چگونه می‌توان بهره‌وری در بنگاه‌های تولیدی کشور را افزایش داد، گفت: در کشوری هستیم که شاخص‌های مشخصی برای بهره‌وری وجود ندارد و استاندارد سازی تولید صورت نگرفته است، هنوز خط تولید بسیاری از کارخانه ها بر اساس نسل دوم تکنولوژی است، در حالی که اکنون نسل چهارم تکنولوژی صنعتی به کار گرفته می‌شود.

وی افزود: یکی از دلایل پایین بودن بهره‌وری کهنه بودن ماشین آلات و فناوری در کارخانجات است، از طرف دیگر به خاطر تحریم‌ها و کمبود منابع ارزی، نمی‌توانیم مواد اولیه کافی و به موقع تهیه کنیم و مشکلات نقدینگی به این مسئله افزوده است، در نتیجه راندمان مناسبی در تولید به دست نمی‌آید.

آهنی‌ها گفت: بحث دیگر قوانین پایه برای حمایت از تولید است که باید در جهت رشد تولید اصلاح شوند تا بهره‌وری بالا برود، در مورد نیروی انسانی نیز هر چه نیروی انسانی دارای انگیزه و حرفه‌ای تر باشد، بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند.

وی تاکید کرد: متأسفانه تربیت نیروی انسانی حرفه‌ای در کشور ما ضعیف است، اگر کارگر ماهر نباشد، گرچه کارفرما همه مزایا را به او بدهد، باز نمی‌تواند بازدهی مناسبی داشته باشد.

* افزایش مهارت کارگر باعث مداوت کار می‌شود

نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار گفت: هرچه کارگر ماهر تر باشد کارفرما انگیزه بیشتری برای حفظ او به کار می‌گیرد و افراد با مهارت و عملکرد بالا می توانند هم راندمان تولید را بالا ببرند و هم امنیت اشتغال را برای خود فراهم کنند، بنابراین اینکه بگوییم کاغذ قرارداد کار تعیین کننده است، درست نیست، بلکه کارگری که ماهر باشد، کارفرما او را نگه می‌دارد، بنابر این برخی افراد به علت‌ها توجه نمی‌کنند و در یک حالت احساسی تمام مشکلات را به گردن قرارداد کارگری می‌اندازند که اگر قرارداد دائم باشد بهره‌وری بالا می‌رود، در حالی که کارگر ماهر می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.

آهنی‌ها گفت: اگر دنبال اشتغال ثابت و مداوم باشیم، باید تولید مداومت داشته باشد و تولید ثروت صورت گیرد تا اشتغال پایدار ایجاد شود، اما گاهی مسیر را اشتباه می رویم و به جای افزایش مهارت کارگر، فقط به قرارداد ها توجه می‌کنیم، در حالی که یک کارفرما هیچ وقت نمی‌خواهد نیروی ماهر خود را از دست بدهد، چون راندمان و بازدهی کارگر ماهر بالاتر است، بنابراین باید به سمتی حرکت کنیم که راندمان نیروی انسانی بالاتر برود.

وی در مورد اینکه نرخ بهره وری در کارگاه‌های بزرگ و کارگاه‌های متوسط تولید چقدر است، باین داشت: اطلاعات دقیقی در مورد بهره‌وری وجود ندارد و با وجود اینکه سازمانی به این نام وجود دارد و دستگاه‌های متولی بهره‌وری هستند، اما متاسفانه فرهنگ بهره‌وری، فرهنگ سازمانی و افزایش مهارت در کشور ضعف اصلی به شمار می‌روند.

آهنی‌ها این را هم گفت که نبود مواد اولیه باعث می‌شود، بهره‌وری کل کاهش پیدا کند و ما آمار درستی از بهره‌وری بنگاه‌های تولیدی نداریم.

* سهم بخش خصوصی از اقتصاد 15 درصد

نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار در مورد اینکه آیا ضعف بهره‌وری و مهارت فقط در کارگر است یا کارفرما هم دارای مشکلاتی است که وی گفت: مهارت نیروی انسانی فرق نمی‌کند، کارگر باشد یا کارفرما و ما در زمینه مهارت مشکل داریم.

به گفته وی، بخش خصوصی در کشور ما سهم اندکی از اقتصاد در حد ۱۵ درصد دارد و عمده اقتصاد کشور یا دولتی و یا شبه دولتی و یا نیمه خصوصی است که عمده فعالیت های اقتصادی خارج از بخش خصوصی است، باید اقتصاد به سمت اقتصاد خصوصی و به سمتی سوق دهیم، بسیاری از معضلات اقتصادی ناشی از ناکارآمدی بانکی است که گاهی خود بانک‌ها به جای اینکه حامی تولید باشند، در نقش رقیب تولیدکننده ظاهر می‌شوند و با امکانات پول‌های زیادی که در اختیار دارند، به تصدی‌گری می‌پردازند. در حالی که بانک واسطه مالی بین سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران است.

آهنی‌ها در پاسخ به این پرسش که برند های تولیدی کشور ما مانند ارج، آزمایش، داروگر و دیگران و زود از بین می‌روند و یا افرادی عاشقانه یک برند را پایه ریزی می‌کنند، اما با مرگ آن افراد، برند آنها نیز از بین می‌رود، گفت: فضای کسب و کار در کشور ماه مناسب نیست و مادر رتبه بالای ۱۳۰ در دنیا قرار داریم و شاید امسال در رتبه ۱۴۰ هم برسیم، در حالی که باید فضای کسب و کار در کشور ما و روان شود و رتبه ما پایین تر بیاید و بهبود فضای کسب و کار اتفاق افتد، باید قوانین ما اصلاح شوند و قوانینی که مانع ایجاد می‌کنند، برداشته شود.

وی گفت: در حال حاضر مشکلاتی مانند رشوه، بزه و رانت وجود دارد که اگر قانون درست شود، این موارد کمتر می‌شود و باید زیرساخت‌های تولید اصلاح شوند و تعداد پرونده های تولیدی که به دادگستری فرستاده می‌شوند، کمتر شود، ما باید اقتصاد غیر نفتی را که مربوط به بخش خصوصی واقعی است، تقویت کنیم، براین نیاز به بهبود فضای کسب و کار و اصلاح زیرساخت‌ها هستیم.

آهنی‌ها اظهار امیدواری کرد: رتبه فضای کسب و کار کشور ما به کمتر از ۸۰ برسد و در یک برنامه پنج ساله رتبه فضای کسب و کار ما به رغم ۵۰ برسد که در آن صورت هم سرمایه ها به سمت تولید می‌آیند، هم اندیشه، هم فناوری و هم پول می‌آید، ما مشکل فضای کسب و کار داریم که با سختی مواجه است و کسی که وارد تولید می‌شود، با یک بحران متلاشی می‌شود و این سرمایه ملی است که از بین می‌رود، بنابراین باید از فضای کسب و کار حمایت شود.

آهنی‌ها در برابر این پرسش که چگونه اقتصاد ما نمی‌تواند مدیران حرفه‌ای و ماهر تربیت کند، به گونه‌ای که حتی در برخی شرکت‌های بورسی که باید وضعیت بهتری داشته باشند، مدیرانی انتخاب می‌شوند که با رابطه انتخاب شده و به هیچ وجه ماهر نیستند و یا بهره‌وری ندارند، بلکه بر اساس رانت انتخاب می‌شوند، وی گفت: باید قبول کنیم، در بخش از اقتصاد کشور آدم‌های دانشمند ، متعهد و متخصص به کار بگیریم، بنابراین صرف دانشمند بودن یا متعهد خالی بودن به درد نمی‌خورد، باید در کنار دانش و تجربه تخصص و تعهد نیز باشد.

به گفته این عضو شورای عالی اشتغال، عمده اقتصاد کشور در بخش دولتی و مجلس قرار دارد که متاسفانه راندمان دولت با همه امکاناتی که در اختیار دارد، بسیار پایین است و همیشه عملکرد دولت در بخش اقتصاد عقب‌تر از بخش مردمی اقتصاد است، به جای اینکه مشکلات فلان روستا را حل کند یا بخواهد مسجد و مدرسه درست کند، کار نماینده این نیست، باید یک نماینده مجلس قوانین مزاحم و دست و پاگیر تولید را حل و فصل کند و کارهای کارشناسی انجام دهد که به نفع کشور باشد.

وی گفت: هر کس باید وظیفه خود را انجام دهد، مشکل کار این است که همه می‌خواهند، در کار هم دخالت کنند، باید در ساختار اقتصاد کشور جراحی کنیم و قطع به یقین قانونگذاری و مجوزهایی که داده می‌شود، باید با دقت انجام شود، اگر نگاه جزئی کنیم، مشکلات اصلاح نمی‌شود.

آهنی‌ها گفت: بارها مقام معظم رهبری گفته‌اند از افراد مومن دلسوز و متخصص در کارها استفاده کنیم، شایسته سالاری به جای رابطه سالاری باید در کشور حاکم شود، بسیاری از مشکلات ناشی از این است که افراد ناکارآمد را در راس کار قرار می‌دهیم، می‌دهیم.

نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار در مورد این که شما گفتید، یکی از مشکلات تولید تهیه مواد اولیه است در حالی که کشوری هستیم که یک درصد خاک دنیا و یک درصد جمعیت را داریم، اما ۱۴ درصد منابع معدنی و اولیه تولید را در اختیار داریم، چرا این مشکل ایجاد شده است و چرا باید مواد اولیه وارداتی باشد، آهنی‌ها پاسخ داد: فقط مواد اولیه وارداتی نیست که مشکل دارد، ساختار ساختار تولید هم مشکل دارد و در حال حاضر بسیاری از مواد پتروشیمی در کشور تولید می‌کنیم که پایه تولید تولیدات دیگر است، اما مواد در بورس کالا به صورت غلط و رانتی عرضه می‌شود و به دست دلالان و تولیدکنندگان می‌رسد یا در مورد محصولات فولادی و عرضه در بورس کالا نیز این گونه است، یعنی مواد اولیه داخلی وجود دارد، اما به درستی بین تولیدکنندگان توزیع نمی‌شود تا به بهره‌وری و سودآوری بنگاههای کشور کمک کند.

به گفته آهنی‌ها، بسیاری از مواد اولیه تولید داخلی، به صورت خام صادر می‌شود و این یک ساختار غلطی است لذا باید اول زنجیره ارزش تولید در داخل کشور را تامین کنیم و بعد مازاد بر آن را صادر کنیم.

* اثر تحریم داخلی بیش از تحریم خارجی

وی همچنین گفت: تحریم داخلی و رانت در تولید مواد اولیه به گونه‌ای است که از تحریم‌های خارجی هم بیشتر به تولید لطمه وارد می‌کند و بنگاه‌های خورده تولیدکننده آسیب می‌بینند، به نفع تولید و به نفع کشور است هم کارگر و هم کارفرما منابع انسانی و منبع تولید هستند و اگر در یک نگاه کلی نگاه بررسی کنیم، کارگر و کارفرما را جدا از یکدیگر و مقابل یکدیگر نمی‌بینم، کارگر ماهر مورد نیاز کارفرما است در حالی که ما از نظر نیروی کار ماهر ضعف داریم، بنابراین باید هم مهارت نیروی کار و مهارت کارفرمایان را تقویت کنیم که در آن صورت به نتیجه بهتری می‌رسیم.

نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار همچنین گفت: در کنار کمبود نیروی انسانی ماهر، قوانین دست و پا گیر متعدد و فشار مضاعف بر بنگاه‌های تولیدی وجود دارد، مانند قوانین مالیاتی و بیمه تامین اجتماعی، باید این موارد را هم برطرف کنیم. همچنین قوانین صادرات و واردات مواد اولیه دست و پا گیر است و این قوانین عمدتاً توسط کسانی نوشته می‌شود که در کار نیستند و منافع بنگاه های خرد را در نظر نمی‌گیرند.

* سهم بنگاه‌های خرد و متوسط از اشتغال 90 درصد‌، از تسهیلات 6 درصد

کآهنی‌ها با بیان این که سهم بنگاه‌های کوچک و خرد از اشتغال کشور ۹۰% است، در حالی که سهم بنگاه‌های کوچک از تسهیلات بانک فقط ۶ درصد است ، گفت: سهم بنگاه‌های خرد از تصمیم‌گیری برای قوانین یک پنجم هم نمی‌شود.

نماینده کارفرمایان در شورای عالی اشتغال گفت: عمده تسهیلات بانک‌ها به بنگاه‌های بزرگ اختصاص داده می شود که این بنگاه‌ها در دست مردم نیست، بلکه یا دولتی و یا شبه دولتی و شبه خصوصی هستند باید اصلاح ساختار در بنگاه های تولیدی صورت گیرد طاهر تا شاهد حرکت تولید در کشور باشیم پتانسیل خوبی وجود دارد.

آهنی‌ها همچنین گفت: اگر فشاری که تحریم‌ها بر ایران اعمال می‌کند، در یک کشور دیگری بود، قطعاً متلاشی می شد و با ابرتورم مواجه می‌شد، اما اقتصاد ایران مقاوم شده است و ایستادگی کرده است، باید آمریکا قبول کند که ایران قدرتمند شده است و با ایران قدرتمند نمی‌تواند هر گونه که دلش خواست رفتار کند.

* 40 درصد ظرفیت بنگاه‌های تولید خالی است

وی در مورد اینکه چه میزان از ظرفیت بنگاه‌های تولیدی خالی است که با امکانات موجود و بدون سرمایه‌گذاری جدید می‌توان آن را فعال کرد و گفت: ایران کریدور اقتصادی منطقه است و ظرفیت‌های خالی فراوانی دارد، اگر به دقت نگاه کنیم، حداقل ۴۰ درصد ظرفیت تولید کشور با امکانات موجود می‌تواند فعال شود که اشتغال زیادی هم ایجاد می‌کند و اگر تامین مواد اولیه تسهیلات منابع مالی نیروی ماهر امکانات صادراتی فراهم شود، زنجیره ارزش در این بنگاه‌ها کامل شده و بدون انجام سرمایه‌گذاری جدید می‌توانیم ۴۰ درصد فعالیت ظرفیت بنگاه‌های موجود را اضافه کنیم.

وی گفت: در حال حاضر برخی از بنگاه‌ها تعطیل یا نیمه تعطیل هستند که ما می‌توانیم با یک برنامه مناسب آنها را به به چرخه تولید بازگردانیم و یا یک شیفت کاری را به سه شیفت کاری افزایش دهیم.

انتهای پیام/ب