بایدن باید در اندیشه آینده باشد نه گذشته

خبرگزاری فارس ـ گروه غرب از نگاه غرب: طرح زیرساختی دو تریلیون دلاری پرزیدنت جو بایدن احتمالا نقطه عطف مهمی در اقتصاد آمریکاست که به روشنی این سیگنال را ارسال می کند که دوران نئولیبرال و این باورهای آن را پشت سر گذاشته ایم که اگر بازارها به حال خود رها شوند به بهترین وجه کار می کند و بهترین شکل را پیدا می کنند. اما هرچند شاید نئولیبرالیسم مرده باشد، چیزی که کمتر روشن است این است که چه چیزی جایگزین آن خواهد شد.
چالش هایی که ایالات متحده و سایر اقتصادهای پیشرفته با آن مواجه اند به شکل بنیادینی با چالش هایی که در چند دهه اول قرن بیستم پیش روی آنها قرار داشت فرق می کند. چالش های گذشته باعث در پیش گرفتن برنامه اصلاحات اقتصادی اجتماعی پرزیدنت روزولت و دولت رفاه شد. مشکلات امروز- تغییرات اقلیمی، اختلال در بازارهای کار ناشی از فناوری های نوین و جهانی سازی مفرط - مستلزم راه حل های جدیدی هستند. ما به دیدگاه اقتصادی جدیدی نیاز داریم نه نوستالژی نسبت به یک عصر افسانه ای رفاه مشترک گسترده در داخل و برتری در خارج از کشور.
 در مورد تغییرات اقلیمی طرح بایدن اهداف اصلاحات اقتصادی اجتماعی سبز را که دمکرات های مترقی نظیر آلکساندریا اوکاسو کورتز مدافع آن هستند تامین نمی کند. اما دربردارنده سرمایه گذاری های مهمی در زمینه اقتصاد سبز مثل حمایت از بازارها برای خودروهای برقی و برنامه های دیگری است که می توانند آلاینده های دی اکسید کربن را کاهش دهند و آن را به بزرگ ترین اقدام فدرال تبدیل کنند که تاکنون برای کاستن از گازهای گلخانه ای به اجرا گذاشته شده است. در زمینه مشاغل این طرح گسترش اشتغال همراه با دستمزد و مزایای مناسب را هدف خود قرار داده و علاوه بر زیرساخت ها، بر اقتصاد تولید، رشد و مراقبت های ضروری تمرکز دارد.
در پیش گرفتن طرز تفکر جدید درمورد نقش دولت نیز به اندازه اولویت های جدید اهمیت دارد. بسیاری از مفسرین طرح زیرساختی بایدن را به عنوان گامی برای بازگشت به دولت بزرگ توصیف کرده اند. اما این بسته که در طول هشت سال به اجرا گذاشته می شود، هزینه های دولتی را تنها تا یک درصد تولید ناخالص داخلی افزایش می دهد و پیش بینی می شود که به تدریج خود را بازپرداخت کند. مدت هاست که در یک شکوفایی در سرمایه گذاری های دولتی در امر زیرساخت ها، دگرگونی سبز و خلق مشاغل تاخیر شده است. حتی اگر این طرح چیزی بیش از یک سرمایه گذاری دولتی بزرگ نبود که قرار بود پول آن از مالیات بر شرکت های بزرگ تامین شود،  باز هم مزایای زیادی برای اقتصاد آمریکا می داشت.
اما طرح بایدن می تواند چیزی بسیار بیشتر از این باشد. این طرح می تواند نقش دولت در اقتصاد و طرز نگاه به این نقش را به طور بنیادین از نو شکل دهد. بدبینی سنتی نسبت به نقش اقتصادی دولت در این باور ریشه دارد که بازارهای خصوصی که انگیزه سود محرک آنهاست کفایت می کنند، در حالی که دولت ها پول را به هدر می دهند. اما  افراط ها و اجحاف ها در بازارهای خصوصی طی دهه های اخیر- ظهور انحصارها، بلاهت های فاینانس خصوصی، تمرکز افراطی بر درآمد و رشد ناامنی اقتصادی- بخش خصوصی را از شکل قبلی خود خارج کرده اند.
همزمان امروز این مسئله بهتر درک می شود که در یک اقتصاد پیچیده که مشخصه آن عدم قطعیت شدید است، احتمالا مقررات بالا به پایین کارآیی ندارند. فارغ از برخی حوزه های مشخص – تبلیغ فناوری های سبز،  در نظر گرفتن ترتیبات ساختاری جدید برای  کارکنان  خانه های سالمندان، توسعه زنجیره های تامین داخلی برای تولید فناوری های پیشرفته یا تدوین برنامه های موفق توسعه نیروی کار - همکاری دولت با بازیگران غیردولتی ضرورت خواهد داشت.
در تمام این حوزه ها دولت مجبور خواهد شد با بازارها و کسب و کارهای خصوصی و نیز سایر طرف های ذینفع مثل اتحادیه ها و گروه های اجتماع محور کار کند. مدل های جدید حکمرانی مستلزم رسیدن به این اطمینان است که اهداف دولتی با مشارکت کامل بازیگرانی دنبال می شود که دانش و ظرفیت رسیدن به این اهداف را دارند. دولت باید به یک شریک مورد اعتماد تبدیل شود و باید به نوبه خود به سایر بازیگران اجتماعی نیز اعتماد کند.
در گذشته  هر نوسان افراطی در توازن دولت- بازار در نهایت به نوسانی شدید در جهت مخالف منجر می شد. طرح بایدن می تواند این چرخه را بشکند. این طرح در صورت موفق بودن، می تواند به سرمشقی از عملکرد بازارها و دولت ها به عنوان مکمل نه جایگزین هم تبدیل شود – که نشان می دهد کدام یک بهتر کار می کنند وقتی دیگری نمی تواند از عهده کار خود برآید- و مهم ترین و بادوام ترین میراث آن باشد.
از این نظر دیدن طرح بایدن به چشم راهی برای احیای موضع رقابتی آمریکا در جهان به خصوص در ارتباط با چین کمکی نمی کند. متاسفانه خود بایدن در ارائه چنین چشم اندازی مقصر است. او اخیرا گفته بود که این بسته «ما را در موضعی قرار خواهد داد تا در سال های آینده در رقابت جهانی با چین پیروز شویم.»
شاید بازاریابی طرح زیرساختی به این شکل از نظر سیاسی اغواکننده باشد. در دورانی قبل تر این ترس غالب که آمریکا در حال از دست دادن برتری خود در برابر روسیه در زمینه موشک های بالستیک و در مسابقه فضایی است، کمک کرده بود تا به عنوان کاتالیزوری برای بسیج تکنولوژیک عمل کند.
اما امروزه دلیل زیادی برای هراس افکنی وجود ندارد. با توجه به شدت قطب بندی سیاسی موجود، احتمال چندانی برای جلب حمایت گسترده جمهوریخواهان از این طرح وجود ندارد. و این کار توجهات را از عمل واقعی به مفاد این طرح منحرف می کند: اگر این طرح درآمدها و فرصت های آمریکاییان معمولی را افزایش می دهد که باید بدهد، پس فارغ از تاثیراتی که بر جایگاه ژئوپلتیک آمریکا دارد، ارزش به اجرا گذاشته شدن را دارد.
بعلاوه اقتصاد با مسابقه تسلیحاتی فرق دارد. قدرتمند بودن اقتصاد آمریکا نباید تهدیدی برای چین باشد، همانطور که رشد اقتصادی چین لازم نیست آمریکا را مورد تهدید قرار دهد. پس این صورت بندی بایدن از طرح خود آسیب زننده است، چرا که چنین موضعی کارهای اقتصادی خوب را در داخل کشور به ابزاری برای سیاست های تهاجمی برد- باخت در خارج از کشور تبدیل می کند. آیا اگر چین ممنوعیت ها بر شرکت های آمریکایی را به عنوان تدبیری دفاعی در برابر طرح بایدن تشدید کند، ما می توانیم این کشور را مقصر بدانیم ؟
این طرح می تواند آمریکا را متحول کند و الگوی مهمی را برای سایر کشورهای توسعه یافته برای دنبال کردن برجای بگذارد. اما برای به فعلیت رساندن پتانسیل این طرح، باید از دوگانه های گمراه کننده دولت- بازار و استعاره های تاریخ گذشته جنگ سرد پرهیز کرد. تنها با  پشت سر گذاشتن مدل های گذشته است که می توان چشم انداز جدیدی را برای آینده ترسیم کرد.
نویسنده: دنی رودریک (Dani Rodrik) نویسنده و استاد اقتصاد سیاسی بین الملل در دانشگاه هاروارد
منبع: https://b2n.ir/f42191

انتهای پیام/