به گزارش فارس، رضا فاخری، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(علیه السلام) در یادداشتی نوشت: تجربه سالهای گذشته در ایران و جهان، بیش از همیشه تبعات منفی اختلافات میان قوا و سران حکومتی را آشکار کرده است. کافی است به شکلی گذرا تحولات سیاسی سالهای گذشته مرور شود؛ نزاع میان کنگره و ترامپ مشهورترین نمونهای است که افول مدعی ابرقدرتی را سرعت بخشید. تا جایی که عدهای اساساً اصل تفکیک قوا را سرآغاز کشمکشها و دعواهای سیاسی معرفی کرده و آن را مایه انشقاق درونی، تکهتکه شدن قدرت، بزرگترین مانع پیشرفت و در تعارض با همکاری مسالمتآمیز سران آمریکا بیان کردهاند. ازنظر این تحلیلگران چنین ساختاری اشتباه بزرگ پدران بنیانگذار در نگارش قانون اساسی آمریکا بود.
در طول تاریخ پس از انقلاب اسلامی هم اختلافات میان سران قوا و مسئولان بهصورت مکرر دیده میشود و توصیه به اتحاد و هماهنگی میان مسئولان به ترجیعبند بیانات رهبران انقلاب تبدیل شده بود. امام خمینی (ره) سرّ پیروزی انقلاب اسلامی را اتحاد حول حق و شکست جریان مشروطه را در بیتوجهی به این اصل بیان کردهاند.[1] ایشان معتقد بودند که «اگر صدمهای این کشور ببیند از اختلاف سران است[2]». به حدی که اختلافات درون جامعه را تسری یافته اختلافات میان مسئولان و سران عنوان میکردند.[3] اختلافات لاریجانی و احمدینژاد، آملی لاریجانی و حسن روحانی و نیز دولت و مجلس کنونی نمونههای اخیر این پدیده نامیمون بوده و برای رأیدهندگان آینده عبرتآموز است. همه اینها نشان میدهد که بدون هماهنگی اساساً حرکت پیوسته که نیاز حل مسائل بلندمدت است غیرممکن میشود؛
جان ز هجر عرش اندر فاقهای تن ز عشق خاربن چون ناقهای
جان گشاید سوی بالا بالها در زده تن در زمین چنگالها
بنابراین مردم که با انتخاب خود مسیر حرکت کشور را تعیین میکنند، نباید با آراء متعارض در انتخابات، مانعی برای انتخابهای گذشته خود ایجاد کنند. اولاً این مردماند که از اختلافات به ستوه آمده و متضرر میشوند. در شرایطی کنونی کشور هم فرصتی برای دعوا و کلکلهای بیهوده وجود ندارد. ازاینرو مطلوب است که رئیس جمهوری آینده، اولاً در مسیر حرکت انقلاب و نظام اسلامی قرار گیرد و در ثانی بتواند تعامل همدلانهای با سایر قوا و ارگانها و مسئولین داشته باشد. چنین فردی باید چند ویژگی را مشخصاً دارا باشد؛
1- اعتقاد قلبی به اصول و آرمانهای انقلاب
آنچه مایه شگفتی است این است که فردی بدون اعتقاد حقیقی به راه انقلاب و مسلک امام میتواند در ایران به ریاست جمهوری برسد. تنها با انتخاب مردم جلوگیری از چنین امری امکان مییابد. اینکه فردی در اساسیترین آرمانهای انقلاب چون استکبارستیزی تردید داشته باشد و در جایگاه ریاستجمهوری قرار گیرد، ثمرهای جز تکرار تجارب گذشته نخواهد داشت. متأسفانه مسئولان بهجای آنکه تلاش خود را صرف اصلاح امور تحت اختیار خود کنند، پس از چهلوچند سال هنوز در قبول یا رد اصول و آرمانهای انقلاب توقف کردهاند.
فردی که خود را بهعنوان داوطلب پست ریاست جمهوری معرفی میکند باید بداند که راه دشواری در مبارزه با زیادهخواهی و تبعیض صاحبان قدرت و ثروت دارد؛ اگر فردی به فکر منافع شخصی و آینده سیاسی خود باشد و در پیگیری آرمان عدالت کوتاهی کند، حاصلی جز کاهش اعتماد مردم بهنظام و انقلاب نخواهد داشت و برخلاف تصورش آینده روشنی هم در عرصه سیاسی نخواهد داشت. سابقه داوطلبان و اظهارات انتخاباتی آنها میتواند میزان پای بندی آنها را نشان دهد. تصور اینکه با انتخاب فردی با شعارهای متفاوت و خواهان تغییر در مسیر کلی انقلاب، مشکلی حل میشود، تکرار اشتباه انتخابهای گذشته را در پی خواهد داشت.
2- قانونمندی
رئیسجمهور آینده باید خود را در برابر قانون تسلیم بداند، چارچوب نظام را به رسمیت بشناسد و نسبت به دیگر قوا و ارگانها حسن ظن داشته باشد. رئیسجمهور باید قبول کند که او مجری قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی است؛ قرار نیست که قوانین دقیقاً باب میل او و وزیرانش باشد. یا چنانچه قوه قضائیه به تخلف یک مسئول دولتی رسیدگی میکند، همراهی را جایگزین هجمه علیه دیگر قوا قرار دهد. فقط فردی که خود را بالاتر از قانون بیانگارد، در برخورد با اطرافیانش به تهدید کشور و هجمه رسانهای علیه نهادهای قانونی متوسل میشود.
در سطحی بالاتر متأسفانه در سالهای اخیر بسیاری از شوراهای عالی چون شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و ... بیاثر شدهاند. چنین اتفاقی ناشی از سوءاستفاده رئیسجمهور بهعنوان ریاست این شوراها از قدرت خود است. درحالیکه باید دولت مجری مصوبات این شوراها باشد. اگر قرار باشد هر رئیسجمهوری بدون توجه به نظر شوراهای عالی، سیاستهای کلی و اسناد بالادستی، مسیر حرکت جدیدی را برای کشور ترسیم کند حرکت و پیشرفت کشور قربانی کشمکشها و خودرأییها در بلندمدت خواهد شد.
هر ایرانی وطنپرست موظف است که از دل اظهارات و سوابق داوطلبان چنین رویکردهایی را احراز کند و به انتخاب درست برسد. اتهام زنی به این و آن و محکوم کردن نهادهای انقلابی و حاشیهسازی نشان میدهد که فرد تا چه اندازه تشنه خدمت در قوه مجریه است.
3- روحیه کار جمعی
آنچه شهید بهشتی را از تأسیس حزب جمهوری اسلامی تا ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی و ریاست قوه قضائیه موفق کرد، توان کار تشکیلاتی و روحیه کار جمعی بود. در خاطرات همراهان ایشان ذکرشده است که کاملاً در کار تشکیلاتی ذوب میشد و در اجرای برنامه و طرحی که به تأیید و تصویب میرسید، ولو در صورت مخالفت شخصی، چنان تلاش میکرد که گویا خود نیز موافق آن است. حالآنکه میبینیم برخی از مسئولان حتی طاقت تحمل اطرافیان خود را هم ندارند و با تغییرات مداوم زیرمجموعه از تمکین به نظر جمعی سرباز میزنند. در چنین مواردی این گمان به ذهن میرسد که شاید چنین فردی با تمامیتخواهی میخواهد همه را ذیل خود تعریف کند و خواهان علوّ و سلطه است. شاید علم به چنین معیاری دشوار به نظر آید؛ اما با بررسی سوابق تا حدی میتوان آن را ارزیابی کرد. اظهارات ساختارشکنانه در ایام انتخابات، خطونشان کاندیداها در خارج از حیطه اختیارات رئیجمهوری تا حدی میزان همکاری او را با قوای دیگر و نهادهای بالادستی در آینده نشان میدهد. سوابق اجرایی موفق در جایگاههای مختلف مدیریتی هم میتواند نشانهای از توان تشکیلاتی و مدیریتی و همکاری باشد. چراکه مدیریت در سطح کلان بدون همراهی گروه همراه و استفاده از مشورتها و نظرات گوناگون ممکن نیست.
بهطورکلی با توجه به ضرورت هماهنگی میان قوا و همافزایی بخشهای مختلف اداره کشور از تصمیم سازی تا تصمیمگیری و اجرا، انتخابی مطلوب و در راستای منافع مردم است که سازگار و هماهنگ با مسیر اصیل انقلاب، قوای دیگر و سایر نهادهای نظام اسلامی باشد. شاید اصلیترین شاخص ملموسی که برای احراز روحیه و توان کاندیداها در این مسئله بتوان ذکر کرد، اظهاراتِ هماهنگ و در چهارچوبِ آنها در ایام انتخابات است. لازم است حتماً مردم در انتخابات 1400 به این تلقی غلط خاتمه دهند که رأیآوری درگرو ساختارشکنی است. تنش با قانون و سایر نهادها و نیز اظهاراتی مخالف آرمانها و اصول انقلاب نشانگر شخصیتی است که صبر و روحیه لازم را برای کار جمعی در سطح کلان برخوردار نیست و در صورت انتخاب، ثمرهای جز قرار دادن چوب لای چرخ کشور نخواهد داشت. آنکه از گذشته خود پشیمان است و هنوز در دوراهیهای سابق باقیمانده، نباید انتظار حرکت رو به رشد داشت.
[1] سخنرانی امام خمینی (ره) در جمع خطبا و وعاظ در آستانه ماه محرم در 62.07.13
[2] سخنرانی امام خمینی (ره) در جمع استانداران در 62.05.12
[3] سخنرانی امام خمینی (ره) در جمع اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در 62.06.29