گروه فارس من خبرگزاری فارس، سال گذشته پویش «ضرورت بازنگری در قوانین مربوط به مهریه» از سوی مخاطبان، در سامانه مردمی فارس من به ثبت رسید، پس از آن بود که این خبرگزاری میزگردی با عنوان بررسی حقوق مالی زوجین با حضور سه حقوقدان برگزار کرد. در این میزگرد چندین پیشنهاد از جمله، ضرورت تعیین نرخ سکه به مانند دیه از سوی دستگاه قضا و ثبت میزان مهریه براساس دارایی‌های افراد از سوی وکلا و حقوقدان و مسئولان کمپین فارس من ارائه شد.
در همین راستا، میزگرد دیگری با حضور حجت الاسلام حسن نوروزی نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس، فاطمه قاسم پور رییس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی، الهام آزاد عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، محسن یاسی و رویا محمدی پژوهشگر حوزه خانواده و حقوقدان با عنوان «الزام تصویب قوانین روزآمد در حوزه خانواده با تأکید بر حقوق مالی زوجین» در خبرگزاری فارس برگزار شد.
متن میزگرد را با هم در ذیل بخوانیم؛
مهریه یک مسئله ذوابعاد در جامعه ماست
فاطمه قاسم پور، رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی:
ما در مسئله مهریه نیازمند یک آسیب شناسی اولیه هستیم و این آسیب شناسی اگر صورت نگیرد مسیر قانونی که برای حل مشکل مهریه دنبال می‌کنیم بی‌نتیجه خواهد بود.
من شاید زاویه نگاهم با آقای یاسی و بزرگوارانی که مسئله مهریه را تنها از یک منظر می‌بینند، متفاوت باشد. مهریه یک مسئله ذوابعاد در جامعه ماست. یک مسئله آن حبس بلاوجه است که مسئله مهمی ذیل مسئله مهریه است و حتما هم باید به آن توجه شود. ما هم معتقدیم که فرد معسر نباید زندانی شود. در دو مرحله نیز آقایان با بحث حبس درگیر می‌شوند؛ یک مرحله مربوط به زمانی که باید یک بخشی از مهریه پرداخت شود و بخش دیگر قسط بندی شود و دیگری مربوط به اقساط است که مرد در طول پرداخت اقساط دچار اعسار می‌شود. هر دو این مراحل حبس‌هایی را ایجاد می‌کند که یکی از مسائل مهریه است؛ به خصوص در این شرایطی که ما با نوسانات شدید اقتصادی هم مواجه هستیم.
دومین بحث این است که زوجه عملا در فرایند قضایی نمی‌تواند مهریه را دریافت کند. یعنی برخی معاملات به قصد فرار از دینی که صورت می‌گیرد و فرد که ملیء(فرد تمکن مالی دارد) هست را معسر می‌کند، باعث می‌شود که زن عملا نتواند مهریه خود را دریافت کند. سومین بحثی که ما در موضوع مهریه داریم و باید به آن توجه شود، مهریه‌های بالاست و حتما مهریه‌های بالا نیز یکی از مسائل ماست که قانون‌گذار در زمان قانون‌گذاری باید طوری قانون‌گذاری کند که این مسئله نیز مورد توجه باشد.
مهریه ابزار زوجه در منازعات خانوادگی
چهارمین مسئله‌ای که ما در بحث مهریه داریم و باید در قانون‌گذاری به آن نیز توجه شود؛ بحث کارکرد کنونی مهریه است. درست است که مهریه در واقع هدیه است اما الان در زمانه‌ای که ما هستیم، چه زمانی که خانواده‌ها خواستگاری می‌روند و چه زمانی که فرآیند حقوقی دریافت مهریه اتفاق می‌افتد، مهریه کارکردهای دیگری پیدا کرده است. در حال حاضر مهریه ابزاری برای زوجه در منازعات حوزه خانواده است؛ بدین شکل که در منازعات حوزه خانواده وقتی زوجه می‌خواهد ورود کند تنها یک ابزار فشار دارد که آن مهریه است. البته آقایان هم ابزارهای خاص خود را در این منازعات دارند. یعنی ما ابزاری در دست زن است به نام مهریه و مرد هم ابزارهای قانونی دیگری دارد، اگرچه بسیاری از این ابزارها باید کارکرد دیگری داشته باشند اما در حال حاضر در نظام حقوقی ما کارکردی این چنین پیدا کرده‌اند.
بنابراین با توجه به این چهار مسئله که از حیث آسیب‌شناسی مسئله مهریه مطرح شد، من اولین دغدغه‌ام این است که در مسئله مهریه تا موضوع را چندوجهی نبینیم و تمام این مسائل را کنار همدیگر نبینیم، نوعا با دوگانه حقوق زنان-حقوق مردان مواجه خواهیم بود، در حالی که دوگانه غلط است. من نیز به همین جهت با کمپین آقای یاسی مشکل دارم، چون به موضوع تنها از منظر حقوق مردان نگاه می‌کند. البته با اینکه مسئله را تنها از نگاه حقوق زنان ببینیم هم مشکل دارم؛ چرا که وقتی مردی که معسر است به زندان بیفتد هیچ فایده‌ای ندارد و هیچ عایدی و آورده‌ای برای خانواده نخواهد داشت. پس ما نیازمند نگاهی هستیم که بتواند همه این عوامل را کنار هم بگذارد و این سبب پیچیدگی بیشتر موضوع شده است. در چند ماه اخیر پیش‌نویس‌های متعددی برای اصلاح ماده ۲۲ آماده شده است اما چون این پیش نویس ها پاسخگوی مسائلی که عرض کردم نبوده است عملا تا به امروز به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم، البته چند گروه پژوهشی دیگر در حال تهیه پیش نویس هستند.
قانون حمایت از خانواده نیازمند اصلاح است
یک بخشی از مسائل هم البته در حیطه رویه‌های قضایی ماست که باید اصلاح شود. اگر این اصلاحات در رویه قضایی ما اتفاق بیفتد بسیاری از مسائل حوزه خانواده حل خواهد شد. به نظر من اولین مسئله‌ای که در فرایند قانون‌گذاری در حوزه مهریه باید به آن توجه شود این است که قانون‌گذاری در حوزه مهریه باید در شبکه قانونی حوزه خانواده اتفاق بیفتد؛ یعنی اینکه ما بخواهیم برای مهریه بدون توجه به نسبت آن با بقیه قوانین حوزه خانواده قانون‌گذاری کنیم، آن قانون‌گذاری کارآمد نخواهد بود.
البته باید به این نکته اشاره کنم که یکی از بحث‌های مورد اجماع ما در مجلس این است که قانون حمایت از خانواده نیازمند اصلاح است و قوه قضاییه نیز پیشنهاداتی برای اصلاح این قانون داشته است لکن بحث ما این بود که قانون مهریه را حالا و جدا از فرایند اصلاح قانون حمایت از خانواده اصلاح کنیم یا اینکه این موضوع نیز در فرایند کلی اصلاح قانون خانواده بررسی و اصلاح شود که در نهایت با توجه به مطالباتی که از مجلس وجود دارد به این نتیجه رسیدیم که قانون مرتبط با مهریه یا همان ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده را ابتدائاً اصلاح کنیم اما این اصلاح را با همان نگاه سیستمی انجام دهیم و حواسمان باشد که در نسبت با قوانین دیگر باید این اصلاح صورت گیرد. به نظر من دلیل اینکه ما بعد از چند ماه هنوز به یک پیش‌نویس واحدی که همه ما در مجلس بر روی آن اجماع داشته باشیم نرسیده‌ایم، این است که همه پیشنهادات ارائه شده به ما فاقد نگاه همه‌جانبه به بحث مهریه هستند.
آنچه مورد مهریه قرار می‌گیرد، مرد باید توانایی پرداختش را داشته باشد
الهام آزاد، نماینده مردم نایین در مجلس و عضو فراکسیون زنان:
مهریه یک هدیه از طرف مرد به زن است که با انعقاد عقد، زن مالک مهریه می‌شود و هر تصرفی در آن می‌تواند داشته باشد. وقتی به مباحث حقوقی و فقهی مهریه نگاه می‌کنیم از نگاه شرع مهریه یک بحث تملیکی دارد و این گزاره که به محض وقوع عقد زن مالک مهریه می‌شود یعنی مهریه به واسطه عقد به زن تملیک می‌شود. اما در عصر حاضر به نظر می‌رسد که مهریه از ماهیت تملیکی بودن خود فاصله گرفته و تبدیل به یک تعهد شده است . به عبارتی در حال حاضر اغلب فکر می‌کنند تنها در شرایطی که افراد بخواهند وارد خط طلاق بشوند، آنوقت مهریه باید پرداخت شود در حالی که اینگونه نیست و به محض وقوع عقد زن مالک مهریه می‌شود. ما باید از شرایط فعلی فاصله بگیریم و باید شرایط به گونه‌ای شود که به محض وقوع عقد مهریه به تملک زن دربیاید در واقع چیزی مورد مهریه قرار گیرد که مرد توانایی پرداخت داشته باشد.
با تعیین سقف مهریه مخالف هستم
البته باید تمام راهکارها و ابعادفقهی، حقوقی و اجتماعی برای مسئله مهریه بررسی شود اما بنده با تعیین سقف مهریه و چنین مباحثی مخالف هستم. از لحاظ فقهی و شرعی هم نمی‌توان برای مهریه سقف تعیین کرد گر چه بنا بر استحباب به مهرالسنه توصیه شده است؛ زیرا وقتی در شرع گفته شده که مهریه با توافق زوجین تعیین می‌شود، ما به عنوان قانون‌گذار نمی‌توانیم برای آن محدودیت ایجاد کنیم و باید به سراغ راه حل‌های دیگر با استفاده از نظریات علماى فقه و حقوق برویم. به نظر بنده در بین راه حل‌ها نیز باید تمرکزمان بر روى تملیکی شدن مهریه با رعایت توان پرداخت و وضایت زوجین باشد.
همانطور که ما در عقدها و قراردادهایمان می‌گوییم زمانی می‌توانیم چیزی را ملاک قرار دهیم که قابل تملک باشد و بتواند به تملک طرفین عقد دربیاید و در واقع چیزی که موجود نباشد امکان ذکر آن در قرارداد وجود ندارد و دراین صورت عقد و قرارداد ما را باطل خواهد کرد اما در مهریه که باید تملیکی باشد تعهدی عمل می‌کنیم.
امروز مهریه تعهدی است که عموم مردان توان پرداخت آن را ندارند
محسن یاسی، پژوهشگر حوزه خانواده و حقوقدان:
خیلی خوشحالم که بستری فراهم شده تا درباره مطالبه بیش از ۲ هزار نفر از مردان و زنان این جامعه گفتگو کنیم. همانطور که خانم دکتر آزاد اشاره کردند براساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی «به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه می‌شود.» این گزاره خود نشان‌دهنده این است که مهریه سابقا عین معین بوده است که همزمان با انعقاد عقد توسط مردم پرداخت می‌شده است. سیر تاریخی را هم که نگاه کنیم، می‌بینیم که مهریه عین معین بوده و روایات متعددی نیز در این‌باره وجود دارد.
حال چه شد که عین معینی که ماهیتا هدیه است و مرد باید با رضایت خاطر آن را پرداخت کند، تبدیل به تعهدی شد که عموم مردان امکان پرداخت آن را ندارند. به نظر من نیز همانطور که خانم دکتر آزاد اشاره کردند باید مهریه را به سمت عین معین شدن ببریم و هرچیزی که مهریه هست باید حین انعقاد عقد پرداخت شود و چیزی به عهده زوج باقی نماند؛ چراکه در کتب فقهی هم اشاره شده است که مهریه عین یا منفعت است.
نحوه اجرای مهریه شرعا اشتباه است
حجت الاسلام نوروزی نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس:
معمولا مجریان حقوقی، نسبت به بحث‌های حقوقی خانواده کم‌تر توجه دارند. مثلا ما در قانون سال ۹۱ که تصویب کردیم به برخی ویژگی‌های خاص دادگاه خانواده پرداختیم اما همیشه نسبت به اجرای آن کم‌دقتی شده است.
ما به عنوان کمیسیون قضایی حرفمان این است که باید به قانون عمل بشود. من هیچ وقت موافق این نیستم که مهریه نباشد؛ چراکه مهریه یک موضوع شرعی است و باید باشد اما راه اجراکردن این شرع اشتباه شده است. یعنی ما آمده‌ایم گفته‌ایم که مهریه عندالمطالبه است و در واقع گفته‌ایم که مهریه قرضی و نسیه‌ای باشد؛ آن وقت در گفت‌وگوی خانواده‌ها با هم گفته می‌شود که مثلا مهریه این خانم چند؟ یکی می‌گوید ۱۵۰۰ سکه بهار آزادی! بعد یک کسی می‌گوید این زیاد است و کسی از آنطرف می‌گوید: کی داده کی گرفته؟! مشکل ما این است.
سبقه تفکر در کمیسیون قضایی این است که ما با مهریه مخالفت نداریم اما مگر در اسلام، خانواده و تشکیل این کانون گرم فقط به مهریه است؟ حرف ما این است که از نظر اخلاقی، جنسی و احساسی، زن و مرد به یکدیگر نیاز دارند و اگر مرد یا زن را از خانواده خارج کنیم، خانواده‌ای نخواهیم داشت و این یک واقعیت است. منتهی اسلام تأکید می‌کند که ازدواج باید براساس کفویت باشد، ببینید اگر حضرت فاطمه زهرا(س) با غیر از امیرالمومنین(ع) ازدواج می‌کرد، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) متولد نمی شدند. آنچه فقه بیان می‌کند این است که زن و مرد باید از هر نظر کفو همدیگر باشند و بسیاری از مشکلاتی که در خانواده‌ها رخ می‌دهد به خاطر این است که این مسائل رعایت نمی‌شود. پس بنابراین ما معتقد هستیم که اگر دو طرف کفو باشند، مهریه را هرچقدر تعیین کنند امکان پرداخت وجود دارد و اشکالی وجود ندارد.
پرداخت مهریه مطابق استطاعت مرد عملی نیست!
قاسم پور:
حاج آقای نوروزی بحث کفویت را مطرح کردند که اگرچه من با آن همدل هستم اما به نظر من قابلیت اجرایی ندارد. من موافقم که قانون‌گذاری باید یک وجه فرهنگ‌ساز داشته باشد و با این موضوع اصلا مشکلی ندارم و به نظرم آن سقف ۱۱۰ سکه ماده ۲۲ با اینکه وجهی نداشت اما سبب فرهنگ‌سازی شد و خانواده‌ها به وسیله آن اینگونه تعبیر کردند که برای مهریه بالای ۱۱۰ سکه حمایت قانونی و قضایی صورت نمی‌گیرد. اما اینکه بیاییم و تعیین کنیم که مهریه مطابق استطاعت مرد در هنگام عقد پرداخت شود، با توجه به کارکرد کنونی مهریه عملا چنین چیزی محقق نخواهد شد.
مطالبه ما در پویش فارس من، تک بعدی نیست
یاسی:
خانم دکتر قاسم‌پور به این اشاره کردند که مطالبه ما تک بعدی است اما اگر متن مطالبه ما را مشاهده کرده باشید، متوجه می‌شوید که مطالبه ما تک بعدی نیست. ما گفته‌ایم که قانون مرتبط با مهریه و نفقه اصلاح شود به جهت تبعات بدی که برای خانواده دارد. من به تنهایی موافق نیستم که بیاییم حقوق زن را نبینیم و تنها به حقوق مردان بپردازیم. ما باید حقوق خانواده را ببینیم. این قانون، قانون حمایت از خانواده است و باید از خانواده حمایت کند؛ حال چه مرد، چه زن و چه فرزندان.
زنی که از ۴ مرد، مهریه می‌گیرد
من اصرار دارم که زن جامعه ایرانی، زن مومنه، پرتلاش، پاکی است که موجب پیشرفت جامعه است اما یک عده کمی آمده‌اند و دارند از این هدیه سوءاستفاده می‌کنند. موقعی که یک خانم دارد از ۴ مرد مهریه می‌گیرد، دیگر کارکرد مهریه، هدیه نیست. ما تمام حرفمان این است که مهریه‌ای که مد نظر اسلام است، پیاده شود. مهریه‌ای که امروز از مسیر اصلی خودش منحرف شده است به جریان اصلی خودش برگردد. این خواسته‌ای است که بیش از دو هزار از مردان و زنان از آن حمایت کرده‌اند و متوجه شده‌اند که نهاد مهریه با این شکل و شیوه پاسخگوی نهاد خانواده نیست.
باید کاری کنیم که مهریه نقد و فی المجلس پرداخت شود
حجت الاسلام نوروزی:
مشکل ما این است که مهریه را عندالمطالبه در نظر می‌گیریم و بعد در ادامه آن کفویت لحاظ نمی‌شود و وقتی زندگی شروع شد، یکی از این دو طرف می‌فهمد که سرش کلاه رفته است و دعواها و مشکلات شروع می‌شود و تصمیم می‌گیرند از هم جدا شوند. راه طلاق هم اینگونه است که پسر طلاق نمی‌دهد و زن هم راهی ندارد که مهریه‌ش را به اجرا بگذارد و مرد را زندان کند تا او بالاخره طلاق دهد. بحث ما اینجاست که ما باید کاری کنیم که این مهریه نقد بشود و فی المجلس پرداخت شود اینگونه کفویت هم الزاما باید رعایت شود.
البته این بحث ساده نیست و ما چهار سال است که درباره آن در کمیسیون حقوقی داریم کار می‌کنیم و نیاز است که در خصوص آن بحث‌های بیشتری نیز صورت گیرد. نیاز است که صداوسیما این مباحث ساده حقوق خانواده را مکرر بیان کند و به وکلا و حقوقدانان برای توضیح این مباحث تریبون دهد.
من خودم هم دختر دارم و هم پسر و هم باید مهریه بدهم و هم مهریه بگیرم اما برخی می‌گویند که حاج آقای نوروزی معتقد است که باید مهریه را بکوبیم و از بین ببریم اما اینطور نیست و من معتقدم که کسی اینجا نیست که بخواهد به ضرر مرد یا زن حرفی بزند و تنها روی اینکه چه‌کار باید بکنیم گیر هست.
ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده کاربردی نبود
آزاد:
بنده بارها در جلسات مکرر عرض کرده‌ام که در طول این سال‌ها ما تنها تلاش کرده‌ایم مسکّنی برای مسئله مهریه ایجاد کنیم و همین ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده نیز آنقدر مسیر مثبتی را به ما نشان نداد و آنقدر کاربردی نبود از این رو ما باید به دنبال چاره‌اندیشی واقعی باشیم؛ چراکه اگر چاره‌ای برای این مسئله پیدا نکنیم باید تبعات اجتماعی فرهنگی آن را شاهد باشیم. در عصر شارع اینگونه بوده است که مهریه تملیکی باشد ولی عصر حاضر تبدیل به یک تعهد شده است و دیگر بعضا تملیک نیست و در موارد زیادی می‌بینیم که زن اساسا به حق خود نمی‌رسد و پس از تقسیط مهریه، پرداخت آن سال‌ها طول می‌کشد.
به نظر بنده برای اینکه بتوانیم این مسئله را حل کنیم باید مرحله به مرحله جلو برویم. ابتدا باید ببینیم که ماهیت وجود مهریه چیست که همانطور که اشاره شد، هدیه‌بودن و تملیکی‌بودن دو مولفه اصلی ماهیت مهریه است. بعد باید درباره پشتوانه زنان صحبت کنیم در واقع مقوله مهریه جدا مورد بررسی قرار گیرد و مقوله در نظر گرفتن پشتوانه زن مجزا بررسی شود و مهریه را فقط هدیه در نظر بگیریم نه پشتوانه. وقتی این نگاه به مهریه شود یعنی هدیه بودن و قابلیت تملیک در زمان تعیین ، دیگر مردان به دلیل عدم پرداخت مهریه به زندان نخواهند رفت.
مهریه سنگین از سنت‌های غلط ازدواج است
یاسی:
ما دو نگاه داریم، یک نگاه به اصل ماهیت و فلسفه مهریه و دیگری نگاه به جایگاه و کارکرد مهریه در جامعه امروز. الان مخاطبین مهریه و افرادی که درگیر مهریه هستند، وضع کنونی مهریه را ناشی از احکام اسلام می‌بینند. در صورتی که اسلام چنین چیزی را تأیید نمی‌کند و ما روایات متعددی درباره مذمت مهریه‌های سنگین داریم.
ما اصل ۲۱ قانون اساسی را داریم. چرا حاکمیت تکالیف خود را انجام نمی‌دهد و آنها را به گردن مردم می‌اندازد؟ اگر مهریه قرار بود در مقابل ارث تعیین شود، خود شارع این کار را می‌کرد. ما نمی‌توانیم نظر خودمان تفسیر کنیم و چیزی را در برابر چیز دیگری قرار دهیم. مهریه ماهیت مشخصی دارد و از نظر آیات و روایات و مبانی فقهی قابل بررسی است.
مقام معظم رهبری سه دهه است که این موضوع را مطرح می‌کنند که باید با مهریه‌های سنگین مقابله شود. ایشان ۸ سنت غلط ازدواج را در بیاناتشان تصریح کرده‌اند که یکی از آنها مهریه سنگین است. باید ما بیاییم و نظر اسلام را تمکین کنیم و مردم را بدبین نکنیم که اسلام بد است در حالی که اینگونه نیست و اسلام به درستی مهریه را مشخص کرده ولی قطعا مهریه مدنظر شارع هدیه و پیشکش است نه چیزی بیش از آن.
امروز مهریه تنها شریان دفاعی زنان است
رویا محمدی، حقوقدان:
ما نمی توانیم یکجانبه درباره افزایش یا کاهش مهریه سخن بگوییم، باید اینها را در کنار یکدیگر پیش ببریم، باید به گونه ای باشد که به طور مثال مرد از چیزی که قدرت بر تسلیم آن دارد مهریه بدهد و یا در همان زمان عقد پرداخت کند.اما امروز مهریه تنها شریان دفاعی زنان است، آقایان طلاق نمی دهند تا زنان مهریه را ببخشند بنابراین از بین رفتن ضمانت اجرای پرداخت مهریه نباید بدون راهکارهای جایگزین از بین برود و البته نباید در خصوص ضمانت اجرای عدم پرداخت مهریه یک بعدی تصمیم گیری شود.
ما در طول تاریخ، ندیده ایم که مردان با دست خود و با میل و رغبت مهریه را پرداخت کنند، مهریه تنها در صورت اختلاف بین زنان و مردان گرفته می شود.از طرفی دیگر رأی وحدت رویه صادره در سال ۹۸ راه فرار از پرداخت دین را برای زوج باز کرده است که این موضوع خود باعث شده تا زنان در عمل در مورد دریافت مهریه با مشکل مواجه شوند قانون گذار باید همه این موضوعات را ببنید و آنها را در کنار هم رفع کند و قوانینی وضع شود که مناسب حال هر دو طرف باشد.
مگر در زمان پدر و مادران ما مهریه چگونه بود؟ این که زمینی داشت و نیمی از آن را به زن می بخشید به سبب مهریه. حق طلاق نیز موضوعی است که باید به زنان داده شود و در کمیسیون های مجلس نیز بررسی شود.
این درست نیست که بگویم مردها به خاطر غریزه مجبور به پذیرش مهریه های نامعارف می‌شوند چرا که بسیاری از آنها در زمان ایجاد تعهد بند الف سند ازدواج را قبول نمی‌کنند و حتی حاضر به دادن حق طلاق به زوجه نمی‌شوند بنابراین این حاکی از این امر می‌باشد کاملا هوشیارانه توافق شکل گرفت و صرفا مطرح کردن بحث عزیزه بهانه ای بیش نمی باشد و همانطور که موارد دیگر را نمیپذیرد می‌تواند مهریه نامتعارف را هم نپذیرد.
ما باید فکر آبروی جمهوری اسلامی را هم بکنیم
حجت الاسلام نوروزی:
ما باید فکر آبروی جمهوری اسلامی را هم بکنیم. وقتی انقلاب پیروز شد با ۳۲ میلیون جمعیت ما ۱۶ هزار زندانی داشتیم اما حالا پس از چهل سال از پیروزی انقلاب ما به صورت ثابت ۳۰، ۴۰ هزار زندانی و به صورت غیرثابت ۷۰۰ هزار زندانی داریم! این آبروی ایران و نظام را برده است! این همه زندانی است چیست؟ از چک! از بدهی‌های بدهکاران دیه! محکومان مالی!
کجای شرع می‌گوید بدهکار را باید زندانی کرد؟
وقتی به زندان می‌روی، جمع زیادی را می‌بینی که پای خود را بغل کرده‌اند و وقتی می‌پرسی اینها که هستند، می‌گویند، بدهکاران مالی هستند و طبق قاعده «تا ندهی، نروی» زندانی شده‌اند. آخر کجای قانون اسلامی داریم که بدهکار را باید زندان کرد؟ مماطل را باید زندان کرد، کسی که دارد و نمی‌دهد و اموال خود را مخفی می‌کند اما کسی که ندارد را که نمی‌شود زندان کرد!
این زندان‌کردن‌ها وهن نظام شده است و در جاهای بین‌المللی ما را بابت این موضوع مورد سوال قرار می‌دهند. با این شرایط اعتقاد من این است که در بحث مهریه، طوری بحث بشود که کسی که ندارد و از سربازی آمده و نه کار دارد و نه شغل مجبور به پرداخت ۵۰۰ سکه نشود! این در واقع عقد غرری است و باید برای آن فکری کرد و قبل از همه این مسائل باید آمد و فکر کرد که این مسائل اصلا پیش نیاید تا بعد برویم با بخش‌نامه زندانیان مهریه را آزاد کنیم.
می‌گویند مهریه هر چقدر می‌خواهد باشد، ولی بیاییم روی آن مالیات ببندیم!
بعضی همکاران ما می‌آیند و می‌گویند که مهریه هر چقدر می‌خواهد باشد، ولی بیاییم روی آن مالیات ببندیم! این که کار را بدتر می‌کند. بعضی می‌آیند می‌گویند برای مهریه هم صندوقی مانند صندوق دیه درست کنیم که بدهی، بدهکاران دیه را پرداخت کند! این هم راهکار نیست.
وقتی افراد می‌خواهند با هم زندگی کنند و براساس شناخت تصمیم به ازدواج می‌گیرند باید درباره مهریه هم همین‌گونه عمل کنند و بحث کنند. صداوسیما و نهادهای فرهنگی باید بیایند و در این باره توضیح بدهند.
چرا کسی دغدغه اجرت المثل زنان را ندارد؟
قاسم پور:
باید پرسید که آیا مردان ما ملتزم به انجام آداب طلاق هستند؟ قطعا مهریه پیش‌تر کارکردی داشته است اما آن کارکرد در حال حاضر تغییر کرده و تبدیل به یک کارکرد ثانویه شده است.
وقتی ما آمده‌ایم و گفته‌ایم که فرار از دین قبل از رأی قطعی مشکلی ندارد و دیوان عالی نیز آن را تأیید کرده است، آیا ما کمپینی برای اینکه چرا فرار از دین دارد پیش از رأی هم دارد اتفاق می‌افتد، ایجاد کرده‌ایم؟مشکل اینجاست که ما یک مسئله‌ای را می‌گیریم و می‌گوییم که دارد وهن اسلام می‌شود. در جاهای دیگری هم دارد وهن اسلام می‌شود!
چرا کسی دغدغه این را ندارد که اجرت المثلی که زن باید دریافت کند، پرداخت نمی‌شود و وقتی او به قاضی مراجعه می‌کند، قاضی می‌گوید که تو به قصد تبرع کارها را انجام داده‌ای و نهایتا اگر خانم بتواند اثبات کند که به تبرع آن کارها را انجام نداده، نهایتا برای یکسال، یک میلیون تومان اجرت المثل می‌گیرد. این نگاه که آدم به یک چیزی مؤمن باشد و به یک چیزی کافر باشد، غلط است. همه قوانین اسلام با نگاه سیستمی برای ما بهترین حالت ممکن است اما حالا همه این موارد برای ما اتفاق نمی‌افتد.
من خیلی متأسف می‌شوم که وقتی بحث مهریه مطرح می‌شود، مدام به بحث تجارت مهریه اشاره می‌کنند. من چند وقت پیش از پژوهشگاه قوه خواستم تا ببینم آمار تجارت با مهریه چقدر است؟ واقعا این مسئله، مسئله‌ی جدی‌ای نیست! اما مسئله فرار از دین چقدر از مسئله مهریه است؟ واقعا مسئله‌ای جدی است.
تنها عده قلیلی با مهریه تجارت می‌کنند
چرا ما وقتی می‌خواهیم از مهریه صحبت می‌کنیم، می‌گوییم که یک عده دارند با مهریه تجارت می‌کنند. بله یک درصدی هم دارند که به قصد گرفتن مهریه ازدواج های مکرر می کنند، اما یک تعداد خیلی کم.
عمدتا زن زمانی اقدام به اجراگذاشتن مهریه‌اش می‌کند که احساس کند که دیگر نمی‌تواند زندگیش را ادامه دهد. البته شاید آستانه تحمل در زندگی‌های مشترک پایین آمده باشد و من هم معتقدم که جامعه جوان ما آستانه تحملش نسبت به نسل قبلی‌ش پایین‌تر است و زودتر احساس می‌کند که باید زندگی خانوادگی را ترک کند و این چیز اشتباهی است که اتفاق افتاده است. اما اینکه ما احساس کنیم که زنان همیشه نگاه تجارت‌گونه به بحث مهریه دارند و بحث مهریه را به گونه‌ای صورت‌بندی کنیم که باید کاری کنیم که جلوی تجارت مهریه را بگیریم. من با این صورت‌بندی مشکل دارم.
من هم معتقدم که نگاه اسلامی درست است و مهریه‌های بالا، هرچند که ما حدی برای مهریه نداریم ولی باید کنترل شوند. اما باید این را در یک نظام مسائل حل کنیم و پایین آوردن مهریه‌های بالا، کاهش حبس‌های بلاوجه، بحث فرار دین از مهریه و بحث کارکرد کنونی مهریه باید همگی با هم حل شوند و آنوقت است که می‌توانیم یک قانون موثر داشته باشیم.
وقتی ما می‌توانیم در نظام معادلاتی‌مان دقیق صحبت کنیم که در نگاهی جامع به تمام این مسائل داشته باشیم و تمام این موارد را در کنار همدیگر ببینیم. یکروز برویم دادگاه خانواده و از صبح تا شب بنشینیم و ببینیم که مسائلی که مردم برای آنها مراجعه می‌کنند فراوانی‌شان به چه ترتیب است. اینجوری ما می‌توانیم ادعا کنیم که مسئله حوزه خانواده را دقیق فهمیده‌ایم و آنوقت می‌توانیم سراغ پیدا کردن راهکار برویم.
وقتی زنان به ستوه می‌آیند مهریه را به اجرا می‌گذارند
آزاد:
باید تلاش ما این باشد به صورتی اصلاح کنیم که تملیکی شدن مهریه ملزم شود؛ یعنی تنها در شرایطی بتوان مبلغ یا مالی را مهریه قرار داد که آن چیز موجود باشد و مرد بتواند در تملک زن قرار دهد و زن هم بتواند به محض عقد در مهریه تصرف داشته باشد.حتى می توان گفت همین باعث می‌شود که دوام زندگی‌ها بیشتر شود. ما یک خلاء بزرگی داریم و باید این موضوع را به صورت درمانی حل کنیم.پس از آن که موضوع مهریه و مشکلات آن را حل کردیم بعد باید سراغ این برویم که زن باید چه پشتوانه‌هایی داشته باشد که با توجه به حق طلاقی که شرع و قانون به مرد می‌دهد، نگران به مخاطره افتادن زندگیش نباشد.
یکی دیگر از واقعیت‌ها این است که زنان جامعه ما وقتی در زندگی به ستوه می‌آیند، مهریه خود را ابزاری قرار می‌دهند تا مرد حاضر به طلاق شود. برای این موضوع نیز ما باید راهکار داشته باشیم که زنان ما امنیت داشته باشند که با تغییر قانون مهریه ،زنان را در بن بست قرار نداده ایم. البته در حال حاضر راه‌حل‌هایی مانند شرط ضمن عقد وجود دارد که باید آنها را عمیق‌تر و راهبردی‌تر کنیم.
باید این را بپذیریم که دلیل بالابودن مهریه ، ایجاد پشتوانه و ایجاد ابزاری برای شرایط منازعات خانواده است. اگر ما برای این دغدغه ها راهکار پیدا کنیم، می‌توانیم به نتایج خوب و مثبتی برسیم و انشا‌ءالله این موضوع را درمان کنیم و از طرفی زمانی که این موضوع درمان شود قطعا بحث حل موضوع و رفع زندانی کردن مرد به جهت مهریه نیز در این راهکارها دیده خواهد شد تا ما شاهد زندانی شدن مردان به دلیل عدم پرداخت مهریه نباشیم.
خانم محمدی اگر صحبت های بنده را گوش داده باشید، شما اقرار به این موضوع می کنید که زنان جامعه ما به مهریه نمی رسند، پس همان راهکاری که بنده دادم بهتر است. ما نمی توانیم هیچ گاه فقه خودمان را در احکام مهریه و طلاق در نظر نگیریم پس وقتی که به آیات و ورایات و احادیث نگاه می کنیم باید مهریه تملیکی باشد نه تعهدی.
ما هم طرفدار زنان و هم طرفدار مردان هستیم، بحث ما تحکیم نظام خانواده در کشور عزیزمان ایران اسلامی است، این مطلوب نیست که آمار پرونده هاى مهریه و طلاق بالا و نیز آمار ازدواج پایین باشد، می توان گفت یکی از دلایل آن مهریه های سنگین است که زیربار ازدواج نمی‌روند که البته آسیب هاى اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی نیز دخیل است و از طرفی دیگر هم شاهد افزایش آمار زندانیان مهریه باشیم!
ما همه اینها را نگاه می کنیم تا بتوانیم این موضوع را حل کنیم. در جمهوری اسلامی نقش خانواده محوری و بنیادی است. ان شاالله ما بتوانیم در این باب راهکاری مطلوب و ماندگار از مجلس یازدهم به جا بگذاریم.
یاسی:
در ابتدای دهه ۹۰، حدود ۲۰هزار زندانی مهریه داشتیم، یعنی در آن زمان ۱۰ درصد از زندانیان کشور را زندانیان مهریه تشکیل داده اند. ۳۰ سال است که رهبری مطالبه‌گری کرده اند، می فرمایند که باید وسط میدان بیایید و این سنت جاهلی را بشکنید، مهریه سنگین سنت جاهلی است.
خانم قاسم پور به برخی آیات اشاره کردند، آقای دکتر نوروزی اشاره ای درست داشتند باید آیات و روایات باید در کنار یکدیگر دیده شود آن قنطارهایی (مقیاس) که مال فراوان در سوره نساء موضوع آن مربوط به قوم قریش است و شأن نزول آن موضوع دیگری است.
بی تدبیری دولت، دین مردان به زنان را ۵۰ برابر کرده است
زندانی مهریه در دنیا موضوعی تازه و در دنیا بی نظیر است، سوال من این است که آن جوانی که دختری را به عقد خود در آورده است، به دلیل بی تدبیری دولت، مشکلات عدیده اقتصادی داخلی، دین افراد به همسرشان ۵۰برابر شده است. معاملات ربوی هم این گونه نیست.
آیت الله مکارم شیرازی و دیگر فقها اشاره می کنند: زمانی که قیمت یک شی به صورت نامتعارف بالا رفت نباید بگوییم همان دین است بلکه باید تعدیل و تعلیق شود، تا برسد به همان قصد الرضایی که مرد داشت. بدون تعارف ما در کشوری زندگی می کنیم که میزان تورم درصد بالای تمامی کشورها قرار داریم و هر سال نیز مردم فقیتر می شوند. و این مهریه شده در چندسال اخیر تبدیل به ۵۰ برابر شده است. ما با کدام کشور می توانیم رقابت کنیم.
در کشورهای دنیا زندانی مهریه نداریم اما در ایران این زندانی وجود دارد. اما می بینیم می گویند معسر نباید به زندان برود، آقایان بیایید دِین را اصلاح کنید.
بنده به عنوان نماینده کمپین فارس من صحبت می‌کنم، ما به این نتیجه رسیدیم که فهم مشترکمان به این سمت حرکت کرد که بهتر است مهریه در آینده به سمت عین شدن برود، فی المجلس در حین انعقاد عقد پرداخت شود.
ما امروز مشکل مان چندین هزار نفری است که به واسطه مشکلات اقتصادی، دین آنها ۵۰ برابر شده است، ما یک زندانی مهریه داشته باشیم زیبنده کشور نیست چرا که این امر فاقد مبانی دینی و عقلی و حقوق بشر است.
نوروزی:
امروز صحبت آن است که بدهکار مهریه به زندان برود و از آنجا اعسار را صادر کنند یا آن که زن ملائت او را صادر کند؟ قانون می گوید نباید کسی به زندان برود اما ملائت او صادر شود ماده ۳ می‌گوید برود زندان از آنجا اعسار او صادر شود. امروز دعوای ما سر آن است و ما آن را اصلاح کرده ایم. گفتیم اگر کسی برود زندانی شود برای او پرونده ایجاد می شود و دیگر نمی توان هیج اقدامی برای زندگی خود انجام دهد چرا که او سابقه کیفری دارد.
آن شخص بدهکار است به زن اما نسبت بدهکاری باید به آن میزان و مقدار روزی باشد که دِین را پذیرفته نه آنکه او بیاید و با تورم ۵۰ برابری یکسان باشد. مردان به خاطر آنکه به گناه آلوده نشوند خود را زیربار دینی قرار می دهند که امروز آن را می بینیم.همان گونه که وجه ریالی را در قانون تعدیل کردیم، این نرخ سکه هم به زمان انعقاد عقد برگردد و آن نرخ به همراه تورم حساب کنیم و این می شود دین.
قاسم پور:
درباره نکاتی که آقای یاسی طرح کردند، از دو منظر باید ورود پیدا کرد، ابتدا اینکه به هر جهت تعهدات مردان درباره مهریه با توجه به نوسانات سکه تصاعدی شده است و در این زمینه پیشنهاداتی به مجلس داده شده است که در حال بررسی هستیم و بحث دیگر بحث حبس که مطرح کردند که هرچند از جهت آماری بحثی که طرح می‌کنند درست نیست و اگر تعداد را درست ذکر کرده باشند تعداد یک دهه زندانی مهریه را بر تعداد زندانیان یک سال تقسیم می کنند و عنوان می کنند ۱۰ درصد زندانی مهریه داریم که این ارقام درست نیست. اما با تمام این تفاسیر در عرایض گفتم که با حبس بلاوجه مخالفم.
گفت‌وگو از مهدی امیری‌پور، محمد خزائی
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
