به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، دریاچهٔ اوان یکی از مناطق گردشگری استان قزوین بوده که به نگین الموت مشهور است. این روزها پروژهای در اوان در حال ساخت و ساز است که به گفتهٔ کارشناسان در صورت ادامه یافتن آن، پوشش گیاهی منطقه نابود خواهد شد و شاهد مرگ دریاچه خواهیم بود. مخاطبان خبرگزاری فارس نیز با ثبت کمپینی در سامانه فارس من با عنوان «عدم تخریب محیط زیست دریاچه اوان در الموت» خواستار توقف این پروژه شدند. در این پروژه مدتی است سرمایهگذار بخش خصوصی اقدام به تملک قانونی 5 هکتار از اراضی ملی منابع طبیعی در بالادست دریاچه کرده تا نسبت به احداث محلی برای مونتاژ دهها ساختمان پیشساخته اقدام کند، اقدامی که اعتراضات متعددی را بهدنبال داشته و جامعهٔ محلی معتقدند اگر این پروژه متوقف نشود، همانگونه که اکنون بوتههای گیاهی اطراف دریاچه از بین رفته است، در آیندهای نه چندان دور اثری از اوان نیز باقی نخواهد ماند.
علی حیاتی، دهیار سابق اوان و از فعالان محیطزیست در گفتوگو با خبرگزاری فارس در قزوین میگوید: اوان منطقهٔ ویژهٔ گردشگری در کشور است، اوان در میان 4 روستا قرار گرفته و آب شیرین بسیارخوبیرا داراست و نیز توان اکولوژیکی کمی دارد، به نحوی که قادر نیست جمعیت بیش از حدی را پذیرا باشد. اگر این منطقه امکانات داشت تاکنون جمعیت 4 روستای مجاور آن افزایش پیدا میکرد اما این منطقه گنجایش جمعیت بیشتری را ندارد و سالهاست که جمعیت روستاها تغییر نکرده، بهطوریکه جمعیت آن در پاییز و زمستان ۲۰۰ الی ۳۰۰ نفر و در تابستان نیز به ۷۰۰ نفر میرسد، اما این پروژهٔ سرمایهگذاری درصدد افزایش تعداد گردشگران است و این کار خطرات محیط زیستی زیادی را در منطقه ایجاد خواهد کرد. حیاتی ادامه میدهد: حدود ۱۵سال پیش طرح گردشگری منطقه در استانداری تهیه شده است و لازم است طرحهای سرمایهگذاری بر اساس آن اجرایی شود، اما گویا پروژهٔ فعلی بدون طرح و برنامه است. قسمت بالای حوزهٔ دریاچه، محلی است که از آنجا سیمای دریاچه کاملاً مشهود است اما این پروژه سیمای دریاچه را بههم میزند و بعد از این نمیتوانیم عکسی از دریاچه داشته باشیم که ساختمانی در آن نباشد. این منطقهٔ بکر طبیعی چند هزار ساله و گل و بوتههای آن در حال تخریب بوده و ساختوساز جایگزین آن شده است، تخریب منابع طبیعی و گردشگری به بهانهٔ توسعهٔ گردشگری در هیچ جای جهان قابل پذیرش نیست، زیرا این پروژه آسیب جدی به محیطزیست منطقه وارد خواهد کرد. دهیار سابق اوان اظهار میکند: پیش از این هیچیک از اهالی روستا اجازهٔ کندن یک بوته گون را هم نداشتند به گونهای که اگر در همان منطقه یک چوپان چند بوته گون را برای گرم کردن خود میسوزاند مؤاخذه میشد و حتی اجازهٔ کاشت درخت و نهال در این منطقه برای افراد بومی وجود نداشت، اگر هم فردی یک هفته در جوار این دریاچه چادر نصب میکرد با او برخورد میشد، زیرا گفته میشد این منطقه حفاظتشده است، اکنون چه اتفاقی موجب شده که تخریب به این وسعت در منطقه مجاز شود و زمینهای زراعی مردم غصب شود؟
طرحی با وعدههای ظاهراً جذاب اما ناممکن
اهالی بومی منطقهٔ اوان معتقدند این پروژه با طرح توسعهٔ دریاچه مغایرت دارد. حتی برخی از مردم محلی منطقه میگویند طرح شهرکسازی در این منطقه بهصورت مخفیانه آغاز شده است. حیاتی عنوان میکند: سرمایهگذار این پروژه، طرحهایی را بیان میکند که قابلاجرا نیستند، برای مثال میگوید قصد دارد تلهکابینی از اوان به زرآباد و از زرآباد به خشچال نصب کند یا اینکه میگوید قصد دارد از زرشک و کامان بالن هوا کند و گردشگر به اوان بیاورد، درحالیکه این کارها عملاً امکانپذیر نیست، اما آنان تلاش میکنند با این وعدههای جذاب محلیان را متقاعد کنند، در حالی که بهنظر میرسد اصلاً این طرحها در این منطقه قابل اجرا نیستند.
تخریب ایجاد شده طی ۴۰ سال هم درست نمیشود
منطقهٔ اوان با همت جامعهٔ محلی مدتها بهصورت بکر باقیمانده بود اما اکنون این پروژهآن راتخریب کرده، بهطوریکه موجب اعتراض محلیان شده است. در این میان حرف و حدیثهایی نیز شنیده میشود که این پروژه اهدافی غیر از توسعهٔ گردشگری در منطقه را داراست. دهیار سابق اوان میگوید: بنده ۸ سال دهیار این منطقه بودهام و سالهای زیادی در حوزهٔ زیست محیطی در این منطقه فعالیت کردهام. ما در این منطقه با کمآبی روبهرو هستیم، اما آیا این مسئله در زیرساخت پروژه دیده شده است؟ منطقهٔ اوان همیشه محلی بوده که گردشگر ساعتی را آنجا میگذراند و به خانه بازمیگشت زیرا دریاچه محلی برای ماندن گردشگر نیست، بلکه محلی است که بیشتر برای دوستداران محیط زیست است، گردشگران طبیعت بهدنبال محیطی بکر و دستنخورده هستند و نمیخواهند هتل و ساختمان ببینند و به فکر جکوزی و ماساژور نیستند، اوان طبیعت بکر و دستنخورده است که اگر تخریب شود جایگزینی ندارد. اگر گردشگر بخواهد در منطقه بماند نیازمند زیرساخت است؛ تأمین زیرساختها، تردد ماشینها، اسکان، فاضلاب، زبالهها و سایر موارد به محیطزیست منطقه صدمه میزند و با توجه به بضاعت منطقه، این پروژه منطقی نیست. حیاتی در ادامه تأکید میکند: شنیدهها حاکی از آن است که سرمایهگذار این پروژه قصد دارد در این منطقه ویلای پیشساخته بسازد. نکتهٔ حائز اهمیت اینکه ویلای پیشساخته با فرهنگ بومی منطقه در تضاد است و نکتهٔ دیگر اینکه طبق قانون، پیشساخته به ساختمانی اطلاق میشود که ظرف ۴۸ ساعت بدون اینکه به محیطزیست تخریب وارد شود بتوان آنرا جمع کرد تا محیط به حالت اول برگردد. با توجه به تخریبهایی که این پروژه تاکنون در این منطقه در پی داشته است آیا میتوان آن را طی ۴۸ ساعت به حالت اولیه برگرداند؟ با توجه به تخریب پوشش گیاهی که صورت گرفته است میتوان گفت حداقل ۴۰ سال زمان لازم است که این محیط به حالت اول برگردانده شود.
تخریب منابع طبیعی هدف اصلی پروژه است
مهران طاهری از دامداران و کشاورزان منطقهٔ اوان در گفتوگو با خبرگزاری فارس در قزوین میگوید: دستاورد این طرح سرمایهگذاری را میتوان تخریب پوشش گیاهی، تخریب فضای چرای دام، تخریب منابع طبیعی و ملی و در نهایت تخریب قویترین چشمانداز منظرهای دریاچه عنوان کرد. وی ادامه میدهد: سرمایهگذار طرح گردشگری باید از منابع طبیعی، مناظر تاریخی و فرهنگ منطقه حمایت کند و در راستای تقویت آنها حرکت کند و مورد حمایت دستگاههای دولتی و مردم قرار بگیرد، اما این سرمایهگذار در ابتدای راه، بخش وسیعی از منطقه که چشمانداز دریاچه است را بهشدت تخریب کرده است. همچنین در این منطقه گیاهان بسیار نادری داریم که سرمایهگذار بخش اعظمی از آن را به واسطهٔ این طرح تخریب کرده است. اهالی منطقه نیز با این طرح مخالفند. بنده در این منطقه دامداری و کشاورزی میکنم، اجداد من نیز در این منطقه فعالیت داشتهاند و تاکنون از حیاتوحش و منابع ملی آن حفاظت کرده ایم اما اکنون باید هر لحظه نگران تخریب و تهدیدهای این طرح باشیم. در این منطقه بهندرت میتوان صحنهای را مشاهده کرد که حتی یک بوتهٔ گون توسط یک دامدار یا کشاورز بومی به آتش کشیده شود، این در حالی است طی روزهای اخیر بسیاری از بوتههای گل و گیاه منطقه توسط سرمایهگذار این پروژه از بین رفته است.
پروژهٔ گردشگری اوان، مرگ دریاچه را رقم خواهد زد
طاهری اظهار میکند: درست است که سرمایهگذاری در این منطقه برای همهٔ ما خوب است اما به شرطی که هدف اصلی، حفاظت از منابع طبیعی و دریاچهٔ اوان باشد. دریاچه در حال نابودی است و سرمایهگذار فعلی نیز به نابودی آن کمک میکند و از بین بردن آن را سرعت میبخشد. سالهای زیادی است گردشگران برای دیدن اوان به این منطقه میآیند، اما در این پروژه برترین چشماندازی که مسافر را از کیلومترها دورتر و حتی از کشورهای دیگر به این منطقه جذب میکرد، از بین رفته است. پیش از این، گردشگران به محض ورود به دریاچه، منظرهٔ طبیعی و بکری را میدیدند اما اکنون این پروژه، منظرهٔ طبیعی و سیمای دریاچه را از بین برده است.
وی ادامه میدهد: دریاچهٔ اوان در حال از بین رفتن بود و ما انتظار داشتیم سرمایهگذاری بیاید که کمک کند تا دریاچه از مرگ نجات یابد، اما با این پروژه آلودگی آبوخاک منطقه افزایش پیدا میکند و از سوی دیگر نیز این منطقه حساسترین نقطهای است که دریاچه برای حیات خود به آن نیاز دارد. این پروژه بهصورت کامل پوشش گیاهی منطقه را از بین میبرد و هماکنون نیز چند متر به عمق زمین رفته است، این منطقه زیستبوم حیاتوحش است و جانورانی در آن حضور دارند که به این پوشش گیاهی وابستهاند اما ساخت و سازها موجب میشود این پوشش گیاهی نابود شود. طاهری تأکید میکند: این پروژه در زمینهایی در حال احداث است که پیش از آن زمینهای کشاورزی مردم منطقه بوده است، زمینهایی که سالهای سال مردم منطقه در آن گندم و جو میکاشتند، اما اکنون جوانان به شهر رفتهاند و ۱۰ سال است که زمینها زیر کشت نرفتهاند. اکنون زمینها در طرح اراضی ملی رفته است، درحالیکه در گذشته زمینها کاملاً شخصی بود بهطوریکه مردم در آن کشت میکردند و آثار آن نیز مشهود است. حتی مردم مطلع نبودند زمینهایشان به اراضی ملی اختصاص پیدا کرده است و فکر میکردند زمینی که پدرانشان سالها در آن گندم کشت میکردهاند مربوط به خودشان است.
این دامدار ادامه میدهد: ما بارها اعلام کردهایم که لازم است این پروژه متوقف شده و مطالعات زیستمحیطی آن انجام شود و سرمایهگذار به مردم منطقه و دستگاههای متولی توضیح دهد که قرار است چه اتفاقی بیفتد. سرمایهگذار پروژه یک بار در مسجد محل به مردم قول داد زمینهایی که پیش از آن شخصی بوده و مالک داشتهاند را خریداری کرده و پول آن را پرداخت کند، این در حالی است که مردم با این موضوع مخالفت کردند، زیرا مردم این منطقه به فکر منفعت اقتصادی نیستند بلکه میخواهند محیط زیستشان حفظ شود. وی بیان میکند: درگذشته مردم سند نداشتند و تنها مرزهایی داشتند که توسط سنگ مشخص میشد و هر کس میدانست که این زمین متعلق به چه کسی است، در حال حاضر نیز زمینهای کشاورزی موجود در منطقه به همین شکل تقسیم شده است و سنگها نشاندهندهٔ مرز زمینها هستند، اما از نظر قانونی نمیتوانیم اثبات مالکیت کنیم که پیش از آن متعلق به افراد شخصی بوده است، البته اگر زمینهٔ اثبات مالکیت هم ایجاد شود راضی نیستیم محیطزیست خود را به هیچ قیمتی بفروشیم.
هیچ نوع اتفاق غیرقانونی در منطقهٔ اوان رخ نداده است
علیرضا خزائلی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان قزوین در گفتوگو با خبرگزاری فارس در قزوین در رابطه با این موضوع میگوید: هیچ نوع اتفاق غیرقانونی در این منطقه رخ نداده و سرمایهگذار با رعایت تشریفات انتخاب شده است، واگذاری زمین به وی نیز در قالب قراردادهای اجارهٔ واگذاری از طریق مراجع ذیصلاح انجام شده است، ضمن اینکه کلیهٔ مجوزها و مصوبات لازم اخذ شده و فرآیند قانونی خود را طی میکند. وی اظهار میکند: بنا نیست در حاشیهٔ این دریاچه هیچگونه ساخت و سازی انجام شود و مکانی که به این منظور به سرمایهگذار واگذار شده در طی فرآیند قانونی انجام شده، خارج از حریم دریاچه بوده و از نظر ارتفاع و بعد مسافت نیز چند صد متر با دریاچه فاصله دارد. زمین واگذار شده دولتی بوده و جزو اراضی ملی محسوب میشود که در قالب قراردادهای اجاره واگذار شده، سرمایهگذار نیز طی فرآیند قانونی از طریق فراخوان انتخاب شده است، ضمن اینکه انتخاب سرمایهگذار صرفاً به عهدهٔ یک دستگاه نیست و چندین دستگاه در این جریان نقش دارند و مجموعهای از دستگاههای دولتی در انتخاب سرمایهگذار دخیل بودهاند.
پروژهٔ گردشگری اوان مشمول گزارشات ارزیابی زیستمحیطی نمیشود
احمد زارعی، رئیس ادارهٔ حفاظت محیط زیست شهرستان قزوین در گفتوگو با خبرگزاری فارس در قزوین میگوید: پروژهٔ گردشگری اوان یک پروژهٔ 5 هکتاری است که مشمول گزارشات ارزیابی محیط زیستی نمیشود، زیرا این گزارشات برای پروژههای بیش از 15 هکتاری و مناطق نمونهٔ گردشگری است. تالاب اوان دارای حریم 150 متری است و ما به هیچ عنوان اجازهٔ هیچگونه فعالیتی را داخل حریم دریاچه و حوزهٔ آبریز نمیدهیم، این طرح نیز خارج از حریم دریاچه است. وی در رابطه با دلایل نگرانیهای محلیان منطقهٔ اوان اظهار میکند: مردم محلی نگران تخریب منطقه هستند، زیرا پدران و اجداد آنها در این منطقه زندگی کردهاند و اکنون مردم این دغدغه را دارند که فعالیتهای صورت گرفته در منطقه، اثر تخریبی روی دریاچه داشته باشد، اما محیط زیست بهعنوان متولی تالابها اجازهٔ چنین رخدادی را نخواهد داد. البته تاکنون نیز اتفاق خاصی در این منطقه روی نداده است و تنها یک مقدار خاکبرداری صورت گرفته بود که آن هم خارج از حریم دریاچه و خارج از حوزهٔ آبریز بود. با این وجود محیط زیست از مجریان پروژه درخواست طرح توجیهی کرده است. به این معنا که علیرغم اینکه این پروژه جزو ارزیابیهای زیست محیطی نیست، اما ما مجریان پروژه را ملزم کردهایم که مطالعات جامعی را که برای پروژه لحاظ کردهاند و طرح و برنامهای را که قرار است در این پروژه پیاده کنند، به ما ارائه دهند و این موضوع در استانداری نیز به تصویب رسیده است. به همین دلیل در حال حاضر پروژه متوقف است تا طرح و برنامههای این عزیزان ارائه شود که ما طبق این طرح بتوانیم روی پروژه نظارت و پایش داشته باشیم.
اوان خط قرمز ماست
رئیس ادارهٔ حفاظت محیط زیست شهرستان قزوین در ادامه خاطرنشان میکند: تمام پروژهها، چه در مقیاس بزرگ و چه در مقیاس کوچک، اثرات زیست محیطی دارند، اما تا یک جایی را ضوابط اجازه میدهد. برای مثال زمانی که قرار است کارخانهای در مکانی احداث شود، ما نمیتوانیم بگوییم کارخانه احداث نشود، اما میگوییم احداث کارخانه باید با برخی ضوابط صورت بگیرد. تمام کارهایی هم که تاکنون در این پروژه صورت گرفته بر اساس ضوابط و قوانین جاری کشور بوده است. وی ادامه میدهد: بهدلیل اینکه اوان برای ما از اهمیت بهسزایی برخوردار است و خط قرمز ماست، ما به همکاران محیط زیست در الموت شرقی مأموریت دادهایم و از همیاران اوان نیز کمک گرفتهایم تا دقت کنند در این منطقه کاری خارج از ضوابط صورت نگیرد، ما نیز ذرهای از قوانین عقبنشینی نخواهیم کرد. زارعی تصریح میکند: اوان نخستین تالاب مصوب استان قزوین است و مشمول قانون تالابهای سال 97 میشود و مدیریت زیست محیطی این تالاب بر عهدهٔ ادارهٔ حفاظت محیط زیست است. نکتهٔ حائز اهمیت این است که برخی از عزیزان و علاقهمندان محیط زیست تمایل دارند منظر، طبیعت و چشمانداز منطقه به هم نخورد، اما لازم است این را هم در نظر بگیریم که در برخی موارد قانون کشور این اجازه را داده و عنوان کرده که لازم است توسعه صورت بگیرد، اما توسعهای که پایدار باشد، به این معنا که حجم تخریبی را به اندازهای کاهش دهیم که هم چرخ اقتصاد، گردشگری و معیشت بچرخد و هم اثرات منفی زیست محیطی نداشته باشد. در رابطه با اوان نیز چنین است و قطعاً ما اجازه نخواهیم داد در حریم دریاچه و در حوزهٔ آبریز برنامههای تخریبی اجرا شود.
به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، دریاچهٔ اوان هشتادمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار دارد. اوان نخستین تالاب مصوب استان قزوین است و در محدودهٔ منطقهٔ حفاظت شدهٔ الموت شرقی استان قزوین قرار واقع شده و در 75 کیلومتری شهر قزوین قرار دارد. در پروژهٔ گردشگری اوان، آنچه که از ظواهر امر بر میآید از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه و تخریب بصری دریاچه است که موجب نگرانی اهالی منطقهٔ اوان و فعالان محیط زیست شده است، نگرانی تخریب پوششهای گیاهی و از بین رفتن زمینهٔ زیست حیات وحش منطقه و نیز نابودی فضای چرای دام و مشکلات متعددی که با ساخت و سازهای بیرویه ممکن است رخ دهد.
گزارش از معصومه امینی
انتهای پیام/س