به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، بیش از ۱۴ ماه است که مردم نه تنها در ایران که در سراسر جهان با بیماری کووید-۱۹ دست و پنجه نرم می‌کنند. کرونا بر همه مناسبت‌ها و وجوه مختلف زندگی از اقتصاد تا فرهنگ تأثیر گذاشته؛ طبیعی است که در این اوضاع و احوال، نشر و فروش کتاب‌های کاغذی هم تحت تأثیر شرایط حاکم قرار گرفته است.
این‌که کرونا چه تأثیری بر کتاب‌های کاغذی و فروش آن گذاشته، موضوعی است که در این گزارش و در گفت‌وگو با چندتن از فعالان حوزه نشر به آن پرداخته شده است.
* نمایشگاه مجازی کتاب و امکانات مشابه و یکسان
«نادره رضایی»، مدیر انتشارات علمی و فرهنگی است که تصور می‌کند کرونا فرصت‌هایی را هم پیش روی پدیدآورندگان این حوزه گذاشته است؛ برای مثال شاید علاقه‌مندان، در این تعطیلی‌ها فرصت بیشتری برای مطالعه داشته‌اند در نتیجه بیشتر از قبل به تهیه کتاب و خواندن آن پرداخته و در این میان ناشران و کتابفروشی‌هایی بُرد کرده‌اند که زمینه‌های لازم را برای مواجهه با شرایط کرونایی پدید آورده و به فروش آنلاین و ارائه نسخه الکترونیک و صوتی کتاب‌ها توجه داشته‌اند.
مدیر انتشارات علمی و فرهنگی به فعالیت‌های این مرکز در دوران کرونا اشاره و بیان می‌کند: درست است که انتشارات ما از ۶۶ سال پیش تاکنون فعالیت می‌کند اما به عنوان یک مجموعه شبه دولتی نتوانسته بود بسترهای لازم برای رویارویی با شرایط کرونا را فراهم آورد اما طی چند ماه اخیر تلاش خود را چند برابر کرده‌ایم تا بتوانیم از این دوران سخت به سلامت بگذریم و با ایجاد بسترهای مناسب برای فروش آنلاین و گسترش فعالیت و بهره‌گیری از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، همچنین تولید نسخه الکترونیک و صوتی از کتاب‌ها کوشیدیم تا هم خود را به‌روز کنیم هم با مخاطبان خود ارتباط داشته باشیم و به خواسته و نیازشان پاسخ دهیم.
رضایی با اشاره به نخستین نمایشگاه کتاب مجازی می‌گوید: سال گذشته مؤسسه خانه کتاب به برگزاری نمایشگاه مجازی پرداخت که با استقبال ناشران روبه‌رو شد. البته که دوستان ناشر هم فروش خوبی داشتند، بگذریم که این اتفاق برای مخاطبان هم خوشایند بود، چون همه علاقه‌مندان به کتاب از سراسر ایران می‌توانستند از امکانات مشابه و یکسان استفاده کنند و این امتیازی است که فروش آنلاین و نمایشگاه مجازی در اختیار آنها می‌گذارد.
* باید شیوه‌های جدید فروش را بپذیریم
«فرزاد فربد»، مدیر نشر پریان است. به گفته او بسیاری از ناشران در روزگار کرونا با بحران روبه‌رو شدند و به لحاظ اقتصادی آسیب دیدند؛ «پریان» هم از این قاعده مستتنا نبود اما خود من آرام آرام به این نتیجه رسیدم که باید سرپا بایستم و با شرایط کنار بیایم به همین خاطر، توان و انرژی‌ام را روی فروش آنلاین و تولید کتاب صوتی و الکترونیک متمرکز کردم.
مدیر نشر پریان براین باور است که نوجوان‌ها و جوان‌ها می‌توانند با کتاب‌های غیرکاغذی ارتباط بگیرند اما بچه‌ها دوست دارند کتاب را در دست بگیرند و ورق بزنند به همین خاطر در شرایطی که به خاطر کرونا، بیشتر کتاب‌فروشی‌ها تعطیل است و مردم به جهت رعایت پروتکل‌ها بیشتر از فروش اینترنتی استقبال می‌کنند ما باید با توان و همت بیشتری به این موضوع بپردازیم.
فربد به نمایشگاه مجازی کتاب اشاره می‌کند و می‌گوید: سال گذشته نمایشگاه کتاب، پس از سال‌ها برگزار نشد و این مساله به نگرانی ناشران افزود اما وزارت فرهنگ و ارشاد، زمستان گذشته به برگزاری نمایشگاه مجازی پرداخت و بسیاری از ناشران در آن شرکت کردند و برخلاف تصورشان، فروش خوبی داشتند در هر حال کرونا، تصویر جهان را تغییر داده و ما باید شیوه‌های جدید فروش را بپذیریم.
* از کاکتوس تا اسباب‌بازی در کتاب‌فروشی‌ها
«رویا تیموریان» مدیر نشر«ایران‌بان» هم درشمار ناشرانی است که با اشاره به افت نشر کتاب کاغذی در سال گذشته بیان می‌کند: کرونا باعث شد که آدم‌های بیشتری به سمت کتاب صوتی و الکترونیک بروند اما بچه‌ها با این کتاب‌ها ارتباط برقرار نمی‌کنند و دلشان می‌خواهد کتاب رنگی، باکیفیت و کاغذی در دست بگیرند و آن را ورق بزنند به همین خاطر نمی‌توان نسبت به نشر کتاب کاغذی برای این گروه سنی بی تفاوت بود.
به گفته مدیر نشر «ایران‌بان» تنها کرونا موجب افت نشر و فروش کتاب کاغذی نشده وگرنه سایت‌ها فعال‌اند و مخاطبان کتاب می‌توانند آنچه می‌خواهند را به صورت آنلاین سفارش بدهند اما آن‌قدر شرایط اقتصادی بد است که ترجیح می‌دهند با درآمد اندکی که دارند برای بچه‌هاشان لباس و خوراک بخرند تا کتاب.
تیموریان براین باور است یکی دیگر از مواردی که به کتاب کاغذی آسیب می‌زند این است که در فروشگاه‌های بزرگ کتاب، همه چیز هست از کاکتوس و نوشت افزار تا بازی و صنایع دستی و ناگفته پیداست بچه‌ها با ورود به چنین فضایی بیشتر از آن‌که سراغ کتاب بروند جذب نوشت افزار و بازی می‌شوند.
* فروش آنلاین درگرو فراهم آوردن زیرساخت‌ها
«حدیثه قربان»، ناشر نیست اما از جمله تصویرگران و پدیدآورندگان کتاب کودک است. به گفته او کرونا موجب شد تا آدم‌ها به این نتیجه برسند لزومی ندارد برای خرید یک یا چند جلد کتاب به مرکز شهر بیایند حالا نه تنها در تهران که در هر شهر و روستایی که باشند می‌توانند آنچه دلشان می‌خواهد را به صورت آنلاین سفارش دهند و این اتفاق خوشایندی است.
به گفته تصویرگر مجموعه «شنغولی» این روزها یک امکان نسبتا برابر در اختیار ناشران و کتاب‌فروشی‌ها قرار گرفته و آن هم استفاده از فضای مجازی است و چه خوب که همه، چه ناشران و کتاب‌فروشی‌های کوچک چه بزرگ می‌کوشند تا سایت و صفحات اینستاگرام خود را فعال‌تر و خوش‌آب و رنگ‌تر کنند و همین مساله موجب شده تا برای جذب مخاطب از پویانمایی‌ها، موشن‌گرافی‌ها و تصاویر خوب بهره ببرند.
قربان براین باور است که ما دیگر به روزگار پیش از کرونا برنمی‌گردیم چون آدم‌های بسیاری به این نتیجه رسیده‌اند که حتی ضروریات زندگی مثل خوراک و پوشاک را می‌توانند به صورت آنلاین تهیه کنند چه برسد به کتاب و بازی و نوشت‌افزار.
این تصویرگر گروه سنی خردسال به ضرورت فراهم آوردن زیرساخت‌ها برای فروش اینترنتی کتاب اشاره و بیان می‌کند: حالا که این اندازه از فروش آنلاین کتاب استقبال شده و ناشران بسیاری برخلاف تصور پیشین خود از این شرایط راضی هستند و معتقدند به تعداد مشتریان‌شان اضافه شده و مردم از هر جای ایران می‌توانند مخاطب‌شان باشند باید وزارت ارتباطات و دیگر مراکز مرتبط زیرساخت‌ها را برای گسترش فروش آنلاین کتاب معرفی آن فراهم آورند.
سخن آخر
طبیعی است که کرونا بر نشر کتاب کاغذی اثر گذاشته؛ امروز مردم با وسواس بیشتری کتاب کاغذی می‌خرند و ممکن است نگران انتقال ویروس و هزار و یک ماجرای دیگر باشند اما همین آدم‌ها با خیال آسوده به سراغ کتاب صوتی و الکترونیک می‌روند پس برای گروه سنی نوجوان می‌توان به انتشار و معرفی این‌گونه کتاب‌ها پرداخت.
اگرچه گروه سنی خردسال و کودک با کتاب صوتی و الکترونیک ارتباط برقرار نمی‌کند و دوست دارد کتاب را در دست بگیرد و ورق بزند و تصویرهایش را ببیند اما برای این گروه از مخاطبان هم می‌توان به فروش آنلاین و راهکارهای آن فکر کرد. به نظر می‌توان امکان دیدن و ورق زدن صفحات کتاب را در فضای مجازی فراهم کرد تا بچه‌ها و پدر و مادرهاشان که خریداران اصلی کتاب هستند آنچه می‌خواهند را ببینید و با کلیت آن آشنا شوند.
از سوی دیگر نمی‌توان منکر شد که فروش آنلاین این امکان یکسان را برای همه آدم‌ها در سراسر ایران فراهم می‌کند تا آسوده در خانه خود بنشینند و آنچه می‌خواهند را سفارش بدهند. به همین‌خاطر بهتر است ناشران به روش‌های جدید فروش و حتی تولید کتاب فکر کنند تا مخاطب خود را از دست ندهند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
