گروه خانواده؛ سعیده اسدیان: نسل امروز با گذشته تفاوت های زیادی دارد، اگر در قدیم خانواده ها پرجمعیت بودند و فضاهای خانه ها را صدای بچه ها پُر می کرد امروز سکوت خانه های بی فرزند یا تک فرزند را صدای بازی های کامپیوتری یا حیوانات خانگی شکسته است.
نسل جدید نسلی بی حوصله و بی انگیزه شده و زوج های جوان یا علاقه ای به فرزند آوری ندارند یا اینکه یک فرزند را برای یک خانواده کافی می دانند.
هرچقدر نسل گذشته با وجود تعداد فرزندان بیشتر گلایه ای از نحوه تربیت بچه ها نداشت و دغدغه هایش کمتر بود، نسل جدید با استرس و فشارهای روحی زیادی برای تربیت فرزند خود مواجه هستند.
طی سال های اخیر تک فرزندی شیوع بیشتری پیدا کرده که حاصل آن کودکانی تنها، افسرده و گاهاً پرخاش جو بوده، کودکانی که همبازی شان موبایل و تبلت و کامپیوتر شده و لذت داشتن خواهر یا برادر را نمی چشند.
تک فرزندها از طریق ارتباط با والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ خود مهارت های ارتباط را می آموزند اما کودک نیاز به برقراری ارتباط با همسالان خود دارد، زیرا قرار داشتن کودک در میان هم سن و سال هایش به دلیل جلوگیری از اختلالات رفتاری و آسیب نقش کلیدی در شکل گیری تعاملات اجتماعی او خواهد داشت.
اما با این حال بسیاری از خانواده ها تک فرزندی را دلیل مهمی برای تربیت اصولی کودک می دانند اما آیا واقعاً این دیدگاه درست و منطقی است؟
به همین بهانه و همزمان با روز ملی جمعیت به سراغ ناهید دیناروند پژوهشگر و کارشناس حوزه جمعیت رفتیم تا با پیامدهای تک فرزندی بیشتر آشنا شویم.
3 بهانه واهی خانواده ها برای انتخاب تک فرزندی
وی در گفت و گو با خبرنگار خانواده خبرگزاری فارس یکی از مسائل آسیب زای دهه های اخیر در کشور را مقوله تک فرزندی عنوان کرد و گفت: این موضوع باید از سه سطح مورد بررسی قرار بگیرد و مشخص شود چه آسیب هایی را به خود تک فرزند، والدین و اجتماع وارد می کند.
ما در ابتدا باید بدانیم که چرا تک فرزندی شیوع پیدا کرده، طبق تحقیقات صورت گرفته یکی از دلایل تک فرزندی این است که وقتی زوج های جوان اولین فرزند خود را می آورند، به دلیل بی تجربگی و ناپختگی خودشان ممکن است اذیت شوند، به همین جهت می گویند ما چون برای بچه اول خیلی سختی کشیدیم دیگر بچه دوم نمی خواهیم.
دیناروند در ادامه دومین دلیل خانواده ها را تغییر سبک زندگی عنوان کرد و افزود: خانواده ها می گویند شرایط عوض شده و بر همین مبنا سبک زندگی ما هم تغییر کرده، یعنی خانواده ها به سمت رفاه و آسایش و رسیدگی به تفریحات خودشان رفته اند و به نوعی تحت تأثیر محیط قرار گرفته اند.
یکی دیگر از تأثیرات محیطی این است که مثلاً اگر یک خانواده بخواهد جایی را اجاره کند اگه یک فرزند داشته باشد مشکلی نیست اما در صورت داشتن 4 فرزند به آنها خانه اجاره نمی دهند.
این کارشناس جمعیت ادامه داد: مورد سوم مسائل اقتصادی و تربیتی و امکانات رفاهی است، خانواده ها فکر می کنند اگر فرزند کمتری داشته باشند هم از لحاظ اقتصادی شرایط خوبی دارند هم از لحاظ تربیتی و رفاهی کودک شان وضعیت مناسبی دارد اما تمام این دلایل واهی است و اگر به صورت منطقی و واقعی نگرش شان را عوض کنند خودشان هم به این اشتباه پی می برند.
اگر از لحاظ اقتصادی بررسی کنید می بینید خانواده هایی که از در سطح بالایی در جامعه هستند یا بی فرزند هستند یا تک فرزند، پس مسائل اقتصادی دخیل نیست که اگر بود خانواده هایی که از لحاظ اقتصادی وضعیت خوبی دارند باید 4 یا رزند داشته باشند در حالی که اینطور نیست.
تبلت و بازی های کامپیوتری جای خالی خواهر یا برادر را برای کودک پُر نمی کنند
از لحاظ تربیتی می گویند اگر یک بچه داشته باشند راحت تر می توانند به او رسیدگی کنند اما این هم بهانه دیگر و نگرشی غلط است، چرا که وقتی مادر یک فرزند داشته باشد تجربه اش از مادری که 4 فرزند دارد کمتر است.
کسی که بچه های بیشتری دارد با خود بررسی می کند و می گوید فرزند اولم را اینگونه تربیت کردم پس من اینجاها اشتباه عمل کردم یا مطالعه می کند و علم فرزند پروری اش را بالا می برد چون فرزند پروری یک مهارت است که باید آموخته شود، اما مادری که تک فرزند دارد فکر می کنه مدینه فاضله است و دنبال یادگیری نمی رود و تجربه اش در حد یک بچه باقی می ماند، پس نمی تواند او را درست تربیت کند.
مسأله بعدی امکانات رفاهی است، یک بچه تک فرزند خواهر و برادری نداردکه با آنها در بازی رقابت کند، مهارت اجتماعی اش را بالا ببرد و تصمیم گیری و حل مسأله را یاد بگیرد، خانواده این کمبود را با تلویزیون، تبلت و بازی های کامپیوتری برای او جبران می کنند اما آیا یاین ابزارها می تواند الگوی رفتاری کودک باشد؟
اثرات تک فرزندی در بزرگسالی
معلوم است که نمی شود، فقط باعث می شود این بچه افسرده، منزوی و تنها شود و با ورود به اجتماع احساس سرخوردگی کند، چون خود رأی و خودخواه است و یاد نگرفته یک جاهایی باید از حق خودش بگذرد و آنچه را که درخواست می کند کنار بگذارد،کمال گرا می شود من همه چی می خواهم همین الان هم می خواهم، اما آیا اجتماع هم به این درخواست او پاسخ مثبت می دهد؟
این بچه حتی وقتی تشکیل خانواده می دهد گذشت و صبوری را بلد نیست و نمی داند آنچه را که دارد باید با شریک زندگی اش قسمت کند، همین هم باعث می شود در زندگی زناشویی و محیط کاری به مشکل بخورد.
درست است که ممکن است از لحاظ تحصیلی یا علمی در سطح بالایی قرار بگیرند چون مدام با بزرگسالان سر و کار داشتند اما زود بالغ می شوند و کودکی نمی کند در حالی که رشد مراحلی دارد که باید گام به گام طی شود.
چندفرزندی باعث سلامت روان پدر و مادر می شود
این پژوهشگر در ادامه با بیان اینکه چندفرزندی باعث سلامت روان پدر و مادر می شود، گفت: پدر و مادری که دوتا بچه دارند با هرکدام از بچه ها که بازی می کنند کودک درون شان خودشان به روز می شود و همین کودکی کردن با بچه ها باعث سلامت روان پدر و مادر می شود، به همین جهت هم می بینیم کسانی که چند فرزند دارند با نشاط تر و پر انرژی تر هستند اما کسانی که یک فرزند دارند حتی حال و حوصله بازی با همان یک بچه را هم ندارند.
والدین تک فرزند فقط این تصور اشتباه را دارند که برای فرزندشان سنگ تمام می گذارند چون عملاً ما با پدر و مادرهای بی حوصله ای مواجه هستیم که آنقدر درگیر تفریحات و مسائل شخصی خودشان هستند که تقریباً همه چیز را به بچه ترجیح می دهند.
می گویند بچه مان را مهد کودک می بریم، مگر بچه چند ساعت در مهد کودک است؟ تعامل بچه با خواهر و برادرش 24 ساعته است و مرتب دارد تجربه و مهارت کسب می کند، آزمون و خطا می کند و می داند که نیازهای جنس مخالف متفاوت است.
بچه ای که نه خواهر داشته نه برادر با جنس مخالف هم به مشکل می خورد چون نمی داند جنس مخالف با خودش متفاوت است، همین باعث می شود تا در بزرگسالی و در زندگی مشترک هم به مشکل بخورد.
سندرم آشیانه خالی ارمغان تک فرزندی برای والدین
دیناروند با بیان اینکه تک فرزندها نمی توانند حمایت خوبی از پدر و مادر در دوره سالمندی داشته باشند، گفت: پدر و مادرها می گویند این یک بچه عصای پیری ماست، با توجه به شرایط فعلی و بروز حوادث و بیماری های گوناگون و ناگهانی که کرونا یک نمونه مشخص آن است، آیا می توانیم بگوییم این بچه تا زمان پیری پدر و مادر با آنهاست؟
در ایام کرونا ثابت شد پدر و مادرهایی که چند فرزند داشتند و مبتلا به کرونا شدند، با مراقبت های نوبتی بچه ها از این بیماری نجات پیدا کردند اما تک فرزند نتوانسته بود به دلیل ناتوانی در انجام مراقبت ها به تنهایی، پدر یا مادرش را از مرگ بر اثر کرونا نجات دهد.
از طرف دیگر وقتی تک فرزند ازدواج می کند و می رود پدر و مادر دچار سندرم آشیانه خالی می شوند و تنهایی ناگهان به سراغشان می آید، یکی دیگر از مشکلات تک فرزندی این است که پدر و مادر تمام آمال و آرزوهای خود را در همان تک فرزند می بینند و ناخواسته فشاری را به این بچه وارد می کنند خارج از توان و ظرفیت اوست، چرا که می خواهند و توقع دارند که تک فرزندشان آرزوهای از دست رفته خودشان را برآورده کند.
تمام اینها باعث می شود که تک فرزند هنگام بچه دار شدن خلاف والدین خود رفتار کرده و به چند فرزندی رو بیاورد چرا که دوست ندارد فرزندش مثل خودش از تنهایی آسیب ببیند.
ما ضربه شعار غلط «فرزند کمتر زندگی بهتر» را می خوریم
وی در ادامه به تأثیر تک فرزندی در اجتماع اشاره کرد و گفت: در اجتماع ما، نیروی کار مولدی که چرخ اقتصاد را می چرخاند نیروی کار جوان است، اگر هر خانواده به سمت تک فرزندی سوق پیدا کند چه کسی چرخ اقتصاد ما را می چرخاند؟ آیاسالمندان پویایی و نشاط و خلاقیت لازم را دارند که چرخ اقتصاد را بچرخانند؟
از سوی دیگر افزایش جمعیت سالمند هزینه های گزافی را برای دولت به همراه دارد و تک فرزندان هم نمی توانند به تنهایی مشکلات و مسائل پدر و مادر را مدیریت کنند، شما ببینید جامعه ما به چه سمتی در حرکت است.
جمعیت هر کشوری نشان دهنده اقتدار آن کشور است، زمانی که جمعیت کشوری به سمت سالمندی برود هرجایی به خودش اجازه می دهدکه ورود پیدا کرده و اقتدار آن کشور را از بین ببرد، چون همه افراد آن جامعه عده ای ناتوان هستند که پتانسیل انجام هیچ کاری را ندارند.
این پژوهشگر با بیان اینکه رشد اجتماعی کشور وابسته به نیروی جوان، خوش فکر و خلاق است، اظهار کرد: ما با آسیب هایی رو به رو هستیم که اگر به موقع جلوی آنها را نگیریم در آینده باید برای هرکدام پاسخگو باشیم، به همین جهت مقابله با تک فرزندی باید جزو دغدغه های هر فرد ایرانی باشد.
برای اصلاح نگرش غلط تک فرزندی نیاز به فرهنگ سازی و آموزش داریم، سال های سال در گوش ما خواندند فرزند کمتر زندگی بهتر و این ملکه ذهن ما شد اما الان متوجه شدیم این شعار اشتباه است.
وقتی یک نفر دچار فضار خون می شود و به دلیل بیماری به پزشک مراجعه می کند، دکتر می گوید باید نمک و غذای چرب را از رژیم غذایی حذف و ورزش را جایگزین کند، آیا ای فرد به پزشک می گوید من چرا باید ورزش کنم یا نمک نخورم؟ می داند که سلامتی اش در گرو دستورات پزشکی است پس به آنها عمل می کند، الان هم ما می گوییم تک فرزندی به فرزند، خانواده و جامعه آسیب می زند و باید از آن دوری کرد.
دیناروند با بیان اینکه تغییر نگرش ها و سبک زندگی نیاز به همراهی سازمان های دخیل در آموزش و فرهنگ سازی دارد، افزود: آموزش و پرورش، صدا و سیما و سازمان های مردم نهاد و به طور خاص آحاد مردم وظیفه دارند تا در راستای تغییر سبک زندگی و نگرش های مبتنی بر تک فرزندی گام بردارند.
همه چیز در رفاه خلاصه نمی شود، همه ما مسلمان هستیم و در کشور مسلمان زندگی می کنیم، خدا گفته فرزند را به شما می دهم و همراه او برکت و رحمت را روانه زندگی تان می کنم. چرا بچه ها نباید خاله و عمه و دایی و عمو داشته باشند؟ چرا خودخواهی والدین باید در حدی باشد که بچه ها را از نیازهای اساسی و طبیعی شان محروم کنند؟
این نگرش ها به نسل های آینده آسیب می زند و ما باید در قبال این آسیب ها پاسخگو باشیم.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
