گونه‌های جانوری کمیاب و خطراتی که آنان را تهدید می‌کند

به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، جانوران و گیاهان و گونه های متنوع و مختلف آنها تاثیر و تاثر متقابلی در طبیعت دارند و نقش آنها در اکوسیستم همچنین تأثیر آنها بر زندگی انسانها نقشی غیرقابل انکار است.

غنای طبیعت هر منطقه، منوط به حفظ گونه‌های جانوری گیاهی و میکروارگانیسم‌ها است چرا که آنها از ارزشهای ذاتی و بالقوه‌ای برخوردار هستند که در روند آفرینش و چرخه کائنات اثرگذارند بنابراین حیوان‌ها از جمله پستانداران، پرندگان، خزندگان و حشرات همچنین نباتات در گونه‌های مختلف، بر زندگی انسانها به ویژه زنجیره غذایی تاثیر خود را داشته و تهدید هر کدام از این گونه ها می‌تواند طبیعت را و زندگی انسان‌ها را به تبع آن به مخاطره بیاندازد.

تهدیدهایی نظیر خشکسالی، شکار غیرمجاز، خشکی تالاب‌ها، استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، آتش‌سوزی مراتع و جنگلها، آسیب‌رسانی به عرصه‌های طبیعی را به دنبال داشته هر یک تهدیدهایی را برای طبیعت، جانوران و گیاهان و در نهایت انسانها به همراه دارد.

از این رو حفظ گونه‌های جانوری به ویژه گونه‌های کمیاب و نادر ضرورتی است که در شرایط تهدیدزا، بیش از بیش جلوه کرده و به ما یادآوری می‌شود.

استان فارس به دلیل موقعیت جغرافیایی، برخورداری از تنوع اقلیم، از غنای گونه‌های جانوری برخوردار است وبه لحاظ تنوع زیستگاهی و گونه‌های حیات وحش از استان‌های برتر کشور به شمار می‌رود.

وجود زیستگاه‌های استپی، کوهستانی، جنگل‌های زاگرس و تالاب‌ها عامل تنوع گونه‌های گیاهی و حیات جانوری فارس است و کریدور مهاجرتی بسیاری از گونه‌های پرندگان محسوب می‌شود.

به گفته کارشناسان، با خشک شدن دریاچه های استان فارس در اثر کشاورزی بیش از اندازه و حفر چاه‌ها، گونه‌های حیات وحش تالابها در استان در معرض خطر قرار گرفته چرا که حیات پرندگان آبزی چه مهاجر و چه بومی، به تالابها وابسته بود.

گونه‌هایی نظیر گورخر ایرانی، گوزن زرد، پلنگ و آهو همچنین پرنده‌های تالابی نظیر پلیکان خاکستری، گیلانشاه و هوبره نیز از نمونه‌هایی کمیاب بوده که نیاز به حفاظت دارند که مهمترین آنها گورخر ایرانی است.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست استان فارس در گفتگو با خبرنگار فارس با اشاره به وضعیت زیستگاه‌های جانوری و گونه‌های جانوری در حال انقراض می‌گوید: در فارس تعدادی از گونه‌های پستاندار و پرنده داریم که در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) قرار دارند.

حمید ظهرابی اضافه می‌کند: برخی از آنها مثل گورخر ایرانی در شرایط بحرانی انقراض هستند و در سطح پایین‌تر گوزن زرد نیز در معرض خطر انقراض قرار دارد که در حیات وحش در حال انقراض بوده اما در طرح‌های تکثیر پرورش، از آنها نگهداری می شود همچنین شیر نیز از حیواناتی بوده که در گذشته منقرض شده است.

وی بیان می‌کند: پرنده‌های تالابی مثل پلیکان خاکستری و گیلان‌شاه زیستگاه خود را از دست دادند چرا که در دریاچه پریشان زیست می کردند که اکنون خشک شده است.

گونه‌های تک‌جمعیت در معرض خطر هستند

ظهرابی اظهار می‌دارد: اکنون گورخر ایرانی شرایط بهتری دارد و ۱۵۰۰ راس از آنان در پارک ملی قطرویه و پارک بختگان نگهداری می‌شوند که در این زمینه نیاز به توسعه زیستگاه و تکثیر جمعیت وجود دارد چرا که اکنون یک جمعیت هستند و این یک عامل تهدید و خطر است.

رئیس سازمان محیط زیست فارس ادامه می‌دهد: تکثیر نشدن و تک جمعیتی می‌تواند با یک بیماری یا ویروس برای آنها ایجاد خطر کند.

وی می‌گوید: در منطقه میان‌کتل کازرون و جنگل ارسنجان دو جمعیت از گوزن زرد داریم که تکثیر جمعیت آنان نیز مورد تاکید است چرا که تا وقتی تکثیر نداشته باشیم و زیستگاه‌های گسترده نشوند، در کارمان موفق نبوده‌ایم.

ظهرابی با اشاره به اینکه پلنگ نیز از گونه‌های در معرض انقراض است اما شرایط نسبتا بهتری دارد، می‌افزاید: پلنگ در منطقه ارژن و پارک بمو نگهداری می‌شود و علیرغم تهدیدهای موجود، توانسته جمعیت خود را حفظ کند اما جمعیت کم باعث ایجاد تعارض بین دامداران و این حیوان می‌شود.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست فارس بیان می‌کند: از میان پرندگان شکاری نیز بلقان به دلیل قاچاق و شکار غیرقانونی در حال انقراض است همچنین هوبره که اهمیت بین‌المللی نیز یافته، نیاز به حفاظت بیشتری دارد.

وی با اشاره به گونه‌های جانوری استان که خارج از مرزها مورد اهمیت است، می‌گوید: گورخر ایرانی که در کشورهای آسیایی منقرض شده، تنها در ایران وجود دارد و به  پلنگ و گوزن زرد نیز به عنوان گونه‌های پرچم شناخته شده و اهمیت بین‌المللی دارند.

ظهرابی با اشاره به درجه حفاظتی گونه‌های کمیاب یا در حال انقراض بیان می‌کند: گورخر با درجه حفاظتی (cr)، پلنگ  (en)،گوزن زرد(en)، آهو(vu)، پازن (vu)، قوچ و میش (vu) و از میان پرندگان پلیکان خاکستری(en)، اردک بلوطی(vu)، عقاب شاهی و عقاب صحرایی (vu)، بالابان(en)، گیلانشاه دم سیاه(nt)، آفانیوس (en)، بحری و شاهین(lc) شناخته می‌شوند.

تمهیدات حفاظتی از گونه‌های جانوری و پیشگیری از تخریب زیستگاه‌ها از عمده اقداماتی است که بر عهده سازمان محیط زیست است و جهت حفاظت از گونه‌های در حال انقراض بیش از پیش ضرورت می یابد.

مهاجرت قوچ و جبیر به دلیل خشکسالی

رئیس سازمان محیط زیست فارس در این زمینه می‌گوید: ایجاد مناطق حفاظت شده، طرح احیای تالاب‌ها، احیای زیستگاه‌ها، شرایط ایجاد شرایط بازگشت به زیستگاه‌ها، شناسایی زیستگاه‌های پستانداران، بخشی از فعالیت سازمان محیط زیست است که ۶۰ الی ۷۰ درصد منابع مالی و نیروی انسانی سازمان به این امور اختصاص می‌یابد.

ظهرابی ضمن ابراز نگرانی از خشکسالی امسال و تاثیر منفی آن بر حیات وحش، خاطرنشان می‌کند: خشکسالی امسال نگران‌کننده است و آسیب بسیاری را ایجاد می‌کند و مهاجرت گونه‌هایی نظیر قوچ لارستان و جبیر را به دنبال دارد.

وی پیرامون تأثیر گونه‌های جانوری و گیاهی بر اکوسیستم می‌گوید: هر گونه گیاهی و جانوری همچنین میکروارگانیسم‌ها، یک ارزش ذاتی و زنجیره غذایی هستند که خلقت آنها بیهوده نبوده است بلکه به عنوان ذخایر ژنتیکی، حاوی ژن‌های ارزشمندی هستند که با انسانها مطابقت یافته‌اند و یکی از ثروت های هر کشور به شمار می‌روند.

وی اظهار می‌دارد: هر کدام از آنان در شبکه حیات و زنجیره غذایی نقش و نبور هر یک، در زندگی انسان ها مخرب است مثل گرده‌افشانی زنبورها که زراعت، تولید غذا و فرسایش خاک را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

به گزارش فارس، با توجه به اهمیت گونه‌های جانوری در چرخه حیات، حفظ و حراست از این گونه‌ها و زیستگاه آنان ضرورتی است که نمی‌توان آن را به دست فراموشی سپرد که در این مسیر چند عامل، می‌تواند نقش‌آفرینی کند.

علاوه بر سازمان حفاظت از محیط زیست و محیط‌بانان این مجموعه که حفظ زیستگاه‌ها، بخشی از وظیفه ذاتی آنها است، تشکل‌های مردمی و فعالان محیط زیست نیز می‌توانند در این زمینه یاری‌رسان و نقش‌آفرین باشند.

انتهای پیام/س