به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، شورای شهر یکی از مهمترین ارکان تصمیمگیری در سطح شهر و یکی از مهمترین نهادهای مردمیسازی مدیریت شهری است اما به دلیل نوپا بودن، هنوز نهادمند نشده است.
شورای شهر، شورای تخصصی متشکل از نخبگان حوزه مدیریت، اقتصاد و فرهنگ شهری است که میتواند در تحول روبه جلوی یک شهر نقش مهمی ایفا کند ولی مقارن شدن انتخابات این نهاد مهم و مردمی با انتخابات ریاستجمهوری، این شورای تخصصی را تحتالشعاع سیاستبازیها و سیاستزدگیها قرار میدهد و امری تخصصی و حرفهای به امری سیاسی و جناحی تبدیل میشود.
در این راستا و مقارن با ایام انتخابات شوراهای شهر و روستا، به گفتگو با عبدالرسول جاننثاری، عضو سابق شورای شهر اصفهان و رئیس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی در شورای شهر چهارم، نشستیم تا از تجربیات ایشان در دورهای که در شورا حضور داشتند، استفاده کنیم.
فارس: معرفی مختصر و مفیدی در زمینه رشته تحصیلی و سوابق اجرایی و شورا شهر خودتان بیان کنید.
جاننثاری: عبدالرسول جاننثاری هستم. کارشناسی مهندسی عمران از دانشگاه صنعتی اصفهان، کارشناسی ارشد سازه از دانشگاه امیرکبیر تهران و دانشجوی دکترا در دانشگاه آزاد. مهندس مشاور و کارشناس رسمی دادگستری هستم و در دوره چهارم شورای شهر هم، چهار سال عضو و رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی بودم.
در بدنه شهرداری، شوراستیزی حاکم است؛ نه شوراباوری
فارس: در دورهای که عضو شورای شهر بودید، معضلات و مشکلات اصلی که در شورا و شهرداری داشتید چه بوده است؟
جاننثاری: مشکلات شورای شهر را دو نوع میتوان دستهبندی کرد. یک دسته مشکلات عمومی است که مربوط به همه حوزهها است. یک دسته هم مربوط به حوزه تخصصی خود ماست که حوزه عمران، معماری و شهرسازی است. در حوزه خود شهرداریها و شورای شهر، مسئله این است که بالاخره خود نهاد شورا نسبت به نهاد شهرداری یک نهاد نوپایی هست. شهرداری یک عمر ۱۰۰ ساله و شوراها یک عمر ۲۰ ساله دارد و قاعدتاً اگر یک نهادی بخواهد بر یک نهاد دیگر نظارت و برای آن قانونگذاری کند، این کار سختی است و حالا یک نهاد نوپای ۲۰ ساله بخواهد یک مجموعه ۱۰۰ ساله را مدیریت کند، کار سختی است. مشکلات دیگری در خود قانون شوراها وجود دارد. مشکلات دیگری در ارتباطی که بین شهرداری و شوراها تعریف شده است وجود دارد. به طور کلی در شهرداریها، یک شورا ستیزی وجود دارد نه شورا باوری. شهرداریها بیشتر شخصمحور هستند نه برنامهمحور. شهردار شهر و منطقه، به آن چیزی عمل میکند که خودش به نتیجه و جمعبندی رسیده است. هرچند که ما برنامه سالیانه و ۵ ساله داریم. از طرف دیگر شهرداری هم از جمله نهادهایی است که مردم با آن مشکل دارند و ذات کار شهرداری اینطور اقتضا میکرده است که مردم با آن مشکلاتی داشتهاند. اصلاح این فرایند کار سخت و زمانبری است. یک دسته مشکلات هم در ذات خود شورا است از جمله اینکه در نهاد شورا پختگی لازم وجود ندارد، انتخابات شوراها، انتخابات تخصصی نیست، انتخابات ما، هیجانی است و بعضاً در آن سطحینگری میشود. بنابراین آنچه در شأن شورا است که باید یک شورای توانمندی انتخاب شود، این اتفاق خیلی نمیافتد. نه اینکه بگویم مطلقاً این است. نه اینگونه نیست.
فارس: در دورهای که شما بودید، هم آقای سقائیاننژاد را درک کردید و هم جمالینژاد را. از طرف دیگر به لحاظ تفکری و اعتقادی و سیاسی، شورای شما با دو نفر شهردار، مخصوصاً آقای جمالینژاد همسو بوده است، این مشکلاتی که الان بیان کردید به نوعی رفع میشود یا این مشکلات از اساس، ربطی به این مسائل ندارد؟
جاننثاری: خود ساختار مشکل دارد. این صندلی و این بدنه مشکل دارد. این بدنه هنوز شورا را نمیپذیرد. این بدنه هنوز تعامل صحیح و منطقی با شورا ندارد. برنامه هست ولی در خیلی از مواقع مطابق با برنامه عمل نمیشود. شهرداران ما در خیلی از اوقات نظرات خودشان را اعمال میکنند و حرکات آنها منطبق با برنامهای که طراحی شده، نیست. این چیزی است که مسبوق به سابقه است. نهادی که ۱۰۰ سال است قدمت دارد در مقابل یک نهاد ۲۰ ساله. بنابراین غیر از این هم نمیتوانسته باشد و زمان میبرد تا اینجا بیفتد.
فارس: یکی از پیشنهادات شما برای حل این مشکل چیست؟
جاننثاری: یکی از مباحث مهم برای حل این مسئله، اصلاح قانون شوراها و شهرداریها و اصلاح چیدمان شهرداریها است. مثلاً در شهرداری در سالهای قبل، معاونتها مکرراً عوض میشدند، تعدادشان زیاد و کم میشد. به عنوان مثال، الآن در شهرداری ارکان مختلفی در حوزه حمل و نقل و ترافیک هستند؛ در حدود ۸ الی ۱۰ تا سازمان. این باید از نظر ساختاری اصلاح شود تا تمام این ارگانها زیر نظر یک مجموعه باشند. معاونت ترافیک هست، سارمان حمل و نقل و بار هست، سازمان اتوبوسرانی هست، سازمان تاکسیرانی هست، شرکت نیکاندیش هست و این ادامه دارد. خب تمام اینها باید زیر نظر یک مدیریت باشند تا مشکل حل شود. این را میخواستم بگویم که خود ساختار مشکل دارد.
یکی از اصلاحاتی که در سالهای اخیر اتفاق افتاده، مثلاً معاونت برنامهریزی است. این معاونت در شهرداریها نبوده است. به مرور زمان، این ساختار اصلاح و این معاونت ایجاد شده است. ما در اصفهان، سازمان مشارکتها داریم. با توجه به اینکه شهرداریها باید به سمت کارهای مشارکتی و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی حرکت کنند، شاید یکی از اصلاحات ساختاری در شهرداری این باشد، که این سازمان در حد یک معاونت ارتقا پیدا کند و مثلاً معاونت اقتصادی و مشارکتها در شهرداری ایجاد شود. این مسائل، جزو مباحثی است که قائم به شخص نیست بلکه قائم به ساختار است که ساختار باید اصلاح شود.
فارس: در راستای همین مشکلاتی که عرض کردید، در همان دورهای که خودتان در شورای شهر بودید، آن موقع طرحی برای حل این معضلات ساختاری دادید و در کل، شورای آن دوره، از نظر حل این مسائل موفق بود یا خیر؟
جاننثاری: خیلی از بحثهای ساختاری، ابلاغی است. یعنی در اختیار شورا نیست که بخواهد خودش اصلاح کند. قانون باید اصلاح شود. اما مسئلهای که هست این است که ما یک ظرفیتهای موجود داریم. وظیفه شورا وظیفه قانونگذاری و نظارت است. اینکه مصوباتی باشد که شهرداری را به خیلی از مسائلی که وظیفه شهرداری است، مقید بکند، کارهایی صورت گرفت. اینکه نظارت مستمر بر عملکرد شهرداری شده باشد، آسیبشناسی شده باشد، که بله، اقدامات خیلی جدی و اساسی در آن دورهای که ما بودیم انجام شد. شما به این آمار توجه کنید. جلسات تخصصی در حوزههای مختلف که کمیسیون عمران در آن دوره برگزار کرده و بالغ بر ۱۱ جلسه بوده است و آسیبشناسی شده و به طرح و پیگیری منجر شده است را با دورههای قبل و بعد از آن مقایسه کنید.
وظیفه شورا انتقال صدای مردم به شهرداری است
وظیفه شورا این است که اول صدای مردم را بشنود و این صدا را به شهرداری منتقل کند و به عنوان نهاد ناظر بر شهرداری مطالبهگری داشته باشد. این اتفاق در زمانی که ما در کمیسیون بودیم افتاده است. مشکلات احصاء و ابلاغ شده است. اما اینکه چقدر از این مشکلات برطرف شده باشد، این قابل نقد است. بدنه شهرداری یا توان لازم را برای حل مشکل نداشته است و باید این بدنه تقویت میشده است یا بعضاً مقاومتهایی میشده است.
فارس: تعدادی از مشکلات و معضلاتی که مردم با آن روبرو بودند و شما به آن رسیدگی کردید و فکر میکنید موفق بوده را نام ببرید.
نظم دادن به امور مالی شهرداری و بحث پروانهها
جاننثاری: در زمینه عمران خدمت شما عرض کنم که یکی از بحثهای جدی که داشتیم نظم و نسق دادن به پروانهها بود. یکی از مشکلات مردم، در صدور پروانه در زمینه عمران و ساخت و ساز است. اقدامات مؤثری در این زمینه هم در ضوابط و هم در پرداختیها به شهرداری از طرف مردم و انضباط مالی انجام شد. یکی از مشکلات این است که شهرداریها در دریافتیهایی که از مردم دارند، انضباط مالی را رعایت نمیکنند. درباره این موضوع، نرمافزار و سیستمی طراحی شد.
مسئله شهرسازی الکترونیک در دوره ما پیگیری شد
یکی از مسائل کلانی که در زمان ما، بسیار پیگیری شد، شهرسازی الکترونیک بود که مطالبه ما از شهردار همیشه این بود که به همان صورت که شما اهمیت قائل میشوید و مثلاً برای احداث یک پل یا زیرگذر و روگذر یک ردیف قابلتوجه قرار میدهید، هر هفته جلسه میگذارید و رصد میکنید و شورای راهبری درست میکنید، شهرسازی الکترونیک را هم باید به عنوان یک پروژه شاخص در حوزه شهرسازی همینطور نگاه کنید که انصافاً هم همین نگاه ایجاد شد. یعنی در زمانی که آقای جمالینژاد، بودند ما از ایشان خواستیم که در شهرسازی الکترونیک هم پیگیری کنند و مشکلات این پروژه را حل کنند که همین هم شد. یعنی کاری که با یک آهنگ خیلی کندی داشت پیش میرفت با مطالبهای که اینجا انجام شد و کمکی که مدیریت شهری کرد این بود که در هر ۱۵ منطقه، شهرسازی الکترونیک محقق شد. ولی حالا اینکه شهرداران بعدی هم چقدر در این زمینه کار را پیش بردند اینجای نقد و بررسی دارد.
اسلامی و ایرانیسازی سیمای شهری
یکی از کارهای دیگری که در زمان ما انجام گرفت، نظم و نسق دادن به سیمای شهری بود. یکی از بحثهایی که در حوزه عمران، معماری و شهرسازی که داشتیم این بود که مرم میدیدند سیمای شهری، سیمای متناقضی با فرهنگ ایرانی – اسلامی است و یکی از مطالبات مقام معظم رهبری هم این بود که شما وقتی در یک شهر اسلامی قدم میزنید، سیما و منظری که دارید میبینید، به یک معماری اسلامی – ایرانی شبیه باشد. این به عنوان یک مطالبه جدی مطرح بود. کمیسیونی به عنوان کمیسیون طرح، سیما و منظر در شهرداری تشکیل شد و فرایندی که تعریف شد، فرایندی بود که بتوانیم سیما و منظر را تعریف کنیم. یعنی سازندگان مسکن، مکلف باشند نقشهای را که میخواهند به عنوان نقشه نما انجام دهند، در این کمیسیون ارائه دهند و در اینجا مورد تصویب قرار بگیرد. اگر توجه کرده باشید در سالهای اخیر نماهای ما، به سمت نماهای آجری تمایل پیدا کرده است به جای نماهای سنگی و رومی و شیشهای و کامپوزیتی. یکی از مسائل دیگری که رصد و پیگیری شد، بحث پلیس ساختمان و گشت فنی ساختمان بود. تخلفات ساختمانی متأسفانه زیاد است. وقتی این را ریشهیابی کردیم، متوجه شدیم سیستم کنترلی که باید وجود داشته باشد به نحو توانمند و مؤثر و متخصص در این حوزه کمتر وجود داشت. طرحی که دادیم طرح پلیس ساختمان و گشت فنی ساختمان بود که این طرح اجرایی شد. ولی خیلی از این موارد با تغییر مدیریت شهری، فراموش یا ضعیف شد.
شهر گران اداره میشود
بحث اقتصادی کردن طرحها و صرفهجویی ملی هم مسئله دیگری بود که پیگیری کردیم. در زمانی که در شورا بودیم، بحث اقتصاد مقاومی را در سرفصلهای بحثهای کمیسیون قرار دادیم. پیگیری کردیم که پروژهها به سمت و سویی حرکت کند که از نظر قیمت تمام شده در یک قیمت حداقلی باشد. معضلی که الآن ما با آن روبرو هستیم این است که پروژههایی که انجام میشود با هزینههای زیاد و قابل توجهی عملیاتی میشود یا به عبارت دیگر، شهر گران اداره میشود. باید با مدیریت بهتر، شهر را اداره کرد.
بحث دیگری در آن زمان پافشاری شد، بحث پولهایی بود که در هنگام صدور پروانه، شهرداری به عنوان کسری پارکینگ از مردم دریافت میکند ولی منجر به ایجاد پارکینگ در سطح شهر نمیشود و در خیابانهای پر تردد پارکینگهای طبقاتی کم داریم که یکی از مطالبات اصلی این بود که پولهایی که برای بحث پارکینگها گرفته میشود، اینها در یک حساب متمرکزی جمع شود و اگر پولی از مردم گرفته میشود در همان راستا خرج شود.
بحث دیگری که پیگیری شد، بحث بازگشایی گلوگاهها بود. بودجهای در شهرداریها پیشبینی میشود که در بافتهای فرسوده و در جاهایی که مشکل وجود دارد، خود ما بیاییم و این مشکلی که برای مردم ایجاد شده است را برطرف کنیم؛ به جای اینکه سالها منتظر باشیم که مالکی که در آن گلوگاه سکونت دارد در هنگام درخواست پروانه ساخت و ساز، ما به این مشکل رسیدگی کنیم و تازه گلوگاه را باز کنیم. در نتیجه برنامه بر این اساس گذاشته شد که شهرداری به صورت داوطلبانه برود و فرد مالکی که محل سکونتش در محل گلوگاه هست را پیدا کند و در تعامل با او مثل یک پروژه عمرانی، پولی به شخص بپردازد و منزل را آزادسازی کند و با ایجاد یک مسیر در این قسمت، مشکل منطقه را حل کند. در بافتهای تاریخی و فرسوده، یک یا چند منزل، جاده یک محله و منطقه را بسته است و مردم با سختی از این محل عبور میکنند. بنابراین با اجرای این طرح نه تنها راه باز میشود بلکه شاید یک منطقه متحول شود.
فارس: چه مشکلی در دوره شما در شهر بود که در آن دوره حل نشد و شورای فعلی هم اهتمامی برای حل این مشکل به خرج نداد؟
جاننثاری: ما یک نابسامانی در طبقات مازاد داریم در صدور پروانهها که اینها هم به تنهایی در اختیار خود شهرداریها نیست. بلکه نیاز به تعامل و همکاری بین نهادهای مختلف مثلاً اداره راه و شهرسازی، کمیسیون ماده ۵ و شهرداری انجام شود که این مشکلی که تحت عنوان طبقه مازاد و تراکم فروشی وجود دارد حل شود و این هم نیاز به تعامل بین سازمانی دارد. یعنی در سطح مدیریت کلان استان و حتی کشور، در سطح وزارت راه و شهرسازی، باید این تعامل شکل بگیرد که در این ارتفاعات و طبقات ما یک دقیقسازی انجام شود تا این نابسامانی برطرف شود.
شهرداری و شورای شهر فعلی، به شدت سیاستزده است
فارس: به نظر شما چه معضلاتی الآن در سطح شهر وجود دارد و شورای شهر فعلی هم برای حل این مشکلات کاری انجام نداده است؟
جاننثاری: من الآن ۴ سال است از فضا دور هستم و انصاف نیست که بخواهم در زمینه مشکلات اظهارنظر کنم. چیزی که میتوانم بگویم این است که مشکلاتی که از قبل وجود داشت، تشدید شده است. شاید اگر شوراهای شهر کمتر به مسائل سیاسی بپردازند، ما شاهد پیشرفت بیشتری در سطح شهر باشیم.
فارس: یعنی تصور شما بر این است که شورای فعلی نسبت به شورای قبلی سیاسیتر و سیاستزدهتر است؟
جاننثاری: بله. خیلی سیاستزدهتر است و این در حل مشکلات تأثیر میگذارد. بالاخره وقت و زمان افراد محدود است. وقتیکه به جای کارهای ریشهای و بنیادیتر شهری بپردازند، وارد مسائل سیاسی میشوند، مسائل بنیادی، به حاشیه میرود. نباید انرژی و وقت سیستم با حاشیهسازی گرفته شود.
شورای شهر باید با مردم تعامل داشته باشد
فارس: به نظر شما، نقاط ضعف و قوت شورای قبل را در چه میدانید و اگر بخواهید عملکرد شورای خودتان را با شورای فعلی مقایسه کنید، به چه نکتهای اشاره میکنید؟
جاننثاری: در دورهای که ما بودیم، تعامل بیشتری با مردم داشتیم و ارتباط ما با مردم بیشتر بود، حرف مردم بیشتر شنیده میشد؛ به خصوص در حوزه عمران و شهرسازی که بیشتر حرف مردم و متخصصان شنیده میشد. علاوه بر این نظارت بیشتری هم بر شهرداریها انجام میشد. یعنی خیلی بیشتر نظارت میکردیم. خیلی وقتها بود که خود من، سرزده وارد مناطق میشدم و از پروژهها بازدید میکردم. در خیلی از موارد پیمانکار و مشاور پروژهها از حضور ما غافلگیر میشدند و اینطور بهتر میتوانستیم اوضاع را نسبت به جلسات کلیشهای رصد بکنیم که معمولاً به ارائه گزارش در قالب پاورپوینت بسنده میشد. یکی دیگر از نقاط قوت در دوره ما، در دسترس بودن یک عضو شورا بود که بتواند در دسترس مردم، متخصصین و شهروندان باشد. این در دسترس بودن یک حالتش این است که من در خود ساختمان شورا باشم و با تعیین وقت قبلی باشد و نوع دیگر این است که من خودم را در معرض مردم قرار دهم، در جمع متخصصان و بدنه شهرداری و داخل مردم حضور پیدا کنم. این تعامل به نظرم باید برای شورای آینده هم الگو باشد.
نقطه ضعف شورای قبلی هم این بود که چون شورای شلوغی بود و ۲۱ نفر عضو داشتیم و اعضاء، افکار و سطوح مختلفی داشتند، یک مقدار انرژی شورا به خاطر همین تفاوت در دیدگاهها و چند دسته بودن، گرفته شد. به عبارتی، برای هر کاری شاید ساعتها وقت گذاشته شود که بتوانند ۲۱ نفر را مجاب کنند و از ۲۱ نفر رأی بگیرند.
عضو شورای شهر باید متخصص، دارای روحیه جهادی، سادهزیست و وقتگذار باشد
فارس: با توجه به تجربهای که در شورا و تعاملی که با شهرداری داشتید، به نظر شما فردی که میخواهد عضو شورای شهر شود، باید واجد چه ویژگیهایی باشد که در شورای شهر بهترین بهرهوری و کارایی را داشته باشد؟
جاننثاری: اگر بخواهم خیلی خلاصه و مختصر خدمت شما عرض کنم، عضو شورای شهر، باید واجد یک سری شرایط عمومی باشد از جمله دارای تحصیلات مرتبط باشد، تخصص مرتبط با این حوزه داشته باشد و کار میدانی در این حوزه انجام داده باشد. شاید یک فردی تحصیلات دانشگاهی داشته باشد ولی تخصص میدانی در حوزه مدیریت شهری نداشته باشد. باید روحیه کار جهادی داشته باشد. شورا میدان کار است. یعنی باید به صرف حضور در چند جلسه روتین و کلیشهای بسنده نکند. باید وقتگذار باشد. باید سادهزیست باشد که درد مردم را چشیده باشد و در بدنه مردم باشد و با مردم ارتباط خوبی داشته باشد. روحیه کار جمعی داشته باشد و بتواند بقیه را با خود برای مصوبات شورا، همراه کند. باید از قومگرایی و قبیلهگرایی پرهیزد کند و مصوبات شورا به سمتی ببرد که در منطقه خاصی از شهر باید فلان اتفاق بیفتد چون فلان قوم در آن منطقه از شهر ساکن است. نباید منافع صنفی مثل پزشک بودن یا مهندس بودن یا هر صنف دیگری را در مصوبات شورا دخالت بدهد. باید منافع شهر را به منافع صنفی اولویت داد. نباید حزبگرا باشد. یعنی منافع و صلاح مردم را بر منافع حزبی خودش ترجیح دهد. منافع حزبی یعنی اینکه مدیر ناکارآمدی که برای حزب خودش است و برداشتن این فرد ممکن است منافع حزب را تحت تأثیر قرار دهد. اگر چنانچه چنین چیزی بود باید منافع شهر را اولی بر منافع حزب قرار دهد.
انتخابات شوراها همیشه تحت شعاع انتخابات ریاست جمهوری بوده است
فارس: اگر در پایان صحبتی دارید بفرمائید.
جاننثاری: یک بحثی که من میخواستم شما این را منعکس بکنید این است که انتخابات شوراها متأسفانه الآن تحتالشعاع انتخابات ریاست جمهوری است. در این زمینه برای من جالب است که شما دارید برای انتخابات شوراها مصاحبه میگیرید. ما الآن دو انتخابات داریم که دارد همزمان برگزار میشود. ولی انتخابات ریاستجمهوری بیشتر مورد توجه است. برنامههای تلویزیون را اگر رصد کنیم، ۹۰ درصد در مورد ریاست جمهوری و ۱۰ درصد هم در مورد شورای شهر است. در صورتی که این در مورد شوراها و حتی خود مردم، ظلم است. شوراها نمایندگان خود مردم هستند. اگر مسائل بیشتر برای مردم گفته شود و ما یک انتخابات قویتر و تخصصیتر و پرشورتر در حوزه شوراها داشته باشیم، به نفع مردم است. در انتخابات قبلی افراد رأی خود را برای رئیسجمهور میدهند و بعد به شورای شهر که میرسد، یا سر صندوق شوراها نمیرفته یا اگر هم میرفته با یک حالت احساسی و از سر سیری ردی میداده و اصلاً به اسامی دقت نمیکرده است. معمولاً انتخابات شوراها تحت تأثیر انتخابات ریاست جمهوری قرار میگیرد و در فضای رسانهای باید این مطالبه باشد که این دو انتخابات از هم جدا باشد یا شرایط طوری رقم خورد که به انتخابات شوراها هم بیشتر توجه شود و از جانب مردم بیشتر دیده شود. همزمان کردن این دو انتخابات، موجب سیاسی شدن انتخابات شوراها میشود که اصلاً انتخابات شوراها نباید سیاسی باشد بلکه باید کاملاً تخصصی باشد. در صورتی شورا، پارلمان و انجمن شهر است و باید برخواسته از نیازها ، مطالبات و فکر مردمی باشد که دارند در این شهر زندگی میکنند؛ نه اینکه نگاه کشوری و سیاسی هم در این زمینه مداخل کند.
انتهای پیام/۶۳۰۷۷/ن۲۰