به گزارش خبرگزاری فارس؛ خیلی از جوانان هم نسل من وقتی به سن کنکور می‌رسیدند اولویت اولشان شرکت در کنکور تجربی بود. این اشتیاق به رشته‌های علوم پزشکی بر می‌گردد به تفاوت سطح درآمد پزشکان با سایر اقشار جامعه، به نحوی‌که یک پزشک در ایران می‌تواند در عرض یک ماه به اندازه‌ی ده سال یک کارمند معمولی درآمد داشته‌باشد. از طرفی پایین بودن سرانه پزشک نسبت به جمعیت در ایران باعث انحصار در این رشته استراتژیک شده‌است و همین انحصار می‌تواند اختلاف طبقاتی ما بین جامعه پزشکی و سایر اقشار جامعه را تشدید کند.
در همین رابطه مخاطبین فارس‌من کمپینی ۱۳۰۰ امضایی با عنوان «افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی ضروری است» ثبت کرده‌اند. ما هم برای بررسی دقیق‌تر این موضوع میزگردی مجازی با حضور کارشناسان حوزه نظام سلامت، آقایان داریوش چیوایی، میثم مهدیار و امیرحسین پناهی برگزار کردیم، در ادامه متن این میزگرد از نظر شما می‌گذرد:
علت اصلی گرایش دانش‌آموزان دبیرستانی به شرکت در کنکور تجربی و تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی از نظر شما چیست؟
داریوش چیوایی: کمتر از یک ماه تا برگزاری کنکور سراسری باقی مانده و دانش‌آموزان در اوج فشارهای تحمیلی به واسطه فضای رقابتی کنکور هستند و تمام تلاش خود را برای رسیدن به هدف خود می‌کنند. با نگاهی گذرا به آمار کنکورهای برگزار شده در سال‌های اخیر نتایج جالبی می‌توان رسید، که بنده به چند مورد از آن که مرتبط با بحث است، اشاره می‌کنم.هر سال بیش از یک میلیون و ۲۰۰-۳۰۰ هزار نفر در آزمون سراسری در رشته های مختلف شرکت می‌کنند که در سال‌های اخیر شمار داوطلبین رشته تجربی جهش چشم‌گیری داشته‌است. به طوری که از حدود ۳۰ درصد داوطلبان در سال ۸۸ به نزدیک ۶۵ درصد در سال ۹۷ رسیده‌است. یعنی در این تقریبا ۱۰ سال داوطلبین رشته تجربی در کنکور سراسری بیش‌از ۲ برابر شده‌است.
علت اصلی گرایش دانش‌آموزان به رشته تجربی را می‌توان در درآمد نجومی برخی پزشکان، اختلاف درآمد آن‌ها با بقیه اقشار جامعه‌ها و انحصار شدید این رشته به دلیل کمبود پزشک دید. با روی کار آمدن نظام کارانه‌ای در سال ۷۴ و جهش‌های بزرگ سال ۸۴-۸۳ و از همه مهم‌تر اجرا شدن طرح تحول سلامت، شکاف عمیقی بین پزشکان و افراد دیگر جامعه از لحاظ میزان درآمد پدید آمد. و همین اختلاف درآمد شدید، باعث انحراف تحصیلی خیل عظیمی از دانش‌آموزان کشور شده است.
با توجه به سخنان آقای چیوایی آیا ظرفیت دانشکده‌های علوم پزشکی کشور با تعداد داوطلبان حاضر در رقابت‌های کنکور و از آن مهم‌تر با نیاز جامعه ما به پزشک و پرستار و... هم‌خوانی دارد؟
دکتر میثم مهدیار: همانطور که آقای چیوایی فرمودند، هر ساله بیش‌از یک میلیون نفر در کنکور سراسری شرکت می‌کنند که بیش از ۶۰ درصد یا به عبارتی تقریبا ۶۰۰ هزار نفر از داوطلبین در رشته تجربی به رقابت می‌پردازند. این تعداد از داوطلبین در حالی است که به طور میانگین خروجی مدارس با دیپلم رشته تجربی هرساله بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار نفر است. این بدین معناست که چند صد هزار نفر از داوطلبین به اصطلاح پشت کنکوری هستند و بازمانده‌های کنکورهای سال‌های گذشته‌اند. حتی در سال‌های اخیر حجم زیادی از داوطلبان افرادی هستند که رشته‌های دیگری مثل مهندسی یا علوم انسانی تحصیل کرده‌اند اما دوباره به سراغ پزشکی و دندانپزشکی آمده‌اند.
از سوی دیگر اصل رقابت شرکت‌کنندگان در کنکور تجربی برای قبولی در رشته‌های معدودی مثل پزشکی، دندانپزشکی یا داروسازی است. اما به طور مثال در رشته پزشکی، پذیرش دانشگاه‌ها به قدری محدود است که از این حجم داوطلب، چیزی حدود یک درصد به هدف خود می‌رسند.
البته نکته بسیار مهمی که اینجا مطرح است آن است که حجم بالای داوطلبان دلیل افزایش ظرفیت یک رشته دانشگاهی در دانشگاه نیست. آن‌سوی ماجرا، اگر به آمارها که چند وقتی است در فضای مجازی دیده می‌شود، دقت کرده باشید، متوجه می‌شوید در کشور با معضل کمبود شدید پزشک مواجه هستیم.تعداد پزشکان کشور اعم از پزشک عمومی و متخصص نسبت به جمعیت بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است. از سوی دیگر نیروی داوطلب و با سطح علمی بالا و متقاضی تحصیل در این رشته وجود دارد. اما به دلایل مختلف که اشاره می‌شود، انحصار در حرفه پزشکی دیده می‌شود.
سرانه پزشک در کشور ما چه میزان است؟ در این رابطه ما در قیاس جهانی چه وضعیتی داریم؟
امیرحسین پناهی: کشور ما به طرز شدید با کمبود پزشک روبروست و نشانه‌های آن را می‌توان به وضوح در سطح جامعه ببینید. خیابان‌خوابی همراهان بیمار اطراف بیمارستان‌های بزرگ کلان شهرها خصوصا تهران از یک سو و از سوی دیگر سفرهای درمانی به چند صد کیلومتر دورتر برای دسترسی به پزشک از نشانه‌های کمبود پزشک در کشور است.
اگر بخواهیم با اعداد و ارقام این موضوع را بسط دهیم، باید گفت سرانه پزشک کشور به ازای هر هزار نفر جمعیت تنها ۱.۱ پزشک است. که در مقایسه با کشورهای دیگر به هیچ عنوان جایگاه مناسبی ندارد. به طور مثال کشورمان در بین ۲۵ کشور آسیای میانه و غرب آسیا، در جایگاه بیستم قرار دارد و از کشورهایی مثل ارمنستان، ترکیه یا عربستان سعودی در این فهرست بالاتر از ایران قرار دارند.
در زمینه پزشک متخصص نیز کشور به طور مضاعف با کمبود روبروست. به طوری که در کشورمان سرانه پزشک متخصص تقریبا ۰.۵ پزشک به ازای هر هزار نفر است. از سوی دیگر در زمینه دسترسی مردم به پزشک در کشور به شدت با مشکل روبرو هستیم. البته که ریشه اصلی این مشکل هم در کمبود پزشک است.
اما نکته خیلی مهم آن است که اکثر پزشکانی که هم اکنون بار اصلی نظام سلامت را بر دوش می‌کشند پزشکان سال‌های دهه شصت دانشگاه‌ها هستند و امروزه در سنین ۵۰-۶۰ سال به سر می‌برند. اما در آینده‌ای نه چندان دور بیش‌از ۵۰ هزار نفر از پزشکان از چرخه خدمت خارج می‌شوند. و این مسئله در کنار افزایش دوبرابری جمعیت سالمندان کشور، که بی شک احتیاج ۲-۳ برابری به خدمات درمانی دارند، قطعا مشکل آفرین خواهد بود.
راهکار عملیاتی و واقع بینانه برای جبران کمبود پزشک در کشور چیست؟
داریوش چیوایی: همانطور که اشاره شد کشور ما با معضل کمبود پزشک مواجه است. و اگر بخواهیم در خصوص راهکارهای این مشکل گفتگو کنیم، باید گفت که برای افزایش پزشک و بهبود دسترسی مردم به پزشک راهی جز استفاده از پتانسیل‌های آموزشی کشور و افزایش پذیرش دانشگاه‌ها در رشته پزشکی نداریم.
امکانات آموزشی کشور نسبت به سال‌های ابتدایی انقلاب و دهه ۶۰ چند برابر شده، چه از لحاظ تعداد دانشکده پزشکی، چه از لحاظ هیئت علمی، چه تخت بیمارستانی وضعیت کشور نسبت به ۳۰ سال گذشته پیشرفت چشم‌گیری داشته است. اما تربیت نیروی پزشک در کشور متناسب با این موضوع افزایش نداشته است و حتی در دهه ۷۰ کاهش یافته و در ابتدای دهه ۸۰ شاهد به حداقل رسیدن پذیرش دانشجوی پزشکی در دانشگاه‌ها بودیم. به طوری که در حال حاضر دانشگاه‌های بزرگ تهران کمتر از نصف ظرفیت خود در دهه ۶۰ پذیرش دانشجوی پزشکی دارند.
فلذا از لحاظ زیرساختی مشکلی برای افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی نداریم. و می‌توان با برنامه‌ریزی صحیح و بهره‌گیری مناسب از پتانسیل آموزشی کشور، از مشکلاتی که دوستان فرمودند، جلوگیری کرد.
از سوی دیگر فشار بسیار زیادی بر دانشجویان رزیدنتی به واسطه تعداد کم دانشجویان تحمیل می‌شود. افزایش ظرفیت و باتبع افزایش دانشجویان، می‌تواند تاثیر مثبتی بر کاهش فشار کاری رزیدنت‌ها داشته باشد. اما شاهد آن هستیم که مسئولان وزارت بهداشت به جای بر طرف کردن اصل ماجرا، با دادن تسهیلات و این دست امتیازات سعی در درمان علامتی این مسئله دارند. در حالی که این فشار کاری با هیچ مبلغ و وامی قابل برطرف شدن نیست.
دکتر میثم مهدیار: اما اگر بخواهیم به صورت دقیق‌تر این مسئله را تشریح کنیم باید گفت راهکار اصلی برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته پزشکی، اجرائی کردن قانون دانشجویان تعهدی است. ما یک قانونی داریم تحت عنوان پذیرش دانشجویان تعهدی که طبق آن وزارت بهداشت موظف است سی درصد ورودی‌های رشته‌های پزشکی عمومی، دستیاری تخصصی پزشکی را از طریق این دانشجویان پذیرش نماید. دانشجویانی که موظف اند پس از فراغت از تحصیل در رشته پزشکی، سه برابر طول تحصیل خود یعنی حدود ۲۱ سال، در مناطق محروم مشغول خدمت شوند.
یکی از مهمترین راهکارهای مطرح برای تامین پایدار پزشک در مناطق محروم، اجرایی شدن همین طرح دانشجویان تعهدی است. نکته قابل توجه این است که در این خصوص نیاز به قانون گذاری جدید توسط مجلس نیست و زیرساخت‌های قانونی آن فراهم است.
امیرحسین پناهی: البته علاوه بر راهکار مطرح شده، راهکار دیگری که به منظور تامین پایدار پزشک مناطق محروم کشور به طور کلی بالابردن سرانه پزشک کشور مطرح است، بورسیه دانشجویان توسط نهادهایی است که وظیفه محرومیت زدایی دارند. مانند ستاد اجرایی فرمان امام(ره) یا بنیاد مستضعفان.
محرومیت زدایی در مسئله بهداشت و درمان و به طور کلی حوزه سلامت باید برای نهادهای محومیت‌زدا در اولویت قرار گیرد. ایجاد فرصت بورسیه و تحصیل در رشته پزشکی برای دانش‌آموزان ممتاز کنکور سراسری در کنار تعهد خدمت به محرومین پس از فراغت از تحصیل، از مهم ترین راهکارهای مطرح برای جبران کمبود پزشک در کشور است.
در آخر امیدواریم به تغییر رویکرد وزارت بهداشت و نهادهای متولی امر محرومیت زدایی در کشور، از مشکلاتی که به واسطه کبمود پزشک و سالمندی جمعیت ایران پیش‌بینی می‌شود، پیشگیری به عمل آید و از فجایعی چون واردات پزشک از کشورهای مختلف، همانطور که در دوران طاغوت شاهد پزشکان هندی در کشور بودیم، جلوگیری شود.
انتهای پیام /ع
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
