دادگاه کیفری و انواع مجازات کیفری

دادگاه‌هایی که برای رسیدگی به جرائم کیفری در نظر گرفته شده‌اند دادگاه کیفری نام دارند که در این مطلب سعی داریم تعریف و انواع آنها را برای شما توضیح دهیم. در ابتدا چند نمونه از جرائم کیفری را بررسی نموده و سپس به معرفی دادگاه های کیفری خواهیم پرداخت.

[دادگاه کیفری]

 انواع جرائم کیفری

جرائم کیفری انواع مختلفی دارد که در اینجا به معرفی دو نمونه از آن می پردازیم:

جعل اسناد

جعل سند از جمله جرائم کیفری است که با هدف ضرر رساندن به دیگری انجام می شود و به دو صورت جعل معنوی و جعل مادی اتفاق می افتد.

در جعل مادی شکل سند تغییر داده می شود از جمله مواردی مثل بریدن سند، تراشیدن و ... که شکل ظاهری سند را تغییر می دهد. اما جعل معنوی شامل تغییراتی است که در متن یک سند داده می شود از جمله تاریخ، متن آن و ...

هرگونه تغییر دادن یک سند یا دست بردن در آن جعل اسناد محسوب می شود و جرم است. همچنین استفاده از سند مجعول نیز شامل مجازات است. برای اطلاعات بیشتر در خصوص جرم جعل اسناد پیشنهاد می کنیم مطلب جعل اسناد و مجازات آن را مطالعه کنید.

شرب خمر

قانون شراب خواری و شرب خمر برگرفته از شرع اسلام است که در قانون اسلام مصرف مشروب حرام است. دلیل این قانون هم ضرری است که مصرف مشروبات الکلی به بدن وارد می کند و حضور این فرد در اجتماع می تواند خطرساز باشد و باعث ناامنی شود.

شرب خمر یا شراب خواری از جمله جرم هایی است که مجازات حدی دارد و در صورت اثبات خوردن مشروب، شخص مجازات شده و مشمول مجازات شلاق است.

دادگاه کیفری

همان‌طور که اشاره شد، براساس قانون دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به دعاوی کیفری و جرائم کیفری را دارد، دادگاه کیفری نامیده می‌شود؛ به عبارت دیگر دادگاه کیفری دادگاهی است که مردم برای پیگیری شکایت کیفری خود به آن مراجعه کنند.

انواع دادگاه کیفری

پیش از این بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه‌های کیفری به دو دسته تقسیم می‌شدند، یعنی دادگاه عمومی جزایی و دادگاه دادگاه کیفری استان؛ امّا در قانون آیین دادرسی جدید، روش تقسیم این مراجع قضایی تغییر کرده است که طبق آن به دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو تقسیم می‌شوند.

گذشته از این، قانون آیین دادرسی کیفری در ماده‌ی 294 بیان می‌کند که علاوه بر دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو، دادگاه‌های نظامی، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه انقلاب نیز دادگاه کیفری محسوب می‌شوند که در ادامه با هر یک از آنها آشنا خواهید شد:

دادگاه کیفری یک

در واقع جایگزین دادگاه کیفری استان در قانون جدید، دادگاه کیفری یک است، در این دادگاه‌ها معمولا سه قاضی حضور دارند که یکی از آنها ریاست را بر عهده دارد و دو نفر دیگر دستیار یا مستشار محسوب می‌شوند که به رییس برای قضاوت کمک خواهند کرد. البته هر سه از لحاظ قضایی دارای جایگاه یکسان بوده و رای هر سه ارزش یکسانی دارد.

گفتنی است که حتی اگر دو عضو از اعضاء هم حضور داشته باشند، دادگاه رسمیت پیدا می‌کند و اگر رییس غایب باشد، ریاست محکمه بر عهده‌ی مستشاری است  که سابقه‌ی قضایی یا تجربه‌ی بیشتری دارد. دادگاه کیفری یک در مرکز هر استان و گاهی هم در شهرستان‌ها تشکیل می‌شود که زیر نظر رییس قوه‌ی قضاییه خواهد بود.

این نوع از محکمه تنها صلاحیت رسیدگی به جرائمی را دارد که در قانون برای آن تعریف شده است و حساسیت بالایی دارند، که در ادامه آنها را می‌خوانید:

جرائمی که مجازات آنها حبس ابد است.
جرائمی که که مجازات آنها سلب حیات یا اعدام است.
جرم‌هایی که مجازات قطع عضو در پی دارند یا جنایاتی عمدی که آسیب جسمانی در پی داشته و مجازات آنها نیمی از دیه‌ی انسان یا بیش از آن باشد.
جرم‌هایی که مجازات‌های تعزیری درجه سه و بیشتر از آن را دارند.
جرائم مطبوعاتی و سیاسی.

نکته‌ی دیگر این است که به رأی صادر شده در این محکمه می‌توان در دیوان عالی کشور، اعتراض کرد.

دادگاه کیفری دو

در قانون جدید دادگاه کیفری دو جایگزینی برای دادگاه عمومی جزایی است که در آن یک نفر به عنوان رییس یا دادرس حضور دارد و در این محکمه، دادستان یا معاونش و یا یک دادیار به انتخاب دادستان حضور داشته و کیفرخواست (شکایت علیه مجرم) را پیگیری می‌کند.

محل تشکیل دادگاه کیفری دو، حوزه‌ی قضایی در هر شهرستان است؛ در این محکمه انواع جرائم قابل بررسی خواهند بود غیر از آن جرم‌هایی که طبق قانون، رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه دیگری باشد. نحوه‌ی رسیدگی این محکمه به این صورت است که اول وقت رسیدگی تعیین می‌شود و سپس به شاکی و متهم ابلاغ می‌شود، بعد از آن جلسه تشکیل شده و پس از بررسی دلایل و مدارک، رأی صادر می‌شود.

دادگاه انقلاب

یکی از انواع دادگاه‌ها که در نظام قضایی ایران پس از انقلاب تشکیل شد، دادگاه انقلاب است که همان‌طور که از اسمش مشخص است دلیل تأسیس آن رسیدگی به جرم‌هایی بود که علیه انقلاب اسلامی یا در ارتباط با آن انجام می‌شد.

امّا در زمان حال، جرم‌هایی که بیشتر جنبه‌ی امنیتی دارند نیز در دادگاه‌های انقلاب بررسی و رسیدگی می‌شوند؛ مثلا جرائمی که اقدام علیه امنیت ملّی محسوب می‌شوند یا توهین به مقام معظم رهبری و...

دادگاه اطفال و نوجوانان

یکی دیگر از انواع دادگاه کیفری است که حوزه‌ی فعالیت و تخصص خاصی دارد، دادگاه اطفال و نوجوانان است. این محکمه به جرم‌هایی رسیدگی می‌کند که توسط اطفال یا افراد زیر سن قانونی (زیر 18 سال)، انجام می‌شوند. قاضی و افراد رسیدگی کننده در این دادگاه در حوزه‌ی نوجوانان تخصص دارند و در کنار آن دادسرای تخصصی نوجوانان و اطفال، قرار دارد.

دادگاه نظامی

آخرین نوع دادگاه کیفری، دادگاه نظامی است که این حوزه‌ی قضایی هم تخصص مربوط به خود را دارد، در این محکمه جرائمی بررسی می‌شوند که توسط افسران نظامی و انتظامی انجام شده‌اند که این جرم‌ها معمولا در حوزه‌ی وظایف مشخص این افسران انجام می‌شوند.

باید بدانید که رسیدگی به این جرم‌ها در دادگاه‌های نظامی یک و دو در تهران انجام می‌شود و قاضیانی که در آنها انجام وظیفه می‌کنند در حوزه‌ی اختیارات افراد نظامی آگاهی کامل دارند.

شکایت کیفری

اگر جرم انجام شده از انواع جرائمی باشد که در قانون برای آن مجازات مستقل تعیین شده است، می‌توان از آن به صورت کیفری شکایت کرد که برای این کار به انواع دادگاه کیفری مراجعه می‌شود؛ گفتنی است که برای شکایت کیفری حتما وجود برگه‌ی دادخواست مخصوص لازم نیست و حتی می‌توان آن را در برگه‌ای معمولی نوشته و به محکمه برد.

نکته‌ی دیگر اینکه برای شکایت کیفری ابتدا باید به دادسرا مراجعه کنید که این مرجع قضایی پرونده را برای تحقیقات بیشتر معمولا به کلانتری می‌فرستد و پس از تکمیل مدارک، پرونده به دادگاه کیفری فرستاده می‌شود.

باید بدانید که بیشتر شکایت‌های کیفری مانند: قتل، رشوه، زنا و... حتی با رضایت دادن شاکی هم متوقف نمی‌شوند و مرجع قضایی طبق مجازاتی که در قانون در نظر گرفته شده، مجرم را محکوم خواهد کرد.

کلام آخر

در پایان باید گفت که هرچند شکایت کیفری به صورت شخصی و بدون وکیل نیز در دادگاه کیفری قابل پیگیری است، امّا برای اینکه زودتر به نتیجه برسید و حق شما ضایع نشود بهتر است از مشاور یا وکیلی که در امور کیفری تخصص دارد بهره ببرید و یا از سیستم پاسخ به سوالات حقوقی ترازو استفاده کنید.