تحول روبنایی یا تحول بنیادین

علیرضا دوستانی

۱۴تیرماه۱۴۰۰

سوال:
لزوم تحول آموزش و پرورش از بدیهیات ومورد اجماع مردم و مسئولین است اما آیا تاچه میزان نگاه تحول طلبانه ی همگان به هم نزدیک است؟

پاسخ:
بحمدلله لزوم تحول مدرسه و دانشگاه مطالبه ی همگانیست. عموم مخاطبین مدارس و دانشگاهها یعنی دانش آموزان و دانشجویان و هم اساتید و مسئولین کشور و متخصصین فن ضرورت تحول در محتوا و شیوه ی رایج در مدرسه و دانشگاه را قبول دارند.

تحول معانی مختلفی دارد. نام یک تغییر روبنایی در آموزش و پرورش را هم می توان تحول نامید.
فرض کنید میخواهید ساختمان منزل خویش را متحول کنید.

تحول در یک ساختمان را چه می دانید؟ ساده ترین کاری که در ساختمان میتوان انجام داد تغییر دکوراسیون آن است به گونه ای که فرد وقتی وارد ساختمان می شود می بیند اتاق افراد خانواده جابه جا شده، جای یخچال و گاز تغییر کرده و مبلمان منزل از سمتی به سمت دیگر برده شده ممکن است شما اسم این را بگذارید تحول در خانه.
چه بسا مسئولین و دانشمندانی در تعلیم و تربیت هستند که نگاهشان به تحول مدرسه و دانشگاه از این جنس است مثلا وزیر محترمی تغییر نظام ابتدایی راهنمایی دبیرستان را به نظام شش ،سه ،سه تحول بنیادین نامید.
حال فرض کنید شخصی نازک کاری ساختمان را عوض کند، بگوید تاسیسات شامل سیستم گرمایشی، سرمایشی و آب رسانی مشکل دارد و باید تغییر کند. این هم تحول است و شما به این تغییر دوم هم میتوانید بگویید "تحول در خانه"! و باز فرض کنید یک نفر بگوید من می خواهم این ساختمان را ویران کنم و از نو بسازم یعنی سفت کاری اش را هم باید عوض کنم مثلا یک طبقه بوده و الان میخواهم سه طبقه بسازم. این هم از نظر شما میتواند تحول باشد.
در هر سه فرض مذکور تحول رخ داده اما اکنون به فرض چهارمی هم بیندیشید:

اگر کسی بگوید این زمین که شما در آن ساختمان ساختید غصبی است. من باید ابتدا تکلیف این زمین را مشخص کنم که مالکش کیست؟ و چقدر از آن زمین مال بنده است؟ این هم تحول است. در اصل تغییر و تحول اول، دوم و سوم زیرمجموعه ای از تحول آخری است اگر کسی روی زمین علامت سوال گذاشت مطمئنا دکوراسیون خانه هم بازنگری خواهد شد.

دست اندرکاران حکمتسرا تحولی را بنیادین میدانند که تحول ماهوی و همه جانبه باشد. ما روی زمین، بستر و مبانی آموزش و پرورش و آموزش عالی موجود حرف داریم و روی تحمیل این ساختار به ملت و فرهنگمان علامت سوال می گذاریم. جوابی هم که خودمان برایش داریم این است که فلسفه ی وجودی و ساختار اصلی آموزش و پرورش موجود، غربی، وارداتی، سکولار و غیر دینی بوده است و نیاز به بازنگری بنیانی دارد. نگاه وارد کنندگان این ساختار به انسان با نگاه اسلام به انسان تفاوت زیادی دارد پس تحول را باید از آن جا شروع کنیم. تعریف ما از هدف آموزش و پرورش با تعریف یک کشور اروپایی- غربی متفاوت است.

برای اصلاح و تحول آموزش و پرورش چند نوع مختلف متصور است:

طرح هم سو، طرح مکمل، طرح مجزا و طرح جایگزین.

توضیح هرکدام از این طرحهای چهارگانه در این مجال نمیگنجد.

برای دلسوزان تعلیم و تربیت فرض است که ضمن احترام به طرحهای تحولی که در حال انجام است یک تحول مردمی وبنیادین را فارغ از هرمحدودیت مصلحت اندیشانه طراحی و عملیاتی کنند.

ما معتقدیم مردم در تعلیم و تربیت نقش اساسی دارند و لازم نیست همه ی کارها در ساختارهای دولتی انجام شود. طرحهای تحولی مردمی هر کدام یک نمونکی است برای یک تحول و نهضت مردمی که در دراز مدت در تعلیم و تربیت رسمی تاثیر گذار خواهد بود. کارهای انجام شده در دبیرستان ها و دانشگاه ها را هم می توان با مسامحه تحول نامید. امابا نهایت تاسف باید بپذیریم بسیاری از این تحولهای ظاهری، از مدرسه و دانشگاه امامزاده هایی ساخته اند که چه بساکور میکند اما شفا نمی دهد.

انتهای پیام/

از شما صاحبنظر گرامی در حوزه تعلیم و تربیت هم دعوت می کنیم، از نویسندگان، ممیزان و اعضای هیئت تحریریه پنجره تربیت باشید. برای ارسال مطالب و عضویت در هیئت تحریریه، از طریق ایمیل FarsPanjarehTarbiat@gmail.com مکاتبه فرمائید.