به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، حاشیه‌نشینی سال‌هاست که به عنوان بار سنگینی بر دوش بسیاری از شهرهای کشور به شمار می‌رود و اکنون در آستانه تشکیل ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا، انتظار می‌رود نمایندگان مردم در پارلمان شهری نگاه ویژه‌ای به مشکلات حوزه حاشیه‌نشینی داشته باشند و برای رفع چالش‌های موجود در این عرصه، راهکارهایی مؤثرتر از گذشته پیش پای مدیران شهری قرار دهند.
آنچه بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد، این است که پیدایش معضلی به نام حاشیه‌نشینی که می‌توان آن را زخمی بر پیکر کلانشهرها دانست، با مهاجرت پیوند خورده است؛ مهاجرت به سودای زندگی بهتر و دریافت امکانات رفاهی بیشتر که البته با زندگی در حاشیه شهرها هیچ‌یک از این آرزوها تحقق نمی‌یابد.
در طول سال‌های گذشته، دلایلی مانند خشکسالی و بیکاری عده‌ای را وادار کرد تا از شهر و روستای خود مهاجرت کرده و با امید به یافتن شغل و درآمد بهتر در حواشی کلانشهرها ساکن شوند. قیمت پایین اجاره بها و هزینه کمتر زندگی نیز از دیگر دلایل عمده مهاجرت به حاشیه شهرها محسوب می‌شود، اما مشکل اینجاست که حاشیه شهرها معمولاً از حداقل امکانات رفاهی نیز برخوردار نیستند و این افراد عملاً تنها با حواشی پدیده حاشیه‌نشینی همچون فقر و محرومیت روبه‌رو می‌شوند.
آسیب‌های اجتماعی محلات حاشیه‌نشین را تهدید می‌کند
از آنجا که حاشیه‌های شهر به دلیل نوع بافت خود پتانسیل بالایی از نظر آسیب‌های اجتماعی دارند، میزان جرم هم در چنین مناطقی افزایش می‌یابد و از سوی دیگر به تدریج تضاد فرهنگی بین افراد حاشیه‌نشین و شهروندان عادی، خود را نشان می‌دهد و گاه حتی افزایش شکاف عمیق اقتصادی، رفاهی با شهروندان و ایجاد حس دشمنی با جامعه، بستر رفتارهای ضداجتماعی را نیز فراهم می‌کند.
این معضلات در کنار ساخت و سازهای غیراصولی، مجموعه پیچیده و درهم تنیده‌ای از مسائل مختلف را گریبانگیر ساکنان این مناطق می‌کند که عملاً در محدوده اقتصاد شهری ساکن هستند، اما در اقتصاد شهری جذب نشده‌اند، بر اساس مطالعات انجام شده، تا قبل از سال ۹۰، در هزار و ۱۰۰ محله از ۱۱۰ شهر کشور، حدود ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر ساکن سکونتگاههای غیررسمی بوده‌اند که با تطبیق آن با آمار سرشماری سال ۱۳۹۵، این تعداد به بیش از ۱۱ میلیون نفر رسیده است.
از سال ۹۵ تاکنون آمار رسمی از تعداد جمعیت حاشیه‌نشین کشور وجود ندارد، اما برخی تخمین می‌زنند این جمعیت در حال حاضر شاید تا ۱۹ میلیون نفر هم رسیده باشد. بر اساس قانون برنامه ششم توسعه دولت باید ۱۰ درصد جمعیت حاشیه‌نشینی شهرها را کاهش دهد، که این طرح از برنامه عقب بوده و مغفول واقع شده است.
اصفهان یکی از مقاصد پرطرفدار برای مهاجران داخلی و خارجی
بررسی‌ها نشان می‌دهد بدون تردید اصفهان در ۱۰ سال گذشته یکی از مقاصد پرطرفدار برای مهاجران داخلی و البته خارجی بوده است. وجود صنایع مادر، زیرساخت‌های حمل و نقل قابل توجه و جاده‌های اصلی و فرعی مناسب، فعالیت کارگاه‌های صنعتی و تولیدی کارجویان و بیکاران را از استان‌های مختلف به این استان روانه کرده است؛ جمعیتی که با توجه به گرانی زمین و مسکن و وضعیت نامطلوب اقتصادی، چاره‌ای جز حاشیه‌نشینی ندارند.
اداره‌کل راه و شهرسازی اصفهان جمعیت حاشیه‌نشینان استان را ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر اعلام کرده است. ۲۲۱ هزار نفر از آن‌ها در ۲ هزار و ۳۸۴ هکتار از مساحت حاشیه شهر اصفهان ساکن هستند. اصفهان بیش از ۴۰ درصد این حاشیه‌نشینان را در خود جا داده است و پس از آن، نجف‌آباد ۲۵ درصد، شهرضا بین ۳ تا ۲۷ درصد در مناطق مختلف و خمینی‌شهر با پراکندگی بین ۳ تا ۱۴ درصد بیشترین حاشیه‌نشینی را در استان به خود اختصاص داده‌اند.
شهرستان شهرضا یکی از شهرستان‌های استان است که چندین محله حاشیه‌نشین دارد، طرح بازآفرینی شهری از سال ۱۳۸۹ آغاز و شرکت بازآفرینی شهری ایران به عنوان متولی اصلی اجرای طرح‌های مرتبط با این موضوع معرفی شد، از ۲ هزار و ۴۷۹ هکتار بافت شهری شهرضا، ۴۸ درصد مربوط به بافت فرسوده است که بازآفرینی ۳۴۰ هکتار از این مقدار مصوب شده است.
در حال حاضر ۶ محله خمینی‌آباد، شهرک قشقایی، شهرک طالقانی، پانصد دستگاه، اسلام‌آباد و حسین‌آباد به عنوان محلات هدف در اجرای طرح بازآفرینی در شهرضا، شناسایی شده است.
این محلات ۲۶ هزار و ۳۰۴ هکتار از مجموع ۲ هزار و ۷۰۰ هکتار محدود قانونی شهر شهرضا را به خود اختصاص داده و بیش از ۲۰ هزار و ۶۵۴ نفر از شهروندان نیز در این مناطق سکونت دارند.
بازار ۹۰۰ ساله شهرضا در حال متروکه شدن
بازار شهرضا که شاهکار معماری و یک بنای تاریخی در کشور محسوب می‌شود در حال متروکه و مخروبه شدن است و شهرضا در حال از دست دادن بازار قدیمی‌اش است. بازار تاریخی شهرضا بنایی به‌جا مانده از دوران سلجوقی است که بخش‌هایی از آن فرسوده و آسیب دیده است.
بازار شهرضا بخش مهمی از تاریخ این شهر است و در اهمیت آن همین بس که در شمار بازارهای تاریخ ایران است که همچنان عملیات داد و ستد در آن در جریان دارد، مرمت بازار شهرضا در طرح بازآفرینی شهری در قالب یک برنامه مشترک با مشارکت اداره راه و شهرسازی، اوقاف، کسبه بازار، شهرداری و میراث فرهنگی آغاز شد اما به دلیل نبودن طرح مرمت بازار شهرضا متوقف شد.
مدیران باید در جذب اعتبارات اهتمام ورزند
مهدی عبوری، معاون وزیر راه و شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه فلسفه وجودی ستادهای بازآفرینی آن است که از ظرفیت همه دستگاه‌های اداری و خدماتی استفاده شود، اظهار داشت: شهرداری هر شهری به عنوان دبیر و فرماندار رئیس ستاد بازآفرینی هستند، باید با مشارکت دستگاه‌ها، خدمات بیشتر به اهالی شهر داده شود.
وی با بیان اینکه مردم از کمبود خدمات رنج می‌برند و حداقل باید یک آسفالت مناسبی وجود داشته باشد، افزود: باید یک همدلی و همراهی بیشتری را برای اتمام پروژه‌ها در مدیریت شهری داشته باشیم، وقتی جایی شکل می‌گیرد و ساختمان ساخته می‌شود، آسفالت، مدرسه و فضای سبز هم باید شکل بگیرد و در ادامه کتابخانه، زمین ورزش و فرهنگسرا نیز ساخته شود.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری با بیان اینکه وضعیت مالی شهرستان و وضعیت معیشتی مردم و کمبودها را می‌دانیم اما باید حداقل‌ها را رفع کنیم، بیان کرد: ۲ سال است درگیر ساخت مدرسه در محله چاوشی شهرضا هستیم، می‌شد این مدرسه تمام شود و مدرسه دیگری آغاز شود.
وی با تأکید بر اینکه برای ساخت این مدرسه باید از اختیارات استان استفاده شود، بیان کرد: اعتباری که برای این مدرسه واریز شده از حساب ۹۹ است و هنوز تخصیص ۱۴۰۰ را پرداخت نکردیم، بهانه‌ای برای ساخت مدرسه نباید باشد، پول در حساب شهرداری است، همه چیز برای ساخت مدرسه آماده است و مابقی هزینه اتمام مدرسه را وزارت راه و شهرسازی تأمین می‌کند، فقط باید اداره کل نظارت کند.
عبوری تصریح کرد: مدیران باید در جذب اعتبارات اهتمام ورزند، اگر پولی که دولت به سختی در این شرایط تامین کرده است را مدیری نتواند جذب کند هیچ بهانه‌ای در آن رابطه پذیرفتنی نیست.
بازار شهرضا نباید سلیقه‌ای مرمت شود
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری با تأکید بر اینکه در بخش بازار باید طرحی وجود داشته باشد و نباید سلیقه‌ای مرمت شود، اضافه کرد: بازار چند صد سال قدمت دارد، حتماً باید به صورت جدی در دستور کار قرار بگیرد، مبالغی که در حساب است و جذب نشده جای سؤال دارد، شورا و شهرداری با کمک سایر دستگاه‌ها باید بازار را مرمت کنند، کار که آغاز شد بیشتر از هزینه‌ای که شده، کمک می‌کنیم.
وی با بیان اینکه در بخش آسفالت ۵۰۰ میلیون تومان اسناد آن به شهرداری واگذار می‌شود تا آسفالت محلات انجام شود، افزود: در ۱۴۰۰ هم اعتباری وزارت راه و شهرسازی می‌دهد تا محلات بازآفرینی آسفالت شود و از رنج مردم کمتر شود.
عبوری با بیان اینکه امروز شهرداری‌ها برای تهیه قیر دچار مشکل هستند، افزود: مردم با آسفالت دچار رضایت‌مندی می‌شوند، کار باید آغاز شود، دغدغه‌های مردم باید شنیده شود باید مدیریت شهری در میان مردم حضور پیدا کند و خواسته‌های آن‌ها را بشنود.
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه دستگاه خدمات‌رسان که حفاری می‌کنند موظف هستند محل حفاری را مرمت کنند، مردم هزینه آن را می‌دهند، ادامه داد: شهرضا با توجه به قدمتی که دارد، باید بهتر از این بدرخشد، مدیریت شهری با پیگیری نماینده و همراهی فرماندار و اعضای شورا مؤثرتر از امروز برای خدمت‌رسانی به مردم قدم بردارد با پیگیری و مطالبه‌گری منابع و امکانات بیشتری به شهرضا اختصاص پیدا می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه کار اجرایی را آغاز کنند پشتیبانی و پیگیری با وزارت راه است، اضافه کرد: از اعتبارات سرجمع استان مبالغی به شهرضا باید اختصاص پیدا کند، می‌توانیم برای شهرضا ارزش افزوده به وجود بیاوریم، املاک شهرداری با هماهنگی اداره کل راه و شهرسازی و با نظر مثبت مشاور کاربری به آن دهند تا ارزش افزوده داشته باشد.
عبوری با بیان اینکه بسیاری از مشکلات با پیگیری و همدلی در شهرضا حل می‌شود، گفت: خیلی از مطالبات مردم در راستای طرح تفصیلی شهر نیست، کمک‌های دولت کمک‌های اهرمی است و مدیریت شهری موظف است در همه خیابان‌ها و کوچه‌ها خدمات دهد.
مدیریت شهری باید به پروژه‌های کلنگ‌زنی شده، متعهد باشد
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه پروژه‌هایی که نیمه کاره است و برای مردم کلنگ‌زنی شده، برای مردم مطالبه است و باید مدیریت شهری به آن متعهد باشد، گفت: بازار شهرضا نماد این شهر است و اما با اعتبارات قطره‌چکانی میراث امکان‌پذیر نیست و شهرداری باید کمک کند.
وی ادامه داد: یک پروژه برای محله چاوشی قول می‌دهیم، با توجه به اینکه ظرفیت فضاهای فرهنگی و اجتماعی در این محله کمتر است، یک مجموعه فرهنگی اجتماعی در صورت تحویل زمین، در سال جاری کار ساخت آن آغاز می‌شود.
عبوری با بیان اینکه شهرداری برای بازار مشاور را انتخاب کند و طرح مطالعه بازار باید تکمیل شود، افزود: با توجه به تاریخی بودن بازار می‌توان کیفیت بخشی کنیم و محلات اطراف آن را سنگ فرش کنیم و تبدیل به یک محله گردشگرپذیر شود.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری خاطرنشان کرد: اداره راه شهرسازی برای بازار مشاور را انتخاب کند و طرح موجود را مطالعه کند و میراث، شهرداری و وزارت راه و بازاریان مشارکت کنند.
مشکلات فرهنگی محلات حاشیه‌نشین شهرضا قابل توجه است
ناصر اسدی، فرماندار شهرضا در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان با اشاره به سابقه تاریخی شهرضا اظهار داشت: به دلیل رشد قابل توجه شهرضا و مهاجرپذیری هر سال ناگزیر هستیم مدارس و محلات جدیدی را ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه شهرضا یک شهرستان صنعتی است و مرتب نیروی کار جدید و کارگر ساده می‌گیرد و بیشتر از شهرستان‌های اطراف این کارگران جذب می‌شوند، افزود: بیش از ۳۰ هزار نفر در مسکن مهر شهرضا ساکن هستند که بیشتر غیربومی و ساکنان اطراف شهرضا هستند که به واسطه ۵ شهرک صنعتی و محیط‌های کارگری در مسکن مهر ساکن هستند.
اسدی با بیان اینکه مشکلات فرهنگی محلات حاشیه‌نشین شهرضا قابل توجه است، گفت: اقداماتی در سال‌های گذشته از سوی شهرداری انجام شده اما جوابگو است، مشکلات فضاهای آموزشی قابل توجه است، قدیمی بودن معابر شهری به ویژه در زمان بارندگی شرایط بدی را برای شهروندان ایجاد می‌کند.
بازار شهرضا مرمت نشود، پلاسکوی دیگری در راه است
سمیه محمودی، نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در ۵ سال گذشته ۳ معاون وزیر برای بازآفرینی به شهرضا آمده، بیان کرد: ۷ محله برای بازآفرینی شهری در شهرضا مشخص شده است.
وی با اشاره به بافت فرسوده شهری شهرضا گفت: برای مرمت و بازسازی بازار شهرضا که مربوط به عهد سلجوقیان است، بسیار پیگیری و تلاش کردیم، اگر مرمت و بازسازی نشود، به سرنوشت پلاسکو دچار می‌شود.
محمودی با بیان اینکه امنیت و نگهداری تاریخ شهرضا از اهداف بازآفرینی بازار بود، افزود: بازار شهرضا در بافت فرسوده شهری قرار دارد و باید احیا و مرمت شود.
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در محلات مختلف شهرستان در حوزه عمرانی آب، فاضلاب و برق و اقتصاد تلاش کرده‌ایم تا اقداماتی انجام شود، عنوان کرد: اتفاقاتی که باید در گذشته در بخش میراث در شهرضا انجام می‌شده بر روی زمین مانده است.
وی با بیان اینکه بازآفرینی و توسعه شهری که مدنظر بوده محقق نشده است، گفت: در این دولت در راستای بازآفرینی شهری، یک سالن ورزشی، ۵ هزار تن آسفالت برای محله خمینی‌آباد و تعویض روشنایی محلات بازآفرینی را داشته‌ایم اما انتظار بیشتری برای این محلات داریم.
محمودی با بیان اینکه مردم برای مبلمان شهری و خدمات اولیه بیشترین درخواست را دارند، خاطرنشان کرد: در شرایط اقتصادی فعلی در حوزه فرهنگی این محلات باید کمک و راهکار داده شود.
نماینده مردم شهرضا و دهاقان در مجلس شورای اسلامی گفت: مدرسه‌ای در محله چاوشی یکی از محلات بازآفرینی کلنگ‌زنی شده و هنوز آغاز نشده است، بر اساس نیاز مردم مقرر شد این زمین که کاربری ورزشی داشت به مدرسه تبدیل شود،
وی با بیان اینکه قرار بود مبلغی به شهرستان شهرضا برای مطالعه بازار اختصاص داده شود، بیان کرد: بازار شهرضا باید مطالعه شود و طرحی برای نوشته شود در حال حاضر به دلیل نبود طرح اجازه ساخت و ساز داده نمی‌شود، مرمت بازار باید بر اساس طرح و مطالعه باشد، تا بازاریان بر اساس آن طرح اجرا کنند.
اختصاص یک سوم بودجه اصفهان برای بازآفرینی محلات شهرضا
علیرضا قاری قران، مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: مشارکت در احیا و نوسازی بازار، آسفالت، احداث مجتمع ورزشی آموزشی چاوشی، تامین قیر، روشنایی و آسفالت محلات قشقایی، طالقانی و خمینی‌آباد تنها بخشی از اقدامات انجام شده در این شهرستان بوده است.
وی با اشاره به اینکه در کل بالغ بر ۵.۵ میلیارد تومان در ۳ سال گذشته از سهم پروژه‌های استان به این شهر اختصاص پیدا کرده است، افزود: حدود یک سوم بودجه استان اصفهان به شهر شهرضا برای بازآفرینی اختصاص پیدا کرده است.
قاری قرآن با اشاره به احداث سالن ورزشی با اعتباری بالغ بر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان، روشنایی محلات با اعتبار ۵۰۰ میلیون تومان و اجرای ۶ هزار تن آسفالت در محلات بازآفرینی شهرضا گفت: بازار را ۲ ردیف پروژه برای آن دیده شد، ۵۰۰ میلیون تومان قرارداد بسته شد و به دلیل مشکلات در اجرای بازار و همکاری در قابل اقدام مشارکت امکان بیشتری نبود و قرارداد متوقف شد، ردیف دیگری از بازار با محوریت شهرداری پیش می‌رود که ۶۰۰ میلیون تومان شهریور سال گذشته واریز شد و در قابل اقدام مشترک قرارداد بسته شد.
مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان بیان کرد: برای بازار شهرضا امسال ۵۰۰ میلیون تومان علاوه بر ۷۰۰ میلیون محله چاوشی به حساب شهرداری واریز شد در کل یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان به حساب شهرداری واریز کرده ایم.
وجود هزار و ۸۹ هکتار بافت فرسوده در شهرضا
حبیب قاسمی، شهردار شهرضا در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه هزار و ۸۹ هکتار بافت فرسوده در شهرضا داریم که ۳۶۴ هکتار آن بافت مصوب است، گفت: در این ۳ سال ۱۲ هزار و ۷۰۰ مترمربع در محله خمینی‌آباد آسفالت انجام شده است و ۶۰۰ میلیون تومان سال گذشته به محله قشقایی اختصاص پیدا کرد و بیش از ۱۳ هزار مترمربع آسفالت شد.
وی با بیان اینکه در محله چاوشی ۲۹ هزار متر آسفالت از اعتبارات داخلی شهرداری اجرا شده است، بیان کرد: سال گذشته ۵۴ هزار تن کارخانه شهرداری آسفالت تولید کرد و ۳ هزار و ۶۰۰ تن آسفالت نیز از بیرون خریداری کردیم، ۴۲ میلیارد تومان آسفالت در سطح شهر انجام شد.
حاشیه‌های شهر نگاه برابر می‌خواهد
به گزارش فارس، بر اساس آمارهای وزارت راه و شهرسازی اکنون ۹ میلیون نفر از جمعیت بیش از ۸۱ میلیونی کشور در حاشیه ۹۱ شهر به وسعت ۵۳ هزار هکتار زندگی می‌کنند و براین اساس جمعیت حاشیه نشین کشور با احتساب اتباع بیگانه به ۱۳ میلیون نفر می‌رسد.
در دی ماه سال ۹۵ نمایندگان مجلس دولت را مکلف به برنامه‌ریزی برای ساماندهی و کاهش ۱۰ درصدی جمعیت حاشیه‌نشین شهرها کردند. در بند ب ماده ۹۵ لایحه دولت مکلف است به منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی، نسبت به تهیه طرح جامع کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی با اولویت اعتیاد، طلاق، حاشیه نشینی، کودکان کار و مفاسد اخلاقی مشتمل بر محور‌های ذیل اقدام کند به گونه‌ای که آسیب‌های اجتماعی در انتهای برنامه به ۲۵ درصد میزان کنونی کاهش یابد.
شناسایی نقاط آسیب‌خیز و بحران‌زای اجتماعی در بافت شهری و حاشیه شهرها و تمرکز بخشیدن حمایت‌های اجتماعی، خدمات بهداشتی ـ درمانی، مددکاری، بهبود کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی و ترویج مهاجرت معکوس از طریق آمایش سرزمین، برنامه‌ریزی برای مدیریت و توزیع متناسب فعالیت، جمعیت و مهاجرت در کشور و ممانعت از توسعه حاشیه‌نشینی با رویکرد تقویت مبادی مهاجرت، از عمده موضوعاتی بود که در این بند گنجانده شده و باید سالانه ۱۰ درصد نسبت به ساماندهی مناطق و کاهش جمعیت حاشیه‌نشینی اقدام شود.
بر اساس گزارش دیوان محاسبات کشور از عملکرد قانون برنامه ۵ ساله ششم توسعه کشور اعلام کرد تنها ۳۵ درصد احکام این برنامه کامل تحقق پیدا کرده است و در ۶۵ درصد احکام، اهداف قانون‌گذار محقق نشده است.
در یک سال اخیر همان گونه که همه‌گیری کرونا باعث پررنگ‌تر شدن بسیاری از مسائل اجتماعی و تشدید آسیب‌های ناشی از آن شد، حاشیه‌نشینی نیز بار دیگر به عنوان یکی از مسائل اصلی کلان شهر اصفهان مطرح شد؛ مسأله‌ای که می‌توان رد آن را در بسیاری از موضوعات دیگر از بهداشت و سلامت تا اقتصاد، سیاست و آموزش و فرهنگ دید.
روند مهاجرپذیری شهر اصفهان در این سال‌ها نیز سبب شده توجه به مسأله حاشیه‌نشینی و تعریف نقشه راهی برای ساکنان این مناطق شهر، اهمیت دوچندانی داشته باشد. به همین خاطر است که حاشیه‌نشینی امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند تدبیر صحیح مسؤولان استان و شهر اصفهان است. مدیریت شهری نباید نگاه ناتنی به بافت حاشیه شهر داشته و در توزیع امکانات شهری تبعیضی بین مناطق قائل شود.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/ر۳۰/س
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
