به گزارش خبرگزاری فارس از سنندج، اسماعیل احمدی چهارشنبه‌شب در مراسم بزرگداشت آیت‌الله محمد مردوخ کردستانی در پردیس سینمایی بهمن سنندج اظهار داشت: پیش از نهضت مشروطیت، شیخ محمد مردوخ که ایام نوجوانی و جوانی خود را سپری می‌کرده، بیشتر به تحصیل علوم دینی و شغل امامت جمعه و خطابت دیوان در مسجد دارالاحسان سنندج اشتغال داشته است.
وی اظهار کرد: از آنجا که امامت جمعه و قضاوت کردستان به عنوان شغل موروثی خاندان مردوخ بوده در سال 1299 هجری قمری پدر شیخ، نامه‌ای به ناصرالدین شاه قاجار می‌نویسد و از وی درخواست می‌کند که فرمان امامت جمعه و قضاوت کردستان به اسم شیخ محمد مردوخ صادر شود و در حالی که شیخ محمد نوجوانی 13 ساله بوده، این فرمان صادر می‌شود.
این پژوهشگر کردستانی افزود: در سال 1309 هجری قمری شیخ عبدالمؤمن پدر شیخ محمد بر اثر بیماری در منزل بستری می‌شود و به موجب فرمان ناصرالدین شاه قاجار که قبلا در سال 1299 هجری قمری صادر شده بود شیخ محمد مردوخ رسما شغل امامت و خطابت جمعه را بر عهده می‌گیرد.
احمدی ادامه داد: دوره اول فعالیت‌های شیخ محمد مردوخ را می‌توان دوره فعالیت‌های اجتماعی با گرایش‌های دینی تلقی کرد هر چند که در خلال این سال‌ها زمینه فعالیت‌های وی بیشتر محلی و مشتمل بر رقابت‌های معمول در میان علما و مدرسین آن دوره شهر سنندج بر سر کسب امتیازات دیوانی و نیز جلب حمایت اقشار مردم به ویژه قشر بازاری بود.
وی یادآور شد: در مقطع مشروطه سه سخنرانی از سوی آیت‌الله مردوخ انجام شد که در زندگی سیاسی وی بسیار تاثیر گذار بود. اولین سخنرانی آیت‌الله در افتتاحیه انجمن صداقت، دومین سخنرانی در باغ شاه و سومین سخنرانی نیز در افتتاحیه هیئت ترقی در کردستان صورت گرفت.
این پژوهشگر کردستانی بیان کرد: مشروطه در کردستان به گفته آیت‌الله، تقریبا بعد از گذشت 9 ماه از صادر شدن فرمان مشروطه به جریان می‌افتد اما بر اساس اسنادی که موجود است، آیت‌الله قبل از وقایع کردستان در جریان مشروطه بوده و حتی فعالیت‌هایی نیز داشته است.
احمدی گفت: در مراسم افتتاحیه انجمن صداقت نیز آیت‌الله مردوخ افکار و دیدگاه خود را در خصوص فرمان مشروطه و نگاه جامعه کردستان به این جریان بازگو می‌کند که نشان می‌دهد در آن مقطع زمانی آیت‌الله چه تسلطی بر احوال کشور داشته است.
وی اظهار کرد: در سخنرانی دوم که در باغ شاه اتفاق می‌افتد، آیت‌الله مردوخ یک نظریه سیاسی جدید در خصوص جریان مشروطه را بیان می‌کند که می‌توان آن را جزو ناب‌ترین نظریات زمان خود دانست.
این پژوهشگر کردستانی افزود: در زمانی که خود مشروطه‌خواهان نیز درک درستی از جریان مشروطه نداشتند و اصلا نمی‌دانستند که از این جریان چه می‌خواهند، آیت‌الله مردوخ نظریاتی را بیان می‌کرد که امروز نیز هنوز دیدگاه وی را نتوانسته‌اند به درستی معنا کنند.
احمدی ادامه داد: سومین سخنرانی آیت‌الله مردوخ کردستانی را می‌توان مهم‌ترین سخنرانی سیاسی دوران فعالیت آیت‌الله دانست که پس از پیروزی مشروطه‌خواهان اتفاق افتاد و در مراسم افتتاحیه هیئت ترقی در کردستان آیت‌الله بیان می‌کند که راه پیشرفت کشور در این مقطع تولید علم است.
وی یادآور شد: از دیدگاه آیت‌الله ظرفیت فرهنگی کردستان در آن زمان می‌توانست بسیاری از بحران‌ها و مشکلات سیاسی و آشفتگی‌های کشور را حل کند چرا که مردانی با افکار و نگاه‌های مهم را در خود پرورش داده بود.
آیت‌الله مردوخ کردستانی از بزرگترین علمای دینی کُرد است
محمدباقر پیری از تاریخ‌نویسان و مورخان کردستانی نیز در این مراسم گفت: وقتی شیخ مردوخ در رابطه با مسائلی مانند فرهنگ، تاریخ، ریاضیات، نجوم و علوم سخن گفته، کسی به این فکر نمی‌افتد که آیت‌الله مردوخ کردستانی یک ماموستا و عالم دینی بوده بلکه این تصور را دارد که فردی این سخنان را بیان کرده که در بزرگترین دانشگاه‌های عصر خود تحصیل کرده است.
وی گفت: با وجود اینکه آیت‌الله مردوخ یک عالم دینی بوده اما فلسفه را نیز به خوبی درک کرده و در این رابطه نیز صاحب نظر بوده و این نشان می‌دهد که نبوغ خاصی در این شخص وجود داشته است.
این مورخ کردستانی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی که آیت‌الله نوشته است، کتاب تاریخ کردستان و توابع آن است و بر این مسئله پرداخته که آیا کردها ایرانی هستند و یا آریایی؟ که آیت الله در این کتاب سعی کرده اوضاع کردها و تاریخ این قوم را به زبانی ساده تفسیر کند.
پیری افزود: آیت‌الله مردوخ برای نگارش این کتاب از اسنادی که بر اساس کتیبه‌های تاریخی موجود است و همچنین کتاب‌های عهد عتیق و تواریخ محلی استفاده کرده و توانسته تاریخ کرد و کردستان را به خوبی منعکس کند.
تشییع پیکر آیت‌الله مردوخ کردستانی از وقایع بزرگ کردستان
جمال احمدی‌آیین نویسنده و مولف کردستانی نیز اذعان داشت: 46 سال پیش واقعه‌ای بزرگ اما ناراحت‌کننده در کردستان اتفاق افتاد که همان واقعه به خوبی جایگاه، شخصیت و بزرگی انسانی را به نمایش گذاشت و نشان داد که مردم تا چه اندازه برای بزرگان خود احترام قائل هستند و آن واقعه نیز مراسم تشییع پیکر آیت‌الله مردوخ کردستانی بود.
وی ادامه داد: امروز بعد از گذشت بیش از 100 سال هنوز هم برخی نتوانسته‌اند نگاه، دیدگاه، آثار و افکار آیت‌الله را درک کنند اما همان‌ها نیز می‌دانستند که فردی مانند آیت‌الله پدیده‌ای در عصر خود بود.
این نویسنده و مولف کردستانی یادآور شد: از دیدگاه و نظر آیت‌الله مردوخ مشروطیت یک جریان بزرگ و تحولی برای ایران بود اما زمانی قابل اجرا است که مردم به بلوغ فکری دست یافته باشند.
احمدی‌آیین گفت: به گفته بسیاری از مورخان، نویسندگان و تاریخ نویسان، آیت‌الله مردوخ کردستانی از نظر فکری در زمان خود نسبت به مردم آن زمان بیش از 100 سال جلوتر بود و نظریاتی که امروز ما به آن رسیده‌ایم را آن زمان آیت‌الله مردوخ بیان کرده بود.
وی اظهار کرد: در زمانی که اوضاع کشور بسیار نابسامان بود و جنگ مشروطه خواهان به راه افتاده بود، آیت‌الله مردوخ به تهران سفر می‌کند تا ببیند از پیروزی مشروطه چه عاید مردم کردستان می‌شود چرا که فکر و نگاهش خدمت به مردم خود بود.
این نویسنده و مولف کردستانی افزود: یکی از مشکلاتی که آیت‌الله مردوخ کردستانی در دوران خود با آن مواجه بود، این بود که تنها بود و مرید و شاگردی نداشت تا بتواند یک مکتب خاص را ایجاد کند تا بعد از خود بتوانند راه وی را ادامه دهند.
به گزارش فارس، محمد مردوخ کردستانی ملقب به آیت‌الله مردوخ کردستانی فرزند شیخ عبدالمومن مردوخ، امام جمعه اهل سنت کردستان در عهد قاجار و پهلوی بود، وی شاهد و شرکت‌کننده بسیاری از حوادث تاریخی و رویدادهای اجتماعی و سیاسی 2 قرن اخیر کردستان بوده است.
آیت‌الله شیخ مردوخ کردستانی در 27 رجب 1297ق در سنندج به دنیا آمد. وی از نسل امیرمحمد سرسلسله مردوخیان است که در سال 737ق برای تبلیغ دین اسلام با یک عده از کسان و بستگان خود از شام (سوریه) به خاک اورامان کردستان هجرت کرده و در دشت شامیان، چادر زدند. سپس برای جلوگیری از سرما ناچار شدند که دهکده دگاشیخان را بنا کنند.
وی در 7 سالگی نزد پدرش به خواندن الفبا و قرائت جزوات قرآن پرداخته و در مدت کمی صرف و نحو و منطق و حساب و هندسه و تصریف زنجانی و نصاب الصبیان و علم فرایض را آموخت. به خاطر برخورداری از هوش و ذکاوت فوق‌العاده زودتر از حد انتظار به علوم قدیمه دست یافته و به مراحل نهایی رسید و چون دارای بیان شیوا و منطقی قوی بود، از همان جوانی بنا به تقاضای پدرش امامت و خطابه جمعه به وی واگذار شد و در ضمن به مطالعه متون علوم عقلیه و نقلیه پرداخته در اندک مدتی در بسیاری از علوم رسمی و ریاضی و صنایع و هنرهای زیبا و ذوقی از قبیل حجاری، معماری، نقاشی، حکاکی و صحافی مهارت پیدا کرد.
چندی بعد تصمیم گرفت علوم قدیمه را از زبان عربی به فارسی تدوین و ترجمه کند تا به راحتی مورد استفاده عموم قرار گیرد. در 1327 یک دستگاه ماشین چاپ سربی وارد کشور کرد و روزنامه ندای اتحاد را منتشر کرد و در آن راجع به وحدت اسلامی مقالاتی جالب توجه می‌نوشت. همچنین انجمن صداقت را نیز تشکیل می‌دهد و چون مردم بیش از حد علاقه و دلبستگی نشان می‌دهند انجمن را به حزب ترقی و تهذیب اخلاق تغییر می‌دهد و به نشر مسلک دموکراسی می‌پردازد.
مجموع آثار منتشرشده و ناشده ایشان حدود ۱۱۵ جلد کتاب برشمرده‌اند. شیخ محمد مردوخ در سال ۱۳۵۴ خورشیدی و در سن ۹۸ سالگی دار فانی را وداع گفت.
انتهای پیام/2330/71
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
