مسیر سختی که تامین‌کنندگان خارجی یک شبه رفتند/ آیا تولید تجهیزات مخابراتی در کشور صرفه اقتصادی دارد؟

به گزارش گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس، وجود بیش از ۸۰ میلیون اشتراک اینترنت پهن باند ثابت و سیار در کشور، ایران را به بازار نسبتاً بزرگی در حوزه اینترنت و صنعت ICT تبدیل کرده است.

علاوه بر وضعیت فعلی، توسعه روز افزون صنعت ICT در کشور به تبع روند جهانی و همچنین شاخص‌های هدف گذاری شده برای کشور، نشان از رشد بیش از پیش بازار ایران دارند، از جمله این اهداف این است که طبق برنامه ششم توسعه، اندازه این بازار باید به ۲۰ میلیارد دلار برسد که هم اکنون حدود ۱۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و رتبه اول منطقه را در ICT داشته باشد.

اما همچنان که توسعه صنعت در ایران پیش بینی می‌شود، هشدارها و پیشنهادهایی برای کنترل سهم بازیگران خارجی در این بازار داده می‌شود تا این بازار کاملا در اختیار شرکت‌های خارجی قرار نگیرد. بازار ۸۵ میلیون نفری ایران، همیشه برای کشورهای دیگر و شرکت‌های خارجی جذاب بوده و بازار ICT کشور هم یکی از این بازارها است.

از بعد مباحث نرم و امنیتی و از دید کلان کشور، دلایل زیادی برای داخلی سازی در صنعت ICT وجود دارد، اما در کنار عقاید شخصی و دلایل سیاسی، اقتصاد و سرمایه گذاری به دنبال منطق مالی است تا بتواند با اطمینان از بازدهی و امنیت سرمایه، در بخشی سرمایه گذاری کند و به رونق آن بخش کمک کند.

در این گزارش به این مطلب می‌پردازیم که از نظر کارشناسی، چه دلایل منطقی برای توجیه اقتصادی تولید تجهیزات مخابراتی در کشور وجود دارد؟ 

^{اگر تولید تجهیزات مخابراتی و زیرساختی صرفه اقتصادی داشته باشد، به مشوق برای ورود سرمایه گذار نیاز ندارد}

دست بالاتر را موقعیت جغرافیایی راهبردی داریم

همواره در همه حوزه‌ها از مزیت موقعیت جغرافیایی راهبردی ایران می‌شنویم. این امتیاز در تولید تجهیزات مخابراتی در کشور هم کاربرد دارد. اما به چه دلیل؟

موقعیت جغرافیایی ایران به عنوان یک مزیت طبیعی و چهارراه ارتباطی در منطقه غرب آسیا، جذابیت‌های فراوانی را برای سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت‌های مخابراتی در ایران فراهم کرده است که از جمله آن می‌توان به همسایگی با ۱۵ کشور و نقش پل اتصالی غرب و شرق اشاره کرد.

به عنوان مثال در پروژه EPEG مخفف Europe-Persia Express Gateway که یک کنسرسیوم بین المللی در رابطه با پروژه احداث خط فیبر نوری از اروپا به آسیا برای ایجاد ظرفیت جایگزین در شبکه ترانزیت بین المللی است، ایران بیشترین سهم را از لحاظ مسافت خاکی در اختیار دارد.

بنابراین، ایران می‌تواند به کانون ارتباطی منطقه تبدیل شود که این امر توجیه پذیری سرمایه گذاری در تولید تجهیزات زیرساختی در کشور را بیشتر مشخص می‌کند.

^{تبدیل شدن به هاب ارتباطی منطقه با استفاده از موقعیت جغرافیایی، همواره یکی از برنامه‌های وزارت ارتباطات است}

مسوولان به سمت استفاده از تجهیزات راهبردی داخلی حرکت کرده اند

بسیاری از کشورها سیاست‌های سختگیرانه ای را در حوزه صیانت از اطلاعات و ارتباطات خود اعمال می‌کنند. به عنوان مثال اخیراً دولت آمریکا و به دنبال آن انگلستان استفاده از تجهیزات مخابراتی شرکت چینی هواوی را در بخش‌هایی از شبکه ارتباطی خود به دلایل امنیتی و جاسوسی محدود کردند.

علت اصلی نگرانی‌ها از امنیت تجهیزات مورد استفاده در شبکه مخابرات کشورها، اعتقاد متخصصین مخابراتی به این موضوع است که با ارتقاء سطح فناوری تجهیزات مخابراتی، کشف حفره‌های امنیتی در تجهیزات شبکه‌های مخابراتی کاری سخت و پرهزینه خواهد بود؛ بنابراین، ارزیابی دقیق امنیتی این تجهیزات برای اغلب مشتریان تجهیزات خارجی که عمدتاً به دنبال کاهش هزینه تمام شده خرید هستند، امکانپذیر نیست.

در همین راستا کشورهایی که حساسیت‌های امنیتی بیشتری نسبت به زیرساخت‌های ارتباطی خود دارند تلاش می‌کنند که در زمینه تجهیزات کلیدی شبکه به سمت استفاده و تقویت تولیدات داخلی خود حرکت کنند؛ به عنوان نمونه «ژنگفی»، بنیانگذار هواوی که بزرگترین تأمین کننده تجهیزات مخابراتی جهان است، در سال‌های نخستین تأسیس این شرکت در یک جلسه با رئیس جمهور چین نقل کرده است که: کشوری که از سوئیچ‌های خارجی استفاده می‌کند بخشی از ارتش خود را در اختیار خارجی‌ها قرار داده است.

البته علاوه بر چین، این سیاست در کشورهای دیگری نظیر هند، ترکیه و ژاپن نیز دنبال شده است. در ایران نیز بخش قابل توجهی از سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، به عنوان اصلی‌ترین سند مربوط به زیرساخت‌های ارتباطی کشور، به الزامات امنیتی و پدافندی اختصاص دارد و در همین راستا نیز وزارت ارتباطات در سال ۹۷ از جمع آوری کامل روترهای شرکت آمریکایی سیسکو از این شبکه به دلیل مسائل پدافندی خبر داد.

با این وجود به نظر می‌رسد با توجه حساسیت‌هایی که به لحاظ امنیتی در این حوزه برای ایران وجود دارد، برای مسوولان کشور هم سرمایه گذاری در تولید تجهیزات زیرساختی در کشور  توجیه پذیر است و تجهیزات داخلی مورد حمایت خواهد بود.

فناور بودن و سرمایه پایین برای ایجاد شغل، مزیت اشتغالزایی حوزه ICT است

مدت زیادی است که معیار هزینه صرف شده برای ایجاد هر شغل مورد نظر کشور ما هم قرار گرفته است.

این موضوع وقتی بیشتر به چشم آمد که مقایسه صنایع مختلف نشان داد که صنایع قدیمی و چه بسا تثبیت شده در اقتصاد کشور، نسبت به صنایع جوان، به مراتب هزینه‌های راه اندازی و ایجاد اشتغال بیشتری دارند؛ به این معنی که برای مثال با هزینه ای که صرف راه اندازی یک کارخانه در صنعت قدیمی فولاد می‌شود می‌توان برای افراد بسیار بیشتری در صنایع جوان ساخت تراشه‌های الکترونیکی اشتغال ایجاد کرد.

از سوی دیگر، برخی صنایع محصولی تولید می‌کنند که ارزش ذاتی آن بیشتر از تولیدات دیگر است و اساسا در اقتصاد این صنایع به دلیل ارزش افزوده تولیدات خود مورد توجه هستند.

صنعت تجهیزات مخابراتی هم صنعتی با سطح فناوری بالا و دانش بنیان به حساب می‌آید که از ارزش افزوده بالایی برخوردار است.

نسبت اشتغال به سرمایه این صنعت در مقایسه با صنایع محوری فعلی کشور نظیر پتروشیمی، فولاد و سیمان بالاتر است؛ به این معنا که با یک سرمایه گذاری مشخص در این صنعت اشتغال بیشتری ایجاد خواهد شد.

^{مشاغل بسیاری به صنعت ICT وابسته‌اند و به صورت مستقیم و غیرمستقیم کاربر تولیدات این صنعت هستند}

نیروی انسانی مناسب در صنعت ICT را هم داریم 

وقتی مسئولان کشور از آمار بالای تحصیل کرده‌های رشته‌های مرتبط با ICT در کشور، به تبع روند جهانی صحبت می‌کنند، هم از تهدید و هم از فرصت خبر می‌دهند. فرصتی برای پا گرفتن و جهش این صنعت در کشور و تهدیدی که در صورت از دست دادن فرصت ها، از سیل بیکاران این رشته‌ها ناشی می‌شود.

از منظر نیروی انسانی نیز تعداد زیادی از نخبگان دانشگاهی کشور در رشته‌های مرتبط با این حوزه به مشغول به تحصیل هستند؛ این در حالی است که طبق گفته وزیر ارتباطات بیشترین نرخ بیکاری در تحصیل کرده‌های ICT وجود دارد که در سال ۹۵ برابر با چهل و سه درصد بوده است.

از سوی دیگر سهم بخش فناوری اطلاعات از ایجاد اشتغال در کشورهای در حال توسعه ۱,۸۷ درصد است، درحالی که این مقدار در کشور ما ۰,۲ درصد است.

در مجموع، از منظر نیروی انسانی و زمینه‌های موجود در این صنعت به نظر می‌رسد، شرایط مساعدی برای اشتغالزایی وجود دارد. 

^{بسیاری از نیروهای مهاجرت کرده ایرانی را فارغ التحصیلان رشته‌های مرتبط با ICT تشکیل می‌دهند}

تجربه قطع پشتیبانی تجهیزات نصب شده خارجی را داریم

سابقه تحریم‌ها در حوزه تجهیزات مخابراتی مانند سایر بخش‌های صنعتی، تجربه شده است.

زمان دوری نیست که تحریم‌ها بر سر کشور تشدید شد به گفته پیمانکاران پروژه‌های مخابراتی در تحریم‌های اخیر اغلب تأمین کنندگان خارجی از تداوم پشتیبانی تجهیزات نصب شده خودداری کردند. در آن زمان تمامی قراردادهای تجهیزات فنی از سوی طرف خارجی بدون پشتیبانی رها شدند.

همچنین در تحریم‌های اوایل دهه ۹۰ نیز اغلب شرکت‌های خارجی حاضر در ایران به بهانه تحریم ها، ادامه فعالیت‌های خود در ایران را متوقف کردند و اپراتورهای داخلی مجبور تهیه تجهیزات و خدمات موردنیاز با چندین برابر قیمت شدند.

در صورت حمایت صحیح از شرکت‌های داخلی و ارتقاء توانمندی آنها، طی یک برنامه بلندمدت و بازه زمانی چند ساله، می‌توان امیدوار بود که امکان برطرف کردن نیازها و بی اثر کردن تحریم‌ها وجود داشته باشد.

این موارد، بخشی از دلایلی است که از نظر کارشناسی تولید تجهیزات مخابراتی و زیرساختی را در کشور توجیه پذیر می‌کند و یادآوری می‌کند که برای وارد شدن به این صنعت، هم دلایل کافی داریم، هم از مزیت نسبی برخوردار هستیم و هم توجیه اقتصادی برای سرمایه گذاری در این صنعت در کشور وجود دارد.

انتهای پیام/