به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، هر چند ایران به عنوان دومین دارنده منابع گازی دنیا ظرفیت بسیار بالایی برای تولید گاز و حتی نقش‌آفرینی در بازار گازی منطقه را داراست اما در سال‌های گذشته با توجه به روند افسارگسیخته مصرف در داخل کشور، حتی تکمیل تمامی فازهای پارس جنوبی نیز نتوانسته است پاسخگوی تقاضا باشد به طوری که هم‌اکنون تراز گازی کشور منفی شده است، یعنی مجموع تقاضا از عرضه گاز پیشی‌گرفته است.
در حال حاضر تشدید مصرف گاز در بخش‌های غیرمولد به خصوص بخش خانگی موجب شده است، وزارت نفت در تامین سوخت مورد نیاز صنایع عمده (شرکت فولاد و سیمان) دچار مشکل شود.
مجموع تولید گاز در کشور روزانه 830 میلیون متر مکعب است و در روزهای سرد، پیک مصرف گاز در بخش خانگی به 615 میلیون متر مکعب رسیده است. یعنی حدود 75 درصد از گاز تولیدی کشور در بخش خانگی مصرف میشود و طبیعتا گازی برای ارسال به صنایع عمده وجود نخواهد داشت.
*عدم‌النفع 700 میلیون دلاری از مصرف نفت کوره در صنایع سیمان
جدول 1، برنامه تامین سوخت شرکت‌های صنعت سیمان در 4 ماه سرد سال 1400 را نشان می‌دهد، طبق این جدول قرار است در این 4 ماه، 75 درصد از سوخت موردنیاز صنایع سیمان از طریق نفت کوره تامین شود.
در نتیجه با کنترل مصرف گاز در بخش غیرمولد این امکان برای کشور وجود داشت که با تامین سوخت کامل صنایع سیمان با گاز طبیعی و صادرات نفت کوره درآمد ارزی خود را افزایش دهد.
جدول 1- تامین سوخت صنایع سیمان در 4 ماه سرد 1400 (واحد: میلیون متر مکعب در روز، میلیون لیتر در روز)
اگر برآوردها درباره مصرف نفت کوره در صنایع سیمان در ماه‌های آینده رخ بدهد در مجموع حدود 1.8 میلیارد لیتر نفت کوره در صنایع سیمان هدر می‌رود. با در نظر گرفتن قیمت هر تن نفت کوره صادراتی ایران معادل 420 دلار، عدم‌النفع دولت 710 میلیون دلار محاسبه میشود. البته تبعات منفی سوزاندن نفت کوره در صنایع سیمان تنها عدم‌النفع اقتصادی نیست بلکه باعث افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی میشود.
* چالش تامین مصالح ساختمانی برای تولید سالانه یک میلیون مسکن
تشدید مصرف گاز در بخش‌های غیرمولد و کمبود گاز نیروگاه‌ها بر تولید برق کشور نیز تاثیر می‌گذارد و با توجه به اولویت داشتن تامین برق خانگی این امکان وجود دارد که در فصل سرد سال جاری نیز همانند سال گذشته شاهد قطعی برق صنایع سیمان باشیم.
در این‌باره، عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان می‌گوید: « زمستان سال گذشته واحدهای سیمان در مقطعی با قطعی گاز روبه رو شدند که تا زمان جایگزینی سوخت دوم با گاز مدتی تولید در این واحدها متوقف شد. همچنین برخلاف شیوه معمول در بهمن سال گذشته بخش سیمان کشور حدود ۳ هفته با قطعی برق روبه رو بود. به این ترتیب قطعی برق و گاز در زمستان سال گذشته نیز بازار سیمان را با کمبود عرضه روبه رو کرده بود. تمام تلاش تولیدکنندگان این محصول تا خرداد ماه امسال به رفع کمبود بازار به علت رشد تقاضا و جبران کسری عرضه در زمستان سال گذشته انجامیده بود».
همانطور که دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان عنوان کرد، کمبود گاز در کشور موجب افت تولید سیمان و افزایش قیمت آن در بازار خواهد شد. تکرار روند نوسانات قیمت سیمان در فصول گرم و سرد هر سال می‌تواند طرح ساخت سالانه 1 میلیون مسکن را از جهت تامین مصالح موردنیاز در دولت سیزدهم با چالشهای جدی مواجه کند.
شیخان در ادامه اظهار داشت: «کارخانه‌هایی که در محدوده شمال، شمال شرق و شمال غرب قرار دارند با مشکل و دغدغه تامین گاز مواجه هستند. کارخانه‌های سیمان به دلیل موضوع قطع گاز اساسا دوگانه‌سوز طراحی شده‌اند تا در صورت قطع گاز، با تامین مازوت وقفه‌ای در تولید نداشته باشیم، اما حمل مازوت از مراکز توزیع به کارخانجات سیمان به ناوگان ترابری قوی نیاز دارد. این ناوگان باید همزمان به نیروگاه‌ها هم سرویس بدهند پس ممکن است در تامین مازوت هم وقفه‌ای داشته باشیم».
در نتیجه در صورتی که سوخت صنایع سیمان از طریق گاز یا نفت کوره تامین نشود، علاوه بر عدم‌النفع سوزاندن سوخت مایع در این صنایع، کشور با عدم‌النفع صادرات سیمان نیز مواجه خواهد شد که البته خسارت ارزی کشور از این اتفاق تاکنون اعلام نشده است.
*33 درصد از ظرفیت تولید فولادسازها از مدار خارج میشود
جدول 2، برنامه تامین سوخت صنایع فولاد در 4 ماه سرد سال 1400 را نشان می‌دهد. طبق این جدول، حدود 33 درصد از ظرفیت صنایع فولاد تحت تاثیر افزایش مصرف گاز از مدار خارج میشود.
با توجه به عدم امکان استفاده از سوخت دوم در این صنایع، تولید صنایع فولاد در 4 ماه سرد سال با کاهش 33 درصدی مواجه خواهد شد که این موضوع باعث کمبود فولاد در بازار و افزایش قیمت آن خواهد شد.
جدول 2- تامین سوخت صنایع فولاد در 4 ماه سرد 1400(واحد: میلیون متر مکعب در روز، میلیون لیتر در روز)
*افزایش قیمت فولاد در سایه اعمال محدودیت سوخت‌رسانی
پس از اعلام برنامه تامین سوخت شرکت‌های فولادی، صاحبان صنایع فولاد در نامه‌ای از وزیر صمت درخواست جلوگیری از قطع گاز زنجیره فولاد را داشتند. در این نامه آمده است: «شرکت ملی گاز ایران در بخشنامه ناگهانی و با استناد به هماهنگی انجام شده با نمایندگان آن وزارتخانه، دستور اعمال محدودیت شدید در مصرف گاز تعداد زیادی از کارخانجات فولادی از گندله سازی، تولید آهن اسفنجی و فولادسازی را صادر کرده و زمان اجرای آن را هم از ساعت ۲۴ مورخ ۲۲/۰۸/ ۱۴۰۰ اعلام کرده است».
در ادامه نامه آمده است: «از آنجا که بیش از ۹۰ درصد فولاد تولیدی کشور در کوره‌های قوس الکتریک با القایی تولید میشود که با آهن اسفنجی شارژ میشود، کاهش تأمین گاز در حد اعلام شده به معنای توقف تولید آهن اسفنجی و به تبع آن توقف کامل تولید فولاد در این واحدها است که علاوه بر تحمیل زیان سنگین و جبران ناپذیر به واحدهای فولادی، تبعات نامطلوبی بر بازار سرمایه و تعادل بازار فولاد خواهد گذاشت».
البته محدودیت در انرژی‌رسانی به صنایع فولاد تنها در زمستان و کمبود گاز خلاصه نمیشود و این صنایع در تابستان نیز با کمبود برق مواجه هستند؛ طبق اعلام انجمن فولاد در ۲۳ شهریور سال جاری، تحت تاثیر اعمال محدودیت‌ها حدود 6 میلیارد دلار ضرر به اقتصاد کشور وارد شده است.
به طور کلی محدودیت در سوخت‌رسانی به صنایع فولاد موجب کاهش درآمدهای ارزی حاصل صادرات این محصول و کمبود آن و افزایش 2 الی 3 برابری قیمت در داخل کشور میشود. همچنین کاهش تولید فولاد نیز همانند سیمان، تامین مصالح ساخت یک میلیون مسکن در سال را به مخاطره می‌اندازد.
*بهینه‌سازی مصرف تنها راه نجات کشور از بحران گاز
طبق آمار در 4 ماه سرد سال، مصرف گاز خانگی و تجاری به طور میانگین معادل 58 درصد از کل تقاضای گاز کشور است. این مصرف افسارگسیخته در بخش غیرمولد موجب شده است که گاز به سایر بخش‌ها نرسد به طوری که هم‌اکنون کشور باید بین دو موضوع قطعی برق یا آلودگی هوا ناشی از مصرف سوخت مایع، یکی را انتخاب کند.
مصرف زیاد گاز در بخش غیرمولد به خصوص بخش خانگی و تجاری، لزوما بدین معنا نیست که صرفا مردم کشور در مصرف بی‌رویه گاز اهتمام دارند بلکه مجموعه‌ای از ناکارآمدی‌ها از جانب دولت‌ها هم به عنوان عامل موثرتر در بروز وضعیت فعلی تراز گازی کشور نقش داشته است.
با توجه به کند شدن اجرای طرح‌های توسعه میادین گازی در دولت قبل، فعلا تا 4 سال آینده امکان افزایش تولید گاز در کشور وجود نخواهد داشت و در صورت بی‌توجهی به اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف و تداوم روند جهشی مصرف در بخش خانگی، قطعا حجم آسیب به صنایع و اقتصاد کشور در سال‌های آینده بیشتر خواهد شد.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
