فارس پلاس؛ احمد رضاپور: روز ۲۴ شهریور ۱۳۶۸ فرستادهای مهم وارد فرودگاه مهرآباد شد. او «جیان دومینیکو پیکو» معاون امور سیاسی «خاویر پرز دکوئیار» دبیر کل وقت سازمان ملل بود. مقصد، پاستور و هدف، دیدار با رئیس جمهور وقت هاشمی رفسنجانی بود.
مقرر شده بود دیدار بکلّی سرّی باشد. به همین دلیل مترجم این مکالمه دو نفره «جواد ظریف» دیپلمات ارشد ایرانی بود تا خبری از آن به بیرون درز نکند. این مکالمه همزمان با بحرانیترین شرایط سیاست خارجی وقت آمریکا بود. واقعهای که در غرب معروف شد به «بحران گروگانگیری در لبنان».
دکوئیار (دبیر کل وقت سازمان ملل) - پیکو (معاون امور سیاسی دبیر کل)
حسن نیت، حسن نیت میآورد!
ماجرای موسوم به «بحران گروگانگیری در لبنان» بعد از حمله گسترده ارتش اسرائیل به سمت بیروت در سال ۱۹۸۲ آغاز شد و قریب به یک دهه ادامه پیدا کرد. نیروهای مقاومت لبنان در جریان عملیاتهای اسیرگیری خود علیه متجاوزان، خواستار «پایان اشغال این کشور توسط رژیم صهیونیستی» و «آزادی اسرای زندان الخیام» و «پایان دخالت آمریکا» بودند.
در رابطه با این بحران، «جرج هربرت بوش» در سخنرانی آغاز ریاست جمهوریاش (۳۰دی۱۳۶۷) نخستین پالس را به تهران فرستاد: «امروز شاهدیم، آمریکاییها ... در سرزمینهای خارجی نگهداری می شوند. اینجاست که همکاری می تواند نشان داده شود. این کمک در خاطر ما خواهد ماند.»
بوش پدر عبارتی مهم را به زبان آورد: goodwill begets goodwill (حسن نیت، حسن نیت میآورد)
مدتی بعد امّا، بحران گروگانها در لبنان با ربایش «شیخ عبید» روحانی شیعه لبنانی در ۶ مرداد ۱۳۶۸ توسط کماندوهای رژیم صهیونیستی(و البته با چراغ سبز واشنگتن) به اوج خود رسید. نیروهای لبنانی تهدید کردند اگر «شیخ عبید» آزاد نشود، یکی از گروگانها به نام سرهنگ «هیگینز» تفنگدار دریایی ارتش آمریکا را خواهند کشت.
امّا تل آویو و واشنگتن وقعی به این هشدار ننهادند. لبنانیها نیز وعده خود را عملیاتی کردند.
اولین تماس واشنگتن با تهران پس از تغییر رهبری در ایران
بوش پدر دست به دامان جمهوری اسلامی شد. رئیس جمهور بوش به دکوئیار گفت که نگران ماجرای گروگانهای لبنان است و میتواند در این زمینه امتیازهایی به ایران بدهد.
بر همین اساس، «دکوئیار» دست راست خود «پیکو» را واسط کاخ سفید و پاستور کرد. سفر «پیکو» به تهران در شهریور ۱۳۶۸ یک ماه بعد از کشته شدن «ویلیام هیگینز» سرهنگ ارتش آمریکا در لبنان بود.
پیکو درباره جلسه سری پاستور گفت که همراه با جواد ظریف وارد وارد دفتر هاشمی رفسنجانی شد. وی در این جلسه به هاشمی گفت: «رئیس جمهور بوش تقاضا کرده به آزادی گروگانها در بیروت کمک کنید و [بدانید] این کمک شما بدون اجر نمیماند.»
این نقل از سوی ظریف است: هاشمی در جواب گفت که اگر ایالات متحده از ما انتظار همکاری دارد، باید سیاست خصمانهاش در قبال ایران را تغییر دهد.
هاشمی رفسنجانی انتظار داشت در ازای کمک تهران به آزاد سازی گروگانهای غربی و آمریکایی در لبنان، «دارایی بلوکه شده ایران» آزاد و «غرامت خانواده شهدا در جریان سرنگونی هواپیما مسافربری توسط ناو آمریکایی» پرداخت شود.
هاشمی رفسنجانی سه نفر را مسئول پیگیری پرونده کرد: علی اکبر ولایتی، محمود واعظی و سید حسین موسویان.
موسویان در خاطرات خود در این رابطه به گزارهای مهم بدین مضمون اشاره کرده: هاشمی رفسنجانی بر این باور بود «حسن نیت در برابر حسن نیت» میتواند به صلحی دائم با ایالات متحده منجر شود. اما آیت الله خامنهای عمیقا نسبت به نیات واقعی آمریکا بدبین بود و در خصوص اعتماد ساده لوحانه و داشتن انتظار عکس العمل مناسب در برابر تلاش های ایران جهت آزادسازی گروگانها هشدار می داد.
بوش پدر: انگار بار سنگینی از روی دوش من برداشته شد!
نمایش حسن نیت از سوی دولت هاشمی شروع شد. گروگانها یکی پس از دیگری آزاد شدند. تیم ویژه هاشمی پس از آزادی هر گروگان وعده حسن نیت را به واسطه ایران - آمریکا یادآوری میکردند. «پیکو» گفت: «ایرانیها شروع کردند به تماس با من و میگفتند: چه خبر؟ چه خبر؟»
آخرین گروگان آمریکایی ۱۳ شهریور ۱۳۷۰ با مداخله ایران آزاد شد. این نقل از «اسکاوکرافت» مشاور وقت امنیت ملی آمریکا است: رئیس جمهور بوش پس از آزادی آخرین گروگان آمریکایی گفت «انگار بار سنگینی از روی دوش من برداشته شد.»
ایران حتی جنازه «سرهنگ هیگینز» را نیز پس از رایزنی با لبنانیها تحویل آمریکا داد. اکنون دیگر توپ در زمین آمریکا بود. ایران با تمام توان بزرگترین بحران سیاست خارجی وقت آمریکا را طی ۳ سال به پایان رساند.
امّا پاسخ دولت آمریکا به دولت هاشمی رفسنجانی جالب و دردناک بود. «ریچارد هاس» عضو وقت شورای امنیت ملی آمریکا گفت: «وقتی میگوییم حسن نیت، حسن نیت میآورد، به این معنا نیست که اگر گروگانها آزاد شوند پاسخ مطلوبی میدهیم!»
اسکو کرافت در فروردین ۱۳۷۱ رسما به پیکو اعلام کرد که هیچ اقدام متقابلی در هیچ فرصت نزدیکی برای ایران انجام نخواهد شد! پیکو خرداد همان سال از سمت خود استعفا داد.
رئیس جمهور آمریکا در ماجرا آزادی گروگانها هم «دکوئیار» و هم «هاشمی رفسنجانی» را دور زد. گروگانهای غربی آزاد شدند ولی اموال ایران در گروگان آمریکا باقی ماند. تهران نیز از سوی واشنگتن مسئول اصلی بحران گروگانگیری در لبنان معرفی شد!
انتهای پیام/