خبرگزاری فارس - همدان: پنج اثر فرهنگی و تاریخی ایران شامل: «منظر فرهنگی قلعه الموت»، «مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام»، «مجموعه تاریخی بسطام»، «منظر فرهنگی ماسوله» و «گنبد علویان همدان» در فهرست میراث جهان اسلام ثبت شد.
پرونده این آثار با هماهنگی کمیسیون ملی آیسسکو ایران به دبیرخانه این کمیسیون ارسال شده بود.
آیسسکو برای شناسایی، معرفی و حفاظت بهتر میراث جهان اسلام چند سالی است که در حال تدوین فهرستی از آثار شاخص فرهنگی و تاریخی جهان اسلام است. این فهرست به جهان اسلام اختصاص دارد و غیر از فهرست میراث جهانی یونسکو است.
گنبد علویان در همدان توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده است، اما در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین به مقبره آن خاندان تبدیل شده است.
نامگذاری این بنا به «گنبد» علویان به این دلیل بوده که در گذشته‌های دور این بنا دارای گنبد بوده و در اثر گذشت زمان گنبد آن فرو ریخته است. همچنین علاقه شدید مردم به سادات و دوستداران امام علی و مدفون بودن دو تن از خاندان علویان در این بنا از دلایل دیگر این عنوان بوده است.
گنبد علویان به لحاظ معماری‌و از لحاظ هنر گچ بری و آجرکاری از آثار ارزشمند و کم نظیر سده‌های میانی دوره اسلامی (سده‌های۶ و ۷ هجری) است. شکل ظاهری گنبد علویان شبیه گنبد سرخ مراغه است که در سال ۵۴۲ هجری قمری ساخته شده و ابعاد داخلی آن (۸ متر در ۸ متر) و تزیینات غنی و متراکم و در عین حال راز آمیز و چشم نواز درون بنا تا حدودی مشابه بنای گنبد حیدریه قزوین است که از بناهای اوایل قرن ششم هجری قمری است.
این بنای زیبا به صورت مکعبی چهار ضلعی در ابعاد ۱۲.۸ در ۱۲.۵ متر و ارتفاع ۱۱.۵ متر ساخته شده و چهار جرز ستون مانند به ارتفاع ۹.۵ متر با قطری قریب به دو متر و شبیه برج‌هایی در چهار گوشه آن را در میان گرفته‌اند.
هر یک از برج‌ها دارای پنج طاق نمای فرو رفته مثلثی به ارتفاع هشت متر و عرض یک متر و عمق نیم متر است که از حیث مقطع جرزها را به صورت نیمی از یک ستاره هشت پر در آورده است.
دیواره ها و طاق نماهای داخلی بنا نیز با تزئینات فراوان گچبری با طرح‌های متنوع اسلیمی و هندسی به گونه بسیار زیبا و پرکار تزئین شده است.
در ضلع جنوبی داخل بنا، محراب قرار گرفته که از نمونه‌های نادر معماری اسلامی ایران به شمار می‌رود که قسمت‌های مختلف این محراب نیز با کتیبه‌های مختلف قرآنی و نقوش گیاهی و هندسی به مانند دیگه اضلاع داخلی بنا تزئین شده است.
گنبد علویان با توجه به قدمت ۹۰۰ ساله و همچنین شگفتی و جذابیت‌های بسیار بالای معماری و گچ بری‌های زیبا یکی از جاذبه‌های گردشگری استان همدان برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود.
انتهای پیام/۸۹۰۰۳/ ق
