گروه جامعه؛ نعیمه جاویدی: چند سالی است که مشکلات حاشیه نشینی در شهر مشهد، گروه های جهادی را برای خدمت به محرومان حاشیه نشین به صف کرده است. این محدوده ها به 7 پهنه تقسیم شد و مسئولیت هر پهنه برعهده یک فرمانده جهادی قرار گرفت. یکی از آن ها، پهنه «صبا» یا همان محدوده محله «سیدی» مشهد و اطرافش است که محرومیت زدایی اش را حجت الاسلام شهید«محمد اصلانی» برعهده گرفت. شهیدی که در حادثه تروریستی حرم رضوی همراه دو روحانی دیگر به دست یک جوان تکفیری مورد حمله قرار گرفت و به درجه شهادت رسید.
پهنه ای که این روحانی خدمت در آن را برعهده داشت، محدوده بزرگی است که «مجید حبیب» یکی از دوستانش که گفتگویی با او داشته ایم درباره اهمیت و سختی خدمت در این پهنه می گوید: «این پهنه چیزی حدود 260 هزار نفر جمعیت دارد. تقریباً معادل شهرستان سبزوار. کار در این پهنه آسان نبود چون تعداد محرومان و جمعیت محله کم نبود. حاج آقا اصلانی اما با عشق و اشتیاق؛ دل و جان پای کار بود. خیلی کار روی سرش بود اما همیشه با لبخند و «بفرما، جانم!» پاسخ همه را می داد. جوری کار می کرد که هر کس گره به کارش می افتاد، با دلی مطمئن شال و کلاه می کرد و می گفت: می روم مسجد صاحب الزمان(عج) پیش حاج آقا اصلانی، حل می شود انشاءالله! او مسجد را تبدیل به خانه امید مردم کرده بود.»
شاگردانت هستند، حاجی!
سالهاست که «مجید حبیب» شهیدِ ماه مبارک رمضان حرم رضوی، فرمانده شهید جهادی پهنه حاشیه شهر را می شناسد. داغ از دست دادن یک رفیق خوب را در دل حس می کند اما قوت قلبی، بار غمش را کمی سبک می کند: «درست است که هیچ کس حاج آقا اصلانی نمی شود اما دلم به این خوش است که شاگرد و دست پرورده زیاد دارد، کسانی که بتوانند داغ رفتن او را در دل محرومانی که حاجی دلگرمی و پشت و پناهشان بود کم کنند. هر کسی با او کار می کرد، زود راه و رسم خدمت و کار را یاد می گرفت. فرمانده جهادی ما برنامه ریزی می کرد تا کار منظم پیش برود و خودش همیشه نفر اول بود. ندیدیم به کسی بگوید برو فلان کار را انجام بده و خودش را کنار بکشد، همیشه نفر اول صف خدمت به مردم بود. سن و سالش کم نبود و جوان ها همین که می دیدند مردی به سن و سال او دست از پا و شب از روز نمی شناسد برای خدمت به محرومان، خستگی یادشان می رفت و همتشان بیشتر هم می شد.»
دلش از دشمن تکفیری که فرمانده را شهید کرده گرفته و می گوید: «حکایت امثال حاجی ما بعد از شهادت، حکایت شیشه عطر است که درش گم و عطرش همه جا پخش شده باشد. حکایت آینه است که شکسته اما همچنان آینه مانده و تکثیر شده. این ها بعد از شهادت معروف تر و راهشان پر شور تر می شود.»
این بیرق زمین نمی ماند
دوست فرمانده شهید جهادی از یک فوت کوزه گری که باعث می شد، گروه حاج آقا برای کمک به مردم مشتاق بمانند، می گوید: «مدام می گفت: بچه ها، رفقا! "بیایید" این کار را انجام بدهیم؛ نمی گفت "بروید" انجام بدهید. خودش قبل از همه پای کار بود. برای همین است که دلم به شاگردانش خوش است. حس می کنم بیرقی که او برداشته، زمین نخواهد ماند.»
حبیب 41 ساله که مسئولیت خادم الشهدایی ناحیه کمیل مشهد را برعهده دارد و از سال 1387 تا 1397 فرمانده پایگاه بسیج در محله سیدی و همراه همیشگی شهید اصلانی و رفقایش برای کار فرهنگی-جهادی هم بوده، می گوید: «پهنه صبا یا سیدی یکی از 7 پهنه حاشیه شهر مشهد به پهنه گروه جهادی محرومیت زدایی شهید سعادتی معروف بود. حالا می خواهیم پیشنهاد بدهیم نامش را به نام فرمانده جهادی شهید، حاج آقا اصلانی تغییر دهند. فرمانده ای که انقدر به یاد شهدا برای خدمت به محرومان قدم برداشت که خودش هم شهید شد. یادش بخیر! در برنامه «آبروی محله ها» که مردم و مسئولان می رفتند دیدار خانواده شهدا و مداحی داشتند، چقدر این رفیق ما دلش هوایی می شد. اساسی آرزوی شهادت داشت.»
اهمیت کار در حاشیه شهر
اگر قرار باشد به اهمیت کارهای شهید اصلانی در محله سیدی پی ببریم علاوه بر صحبت هایی که آقای حبیب کرده، کمی جستجو درباره این محله و اوضاعش هم لازم است.
محدوده ای که دهه 30 «محمود سیدی» یکی از ملاکان مشهدی آن را خریده، چاهی حفر کرده و باغی راه انداخته است. به مرور محله رونق گرفته و چون در حاشیه مشهد قرار داشته قطعه های زمین به مردمی فروخته شده که امکان سکونت در مرکز شهر را نداشته اند. اهالی هم عموماً از اقشار متوسط و روبه پایین بودند. مشکلات معیشتی و بیکاری یکی از عواملی بوده که این محدوده را در زمینه آسیب های اجتماعی ناشی از فقر، بیکاری و اعتیاد هم آسیب پذیر کرده بود.
یکی از گزارش هایی که همین چند وقت پیش درباره محله سیدی مشهد سر و صدا کرد و زنگ هشداری برای افزایش محرومیت اجتماعی بود؛ اجاره و فروش بامِ خانه ها به افرادی بود که دیگر توان مالی اجاره و تامین محل سکونت در شهر را نداشتند و به دنبال سرپناهی به ناچار سر از حاشیه شهر از جمله این محله درآورده بودند. ساکنان محله هم از روی تنگنای معیشتی با فروش یا اجاره دادن بام خانه شان سعی می کردند بخشی از مشکلات اقتصادی خانواده که ناشی از تورم و کرونا بود را به این شکل رفع کنند. دانستن این نکته ها و حرف های آقای حبیب کمک می کند، معنی این جمله را که حاج آقا اصلانی کاری کرده بود که مسجد، خانه امید محله باشد را درست درک کنیم.
ای دل غافل! عکس یادگاری ما کو؟
صحبت از شهید اصلانی با یکی از دوستان جهادی اش به مرور ِخاطره ها می رسد، دلمان می خواهد از این گفته ها عکس هایی هم ببینیم که همین بهانه می شود برای مطلع شدن از یکی دیگر از ویژگی های شهید: «حاجی هیچ وقت میل دیده شدن نداشت. همین که می دید کسی دوربین و تلفن همراه به دست دارد، سعی می کرد برود گوشه ای و کمتر در عکس و فیلم ها باشد. با اینکه خیلی بیشتر از همه کار می کرد. همین که خبر شهادتش را شنیدم شب وقتی حالم گرفته بود از سر دلتنگی رفتم سراغ مجموعه عکس هایی که در تلفن همراهم دارم. همه را زیر و رو کردم اما به جز چند عکس دسته جمعی که حاجی گوشه قاب عکاس بود، عکس دونفره ای پیدا نکردم.حیف که فرصت نشد عکس یادگاری بگیریم.»
خیلی غبطه سردار را می خورد
بغض و حسرت راه حرف را بسته، کمی مکث می کند و می گوید: «وقتی به هم می رسیدیم انقدر با شوق و علاقه درباره کار صحبت می کرد و کاری را به ما می سپرد که اصلاً متوجه گذشت زمان نمی شدیم. همین که به خودمان می آمدیم، می دیدیم وقت رفتن است و مهلت به عکس دونفره و یادگاری نمی رسید.» حرف هایش را با جمله ای تکمیل می کند: «حاجی خیلی کاردرست بود به این نگاه نکنیم که حالا دست منِ دوست و شمای خبرنگار را از عکس خالی گذاشته؛ تمام همّ و غمّش این بود که دست فقرا و مردم برای زندگی خالی نماند و باز باشد. برای خرجی خانه لنگ نمانند. مادر یک خانواده محروم توی آشپزخانه کاسه چه کنم، چه کنم؟ به دست نگیرد و دست بسته نماند.»
عکس، بهانه شده تا خاطرات بیشتری از یک روحانی مردمی مرور شود: «وقتی خبر شهادت سردار سلیمانی پخش شد، محله سیدی شاید اولین جایی در مشهد بود که برای سردار، مراسم گرفت. حاجی در مسیر حرم مدام می گفت: می بینی آقا مجید؟! برای خدا کار کردن اینجوری است، سردار از نام و دیده شدن فراری بود حالا همه جا، همه در حال حرف زدن از او هستند. خدا نامدارش کرد... حالا دلم می خواهد به او بگویم حاج آقا اصلانی خودت هم که اینطور شدی مرد!»
برای حجاب فرهنگسازی می کرد
این روزها که بحث حجاب دوباره در جامعه داغ شده، آقای حبیب از کارهای فرهنگی امام جماعت شهید مسجد صاحب الزمان(عج) محله سیدی مشهد؛ اصلانیِ شهید می گوید: «در یکی از نمایشگاه ها بنر بزرگی از سخنرانی رهبری درباره بانوان کم حجاب را چاپ کرده بود، مضمون کلام رهبر این بود که آن خانم بد حجاب یک عیب دارد که در ظاهر او پیداست و خدا می داند که ما چه عیب هایی داریم و اینکه شاید او حجابش بد باشد اما دلش با اسلام و انقلاب است... توی همان نمایشگاه می دیدیم که همین دقت نظر حاج آقا در انتخاب جمله منتخب از رهبر چقدر خوب باعث می شد آنهایی که ظاهر پوشیده ای هم نداشتند، جذب شوند.»
مکث و نفسی تازه می کند برای مرور جزئیات بیشتر: «آن خانم ها اول جملات بنر را می خواندند بعد می آمدند، جلو و با برنامه های فرهنگی، مذهبی و جهادی ما آشنا می شدند. فهرستی از برنامه های آینده را دریافت می کردند تا اگر مایل بودند، شرکت کنند. چند نفر حتی جلو می رفتند با حاج آقا سلام علیک می کردند و سئوال های شرعی می پرسیدند و مشاوره می گرفتند. با خوشرویی و نجابتی توأم در حالیکه سرش را پایین می انداخت، با حوصله پاسخ می داد. به ما می گفت: باید روی جذب حداکثری و رویش های انقلابی کار کنیم. نباید روترش کرد و تلخ، رفتار. وقتی با چنین فردی بد رفتار کنیم، چطور می توانیم انتظار داشته باشیم که حرف های ما را بشنود و قبول کند؟! حرمت افراد را باید حفظ کرد و به بهترین شکلی که می توانیم و به صورت غیرمستقیم به شیوه درست، دعوتشان کنیم.»
کاروان شادی غدیر و پیاده روی تا حرم
یکی از نقدهایی که بعضی وقت ها برخی افراد به نحوه اجرای برنامه های مذهبی می گیرند، این است که برنامه های سوگ و شهادت پر رونق تر از برنامه های ایام ولادت و عید است. نقدی که جای تأمل دارد، حبیب می گوید که حاج آقا اصلانی این نقد را شنیده و برای پاسخ به آن به خوبی قدم برداشته بود: «یکی از سنگین و پرکارترین برنامه های پرنشاط و شاد مذهبی که حاج آقا بانی برگزاری آن بود «پیاده روی دهه کرامت»؛ ایام ولادت امام رضا(ع) بود. جمعیت زیادی از محله سیدی و حاشیه مشهد به صورت هماهنگ پیاده روی می کردند به سمت حرم رضوی. شاخه های گل و پرچم های کوچک و بزرگ شادباش عیدانه بین جمع توزیع می شد. مولودی خوانی و توزیع بسته های پذیرایی هم بود. خیلی حال و هوای خوبی به شهر داده می شد.»
از یکی دیگر از خلاقیت های شیخ شهید هم تعریف می کند: «کاروان خودرویی عیدغدیر محله سیدی هم خیلی طرفدار داشت. چند تریلی و ماشین سنگین هماهنگ می شد، با تور، ساتن، بادکنک، حریر رنگارنگ و گل تزئین می شد. مردم خودشان همراه می شدند. خودجوش در مسیر با شربت و شیرینی از هم پذیرایی می کردند. این دو برنامه عمومی بود و هرسال خیلی ها چشم براه اجرایش بودند. مسابقه های مذهبی، بقیه جشن ها و مناسبت ها مانند نیمه شعبان هم خیلی پرشور در مسجد برگزار می شد. این ایام فرصت خوبی بود برای جذب خیّران. حاجی سعی می کرد حتماً در این مناسبت ها برای خانواده های محروم، عیدی و بسته های حمایتی هم در نظر گرفته شود. پشت ماشین حاجی پر بود از آبمیوه، آب معدنی، کیک و خوراکی، پرچم های رنگی شادباش عید و خودش بین مردم توزیع می کرد. هوای بچه ها را حسابی داشت و بیشترِ هدیه و عیدی ها را بین آنها توزیع و این طور جذب و شادشان می کرد.»
مسجد؛ خانه حل مشکلات
روحیه بشاش داشتن یکی از ویژگی هایی است که دوستان شهید اصلانی، روحانی شهید حادثه تروریستی اخیر در حرم رضوی درباره او ذکر می کنند. حاج مجید، از دوستان شهید هم حرف های جالبی دارد و از روحیه بذله گوی او یاد می کند که خیلی ها را پای ثابت کارهای مذهبی و شرکت در برنامه های جهادی می کرد: «حاج آقا پیر مشورتی و حامی ما بود. خیلی بین مردم، نهادها و مسئولان اعتبار داشت. بارها مسئولان را به مسجد دعوت کرده بود تا مشکل چند نفر یا گروهی از همسایه ها را پیگیری و رفع کنند. مردم که این بُرش، تاثیر و تدبیر را می دیدند و حسابی جذب مسجد می شدند. خانه خدا می شد خانه حل مشکلات. برایش وقت و بی وقت معنی نداشت؛ شبانه روز پیگیر کار مردم بود.»
کجایی نیستی، کم پیدایی؟!
از یک روحیه درخور تحسین فرمانده شهید جهادی می گوید: «وقتی خودت خجالت می کشیدی، مراعات می کردی و تماس نمی گرفتی خودش زنگ می زد، اسمش را گذاشته بودیم «مسئول همیشه در دسترس» حتی اگر چند ساعت قبل با او تماس گرفته یا او را دیده بودی و دوباره تو را می دید با همان لبخند همیشگی، جمله معروفش را می گفت که: «کم پیدایی!»، «نیستی چرا؟»، «کجایی؟»
فرمانده سابق پایگاه بسیج پهنه سیدی دلیل این جمله معروف را که خودشان اسمش را گذاشته اند «جمله یخ باز کن» را این طور توضیح می دهد: «اوایل وقتی بعد از یک دیدار می گفت نیستی جوان، شروع می کردیم به توضیح دادن که بابا ما همین چند ساعت قبل شما را دیدیم حاجی... کمی که گذشت و شناختمان از هم بیشتر شد، متوجه می شدیم این جمله حاج آقا برای این بود که کسی برای پیگیری کارهایش از او احساس خجالت نکند و بداند حاج آقا برای پیگیری کارهایش مشتاق تر و پیگیرتر از خود اوست. در واقع به اصطلاح یخ آن رابطه را می شکست تا کسی برای پیگیری کارش یا گرفتن حقش خجالت نکشد و کار زمین نماند.»
حذف موازی کاری؛ خدمت عادلانه
حجت الاسلام شهید اصلانی بانی چند تجمع مذهبی و جهادی هم بوده و آقای حبیب درباره خلاقیتی که حاجی به خرج داده و موازی کاری در کار جهادی و خیرخواهانه را بین گروه های فعال فرهنگی، خیریه و جهادی این پهنه حذف کرده است، می گوید: «یک گروه واتساپی داشتیم. در آن، مناسبت ها و برنامه ها اعلام، کارها مشخص و بین همه تقسیم می شد. همه چیز شسته و رفته بود. همه گروه ها همدل بودند و کار با سرعت خوبی پیش می رفت.کسی فکر نمی کرد آن یکی گروه در کارش دخالت می کند. کارها مشارکتی و مشورتی پیش می رفت. آن هایی که اهل کارهای مذهبی، فرهنگی و جهادی هستند خوب می دانند که رسیدن به این نقطه چقدر سخت، مهم و موثر است.»
عزت و اعتبار داشت...
آقای حبیب چرایی این ماجرا را حاصل خوش فکری و خوشرویی شیخ شهید می داند و می گوید: «سالی دو برنامه مهم در مسجد پهنه بود. یکی تجمع«صادقیون»که در شام شهادت امام صادق(ع) بود و تمام هیئت ها و گروه های مذهبی دور هم جمع می شدند. دیگری هم شب سوم محرم؛ شب معروف به شب حضرت رقیه(س). بعد از برنامه، مسئولان گروه های جهادی، هیئت ها و مساجد دور هم جمع می شدند. فهرستی برای فعالیت های سالانه از تعداد خانواده های تحت پوشش خودشان تنظیم می کردند، به پیشنهاد حاج آقا تمام فهرست ها یک کاسه می شد نام بعضی خانواده ها در چند فهرست تکرار شده بود. این یعنی بعضی در هر مناسبت چند بسته کمک معیشتی و حمایتی دریافت می کردند و بودند خانواده هایی که بی نصیب می ماندند. با همین همفکری چند بسته اضافه می شد که به خانواده هایی می رساندند که قبل از این بررسی به دلیل بسته شدن فهرست قبلی و نبود امکان اضافه کردن خانواده جدید از دریافت خدمات و حمایت محروم می ماندند.»
حبیب می گوید: «حاجی اعتبار داشت. بین خیّران آبرو و اعتمادی داشت. هر وقت می خواستیم برنامه بزرگی انجام دهیم یا کاری برای محرومان محله انجام دهیم از او کمک می گرفتیم و یکبار هم ندیدیم حرفی بزند یا رفتاری انجام دهد که عه! به نام من و به کام بقیه گروه ها. می گفت: همه گروه ها باید متحد و هماهنگ با هم باشند. هدف خدمت است نه کسب سِمت و نام.»
زیر تابوت شهدا را گرفت؛ شهید شد
آقای حبیب از روزِ سخت شنیدن خبر شهادت حاج آقا اصلانی برایمان می گوید: «ظهر بود وقتی به خانه رسیدم از شدت خستگی روی زمین دراز کشیدم. تلفن همراهم را برای مدتی روی حالت پرواز گذاشتم. یکهو بین خواب و بیداری دلشوره گرفتم. انگار کسی به من بگوید که برو و تلفن همراهت را بررسی کن. دیدم کلی پیام و تماس از دست رفته دارم با این مضمون که حاج آقا شهید شده است. ای دل غافل! حاجی پرواز کرد یعنی؟! باورم نمی شد اصلاً. واقعاً شهادت حقش بود اما خب! دل کندن از عزیز سخت است. با خودم می گفتم: حاجی جان! انقدر زیر تابوت شهدا را گرفتی که خودت هم شهید شدی...» دوست شهید اصلانی حرف هایش را ادامه می دهد: «توی همین هول و بلا و آشوب فکری غرق بودم که طاقت نیاوردم. دلم می خواست به یک نفر زنگ بزنم و بگوید که دروغ است. بگوید که حاجیِ ما زنده است. به خودم آمدم و دیدم طبق معمول به همان مشکل گشای همیشگی، پیر مشورتی مان زنگ زده ام؛ به خود حاج آقا اصلانی! دست خودم نبود خودش ما را این طور بار آورده بود، هر وقت کار مهم و بزرگی داشتیم حلّال مشکلات ما خودش بود.»
فاطمیه جایت خالی است...
حاج مجید حبیب می گوید: «دو بیمارستان نزدیک حرم است، حدس زدم اگر مجروح شده باشند حتماً به یکی از آن دو بیمارستان برده شدند. در مسیر، نای نفس کشیدن نداشتم و پاهای بی جانم را پشت سرم می کشیدم، رمقی برایشان نمانده بود از بُهت شنیدن این خبر. هی به خودم امید می دادم که انشاءالله چیزی نشده، زخمی شدند حتماً... لابد خبر اشتباه است... و به زور همین حرف ها بود که خودم را کشان کشان می کشیدم. همین که رسیدم بیمارستان و از خادم حرم که آنجا بود پرس و جو کردم، گفت شنیده که یک حاج آقا اصلانی نامی به شهادت رسیده است. دیگر توان ایستادن نداشتم. آب پاکی ریخت روی سرم و آوار آن خبر تلخ هم. دلم می خواست بگویم راست نیست اما دلم نمی آمد حاجی ما به آرزوی دیرینه اش؛ شهادت رسیده بود. مرد جبهه های 8 سال دفاع مقدس و سال ها کار جهادی باید هم کامروا می شد. امسال ایام فاطمیه(س) اگر عمری باشد و باشم خدا می داند که چقدر جای حاجی خالی است. جای آن اشک های بی امان و مادر، مادر گفتن هایش...
/انتهای پیام
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
