کارخانه‌ای که تنها دیوار دارد/ پروژه‌ نفت آذربایجان به وسعت 6 دولت

خبرگزاری فارس - حسن عبدالهی: آذربایجان شرقی بهشت منابع معدنی است، عبارتی که در چند سال اخیر به کرات تکرار شده و اکنون بیشتر به آدامسی می ماند که آنقدر جویده شده که دیگر هیچ طعم و مزه ای برای تعریف و توصیف کردن ندارد چون نصیب و نفع این بهشت معدنی برای مردمانش چیزی جز تقریباً هیچ در قیاس با درآمدها و منابع خروجی از استان نبوده است.

طبق اعلام سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، این استان ۴۰ درصد ذخایر مس کشور را در خود جای داده اما به گفته عابدین خرّم استاندار آذربایجان‌شرقی کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت موجود در حوزه معادن استان مورد استفاده قرار گرفته چرا که خاک زرخیز آن مدفن و معدن هفت میلیارد تن ذخایر معدنی در معادنی چون مس سونگون یا نفلین سنیت سراب است اما همین دو نام را می توان مهمترین نمادهای ممنوعه بودن میوه های معدنی آذربایجان برای این دیار و مردمانش تلقی کرد.

در این بین نفلین سینیت سراب حکایت عجیب و غریبی دارد، کارخانه‌ای که کلنگ ساختش نزدیک به دو دهه پیش با شعار خداحافظی مردم منطقه با فقر به زمین زده شد، پروژه عظیمی که کارهای مطالعاتی اش به سه دهه قبل بر می‌گردد، اما در همه این سال‌ها رویای ایجاد آن برای مردم این منطقه در حد سرابی محصور بین چند دیوار و با مدیر عاملان روی کاغذ باقی مانده، سرابی که با وعده‌های امروز و فردای این دولت و آن دولت هر روز از واقعیت دورتر و دورتر می‌شود.
 

کارخانه‌ای که سال‌هاست که زمین آن در دوزدوزان سراب محصور شده و حتی طرح شهرک سرامیک نیز برای استفاده از ظرفیت‌های این معدن ارائه شده اما با وجود همه تعاریف و تفاسیری که در باب کاربردهای پودر آلومینایی می‌شود که مثلاً قرار است روزی از این کارخانه خیالی خارج شود، این پروژه همچنان در حصار چند دیوار و با مدیر عاملانی که روی کاغذ منصوب و مدیر هستند و کارخانه‌ای برای مستفیض شدن از مدیریت شأن وجود ندارد، خاک می‌خورد در حالی که در استان‌های دیگری که روزانه میلیون‌ها تن ذخایر معدنی آذربایجان و در واقع خاک این دیار به آنها سرازیر می شود، بانکی تنها برای یک مجموعه ۱۰ میلیون تنی فولاد سرمایه‌گذاری‌های کلان می کند.

فروش مفت زمین‌های دوزدوزان و بهرمان تنها عایدی نفلین سنیت برای مردم منطقه

زمانی که در شهریور ۱۳۸۲ کلنگ این طرح با شتاب و با شعار ریشه کنی فقر و خداحافظی مردم سراب با وضعیت بد اقتصادی توسط جهانگیری وزیر وقت صنعت دولت اصلاحات در منطقه دوزدوزان به زمین زده می شد، مردم این منطقه با این رویای شیرین اما پوشالی زمین های خود را برای اجرایی شدن این پروژه حراج کردند و همین حکایت چندی بعد برای مردم منطقه بهرمان و به بهانه جانمایی نادرست محل کارخانه و احداث آن در زمین های این منطقه تکرار شد.

اما پروژه‌ای که مردم منطقه سراب با رویای اشتغالزایی شهرک پنج هزار نفری اش از سوی مسئولان وقت به یادگیری زبان انگلیسی ترغیب می‌شدند و زمین‌های خود را به مفت برای محقق شدن این رویا می‌فروختند، نه در دوره اصلاحات، نه در دولت ما می‌توانیم و نه در عهد کلید زنگ زده تدبیر و امید به سرانجام نرسید و کار به جایی رسید که صحبت از جایگزینی نفلین سنیت با دیگر طرح های زودبازده شد، پروژه‌ای که اکنون لقب «نفت آذربایجان» را یدک می کشد.

انعقاد قرارداد با شرکت NFC چین با مشارکت شرکت وامی روسیه و جهاد نصر و البته مامور کردن شرکتی آلمانی فنلاندی برای طراحی و مطالعه دانش پایه این کارخانه با ارزش ۹ میلیون یورو از جمله اقدامات نافرجام برای پایان سراب نفلین سنیت سراب بوده، طرح عظیمی که بنا به دلایلی چون تحریم‌های بین‌المللی، هزینه بری، نداشتن فناوری و دانش استخراج بومی تنها در حد دیوارکشی، حصاربندی و احداث چند ساختمان اداری و البته استخدام تعدادی نیرو اجرایی شده است و بس."
 

وعده‌های پرتکرار و کلیشه ای آفت اصلی حوزه معدنی آذربایجان شرقی

البته نباید از وعده‌های نامحقق و برخی کارشکنی‌ها در به نتیجه نرسیدن این طرح نیز غافل شد، موضوعی که امام جمعه سراب در خصوص آن گفته است: بارها و در دوره‌های مختلف وعده‌های رنگارنگی در مورد نفلین سینیت داده شده و هر از گاهی امید به احیای مجدد این طرح ایجاد می‌شود، اما متاسفانه اکنون سال‌هاست که این پروژه در حصار وعده‌های توخالی گرفتار مانده و کاش زمانی که اعلام شد این طرح با طرح‌های زود بازده جایگزین شود، توجهی از سوی مسئولان و نمایندگان استانی به این پیشنهاد می‌شد.

حجت‌الاسلام علی‌اکبر اکرمی با یادآوری وعده‌های داده شده از طرف ایمیدرو برای ایجاد این کارخانه تأکید کرده است: متاسفانه به نظر می‌رسد ایمیدرو تاکنون مسوولان را فریب داده و هرجا که باید شفاف‌سازی می‌شد، با فرستادن برخی افراد مرتبط با این پروژه به ماموریت‌های خارج از کشور به بهانه‌های مختلف سعی بر لاپوشانی داشته است.

احمد علیرضا بیگی نماینده تبریز و استاندار اسبق آذربایجان شرقی نیز چندی قبل در جمع مردم سراب دخالت‌های مسوولان و کارمندان ارشد وزارتی در معاملات اقتصادی را عامل اصلی خاموشی طرح نفلین سنیت اعلام کرده و یوسف داودی نماینده مردم سراب نیز از بلاتکلیفی ۲۵ ساله این طرح و هدررفت صدها میلیارد تومان از بیت‌المال انتقاد کرده است.

نماینده سراب در مجلس گفته است: در حالی‌که کشورهای دیگر مثل روسیه، کانادا، آمریکا، قرقیزستان، جمهوری آذربایجان و کشورهای اروپایی در کارخانه‌های خود از معادن آلومینیوم کشور خود استفاده می‌کنند اما با وجود چنین ظرفیتی در سراب متأسفانه واردات فلز آلومینیوم به کشور ادامه دارد و میلیاردها دلار ارز از کشور خارج می‌شود که لازم است مانع خیانت غارتگرانی شد که نمی‌گذارند استخراج آلومینیوم کشور انجام شود.

داوودی تصریح کرده است: مقام معظم رهبری فرمودند «مسوولان معادن کشور را استخراج کنند تا کشور به خود تکیه کند»، اما به این موضوع عمل نمی‌شود و برخی تلاش می‌کنند کشور را به کشورهای بیگانه وابسته کنند و به جای سرمایه‌‌گذاری در معادن کشور خودمان در قاره آفریقا و در گینه کوناکری برای استخراج آلومینیوم سرمایه‌‌گذاری کرده و با میلیون‌ها دلار ارز از بیت‌المال برای کشورهای بیگانه ایجاد اشتغال می‌کنند که این خیانت به کشور است و در تاریخ ثبت می‌شود.
 

باز هم دست‌های پشت پرده‌ برای ممانعت از اجرای پروژه ای معدنی در آذربایجان شرقی

محمدرضا پورمحمدی استاندار سابق آذربایجان‌شرقی نیز پیشتر در گفت‌وگویی با خبرنگار فارس در تبریز با اشاره به سخنان مسوولان مبنی بر دست‌های پنهان و پشت پرده‌ای که مانع اجرایی شدن پروژه نفلین سینیت سراب می ‌شود، گفته بود: برای خود ما هم سوال است که چرا پروژه‌ای که تمام مراحل را طی کرده و عملیات اجرائی آن شروع شده فقط با تغییر جزئی در شکل تولید باید به صفر برسد چرا که این پروژه قبلا با ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار تن مصوبه دولت را گرفته بود و بعد که به سه بخش ۷۰ هزار تنی فازبندی شد، ماجرا طوری مطرح می‌شود که گویی می‌خواهیم از صفر شروع کنیم.

وعده‌های که در سراب به سراب تبدیل می شود

با همه این تفاسیر و حتی اگر از صحبت ها و جملات کلیشه ای در خصوص تأثیر اجرای چنین پروژه هایی در شکستن تحریم ها و جلوگیری از خروج ارز و رهایی از اقتصاد نفتی و امثال اینها که در سایه وعده‌های نامحققی به وسعت چندین و چند دولت اثرگذاری خود را از دست داده اند، چشم پوشی کنیم، به سرانجام رسیدن پروژه‌ای که حکم «نفت آذربایجان» را دارد، می تواند تحولی اساسی در اشتغال منطقه داشته باشد چرا که طبق ارزیابی‌های صورت گرفته، را اندازی کارخانه تولید آلومینا از نفلین‌سینیت سراب ظرفیت اشتغال‌زایی بالای ۲۰ هزار نفر را دارد و با توجه به واردات سالانه سه و نیم میلیارد تن آلومینا به کشور  که مشمول تحریم است، از این رو تولید آن در داخل بسیار ضروری است و می تواند در این وانفسای مشکلات اقتصادی و معیشتی، کورسوی امیدی برای بهبود در شرایط وخیم اقتصادی مردم منطقه باشد.

همه این موارد دست به دست هم داده تا مردم منطقه و البته آذربایجان شرقی در آستانه سفر غریب الوقوع رییس دولت سیزدهم به استان این مطالبه به حق و جدی را مطرح کنند که آیا دولت ابراهیم رئیسی آن گونه که در سفرهای انتخاباتی خود نیز وعده داده، ظرفیت های بالقوه معدنی استانی چون آذربایجان شرقی را در پروژه هایی نظیر نفلین سنیت برای انتفاع مردم آن از این ذخایر بالفعل خواهد کرد موضوعی که البته پاسخ بلی و خیر آن تا حد بسیار زیادی به مطالبه‌گری جدی مسئولان و نمایندگان استانی و چگونگی استفاده آنان از فرصت سفر رئیس جمهور به آذربایجان شرقی برای برداشتن گام های عملی در این زمینه بستگی دارد.

گزارش فارس حاکی است، نفلین ‌سینیت به علت ارزش فوق‌العاده‌اى که در صنعت دارد، (صنایع آلومینیوم، شیشه و سرامیک پلاستیک و کائوچو، تهیه پشم و شیشه معدنى، کود شیمیایى و …) در اکثر کشورهاى دنیا مورد توجه فراوان قرار گرفته است.

سنگ مزبور از یک طرف در کشورهایى که فاقد ذخایر غنى از بوکسیت هستند، (روسیه، کره شمالى و …) به عنوان منبعى مهم برای تولید آلومینا بوده و از طرف دیگر در کشورهایى که از لحاظ منابع بوکسیت غنى بوده و یا بوکسیت ارزان در دسترس دارند، (کشورهاى غربى، آمریکا، کانادا) به دلیل فراوانى مقدار آلکالى در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد فراوان دارد.

بی‌شک با اجرای این طرح شاهد تحول چشمگیر اقتصادی در منطقه خواهیم بود و به نظر می‌رسد با توجه به نقش استراتژیک فلز آلومینیوم و تولید پودر آلومینا در آذربایجان که ماده اولیه آلومینیوم است، خودکفایی فلز استراتژیک آلومینیوم به‌زودی در کشور محقق شده و منطقه آذربایجان به عنوان قطب صنعت آلومینیوم کشور در آینده مطرح شود.

انتهای پیام/ی