به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تاشکند، بحث و بررسی‌های طرح ساخت خط ریلی «ازبکستان - قرقیزستان – چین» ربع قرن است که ادامه دارد. طرفین در مورد مسائلی نمی‌توانند به توافق برسند. اما با توجه به افزایش فعالیت در این مسیر، مذاکرات به زودی به پایان خواهد رسید.
اهمیت این جاده برای ازبکستان، موانع موجود و تاثیر شرایط جدید بین المللی و منطقه‌ای بر این طرح و واکنش بازیگران اصلی ژئوپلیتیک در منطقه از جمله چین، روسیه و آمریکا موضوعات مورد بحث است.
«بختیار ایرگاش‌اف» رئیس مرکز ابتکارات مطالعاتی «معنی» دیدگاه خود را در موارد بیان کرد.
وی در مورد زمان توافق بر سر این طرح گفت: در واقع، این طرح بیش از 25 سال قدمت دارد اما به دلایل زیادی اجرایی نشده اما اکنون در این جریان، سیر مثبتی را مشاهده می‌کنیم. این طرح در چند سال اخیر پیشرفت بسیار جدی داشته است و سران همه کشورهای علاقمند از آن حمایت می‌کنند. در سال گذشته بین رئیس جمهور ازبکستان و رئیس جمهور چین مذاکرات مستقیمی انجام شد که در چارچوب آن موضوع ساخت این جاده نیز مطرح شد. رؤسای جمهور دو کشور حمایت کامل خود را از این طرح ابراز و تاکید کردند که باید اجرایی شود.
ایرگاش‌اف ادامه داد: همچنین اخیرا گفت وگویی تلفنی بین روسای جمهور ازبکستان و قرقیزستان انجام شده و بررسی اجرای این طرح یکی از مسائل کلیدی این گفت و گوی تلفنی بود. به سختی می توان گفت که چه زمانی اقدامات عملی معین انجام می‌گیرد اما دقیق می‌دانیم که در حال حاضر مطالعات امکان سنجی اقتصادی این طرح در دست تدوین است. هم اکنون چندین مسئله که هنوز حل و فصل نشده مانند مسیر و همچنین تامین مالی طرح باقی مانده است. گزینه‌های معین برای حل و فصل این مسائل و امکان دستیابی به نوعی اجماع وجود دارد. به نظر من، در سال‌های نزدیک بتوانیم با مطالعات امکان سنجی هماهنگ شده آشنا شویم.
کارشناس مسائل منطقه در مورد مسیر و راه حلی که منافع همه کشورهای را در برگیرد، گفـت : در طول این سال‌ها گزینه‌های زیادی از مسیرها تا دسترسی به تاجیکستان پیشنهاد شده است. در ابتدا سه گزینه اصلی وجود داشت. به عنوان مثال، از اواخر سال‌های 1990 میلادی مسیر جنوبی یعنی از «ایرکش - تام» از طریق «ساری تاش» در شهر «اوش» در نظر گرفته شد. طول آن حدود 250 کیلومتر است و کوتاه ترین مسیر است. اولین مطالعات امکان سنجی در مورد این طرح تهیه شده است.
وی افزود: در مورد طرح‌های جدید پیشنهاداتی طرف قرقیزستان که مخصوصا برای قرقیزستان جالب بود، مطرح شد. مقامات این کشور خواستند از طریق ساخت این جاده شمال و جنوب کشور را به هم متصل کنند، مناطق کوهستانی جنوبی قرقیزستان را با وادی فرغانه متصل کنند.
ایرگاش‌اف ادامه داد: اول آنها به عنوان یک گزینه، مسیری را از «توروگارت» که از طریق دره «آرپا» به «قره- سو» در مرز چین واقع است، پیشنهاد کردند. این گزینه که گاهی از آن به عنوان مسیر متوسط یاد می‌شود، کمی طولانی‌تر از مسیر جنوبی است. طول آن 278 کیلومتر است. سپس قرقیزها پیشنهاد مسیر شمالی را از «توروگارت» از طریق «آت باشی» با ورود به «کازارمان» که بیش از 450 کیلومتر است، ارائه کردند. این حداقل 200 کیلومتر طولانی‌تر از گزینه اول است.
وی افزود: مشکل اینجا است که هر یک کیلومتر خط ریلی که از طریق کوهستان عبور می‌کند، هزینه بسیاری دارد. طبق برخی محاسبات، هزینه یک کیلومتر خط ریلی در کوهستان، از 4 تا 7 برابر هزینه خط ریلی است که در زمین هموار کشیده شود. این تعداد زیادی تونل، پل و زیرساخت‌های دیگر است. یعنی هر بار هزینه ساخت این طرح افزایش پیدا می‌کرد. اگر در چارچوب طرح اولیه از 2 میلیارد دلار صحبت شده باشد، اجرای مسیر شمال تقریباً 6 میلیارد دلار برآورد شده است. این پول بسیاری است.
کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: پیشنهاد قرقیزستان بیشتر شبیه این است که مقامات آن از طریق این طرح می‌خواهند مشکلات حمل و نقل داخلی خود را حل و فصل کنند. در عین حال، چین و ازبکستان به مسیر جنوبی علاقه‌مند هستند. در واقع، در حمل و نقل بهترین گزینه یک مسیر کوتاه است: هر چه مسیر کوتاهتر باشد، آن را سریعتر می‌توان ساخت و هزینه آن نیز ارزانتر خواهد بود. هم اکنون روند بسیار پیچیده‌ای در جریان است و موضع ویژه قرقیزستان در این روند همیشه سازنده نیست.
ایرگاش‌اف در مورد قصد روسیه در مشارکت این طرح و تاثیر آن بیان کرد: در دو - سه سال گذشته اظهاراتی مبنی بر حمایت روسیه از این طرح وجود داشته است. اما مسئله اصلی که روسیه را نگران می‌کند، حمل و نقل نیست بلکه ژئوپلیتیک است. واقعیت این است که مسیر راه آهن در کشورهای ما متفاوت است. عرض خط اروپایی که در چین استفاده می‌شود 1420 میلی متر است. در حالی که در کشور ما طبق استانداردهای شوروی 1520 میلی متر است.
وی ادامه داد: در جریان مذاکرات توافق به دست آمده است که خط چینی به مرز چین و قرقیزستان خواهد رسید و سپس خط قدیمی به سبک شوروی ساخته شود. همچنین در مرز ایستگاهی می‌سازند که در آن واگن‌ها بارگیری خواهند شد. هنگامی که این تصمیم اتخاذ شد، روسیه آمادگی خود را برای حمایت از طرح، مشارکت در تنظیم یک مطالعه امکان سنجی و کمک مالی برای ساخت این خط ریلی ابراز کرد.
کارشناس منطقه در مورد ممانعت آمریکا برای اجرای این طرح با توجه به بهم پیوستگی چین و روسیه گفت: روشن است که آمریکا نسبت به هر طرحی که چین از طریق آن روابط خود را با دیگر کشورها توسعه دهد و فرصتی را برای پیشبرد محصولات خود به دست آورد، یک برخورد محتاطانه دارد.
وی اذعان کرد: طرح این خط ریلی برای چین بسیار جالب است. چون به خاورمیانه یک مسیر کوتاهتر و سودآورتری را به دست می‌آورد. با توجه به این امر، هر طرحی که برای چین سودمند و جالب باشد، برای آمریکا نامناسب است. به هر صورت، من هنوز اظهارات مستقیمی را که آمریکا از این طرح حمایت کند، ندیدم.
ایرگاش اف در مورد کاهش قابل توجه حجم جا بجایی بار از طریق قزاقستان بیان کرد: در سال‌های اخیر درباره این موضوع در قزاقستان زیاد صحبت می‌شود. کارشناسان و روزنامه نگاران تاکید می‌کنند که این برای بخش حمل و نقل قزاقستان سودآور نیست. بدون شک بخشی از حمل و نقل مسیر جدیدی پیدا می‌کند. با وجود این، طبق محاسبات تقریبی ما، این مبادلات بازرگانی در مراحل اول از سطح 5 - 6 میلیون تن در سال فراتر نمی‌رود. این بیشتر از 10 -15 درصد حجم پیش بینی شده حمل و نقل بین چین و قزاقستان و بعد به روسیه و اروپا نخواهد بود.
وی گفت: بدین دلیل، فکر نمی‌کنم این مسیر بتواند یک جایگزین جدی برای مسیرهای اصلی که امروز از چین از طریق قزاقستان به اروپا و روسیه می‌رود، باشد. از جاده جدید تنها محموله‌هایی که از اول برای ازبکستان، افغانستان، ترکیه و کشورهای خاورمیانه در نظر گرفته است، ارسال خواهد شد. این مسیر فقط نزدیک‌تر خواهد بود.
این کارشناس مسائل منطقه از تاثیر تحولات بین المللی درگیری نظامی در اوکراین و تحولات افغانستان بر این طرح گفت: رویدادهای اوکراین بخشی از جنگ جهانی جاری برای دگرگونی جهان، فاصله گیری از تک قطبی و شکل گیری جهان چند قطبی است. این بدان معناست که این رویدادها در هر صورت می‌توانند حتی بر جریاناتی که بسیار دور هستند، نیز تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، به دلیل این حوادث، روسیه احتمالا نمی‌تواند به طور فعال در اجرای این طرح مشارکت کند. به دلایل مالی یا سیاسی، مهم نیست. البته، این تأثیر مستقیم نخواهد داشت، اما تأثیر غیرمستقیم دارد.
ایرگاش اف یادآور شد: وخامت اوضاع در افغانستان همواره موجب افزایش بی ثباتی، نگرانی‌های سیاسی و اقتصادی در کشورهای آسیای مرکزی می‌شود. در این شرایط در اجرای چنین طرح‌های بزرگی برخی مشکلات به وجود می‌آیند. بدین دلیل، البته، اگر وضعیت وخیم‌تر شود و دور جدیدی از بی ثباتی ایجاد شود، آن وقت این امر ممکن است برای برنامه‌های آسیای مرکزی تأثیر بگذارد. اما، فکر نمی‌کنم که رویدادهای افغانستان تأثیر تعیین کننده‌ای داشته باشد.اوضاع در این کشور برای ساخت خط ریلی ترانس‌افغان از «مزار شریف» از طریق «کابل» با دسترسی به «پیشاور» و بنادر دریایی پاکستان تأثیر بیشتری خواهد داشت.
ایرگاش‌اف در مورد اهمیت این طرح برای چین و ازبکستان گفت: امروز کالاها از چین به ازبکستان و برعکس از طریق قزاقستان عبور می‌کنند. ساخت و بهره برداری از این جاده مسیر آنها را تقریباً هزار کیلومتر کوتاهتر می‌کند. هم واردکنندگان و هم صادرکنندگان کشورهای ما امکانات بسیار مناسبی را برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل خود به دست می‌آورند.
وی ادامه داد: معلوم است که همچنین زمان جابجایی بارها را نیز تقریباً 3 روز کاهش می‌دهد. این خیلی مهم است. بدین ترتیب، کالاها به هر دو طرف سریعتر و ارزان تر خواهند رسید. چین نیز راه کوتاه تری را برای پیشبرد کالاهای خود به سمت ترکیه، خاور نزدیک و خاورمیانه، همان افغانستان که فعالیت چین هر سال در آن تشدید می‌یابد، به دست می آورد. علاوه بر این، ساخت هر خط ریلی برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی در مناطق مجاور کمک می‌کند. این را هم باید در نظر گرفت.
گفتنی است، «عاقل بیک جباراف» نخست وزیر قرقیزستان اخیرا گفته بود که برنامه ریزی شده ساخت خط ریلی «چین- قرقیزستان- ازبکستان» در پاییز سال جاری میلادی آغاز شود.
انتهای پیام/ح
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
