بین الملل / غرب آسیا

۰۰:۴۹ ۱۴۰۱-۵-۲۵

تلاش ائتلاف در یمن برای تضعیف اخوان المسلمین

روند اتفاقات در هفته‌های اخیر فرضیه تلاش ائتلاف سعودی برای از رده خارج کردن حزب اخوانی الاصلاح را تقویت کرده است.

گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس- ایمان محمدی*؛ در حالی استان شبوه هفته گذشته (نیمه اول اوت ۲۰۲۲) را به درگیری بین نیروهای حزب اصلاح و وفاداران به امارات گذراند که با بررسی روند اتفاقات ماه‎های گذشته، خواهیم یافت که حذف گام به گام حزب اصلاح به عنوان یکی از بازیگران موثر عرصه سیاسی یمن در دستور کار ائتلاف عربستان-امارات قرار گرفته است.

نفوذ به دژ اخوان در جنوب

استان شبوه واقع مرکز استان‎های جنوبی یمن به دلیل دارا بودن ‎منابع گاز و نفت و دسترسی به آب‎های آزاد دریای عرب،[۱] از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هر چند حزب اصلاح، تمایلی به تمرکز بر استان شبوه برای فعالیت نداشت؛ اما تحولات پس از ۲۰۱۵ و بویژه شورش جنوبی ها در عدن در سال ۲۰۱۹، سبب شد که اخوان المسلمین یمن بر فعالیت در شبوه تمرکز و این استان را با توسعه زیرساخت‎ها به دژ مستحکم خود تبدیل کند.[۲]

روند تقویت حزب اصلاح در استان شبوه به سرعت در حال پیشرفت بود که ورود کمیته‌های مردمی و ارتش تحت کنترل انصارالله به شمال شبوه، بهانه‌ای برای ائتلاف ایجاد کرد تا روند تضعیف حزب اصلاح در این استان را تسریع کند. جنبش انصارالله پس از فتح کامل استان البیضاء و در تعقیب نیروهای القاعده تحت عملیات "ربیع النصر" به جنوب استان مأرب و شمال غرب استان شبوه حمله و موفق شد تا منطقه عسیلان در این استان پیشروی کند.[۳] پس از این پیشروی، رسانه‌‎های یمنی به صورت یک‎پارچه به حزب اصلاح تاخته و ضعف این حزب را دلیل پیشروی‌های انصارالله دانستند.

فشارهای رسانه‌‎ای و پیشروی‌های انصارالله باعث شد که حزب اصلاح با ورود نیروهای ساحل غربی به شبوه برای مبارزه با انصارالله موافقت کند؛ اما تیپ‎ های العمالقه در ابتدای ورود به شبوه و پیش از اعزام به جبهه بیحان، ادارات اصلی و فرودگاه عتق شبوه را به کنترل خود در آورده و تسلط نیروهای حزب اصلاح بر شبوه را تضعیف کردند.[۴]

برکناری استاندار اصلاحی

پس از استقرار نیروهای العمالقه تحت فرمان طارق صالح در استان شبوه و تضعیف حزب اصلاح، قبیله العوالق به عنوان یکی از سه قبیله بزرگ شبوه با حمایت امارات اقدام به جذب نیرو از قبایل شمال شبوه و صحرای حضرموت کرد و مسیرهای ترانزیت حضرموت و شبوه را مسدود و خواهان سهم قبیله خود در سیاست شد. همزمان با این اتفاقات، امارات نیز با هماهنگی عربستان، اقدامات لازم برای تحویل استان شبوه به نیروهای نزدیک به مجلس انتقالی را آغاز کرد[۵] تا در نهایت با توافق بر عدم تغییر مسئولین امنیتی شبوه که عمدتا از وابستگان حزب اصلاح بودند؛ محمد صالح بن عدیو، استاندار اخوانی این استان و از افراد نزدیک به علی محسن الاحمر برکنار و عوض بن محمد العولقی، چهره نزدیک به انتقالی و مورد حمایت امارات جانشین وی شد.[۶]

گرفتن کرسی ریاست از اصلاح

هنوز چند هفته‎ از امضای برکناری بن عدیو نگذشته بود که پس از نشست‌های مشورتی ریاض، عبد ربه منصور هادی و علی محسن الاحمر، معاون وی به عنوان دو چهره اصلاحی از راس حکومت مورد حمایت عربستان کنار گذاشته شده و شورای ریاست جمهوری با ترکیب هفت نفر به ریاست رشاد العلیمی تاسیس شد.[۷] در ترکیب جدید، حزب موتمر الشعبی، قدرت را در دست گرفته و علاوه بر ریاست شورا که به رشاد العلیمی رسید، بازوی نظامی نیز با تقویت نیروهای العمالقه و تاسیس نیروی جدید با عنوان "الیمن السعید" به طارق صالح، از موتمری‌های وابسته به امارات سپرده شد.[۸]

حذف اصلاح از شبوه

پس از تثبیت سیاسی شورای ریاستی در راس حکومت و العولقی در جایگاه استانداری شبوه، گام بعدی برای حذف چهره ‎های امنیتی و نظامی اصلاح در استان شبوه آغاز شد و طی دو هفته گذشته(نیمه اول اوت ۲۰۲۲)، العولقی در فرمانی دستور برکناری چهار فرمانده اصلاحی شبوه از جمله عبد ربه محمد لعکب، فرمانده نیروهای ویژه امنیتی را صادر کرد. در گام نخست، شورای ریاستی و وزارت کشور مورد حمایت این شورا از نیروهای امنیتی شبوه حمایت کرده و در دستور‎های جداگانه، اقدامات استاندار شبوه را خلاف قانون و ملغی اعلام کردند؛[۹] اما استاندار شبوه با حمایت نیروهای تحت حمایت امارات، بیانیه‌‎ها را نادیده گرفت و دستور محاصره منزل لعکب و پادگان‎های اصلاح را صادر کرد. این اقدامات، آتش درگیری بین نیروهای اصلاح و جنوب را شعله‌ور و باعث شد تا نیروهای نظامی و قبایلی وابسته به حزب اصلاح تا فتح کامل شهر عتق، مرکز سیاسی استان شبوه پیش روند.[۱۰]

اما روند پیشروی حزب اصلاح به سرعت تغییر کرد و با ورود سیاسی و نظامی مستقیم امارات به درگیری در شبوه، اصلاح خود را تنها یافت و بسیاری از مواضع خود را از دست داد. امارات از یک سو نیروهای مورد حمایت خود را به سمت شبوه گسیل و با استفاده از جنگنده و پهپاد به نیرو‎های حزب اصلاح حمله کرد و از سوی دیگر، همراه با عربستان گام بعدی برای تضعیف بیشتر اصلاح و تغییر فرماندهان نظامی اصلاح در شبوه را برداشت[۱۱] تا در نهایت، شورای ریاستی در اواخر هفته گذشته و پس از یک هفته درگیری، دستور به خلع چهار تن از فرماندهان استان شبوه به خصوص فرمانده نیروهای ویژه امینتی را صادر کرد. مطابق فرمان صادره، فرمانده محور عتق و تیپ ۳۰ شبوه، رئیس پلیس کل استان، فرمانده تیپ دوم دفاع از شبوه و عبدربه محمد لعکب، فرمانده نیروهای ویژه امنیتی در استان شبوه خلع شدند.[۱۲] هر چند پس از صدور این فرمان، حزب اصلاح با صدور بیانیه‎ای، زبان به تهدید و اعلام نارضایتی گشود؛[۱۳] اما روند جاری در چند ماه گذشته نشان می‎دهد که بازیگران دیگر یمن در یک دوره چند ماهه توانستند، حزب اصلاح را تضعیف و دست برتر را از این حزب در استان شبوه بگیرند.

ادامه تضعیف

حزب "تجمع الیمنی للاصلاح" به عنوان نماینده اخوان المسلمین در یمن، یک حزب اصالتاً شمالی است که در بسیاری از استان‎های یمن فعال بود؛ اما پس از جنگ ۲۰۱۵ و بویژه رخدادهای استان عدن در ۲۰۱۹، حوزه تسلط این حزب به سه استان مأرب، شبوه و تعز منحصر شد.قدرت و فعالیت این حزب در تعز پس از محاصره توسط انصارالله محدود و کنترل شد. استان شبوه نیز در یک روند چند ماهه از دست این حزب خارج شد و به نظر می‎رسد در صورت اتمام آتش بس و آغاز مجدد عملیات انصارالله در استان مأرب، عربستان و امارات از این اقدام در راستای تضعیف بیشتر حزب اصلاح در مأرب بهره خواهند برد.

[1] . https://www.yemen-nic.info/gover/shabwaa/brife/

[2] . https://www.mersadcss.com/products/commentary/سقوط-دژمستحکم-اخوان-در-یمن/

[3] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/325541/معرکة-مأرب-قو-ات-صنعاء-تفتح-خط-ا-جدیدا-نحو-صاف

[4] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/327577/الإمارات-فی-الیمن-عودة-إلى-المغامر

[5] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/323800/توج-ه-لتشکیل-میلیشیا-جدیدة-فی-شبوة-الإمارات-ت-عو-م-السلاطین-بوجه-الإصلاح

[6] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/327028/استفراد-إماراتی-بـ-الإصلاح-السعودیة-تتنک-ر-لحلیفه

[7] . https://www.alhadath.net/yemen/2022/04/07/الرئیس-الیمنی-یعفی-نائبه-علی-محسن-الأحمر-من-منصبه

[8] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/338856/الیمن-السعید-برعایة-الریاض-تفریخ-المیلیشیات-بدلا-من-دمجه

[9] . https://www.yemenshabab.net/news/78067

[10] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/342762/شبوة-مسرحا-لصدام-مسل-ح-خلافات-الرئاسی-تبلغ-ذروته

[11] . https://www.al-akhbar.com/Yemen/342842/الثروة-فی-قل-ب-الصدام-المتجد-د-أبو-ظبی-لا-تحتمل-شریکا

[12] . https://www.sahafaa.net/show50537816.html