تنش‌‌زدایی و انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری قزاقستان

«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی و پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات بین المللی دانشگاه روابط بین المللی مسکو وابسته به وزارت امور خارجه روسیه ضمن یادداشتی که در اختیار خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس گذاشت، دیدگاه‌های خود را در مورد دلایل اعلام انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی قزاقستان مطرح کرد.  

در این یادداشت آمده است: موضوع برگزاری انتخابات زودهنگام و تغییر دوره ریاست جمهوری که ضمن ارائه پیام جدید «قاسم ژامرت تاکایف» رئیس جمهور قزاقستان به پارلمان این کشور مطرح شد، ارزیابی‌های مختلفی را بر جا گذاشته است.

از یک سوی، دوره فعلی ریاست جمهوری تاکایف در تابستان سال 2024 به پایان می‌رسد و برگزاری انتخابات زودهنگام را می‌توان به اصطلاح اقدام پیشگیرانه عنوان کرد زیرا در انتخابات زودهنگام که قرار است در پاییز سال جاری میلادی دایر شود، در حقیقت برای تاکایف هیچ رقیب جدی وجود نخواهد داشت.

بنابراین تجدید اعتماد مردم از طریق انتخابات به تاکایف این فرصت را می‌دهد تا در میان مدت از تنش‌‌های غیر ضروری در فضای سیاسی داخلی فاصله بگیرد و علاوه بر آن مشروعیت کامل خود را در برابر بازیگران علاقه‌مند خارجی تأیید کند.

از سوی دیگر، همزمان با تمدید دوره ریاست جمهوری به مدت 7 سال، باید ممنوعیت انتخاب مجدد برای دوره بعدی نیز به اجرا گذاشته شود. یعنی چنانچه تاکایف در انتخابات زودهنگام قریب الوقوع به پیروزی برسد، رهبری قزاقستان را تا سال 2029 بر عهده خواهد داشت.

ضمناً تاکایف اکنون 69 سال سن دارد و در صورت انتخاب و اتمام موفقیت آمیز دوره جدید 7 ساله ریاست جمهوری، کنار رفتن وی از این سمت ممکن است به دلیل کهولت سن و شرایط جسمانی قابل توجیه باشد.

البته تجربه بسیاری از کشورها در زمینه اصلاح قانون اساسی و سایر قوانین انتخاباتی به منظور تمدید زمان ریاست جمهوری برای قزاقستان نیز بیگانه نیست و چنین اتفاقی را نمی‌توان برای این کشور کاملا غیر امکان تلقی کرد.

برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری را همچنین می‌توان اقدامی در جهت مهار پراکندگی نخبگان سیاسی قزاقستان دانست که این پدیده در صورت برگزاری انتخابات در سال 2024 می‌توانست شدت بیشتری به خود بگیرد. حالا دیگر دلیل خاصی برای جهت گیری به نفع نامزدهای جایگزین بالقوه باقی نمانده و بیشتر نخبگان متمایل به بسیج شدن پیرامون تاکایف خواهند شد.

با این وجود خطر بی‌ثباتی احتمالی در این کشور از بین نرفته و مخالفین هر از گاهی موضوع پاسخ گویی مقامات در برابر افرادی که در جریان حوادث ماه ژانویه سال 2022 آسیب دیده‌اند، مطرح می‌کنند. همچنین ممکن است بخش قابل توجهی از نخبگان وابسته به «نورسلطان نظربایف» رئیس‌جمهور سابق که از منابع قوی مالی و حمایت‌های درون قبیله‌ای برخوردارند، به فکر انتقام باشند.

در عین حال اعلام عفو برای شرکت کنندگان حوادث ماه ژانویه سال جاری میلادی در قزاقستان هدف از بین بردن شکاف در میان جامعه این کشور را دنبال می‌کند، اگرچه این اقدام تا حدودی عوام گرایانه یا پوپولیستی به نظر می‌رسد.

ممکن است تصمیم تاکایف در مورد برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری مورد انتقاد سازمان‌های بین المللی وابسته به غرب نیز قرار گیرد. اما رئیس جمهور قزاقستان با تصمیمات جدید خود به نوعی به منتقدان داخلی و خارجی که وی را متهم به عدم قاطعیت می‌کردند، پاسخ گفت.  

بر اساس پیشنهاد تاکایف، انتخابات زودهنگام پارلمانی قزاقستان نیز باید طی نیمه اول سال آینده میلادی برگزار شود. به نظر می‌رسد رئیس جمهور قزاقستان به دنبال تجدید ترکیب پارلمان به صورتی است که حاکی از فرا رسیدن دوره به اصطلاح «پسانظربایف» باشد.

با این وجود، در شرایط بحران اقتصادی و اجتماعی قزاقستان، محدود شدن منابع این کشور، محیط ژئوپلیتیک به سرعت در حال تغییر و افزایش فشارهای خارجی ممکن است تحقق سناریوی مورد نظر تاکایف با برخی از مشکلات و موانع مواجه شود.

بنابراین احتمالا با توجه به تغییر و تحول در داخل قزاقستان و پیرامون آن، شاهد تنظیم اقدامات از سوی رهبری این کشور خواهیم بود.

انتهای پیام/ح