آثاری که در جایزه جلال برگزیده می‌شوند، چه سرنوشتی دارند؟

خبرگزاری فارس ـ گروه کتاب و ادبیات ـ محمدرضا اسماعیلی: هرچه جلوتر می‌رویم به اختتامیه پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال که بزرگ‌ترین رویداد ادبی کشور است، نزدیک‌تر می‌شویم. جایزه‌ای که تا امروز در فرآیند داوری‌هایش، چهار دوره، اثر برگزیده نداشت. در ۱۴ دوره گذشته، ۱۰۰ عنوان کتاب موفق به دریافت عنوان برگزیده و شایسته تقدیر شده‌اند. از این میان سهم داستان بلند و رمان ۲۶ عنوان،‌ سهم داستان کوتاه ۱۴ عنوان،‌ سهم مستند‌نگاری ۳۰ عنوان و سهم نقد ادبی ۲۲ عنوان و هشت عنوان در بخش تاریخ‌نگاری بوده است.

در ۱۴ دوره پیشین ۹ اثر در بخش رمان و داستان بلند برگزیده شدند

آثار برگزیده بخش رمان و داستان بلند در ۱۴ دوره پیشین جایزه جلال آل‌احمد ۹ اثر است که در دوره‌های هفتم، هشتم و دهم به صورت مشترک دو اثر به عنوان اثر برگزیده انتخاب شدند. در این گزارش سعی کردیم از روند صعودی و نزولی این آثار برگزیده با تکیه بر میزان فروش و تعداد چاپ اثر صحبت کنیم.

یازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در زمستان ۱۳۹۷

هنوز چاپ‌های قدیم برخی از آثار برگزیده تمام نشده است!

در فهرست بالا قیمت‌ برخی از کتاب‌ها تعجب‌آور است؛ به این دلیل که چاپ‌های قدیم کتاب تمام نشده است. به طور مثال کتاب «دختر لوتی» از نشر مروارید که چهار مرتبه چاپ شده است، آخرین چاپش در اسفند ۱۳۹۸ با تیراژ ۷۷۰ جلد صورت گرفته و هنوز در بازار موجود است. کتاب دیگر «لم یزرع»، محمدرضا بایرامی است که بنا به اعلام انتشارات نیستان در شناسنامه این کتاب، سال آخرین چاپ این کتاب ۱۳۹۶ درج شده است. یعنی این کتاب، یک سال بعد از این که جایزه گرفته، سه مرتبه تجدید چاپ شده و بعد از جایزه هیچ تقاضایی برای این کتاب نبوده است؛ به طوری که هنوز چاپ سومی را که در سال ۹۶ منتشر شده است، ناشر در اختیار دارد.

هشتمین دوره از جایزه ادبی جلال در پاییز ۱۳۹۴

برخی از آثار برگزیده شاید دیگر چاپ نشوند

کتاب «این خیابان سرعت گیر ندارد» مریم جهانی نیز که احتمال دارد دیگر تجدید چاپ نشود، تا به امروز حدود ۴ هزار و ۷۰۰ نسخه از آن منتشر شده است. موفق‌ترین آثار در این بین کتاب‌های «پائیز فصل آخر سال است» نسیم مرعشی بوده که به چاپ ۵۵ رسیده و «رَهش» رضا امیرخانی است که حدود ۴۰ هزار نسخه از آن به فروش رسیده است. منتها برای خرید دیگر آثار این نویسنده، نظیر «قیدار» و «نیم‌دانگ پیونگ دانگ» بدون آن‌که جایزه‌ای در جایی برنده شوند، صفی از خریداران و علاقه‌مندان تشکیل شده و به نظر می‌رسد جایزه گرفتن یا نگرفتن رضا امیرخانی، اهمیتی در میزان فروش آثار او ندارد.

کتاب داستان جنگ برگزیده چهارمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد (۱۳۹۰)

اثری که بیش از ۲ میلیارد جایزه گرفت الان در چه حالی است؟

 کتاب «داستان جنگ»، منصور انوری، تنها اثری است که توانسته ۱۱۰ سکه بهار آزادی را کسب کند. جایزه‌ای که ارزشش امروز به بیش‌از ۲ میلیارد تومان می‌رسد اما جایگاهی که این اثر در حوزه نشر پیدا کرده است را می‌توانیم در جدول بالا مشاهده کنیم. «داستان جنگ» بعد از گذشت هشت سال هنوز نتوانسته موفقیت شایسته‌ای را کسب کند.

جامعه ادبی پذیرای داستان‌های بلند است یا خیر؟

میزان چاپ و نسخه‌های فروش رفته «داستان جنگ» که اثری ۱۲ جلدی است، نشان می‌دهد که جامعه ادبی پذیرای داستان‌های چند قسمتی نیست. این در صورتی است که با توجه به آمار خانه کتاب، میانگین تعداد صفحات در ۱۰ ماه سال جاری کاهش ۱۰ صفحه‌ای نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته را تجربه کرده است و این کاهش تعداد صفحات در آثار منتشر شده دو دلیل می‌تواند داشته باشد. اول، ضعف در پرورش و تقویت داستان‌های بلند و دومین علت می‌تواند نگاه اقتصادی‌مآبانه ناشران باشد.

آیا جایزه جلال به اهمیت پیوست رسانه‌ای پی برده است؟

نکته دیگری که در خصوص جایزه ادبی جلال سال‌هاست رسانه‌ها به آن توجه می‌کنند، جریان‌سازی آثار برتری است که در این جایزه گرانقیمت دولتی به آن‌ها توجه می‌شود. بی‌اعتنایی به پیوست رسانه‌ای و ترویج و تبلیغ نشدن آثار برگزیده این جایزه در دوره‌های گوناگون باعث مغفول ماندن آثار برتر و شناخته نشدن در میان مخاطبان و مردم می‌شود.

پایان پیام/