تولید داروهای جدید سرطان و بیماران خاص با همت نخبگان ایرانی/ ذخایر دارویی کشور به 6 ماه رسید

گروه سلامت خبرگزاری فارس - محمد رضازاده: چندی است که دولت سیزدهم با همراهی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بیمه‌ها، طرح «دارویار» را به اجرا گذاشته است تا ضمن جلوگیری از قاچاق معکوس دارو، مانع آسیب به حوزه صنعت داروسازی شود و چرخه تامین و توزیع دارو نیز روند مطلوب‌تری داشته باشد. اقدامی که در راستای سیاست‌های کلی نظام سلامت مبنی بر مدیریت منابع از طریق نظام بیمه‌ای اجرایی شد اما ناهماهنگی دستگاه‌ها در اجرای این طرح باعث ایجاد برخی مشکلات در صنعت داروسازی و کمبودهای مقطعی دارویی در کشور شد. اکنون حدود چند ماه از اجرای این طرح می‌گذرد، در همین راستا برای بررسی وضعیت داروی کشور با سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو به گفت‌وگو نشستیم و وی ضمن تشریح آخرین تولیدات دارویی وضعیت اجرای این طرح را تشریح کرد. در ادامه مشروح این پرسش و پاسخ را می‌خوانید:

*آقای دکتر این که موضوع گفته می‌شود با اجرای طرح دارویار، شاهد کاهش صادرات دارو و از دست دادن بازار خارجی هستیم را تأیید می‌کنید؟

با اجرای طرح دارویار ارز ترجیحی دارو حذف شد و اتفاقا یکی از نقاط منفی ارز ترجیحی کاهش صادرات بود. هیچ نهادی اجازه ندارد از یارانه‌ای که برای مردم کشور است برای جای دیگر استفاده کند. مشکل ما در قاچاق نیز همین موضوع بود. الان اگر دارویی که ارز آن به صورت نیمایی تامین شده است از کشور خارج شود، فارغ از ابعاد قانونی قاچاق، ارز دولتی برای آن هزینه نشده است.

ما برای مدیریت بازار دارو در دوران کرونا ارز داروی رمدسیور را در اوج کرونا نیمایی کردیم. چون با وضعیت مصرف شدید رمدسیور اگر ارز آن دولتی بود قطعا با مشکل تامین ارز مواجه می‌شدیم. انسولینی که قبلا از داروخانه ۳۰ هزارتومن خریده می‌شد اگر با ارز نیمایی محاسبه شود قیمت آن ۱۴۰ هزار تومان خواهد بود اما مابه التفاوت را دولت می‌داد. پس مثلا  اگر آن آمپول در داروخانه می‌شکست دولت ضرر کرده بود. چون پیشاپیش ۷۰ تا ۸۰ درصد پول آنها را پرداخت کرده بود.

صادارت دارو افزایش داشته است

اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم صادرات دارو به خاطر ارز ترجیحی ممنوع بود یعنی هر دارویی که ارز ترجیحی می‌گرفت صادرات  نداشت. بحث دوم آن کمبود بود. الان تنها محدودیت ما برای صادرات دارو کمبود است نه ارز ترجیحی( چون حذف شده است). پس محدودیت کمتر شده و قطعا صادرات بیشتر شده است. مگر در مواردی که کمبود دارویی داشته باشیم که در آن صورت منطقی نیست صادرات کنیم. دارویی که موجود داریم هیچ محدودیتی برای صادراتش نداریم. پس قطعا صادرات ما بیشتر شده و با رفع این کمبودها صادرات ما خیلی بیشتر هم می‌شود.

*در این مدت بیشترین واردات مربوط به کدام داروها بوده است و معمولا چه داروهایی را بیشتر وارد می‌کنیم؟

ما داروهایی را وارد می‌کنیم که تولید داخل ندارند. معمولا داروهایی هستند که تعدادشان کم است. مثلا یک نوع داروی بیماران آنزیمی ۸۰ مصرف کننده دارد، گروه دیگر۲۵۰ و گروه دیگر۱۱۰ بیمار دارند، چون مصرف این داروها کم است کسی به دنبال تولید آن نرفته است و توجیه اقتصادی تولید ندارد و آنها را وارد می‌کنیم.

2 درصد داروهای کشور وارداتی هستند

این اقلام جزو اقلامی هستند که تعدادشان کم است ولی حجم و ارزش آنها بالا است. یک  سری اقلام داریم مثل فاکتورهای خونی که تولیدشان کم است که مجبور می‌شویم وارد کنیم. الآن در حال حاضر حدود ۲ درصد کل داروهای تولیدی ما وارداتی است ولی در ماده اولیه واردات بیشتر است که علت آن عدم توجیه اقتصادی است. هزینه تمام شده تولید ماده اولیه در بخشی از حداقل ۵۰ درصد موارد ما بیشتر از واردات است و توجیهی ندارد. طبیعتا مجبور هستیم قیمت بالاتری بدهیم به آن که تولید داخل انجام داده است.

*آقای دکتر موضوع قیمت‌گذاری مواد اولیه دارو یکی از موضوعات جنجال برانگیز این حوزه بوده است، قیمت گذاری مواد اولیه به کجا رسید؟

بحث مربوط به قیمت گذاری در حال انجام است. چهار الی پنج مرحله قیمت گذاری داشتیم. ما تمایلی به مداخله نداریم اما چون ماده اولیه دارو در قیمت نهایی دارو اثرگذر است و مدل قیمت‌هایی که داده می‌شد بسیار با آن منطق قیمت گذاری ما فاصله داشت ما مجبور شدیم قیمت گذاری کنیم. شروع قیمت گذاری به خاطر ارز ترجیحی بود. ولی مواد اولیه‌ای که ارز ترجیحی نمی‌گیرند هم ما قیمت گذاری می‌کنیم. زیرا محدودیت واردات گذاشتیم. ما با دوستان تولیدکننده صحبت کردیم که جایی اگر لازم بود توافق می‌کنیم مثلا فلان تولید کننده می‌گوید من نمی‌توانم تولید کنم الباقی را از طریق واردات تأمین می‌کنیم.  ولی در خصوص قیمت گذاری اگر دارویی تولید داخل داشته باشد، وارداتش را محدودیت می‌گذاریم ولی به آن قیمت منطقی هم می‌دهیم. معمولا در ماده اولیه قیمت‌ها از واردات بالاتر است.

مکمل‌ها عامل گرانی نسخه‌های پزشکی

*آقای دکتر با توجه به این که قیمت مکمل ها به شدت بالاست لطفا از وضعیت مکمل‌ها و قیمت گذاری آن‌ها توضیح دهید؟

مکمل‌ها را سازمان غذا و دارو قیمت گذاری نمی‌کند و سندیکای آن‌ها قیمت گذاری می‌کند. مشکلی که داریم این است که یک سری از آن ها قیمت‌های خودسر دارند. مکمل‌ها باعث می‌شود پرداختی از جیب مردم افزایش یابد. زیرا بخشی از نسخه، مکمل است که همه مکمل‌ها آزاد و با قیمت‌های بالا هستند. این یکی از مشکلات ما است که مکمل‌ها نه بیمه هستند نه قیمت گذاری صحیحی دارند.

*برخی از اعضای سندیکا کمبود دارویی را اوایل تا اواسط بهمن پیش بینی کردند. آیا برای پیشگیری از این معضل تدابیری اندیشیده شده است؟

از دی ماه نگرانی ما شروع شد. تولید کننده باید حمایت شود تا دارو تولید شود. ارز ۴۲۰۰ شده ۳۰۰۰۰ تومان؛ بعد بودجه با ۲۳۰۰۰ تومان بسته شده است. رئیس جمهور در ستاد اقتصادی دستور دادند که اعتبارات هدفمندی را که الان مشکل دارد با اذن مقام معظم رهبری از صندوق بگیرند و به ما پرداخت کنند. در سال ۹۹ علت اساسی کمبودهای دارویی ما ارز ترجیحی بود. الآن علت اصلی، نقدینگی است. تعداد کمی از کمبود دارویی ما به دلیل کمبود جهانی و تحریم است که نمی‌شود کاری کرد. بخش اعظم کمبودهای ما به دلیل نقدینگی است. اگر مشکل نقدینگی حل نشود قطعا به مشکل اساسی خواهیم خورد.

در ایام کرونا خیلی از کشورها مثل ترکیه و اندونزی به دنبال گرفتن داروی توسیلیزوماب از ما بودند که خودمان تولید می‌کردیم و صنعتی مثل دارو که ۹۸ درصد آن تولید است، نیاز به حمایت دارد.

*آیا امسال در شرکت‌های دانش‌ بنیان داروی جدیدی تولید کرده‌ایم که قبلا وابسته به واردات بوده باشد؟

داروی بیهوشی که یکی از شرکت ها ابداع کرده هنوز در بازار نیامده است. داروی ویگاباترین که همیشه واردات داشتیم و همیشه هم کم بود، یکی دو هفته پیش تولید شد و وارد بازار شد. یک داروی ضد سرطان که همیشه وارداتی و با کمبود بوده است برای اولین بار توسط دو شرکت داخلی تولید شد. یکی از شرکت‌ها در تلاش برای تولید داروی سیکلوفسفامید است که واردات آن خیلی سخت است.

تولید یک سری داروی جدید مثل داروی ضد سرطان ، تولید داروی ویگاباترین برای بیماران خاص، تولید دستگاه شتاب دهنده خطی در اصفهان، تولید ماده اولیه استامینوفن، موجودی بالای آنتی بیوتیک که در حال حاضر حداقل ۴ میلیون در پخش داریم. موجودی داروهای بالای ۶ ماه به حدود ۶۰ درصد رسیده است.

*در مواد اولیه، کلاو را می‌توانیم به خودکفایی برسیم؟ چون یکی از بحث‌های همیشه مطرح در مورد کلاو، خطرناک بودن جابجایی آن است. در ایران می‌شود با ایجاد شرایطی تولید این ماده اولیه را تسهیل کرد ؟ آیا می‌توان تدبیری اندیشید که این مواد اولیه در داخل تولید شود تا به مشکلاتی نظیر کمبود آنتی بیوتیک در چند ماه گذشته برنخوریم؟

ماده اولیه کلاو را به خاطر خطرناک و انفجاری بودن تولید نمی‌کنند. ممکن است تولید ماده اولیه کلاو به صرفه باشد اما باید حمایت شود. مثلا انوکساپارین تولید دارد خیلی کم تولید می‌کند چون هزینه اش بالاست. تولید هپارین همین طور است.

تشخیص حلال بودن غذاها

*آیا در واردات، حلّیت رعایت می‌شود؟

ما مرکز تحقیقات حلال داریم که آزمایشگاه هم دارد. با روش‌های پی سی آر آزمایش می‌کنیم. اگر از خوک استفاده شده باشد با این روش قابل تشخیص است و در آن آزمایش نشان می‌دهد. تفکیک گوشت‌ها اگر وارداتی باشد نیز این کار را می‌کنیم. معمولا حلال را از شرکت وارد کننده می‌خواهیم. در کشور هم باید تایید حلال بگیرد.

نمونه را به آزمایشگاه می‌دهیم. تست می‌کنند اگر اشتباه باشد جلوی واردات و توزیع آن باید گرفته می‌شود. آزمایش های ما بسیار سختگیرانه است و به راحتی مجوز واردات و توزیع نمی‌دهیم.

*کمیاب شدن شیر خشک رژیمی از مطالبات جدی مخاطبان فارس بوده است، درحال حاضر کمبود داریم؟

ابتدا باید نوع آن شیر خشک مشخص شود. ما کمبود را از دو مسیر پیگیری می‌کنیم. یکی از طریق معاونت‌های غذا و دارو که معمولا داروخانه‌ها و مردم گزارش می‌کنند. این ها را جمع بندی می‌کند و هر دانشگاه برای ما می‌فرستد. و یک سامانه داریم به نام «رولینگ فورکست» که میزان ماده اولیه و محصولات شرکت‌ها و مصرف میانگین ماهیانه را دارد. اتوماتیک وار بر اساس این هشدار می‌دهد که موجودی این داروها زیر این میزان است. سامانه‌های خیلی خوبی ذیل تی تک داریم. مثلا سامانه تجدید نسخ داریم که نشان می‌دهد در پاییز یکی از بیشترین اقلام تجویزی پزشکها سرم سدیم کلراید بوده است. از همین رو اگر گزارشی از کمبود داشته باشیم پیگیری خواهیم کرد.

*آیا با توجه به هشدار وزیر بهداشت برای پیک کرونا که پیش بینی شده است، آمادگی ذخیره و تأمین سرم و موارد دیگر را دارید؟

بخشی از مراکز درمانی برای آمادگی پیک جدید سرم را گرفته و ذخیره کرده‌اند. نگرانی‌های قبلی که در حوزه کرونا تجربه شد باعث شده که مراکز دانشگاهی بزرگ ما سرم را بگیرند و ذخیره کنند. ممکن است در بعضی از مراکز سرپایی مشکل کمبود سرم باشد. دلیلش این است که ظرفیت تولید سرم ما به ۱۵ تا ۱۶ میلیون(درصورت تولید کامل) نیاز ما بیش از ۲۰ میلیون است. پس تولید کننده اگر شبانه روز هم تولید کند باز نیاز را تأمین نمی‌کند. ناچاریم مابه التفاوت را از طریق واردات تأمین کنیم.

تامین باطری قلب 

*برخی از کارشناسان حوزه تجهیزات پزشکی اعلام می‌کنند که کشور با چالش کمبود تجهیزات پزشکی مواجه است لطفا در این خصوص توضیح دهید؟

ما نمی‌توانیم بگوییم کمبود نداریم. معمولا موجودی زیر سه ماه را می‌گوییم کمبود داریم و زیر یک ماه را کمبودهای اورژانسی می‌گوییم و نبود هم ممکن است پیش بیاید که موجودی به صفر برسد که در حال حاضر با این چالش مواجه نیستیم. کمبودهای زیر یک ماه بخاطر مدیریت ارز است چون ارز محدود به تجهیزات می‌دهیم. یکی از مزیت‌هایی که دارو در این مورد دارد ارز نامحدود است. در مورد کمبود تجهیزات استنت‌های قلبی یک مقدار محسوس بود که در این تخصیص اخیر به این مورد ارز تخصیص داده شد. باطری قلب نیز که شرکتهای خصوصی به خاطر یک سری مشکلات نتوانستند بیاورند، هیئت امنای ارزی دو برابر سهمیه خودش را وارد کرده است و در مراکز تامین شده است.

کمبود برخی برندهای خاص به معنای نبود کالا نیست

یک سری اقلام کمبودی هم که اعلام می‌شود مثلا پروتزها (پروتزهای زانو) است. این پروتزها تولید کننده داخلی دارد و دارد تامین می‌کند  ما واردات را محدود کرده‌ایم برای اینکه تولید کننده هم بتواند بازار را بگیرد. یک سری اقلام هم هستند که کمبود آنها به دلیل درخواست پزشک برای یک برند خاص است. در صورتی که پنج تا برند خارجی موجود است و پزشک برند خاصی را می‌خواهد. کمبود تجهیزات ما عمدتا از این جنس هستند. و اکنون طبق محاسباتی که داریم وضعیت موجودی حدودا 20 نوع تجهیزات پزشکی یک مقدار کم است. ارز هم دادیم ولی فعلا در این شرایط هستیم.

آمالگام دندانی را در داخل تولید داریم. متقاضی کامپوزیت هم بالا رفته است اما مشکل تامین نداریم. مجوز تولید ایمپلنت داریم و تولید آن محدود است و واردات هم داریم اما بخاطر تقویت تولید داخل واردات را محدود کردیم.

تولید تجهیزات جدید پزشکی در کشور

دستگاه همودیالیز نیز تولید داریم و دستگاه سی تی اسکن در مرحله مونتاژ هستیم و به سمت تولید می‌رویم. دستگاه‌های کنترل عفونت را قبلا فقط وارد می‌کردیم اما الان دستگاه پلاسما تولید داخل داریم. دستگاه اولتراسونیک، استریلایزر پلاسما تولید داخل داریم. 

یکی از مسائل خیلی مهم در مراکز درمانی کنترل عفونت است. اگر در این حوزه کم هزینه کنیم باید در درمانش با آنتی بیوتیک تراپی بیشتر هزینه دهیم. یکی از مشکلاتی که ما در مراکز درمانی داریم این است که به خاطر عفونت‌های بیمارستانی، بیمار با یک دلیل دیگری ( عفونت ثانویه ) بیمارستانی می‌شود. وگرنه برای آن  مقاومت ایجاد می‌شود و مرگ و میر هم دارد.

*چرا گاهی دارو و تجهیزات پزشکی در گمرک رسوب می‌کند؟

یکی از مشکلاتی که قبلا گمرک داشت کالاهای بدون ثبت سفارش به گمرک می‌آمد. اخیرا از این قضیه ممانعت می‌شود. مصوبه هیئت وزیران هم داریم که کالای بدون ثبت سفارش نباید به گمرک بیاید. کالایی باید در گمرک بیاید که ثبت سفارش شده باشد. وگرنه نباید تخلیه و ترخیص بشود. قبلا تخلیه و بعد دپو می‌شد. یکی از بازی‌های شرکت‌های دارویی واردکننده فوریتی، همین بود. یک سری داروها را در گمرک تخلیه می‌کرد تا کمبود می‌شد حتی بدون مجوز درخواست ترخیص می‌کرد. مثل جریان سرم در پیک دلتا که با اقدامات صورت گرفته این مشکل تا حد زیادی حل شده است.

پایان پیام/