به گزارش خبرگزاری فارس این نشست با حضور مصطفی انتظاری مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم سیاسی، سید عباس فاطمی کارشناس رسانه و تاریخ، بیژن مقدم مدیر مجموعه نیاوران و با دبیری و اجرای امید اخوی کارشناس حوزه تاریخ و میراث فرهنگی و حضور جمع دیگری از علاقه مندان، پژوهشگران و کارشناسان برگزار شد.
در ابتدای این نشست بیژن مقدم مدیر مجموعه نیاوران درخصوص لزوم برگزاری نشستهای تاریخی در این مجموعه اظهار داشت: از نظر جایگاه و فضای کاخ موزهای که در آن قرار داریم، وظیفه ما است که برای روشنگری اذهان عمومی اقدام به برگزاری نشستهای تاریخی و فرهنگی کنیم.
وی ادامه داد: در زمان حاضر شاهد آن هستیم که کلیپهای منقطع شده و تحریف آلود با اهداف خاص در فضای مجازی منتشر میشوند که موجب انحراف افکار عمومی میشوند و همین امر ضرورت پرداختن به بحثهای تاریخی را دو چندان میکند.
او خاطر نشان کرد: پس از انقلاب اسلامی دو نسل جدید داریم که اطلاعاتی درخصوص وقایع گذشته ندارند، از اینرو مرور این مباحث امری ضروری است. او رویکرد سومین نشست نیاوران را بررسی علل و عوامل سقوط نظام موروثی و پادشاهی پهلوی در ایران و حوادث و رویدادهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و عوامل تاثیر گذار در "سقوط سلطنت" عنوان کرد.
وابستگی و ترک استقلال مهمترین ویژگی ساختاری حکومت پهلوی
مصطفی انتظاری پژوهشگر علوم سیاسی در این نشست گفت: وقتی از سلطنت به عنوان یک مدل حکمرانی صحبت میشود باید به ریشههای آن توجه کرد که چطور آغاز شده، چگونه عمل کرده و به کجا رسیده است. سلطنت با پدیده دولت و شکل گیری نهادی که بتواند از امنیت و مالکیت خصوصی افراد حمایت کند و اداره امور جامعه را انجام دهد آغاز شده است.او با بیان اینکه ریشههای شکل گیری سلطنت به ادواری باز میگردد که جامعه خانواده محور و نوع اداره جامعه به شکل فئودالی بوده است، توضیح داد: به مرور که تحولات اقتصادی رخ میدهد، از فئودالی به سمت انقلاب صنعتی میرویم و حکمرانی تبدیل به علم میشود و هرکس که علم کافی داشته باشد میتواند اداره جامعه را به عهده بگیرد و با این دیدگاه حکمرانی موروثی از بین میرود.
این مدرس دانشگاه گفت: مردم از خود میپرسیدند چرا یک خانواده و یک شاهزاده به صرف ارث و نسل و خانواده باید در قدرت باشد.
انتظاری ادامه داد: متناسب با انقلاب صنعتی، عملا ریشههای شکل گیری نهاد سلطنت نه تنها در ایران بلکه در جهان تضعیف شد و با گذر از دوره فئودالیسم به دوره صنعتی این مفاهیم از میان برداشته شد.
وی افزود: اگر بخواهیم انقلاب اسلامی ۵۷ را فهم کنیم باید بدانیم از چه زمانی ریشههای سلطنت دچار ضعف شد. و باید بدانیم مردم و تحولات مفهومی مردم چگونه ریشههای سلطنت در ایران و جهان را تضعیف کرد و به انقلاب رسید.
پژوهشگر علوم سیاسی تصریح کرد : نهاد سلطنت در ایران دیگر پایگاه مردمی و مشروعیت ندارد و باید بدانند از طریق رگ و ریشه خاندانی نمیتوانند حاکمیت موروثی دیگری را به مردم تحمیل کنند.چرا که خاندانها دیگر مشروعیت ساز نیستند.
او با بیان اینکه خاندان پهلوی چندین بار در تاریخ سابقه آمد و شد داشتند اظهار داشت: دلیل این رفت و آمدها تحولات پدید آمده در متن جامعه و فروپاشی پایههای سلطنت بود. نظام سلطنت عملا متوجه شد هیچ زمینهای برای ادامه حیات در متن جامعه ندارد.
انتظاری گفت: پهلویها در ابتدای شکل گیری حکومتشان سردمدار تئوری جهموری خواهی بودند و با همین دیدگاه حکومت قاجار را از بین بردند اما با مشارکت در کودتای سال ۱۲۹۹ و بعد از آن، مجددا نهاد سلطنت را در ایران احیا کردند.
وی ادامه داد: آنها متوجه شده بودند که در دنیا حرف از جمهوری خواهی و مدل جدید حکمرانی است و در ایران نیز نهاد سلطنت پایگاه مردمی ندارد؛ از اینرو و با توجه به اینکه توان ایجاد ریشههای مردمی برای حکومت خود نداشتند تمام تمرکزشان را بر خارجیها گذاشتند و با کودتا و ایفای نقش خارجیها، حکومت پهلوی بوجود آمد و مجدد از طریق همین کودتا حکومت بین پدر و پسر دست به دست و در جایی دیگر حفظ شد.
این پژوهشگر علوم سیاسی مهمترین ویژگی ساختار حکومت پهلوی را وابستگی آن دانست و اظهار داشت: پهلوی اولین و آخرین سلسله در تاریخ ایران است که سلطنتی بوده، ریشههای مردمی ندارد و مبتنی و متکی بر خارجیها بود؛ و این امر موجب ازبین رفتن آزادیهای ملی ما شد و بحثهای مربوط به قانون کاپیتولاسیون، نوع نفت فروشی، ارتباط با اسرائیل و غیره به خاطر همین وابستگی به خارجیها شکل گرفت.
انتظاری افزود: به تعبیری دیگر محمد رضا چون اداره داخل کشور را تابع مناسبات خارجی میدانست و فکر میکرد قدرتهای جهانی که او به آنها وابسته بود میتوانند از وی در مقابل تحولات و جنبشها محافظت کنند از درک درست تغییرات جا ماند.
او تصریح کرد: «وابستگی و ترک استقلال« و «ایجاد روبنای نمایشی از حکمرانی بدون اینکه ویژگیهای ذاتی حکمرانی را داشته باشد» مهمترین ویژگیهای نظام سلطنتی پهلوی هستند.
انتظاری خاطر نشان کرد: به دلیل همین وابستگی، محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۵۷ که همواره خود را مستظهر به پشتیبانی خارجیها میدید به این نتیجه رسید که آمریکا به این جمع بندی رسیده که او باید برود، از اینرو اعتماد به نفسش را از دست داده و احساس کرد کاری از دستش برنمی آید و از کشور خارج شد.
وی اضافه کرد: هرچند فرزند او نیز با خام اندیشی همچنان چشم به قدرتها دارد و موضوع «وکالت» نیز با هدف جلب حمایت خارجی طراحی شده است که مورد استقبال ایرانیها قرار نگرفت. امروز هم هر کس بخواهد در ایران سیستم سلطنتی را احیا کند باید به قدرتهای خارجی متوسل شود و با استقلال کشور خداحافظی کند.
امروز تلاش میکنند با تحریف خاندان سلطنت را تطهیر کنند
در ادامه این نشست سید عباس فاطمی کارشناس رسانه و تاریخ گفت: در مواردی شاهدیم بازماندگان نظام پهلوی و سلطنت طلبان مدعی میشوند انقلاب اسلامی ایران یک شبه اتفاق افتاده و مردم حق نان و نمک پهلوی را به جا نیاورده اند،برخی هم ادعا میکنند قدرتهای بزرگ نخواسته اند شوکت و عظمت رژیم پهلوی را تحمل کنند و آن را از بین بردند؛ حال آنکه ریشههای این انقلاب به یکصد سال قبل باز میگردد، جایی که مردم درحال مبارزه برای استقلال و عدالت و تامین حق تعییم سرنوشت خود بودند.
وی با بیان اینکه خاندان پهلوی در پروپاگاندا سرمایه گزاری کلان داشته و دارند اظهار داشت: این قدرت ناشی از حضور فرح دیبا بود. پسر دایی او رضا قطبی رییس رادیو و تلویزیون بود و فضاسازیها کاملا در راستای اهداف و خواستههای خاندان پهلوی بود.انجام میشد. فیلمهای ساخته شده از جشنهای ۲۵۰۰ ساله توسط فیلم سازان مطرح آن زمان تهیه شده بود تا نمایشی از قدرتشان باشد.
کارشناس رسانه و تاریخ ادامه داد:به پشتوانه درآمدهای کلان نفتی و ثروتهای غارت شده کشور رسانههای متکثر رنگارنگ و مزدوران مجازی حاضر در رسانههای نوین و سنتی در خدمت تطهیر رژیم گذشته هستند. در مقابل این رسانه با بیش از ۳۰۰ شبکه فارسی زبان انگلیسی، آمریکایی و عبری سعودی که با ابزارهای متنوع پیوسته در جهت تطهیررژیم ستمشاهی کار میکنند، مجموعه رسانه ای داخل کشور فعالیتهایی میکنند اما فاصله کمی و کیفی و تاثیرگذاری این دو گروه رسانهای قابل مقایسه با هم نیست.
فاطمی با بیان اینکه مقام معظم رهبری در دهههای گذشته بارها گفته اند «جنگی که به کشور تحمیل میشود جنگ نرم است» گفت: با نگاه تبیینی به عصر پهلوی، مستندات موجود از گفتهها و اسناد خانواده پهلوی و کارگزاران آنان بویژه یاداشتهای اسدالله علم و حضورشان در کاخ نیاوران متوجه میشویم بسیاری از حرفهایی که چندسال پس از خروج از کشور زده اند در مقایسه با حرفهای پیش از خروج بسیار متناقض و به فراخور شرایط زمان است. این کارشناس رسانه و تاریخ توضیح داد: به محمدرضا اجازه داده شده بود در پروپاگاندای رسانهای در لفظ علیه آمریکا و انگلیس حرف بزند ولی در خفا باید تابع و مطیع آنان و خواستههایشان باشد.
وی افزود: محمد رضا پهلوی تا میتوانست خون ریخت و از ملت کشته گرفت اما سرانجام به این نتیجه رسید، هر خونی که برای انقلاب ریخته شود ریشههای آن را مستحکم تر میکند. به همین علت به ناچار کشور را ترک کرد. البته مثل گذشته با امید به بازگشت دوباره رفت و صد البته فرار آنها از کشور انتخاب آنها نبود بلکه راه پیش رویشان بود.
کارشناس رسانه و تاریخ تصریح کرد: حرفی که آمریکاییها در توصیف عربستان درجریان سفر ترامپ به ریاض و دیدارو توافقات میلیاردی با عربستان و عبارت مشهور «گاو شیرده» زده شد، دههها قبل برای کشور ما قبل از انقلاب اتفاق افتاد؛ جایی که پس از سفر کارتر به ایران، آمریکاییها ایران را با عنوان "بوفه خوب برای آمریکا" توصیف کردند.
فاطمی یاد آور شد : در خاطرات سران رژیم آمده است که ازانگلیس تانک چیفتن و از آمریکا توپ خریده اند اما تانکها اشکالات فنی دارد و توپها لوله کوتاه است و مهمات کافی آن را ندادهاند.
وی با یادآوری یاداشت اسدالله علم در دوشنبه ٢٧ فروردین ١٣٥٢: عین نقل قول اسدالله علم را یادآوری کرد آنجا که شاه به علم گفته بود: «… سفیر امریکا را بخواه و بگو ما ٣٥ هواپیمای اف ـ ٥ به شما داده ایم که به ویتنام فرستادید. در عوض شما ١٦ فانتوم اف-٤ به ما قرض دادید که اجاره کرده ایم و ٦٤ فانتوم هم که خودمان داریم. اما درست معادل ١٦ فانتوم که اجاره کرده ایم. ١٦ فانتوم ما به علت نداشتن وسایل یدکی (زمین گیر) grounded هست. با این کمکی که شوروی به عراق میکند، وضع ما چه میشود؟
فاطمی به مشکلات ارتش در عصر پهلوی اشاره کرده یادآور شد: آمریکاییها میدانستند محمد رضا پهلوی به هر قیمتی که بتواند هواپیماهای آمریکایی را میخرد ؛ لذا قیمت جنگندههای خریداری شده را تا سه برابر قیمت توافق شده بالا بردند و اتفاقی نیافتاد و خرید انجام شد. آمریکاییها از این همه دست و دلبازی رژیم متعجب شده بودند.
او با تاکید بر اینکه در پیوند مقایسهای بین مسایل حال و گذشته ماهم ضعفهایی داریم خاطر نشان کرد: اما نکته اساسی درنگاه به گذشته که در تعدادی از افراد جامعه رخ داده به ۲ دلیل نخواندن تاریخ و و دل دادن به مسائل شکلی و نمایشی در فضاهای نمایشی است.
پایان پیام/ ت 377