«حسین اسلوبعلیاف» کارشناس مسائل منطقه در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک در مورد تاثیر جنگ اوکراین گفت: پس از پایان جنگ، مسکو به کشورهای آسیای مرکزی نیز نزدیک خواهد شد.
فارس: درگیری روسیه و اوکراین بر روابط بین الملل چه تاثیری دارد؟
اسوبعلیاف: مشهود است که به دلیل این درگیری، قطبی شدن (از هم پاشیدگی) قابل توجهی در روابط بین الملل رخ داد. برخی ممکن است شاعرانهتر بگویند "نقاب ها کنار گذاشته شده اند." همه فهمیدند و مثل قبل در جای خود قرار گرفتند.
جهان در یکسو و بلوک غرب که هرگز از اهداف خود دست برنمیدارد و از سوی دیگر روسیه و کشورهایی هستند که از حق خود برای حفظ منافع از جمله منافع خارج از کشور دفاع میکنند. این درگیری نشان داد که در واقعیت خطرات زیادی وجود دارد و مربوط به آینده جهان است. اساس همه امور، منابع جهان و توزیع آنهاست.
بر این اساس، مبارزه در چند بعد وجود دارد. نخست، شکل گیری یک ساختار جدید در جهان و دوم اینکه بر اساس چه اصولی ساخته خواهد شد زیرا به یاد داریم که پس از جنگ جهانی اول، جامعه ملل را ایجاد کردند و پس از جنگ جهانی دوم - سازمان ملل متحد. اکنون در نتیجه این درگیری، نوعی ساختار مربوط به حل و فصل آن نیز باید تشکیل شود.
این همان اتفاقی است که ساختاری جدید در جهان ایجاد خواهد کرد. این امر نه تنها به مرزهای سیاسی دولتها مربوط میشود بلکه به نظامهای مالی و ایدئولوژیک نیز مربوط میشود. از یک سو، یک مدل لیبرال دموکرات با سهل انگاری اجتماعی و فقدان ارزشهای سنتی و نفی دینداری است؛ یعنی بازسازی کامل مفهوم طبیعت انسان و انسان معیار همه امور. از طرفی ما چندین نظام فرهنگی داریم که بر پایههای سنت و دین بنا شده اند مانند اسلام، مسیحیت ارتدکس و جامعه سنتی چین و یا جوامع دیگر کشورها که مبتنی بر اندیشه مسیحی هستند.
بنابراین، در نتیجه این تضادها، اولین تمایز اعتقادی و دومی مالی خواهد بود. در مورد دوم، میبینیم که امروزه کشورهای مختلف سعی در جدا شدن از دلار آمریکا دارند. من معتقدم باید نوع جدیدی از ارز (شکل و روش) ظاهر شود که توسط منابع و فناوریها پشتیبانی شود.
کشورهایی که دارای منابع هستند، مانند روسیه، ایران، کشورهای بریکس و چین دارای فناوری هستند و میتوانند این مکانیسمها را ارائه دهند. اروپا امروز در حد وسط قرار دارد، اما با توجه به اینکه دائماً تحت فشار ایالات متحده است، کار برایش سخت خواهد بود. مفهوم استفاده نظامی-استراتژیک از سلاحهای هستهای نیز مورد بازنگری قرار خواهد گرفت.
همه کشورها از نزدیک عملیاتهای نظامی را زیر نظر دارند و کارایی استفاده از پهپادها و اهمیت آنها را ارزیابی میکنند.فکر میکنم برای همه جالب بود که بدانند ایران در این سالها در شرایط تحریم، با نگاهی دورتر به آینده، پیشرفت چشمگیری در این مسیر داشته است و امروزه در بین کشورهای تولید کننده پهپاد در جهان جایگاه پیشرو را به خود اختصاص داده است.
فارس: آیا این درگیری میتواند بر روابط روسیه و چین تأثیر بگذارد و چگونه خواهد بود؟
اسوبعلی: امروزه چین تحولات و درگیریهای مسلحانه را از نزدیک دنبال میکند. مشکلات داخلی، بین المللی در میدان جنگ را در نظر دارد. البته اقدامات پکن شامل راه حل مسلحانه برای مسئله تایوان نمیشود. با این حال آنها آن را رد نکردند. اگرچه واشنگتن، چینیها را به هر طریق ممکن به سمت این گزینه سوق میدهد.
در عین حال، چین هنوز تصمیم نگرفته است که آیا به طور کامل به این فرآیندها بپیوندد یا خیر. مایل است روابط راهبردی خود را با روسیه و ایران حفظ کند. در عین حال امکان گفت وگو و همکاری با کشورهای غربی را برای خودش حفظ میکند. بنابراین، چین هنوز تصمیم قاطع در مورد دخالت در این فرآیندها نگرفته است.
پکن به این وضعیت به صورت عملگرایانه نگاه میکند، زیرا منافع بسیاری در آن نهفته است.با این حال، میتوان اشاره کرد که رویدادهای اوکراین بر روابط بین پکن و مسکو و نزدیک دو کشور تأثیر گذاشته است: از نظر نظامی، تبادل اطلاعات و هم در بعد مالی. این درگیری به چین نشان داد که در یک لحظه مناسب، غرب میتواند تحریمهایی را علیه این کشور اعمال کند و داراییها را مسدود کند. این درگیری چشم سایر شرکا را در این زمینه نیز باز کرده است. روابط چین و روسیه به نظر من دارای ویژگی استراتژیک و عملگرا خواهد بود.
فارس: جنگ روسیه و اوکراین چه تأثیری بر اقتصاد کشورهای آسیای مرکزی داشت؟
اسوبعلی: بدون شک این جنگ بر منطقه آسیای مرکزی تأثیر داشت. ما امواج مهاجرت را تجربه کردهایم. همچنین کشورهای منطقه قبل از هر امری از عواقب اقتصادی هراس داشتند. در عین حال، میتوان به جنبه مثبت مهاجرت از روسیه نیز اشاره کرد. به نوعی وضعیت اقتصادی داخلی منطقه را تثبیت کرد زیرا برخی از بخشهای اقتصاد کشورها تزریقات قابل توجهی دریافت کردند. مهاجران با خود پولی آوردند که برای اجاره خرج کردند، بخش گردشگری درآمد و مشوق بیشتری دریافت کرد. مزیت دیگر این است که برخی از ساختارهای تجاری فدراسیون روسیه شروع به انجام تجارت خود از طریق کشورهای آسیای مرکزی کردهاند.
علیرغم این واقعیت که رهبران کشورهای منطقه نسبت به این موضوع نسبتاً منتقد یا بیطرف هستند، من فکر میکنم روسیه این موضع را درک میکند و برای آن نیز سودمند است. زیرا به مسکو اجازه میدهد تا حدی تحریمهای غرب را دور بزند. به همین دلیل، مسکو نیز با آرامش بیشتری به برخی اظهارات انتقادی تاشکند یا آستانه واکنش نشان میدهد.
این همان مثال در مورد ایجاد اتحادیه گاز فدراسیون روسیه با جمهوری ازبکستان و جمهوری قزاقستان است. دومی در ابتدا اعلام کرد که به این سمت نمیروند، اما امروز هر دو نقشه راه را امضا کردهاند. یخبندانهای شدید آنها را مجبور کرد که دوشادوش واقعیت حرکت کنند.عملگرایی آنان نشان داده است که این یک بیانیه است، اما در واقع نیز کشورهای منطقه نمیتوانند از روسیه دور شوند.
فارس: فکر میکنید چه زمانی عملیات ویژه روسیه در اوکراین تمام میشود؟
اسوبعلی: از منظر سیاسی، روسیه باید به نقطه خاصی برسد که برای انعقاد یک معاهده صلح برای آن راحت باشد. البته این نکته به موفقیت در میدان بستگی دارد. به نظر من روسیه تا زمانی که تلفات جدی ایجاد نکند (خساراتی که پنهان کردن آن از جمعیتش دشوار باشد) پیشروی خواهد کرد.
به طور طبیعی بعد از جنگ اوکراین، مسائل به شکلی قبلی نخواهد بود. از جمله اروپا شبیه سابق نخواهد بود.حداقل ما به وضوح میدانیم که شکل گیری یک ساختار امنیتی جدید اروپایی آغاز خواهد شد. این به اصلاحات سازمان امنیت و همکاری اروپا و ناتو مرتبط خواهد بود.
شاید بخشی از اوکراین که باقی بماند، وارد بلوک ناتو شود زیرا منطق این جنگ این است. بلاروس و روسیه همکاری نظامی-سیاسی خود را تقویت خواهند کرد. فکر میکنم در پی نتایج جنگ، مسکو به کشورهای آسیای مرکزی نیز نزدیک خواهد شد.
پایان پیام/ح