به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، صادرات نفت ایران از سال 2011 مورد تحریم آمریکا و اتحادیه اروپا قرار گرفته است. این موضوع سبب شده است که در برهه‌هایی فروش نفت ایران افت شدیدی پیدا کند و درآمدهای نفتی کشور به عنوان اصلی‌ترین منابع بودجه‌ای دولت آسیب ببیند.
راهبرد دولت یازدهم و دوازدهم در مواجهه با تحریم نفتی این بود که با مذاکره با آمریکا و امضای توافق برجام، فروش نفت ایران را به شرایط قبل از تحریم یعنی روزانه 2 میلیون بشکه در روز برساند. هر چند در ابتدا این راهبرد منجر به افزایش صادرات نفت ایران شد، اما در ادامه با از بین رفتن زیرساخت‌های دور زدن تحریم‌ها، با خروج آمریکا از برجام رقم صادرات نفت ایران به کمتر از 100 هزار بشکه در روز کاهش یافت و تمامی عایدی ایجاد شده را از بین برد.
بدین ترتیب لزوم تغییر راهبرد در مواجهه با تحریم نفتی بیش از گذشته احساس می‌شد. بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم، راهبرد دولت در حوزه فروش نفت تغییر کرد و به سمت بی‌اثر کردن تحریم نفتی با روش «بازارسازی نفت» حرکت کرد.
محمدصادق جوکار رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در این باره می‌گوید: چون الگوی فروش نفت ایران در دولت یازدهم و دوازدهم همانند الگوی قرن‌بیستمی بود، با بازگشت تحریم‌ها با کاهش صادرات نفت مواجه شدیم، الگوی قرن بیستمی یعنی اینکه متولیان امر در وزارت نفت همچنان فکر می‌کردند دست برتر با عرضه‌کنندگان است درحالی که معادلات بازار نفت تغییر کرده بود.
وی اظهار داشت: حالا ببینیم بازارسازی یعنی چه؟ آیا دولت ایران می‌تواند در شرایط تحریم بازارسازی کند یا نه؟ بازارسازی برای فروش نفت ایران بدین معناست که موضوع تحریم از موضوع دوجانبه آمریکا و ایران تبدیل شود به موضوع مورد دغدغه کشور طرف ثالث در تعاملات نفتی ایران. بدین صورت بازار فروش نفت ایران اثر‌پذیری حداقلی از بازگشت تحریم‌ها داشته و تداوم یابد.
*پالایشگاه‌های ونزوئلا مقصد صادرات نفت ایران شدند
سیاست buy demand یا خرید تقاضا یکی از راهکارهای جدید ذیل بازارسازی نفت است که در دولت فعلی در دستور کار قرار گرفته است. در این سیاست، ایران با سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی یا تعمیرات اساسی و احیای ظرفیت پالایشگاه‌های کشورهای خارجی، آن را به مقصد صادرات نفت ایران تبدیل می‌کند.
فرهاد احمدی مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت با اشاره به اقدامات ایران در احیای ظرفیت پالایشگاه ال‌پالیتوی ونزوئلا گفت: با انجام تعمیرات مقدماتی در پالایشگاه ال‌پالیتوی ونزوئلا، در حال حاضر این پالایشگاه روزانه ۷۰ هزار بشکه نفت خام ایرانی را پالایش می‌کند.
وی اذعان داشت: با پایان یافتن تعمیرات و بازگشت ظرفیت این پالایشگاه به پالایش روزانه ۱۴۰ هزار بشکه، بسته به توافق بین وزرای نفت ایران و ونزوئلا، ممکن است که حتی تا میزان بیشتری از نفت خام ایرانی در آن پالایشگاه پالایش شود.
همچنین طبق گزارش رویترز، شرکت‌های دولتی از ایران و ونزوئلا به زودی بازسازی ۱۰۰ روزه بزرگترین مجتمع پالایشی این کشور آمریکای جنوبی را برای احیای ظرفیت تقطیر خام آن آغاز خواهند کرد. افزایش تولید سوخت در مرکز پالایش «پاراگوانا»، گامی در جهت پایان دادن به اتکای ونزوئلا به فناوری پالایشگاه‌های آمریکاست.
ماه می سال ۲۰۲۲، قراردادی به ارزش ۱۱۰ میلیون یورو بین تهران و کاراکاس برای تعمیر کوچکترین پالایشگاه ونزوئلا با نام «ال‌پالیتو» با ظرفیت ۱۴۶ هزار بشکه در روز در مرکز این کشور امضا شد، پروژه‌ای که در حال حاضر در حال انجام است.
در هفته‌های آینده نیز قراردادی به ارزش ۴۶۰ میلیون یورو برای بازسازی مجتمع پالایشگاهی پاراگوانا با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز در سواحل غرب ونزوئلا با ایران امضا می‌شود. بازسازی پالایشگاه‌های ونزوئلا از آن جهت برای ایران حائز اهمیت است که به مقصد صادراتی نفت ایران و فروش فرآورده‌های حاصله تبدیل شده و میزان فروش نفت ایران در تحریم را افزایش داده است.
*افزایش صادرات نفت ایران به چین از 78 هزار بشکه به 1.2 میلیون بشکه در روز
اما سیاست دیگر دولت سیزدهم ذیل بازارسازی نفت، strategic partnership یا «شراکت استراتژیک» است. طبق این سیاست، دولت فعلی با بهبود و توسعه روابط با چین، صادرات نفت خود به این کشور را افزایش داد.
طبق آمار اوپک، صادرات نفت ایران به چین در سال 2020 و قبل از امضای سند همکاری 25 ساله حدود 78 هزار بشکه در روز بود ولی شرکت تحقیقاتی Vortexa، مجموع فروش نفت ایران را در ماه دسامبر 2022 را ۱.۴ میلیون بشکه در روز اعلام کرده است که بالاترین میزان در ۳.۵ سال اخیر است و ۱.۲ میلیون بشکه آن به چین صادر می‌شود.
جواد اوجی، وزیر نفت درباره آخرین وضعیت فروش نفت ایران می‌گوید: در دولت قبل آمار فروش نفت بسیار پایین آمده بود و از سال ۹۷ به بعد روزها و ماه‌هایی بود که وصول درآمد نفتی به صفر رسیده بود و در باقی ماه‌ها هم بسیار پایین بود که آمارهای آن نیز موجود است.
وی افزود: در ۱۱ ماه اخیر صادرات نفت ایران نسبت به سال ۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۱۹۰ و ۸۳ میلیون بشکه افزایش داشته است و درآمدهای حاصل از آن به کل وصول شده است. در زمان تحویل دولت ۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی ذخیره روی آب داشتیم، اما با تدابیر وزارت نفت اکنون کمتر از ۲۰ میلیون بشکه ذخیره باقی مانده است.
*صادرات نفت و میعانات گازی ایران دو برابر شد
تصویر 1، میزان صادرات نفت ایران را طبق آمار موسسه ورتکسا و کپلر نشان می‌دهد. طبق گزارش این دو موسسه خارجی، صادرات نفت ایران در ابتدای دولت سیزدهم حدود 650 الی 700 هزار بشکه در روز بود که طبق آخرین گزارش بلومبرگ به اعداد 1.3 الی 1.4 میلیون بشکه در روز در ماه پایانی 2022 رسیده است یعنی تقریبا دو برابر شده است.
تصویر 1
این اتفاق در حالی است که هنوز تا ثمردهی کامل دو سیاست «خرید تقاضا» و «شراکت استراتژیک» ذیل بازارسازی نفت فاصله زیادی وجود دارد و نمی‌توان در مدت 1.5 سال تمامی ظرفیت‌های اجرای این راهبرد را به حالت بالفعل درآورد.
پایان پیام/.
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
