تحلیل ابعاد فرهنگی و دانشی مهار تورم و رشد تولید

گروه دانشگاه خبرگزاری فارس؛ رهبر معظم انقلاب عنوان «مهار تورم و رشد تولید» را برای سال ۱۴۰۲ اعلام کردند، سعیدرضا عاملی دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، استاد تمام ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی و استاد وابسته دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران این موضوع را از ۲ بعد فرهنگی و دانشی تحلیل کرده است.

* پیام مستقیم عناوین سال چیست؟

طی ۳۳ سال گذشته رهبر معظم انقلاب شعارها و نامگذاری‌هایی را برای هر سال تعیین کرده‌اند تا به نوعی تمرکزهای ویژه برای راهبری حوزه‌های موثر سیاست، فرهنگ و اقتصاد جامعه را دنبال کنند. عناوین سال‌ها بطور عمده ناظر بر نیازها و اولویت‌های کشور بوده است. طی این ۳۳ سال رهبر معظم انقلاب مثل یک امام حکیم، پدر دلسوز، اندیشمند اجتماعی دردمند و رهبری مردم دوست با رصد تیزبینانه مسائل اجتماعی کشور، عناوینی را به عنوان شعار سال تعیین کردند که بتوانند عیوب و کاستی‌ها را جبران کنند و این در واقع نوعی تحول گرایی در مدیریت و حکمرانی اجتماعی را به نمایش گذاشته است.

آغاز نام گذاری سال ها به سال ۱۳۶۹ بر می‌گردد که آن سال از سوی رهبر حکیم انقلاب اسلامی به عنوان «تحول درونی و اصلاح امور» نام‌گذاری شد تا ظرفیتی را برای مدیریت پیشرفت و تقویت نظام‌ حکمرانی به‌صورت علمی و تخصصی و البته انقلابی فراهم آورد.

طی سه دهه گذشته عناوین سال‌ها ناظر بر مسائل و اولویت‌های مهم کشور بوده‌ است. هر‌سال موضوع مهمی هدف‌گذاری شده است و از سال ۱۳۸۷ اصلاح نظام مصرف و امور مرتبط با اقتصاد کشور اعم از امور مرتبط با نوآوری و شکوفایی (۱۳۸۷)، اصلاح الگوی مصرف (۱۳۸۸)، همت مضاعف و کار مضاعف (۱۳۸۹)، جهاد اقتصادی (۱۳۹۰)، تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی (۱۳۹۱)، حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی (۱۳۹۲)، اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی (۱۳۹۳) و سال دولت و ملت، همدلی و همزبانی (۱۳۹۴) نام‌گذاری شده است.

رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۵ به علت مغفول نماندن امر مهم اقتصاد و امور مرتبط با استحکام اقتصادی کشور بر عرصه عمل تأکید کرده‌اند و این سال را به سال اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل نام‌گذاری کردند.

در ادامه این نگاه، سال ۱۳۹۶ به سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال، سال ۱۳۹۷ به سال حمایت از کالای ایرانی، سال ۱۳۹۸ به سال رونق تولید، سال ۱۳۹۹ به سال جهش تولید و بالاخره سال ۱۴۰۰ به سال تولید، پشتیانی و مانع‌زدایی و آغاز قرن پانزدهم یعنی سال ۱۴۰۱ به سال تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین نام‌گذاری شد و امسال یعنی سال ۱۴۰۲ به سال مهار تورم و رشد تولید نام گذاری شد.

پیام مستقیم عناوین سال، اهمیت دادن به مردم و نیازهای اساسی جامعه و تأمین استقلال و شکوفایی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در کنار پیشرفت اصولی و دانش‌بنیان و نوعی نگاه همه جانبه نگر به استقرار جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور الگو است که هدف آن با تأمین اسلامیت، جمهوریت و رشد و شکوفایی مثال‌زدنی همراه با عدم وابستگی به قدرت‌های سلطه‌گر جهان ‌است.

به نظر می‌رسد عمق پیدا کردن شعار‌ سال مستلزم تاثیرگذاری شعار سال در نظام برنامه ریزی‌های دانش‌بنیان و فرهنگ‌ مبنا مرتبط با پیشرفت کشور، افزایش اعتبار پول ملی و افزایش رشد تولید و اشتغال و گام نهادن در مسیر تحول‌بزرگ است. بر این اساس در خصوص عنوان سال ۱۴۰۲ که توسط رهبر معظم انقلاب به «مهار تورم و رشد تولید» اختصاص پیدا کرده است، محورهای هشت‌گانه‌ای مورد تاکید قرار می‌گیرد:

محور اول: تورم پایین نشان از اعتبار پول ملی و قدرت اقتصاد ملی است

 

 

 

 

 

 

 

 

سرمایه اجتماعی قدرتمند که در درون خود حس عضویت قوی ملی، اعتماد ملی، حس قدرتمند عضویت اجتماعی، امید به بهتر شدن وضعیت در آینده و از هم مهمتر اعتماد به‌نفس ناظر بر ما می‌توانیم، پشتوانه فرهنگی کنترل نرخ تورم و کاهش شیب نرخ تورم است. به طور حتم در این مسیر دانش مدیریت نقدینگی، تقویت قدرت خرید مردم و مدیریت ارزش پول ملی باید به مکانیزم های کاهش تورم تمرکز کنند و ابعاد چند رشته ای آنرا تبیین کنند.

مهار تورم در مقابل مهارناپذیر تورم که منجر به تغییر روزانه و بعضا ساعتی ارزش پول، طرح می شود. در واقع مهار تورم به نوعی به معنای ثبات ارزش پول ملی است که به خودی خود کنترل کننده هیجانات اجتماعی در تبدیل پول ملی به کالا، ملک، ارز و طلا و سایر دارایی‌های که تورم موجب بالا رفتن قیمت آنها می‌شود. بر این مبنا توجه به دانش مهار تورم مهمترین عامل در کنترل تورم است. نگاه تجربی و سلیقه‌ای، عدم توجه به همه عوامل خصوصا با توجه به حساسیت های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند نقش منفی در مهار تورم داشته باشد.

محور دوم: رشد تولید برخواسته از به فعلیت درآمدن ظرفیت ملی

رهبر معظم انقلاب در بخشی از سخنرانی خود در اول فروردین ۱۴۰۲ بر نقش مردم در شتاب گرفتن تولید تاکید کردند و فرمودند: یکی از اشکالات مهمّی که ما داریم، این است که روی راه‌های مشارکت مردم فکر نکرده‌ایم. من همین جا به مسوولان محترم، به صاحب‌نظران اقتصادی، به کسانی که علاقه‌مند به سرنوشت کشورند توصیه میکنم بنشینند راه‌های مشارکت عموم مردم در مسائل اقتصادی را پیدا کنند. هر جا مردم وارد شده‌اند ما پیشرفت کرده‌ایم. در دفاع مقدّس مردم وارد شدند، ما پیروز شدیم؛ در مسائل سیاسی کشور مردم هر جا وارد شدند ما پیروز شدیم؛ در مسائل اقتصادی هم همین جور است؛ [اگر] مردم وارد بشوند، آحاد مردم وارد بشوند، ما پیروز خواهیم شد، موفّق خواهیم شد."

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

محور سوم: رشد و پیشرفت پدیده فرهنگ بنیان و دانش مبنا است

روشن است که تولید دانش­ بنیان و اشتغال­ آفرین، یک امر فرهنگ­ بنیان و دانش ­مبنا است که ناظر بر «هدف کیفی انقلاب اسلامی» یعنی استقرار تمدن نوین اسلامی است. چنین هدف متعالی مبتنی بر مقوماتی است که مهمترین آن توجه به فرامین الهی در همه عرصه‌­ها، استقرار عدالت، رعایت انصاف فردی و اجتماعی، تأمین نیازهای اساسی مردم و توجه به کرامت انسانی و اخلاق الهی و از همه مهمتر، توجه به نظام ولایت الهی و اسلامی از طریق امام غائب و نائب الامام است.

روی دیگر عرصه فرهنگ، فرهنگ استفاده بهینه از منابع اقتصادی کشور و توجه به فرهنگ قناعت و پرهیز از اسراف، پرهیز از تحمل گرایی و داشتن تعصب ملی نسبت به کالای ایرانی که در بیانات رهبر معظم انقلاب در اول فروردین ۱۴۰۲ پررنگ بود. ایشان در مورد اسراف تاکید کردند که: " ما اسراف میکنیم؛ آب را اسراف میکنیم، نان را اسراف میکنیم، برق را اسراف میکنیم، گاز را اسراف میکنیم؛ مسرفانه عمل میکنیم. بعضی از کشورهایی که چند برابر ما جمعیّت دارند، مصرف گازشان از ما کمتر است، مصرف بنزینشان از ما کمتر است. مصرف بنزین ما بالا است، مصرف گاز ما بالا است؛ مسرفانه عمل میکنیم. آب را هدر میدهیم، نان را دور میریزیم؛ این عیب بزرگی است؛ این را باید برطرف کنیم. من چند سال قبل از این، روی این به طور خاص تکیه کردم."

اگر فرهنگ قناعت و فرهنگ احترام به منابع عمومی شکل بگیرد، بخش عظیمی از اسراف گاز، بنزین، برق و آب که در سبد مصرف کشور سهم بزرگی دارد، کاهش پیدا می‌کند.   

محور چهارم: بهره‌گیری فناوری‌های جدید رقومی و محاسبتی برای رشد برنامه‌ای و رشد تصاعدی

رشد تصاعدی تولید هم برخواسته از چگونگی فناوری و  هم مربوط به کیفیت سرمایه انسانی است. در این بخش تاکید بر بهره‌گیری از فناوری‌های جدید است. فناوری­های جدید که مبتنی بر بستر رقومی و ظرفیت‌های الگوریتمی منتهی به هوش مصنوعی و جایگزین شدن فناوری های آنالوگ با "فناوری­های محاسباتی و برنامه ­پذیر" که قابلیت مکانیسم های تعیین فرآیند، بازدهی و تولید مشخص و قطعی است، از منظر فرهنگ بعنوان نظام ارزشی زندگی، در نظام برنامه‌ای رقومی امکان توجه نظامند به اهداف کیفی انقلاب اسلامی فراهم می‌شود. لازم به توجه است که الگوریتم از «زبان حرکتی» در بستر رقومی برخوردار است که مثل یک موجود انسانی زنده ظرفیت عمل، بازخورد و بازطراحی مسیر را دارد و این به معنا امکان نظامند کردن همه امور است. فناوری­های نو، "منطق جدیدی از تولید دانش‌­بنیان" را رقم زده که ضریب اطمینان بخشی بالایی مبتنی بر خط زمان مشخص برای رسیدن به اهداف را فراهم کرده است.

الگوریتم­ها، هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت همه­ چیزها به روش­های مختلفی نقش مهمی را در "هوشمندسازی رشد بهره­ وری و رشد تولید" ایفا کرده­ اند. امروزه الگوریتم­ها به ­­بخش همه جا حاضر و اساسی فعالیت­های کسب و کارها تبدیل شده­ اند و سطوح بی­ سابقه­ ای از بهره ­وری و هوشمندی و بهینه‌سازی را از طریق تعیین تقاضای بازار و بهبود زنجیره عرضه و مدیریت بحران برای کسب و کارها فراهم کرده‌­اند.

همچنین هوش مصنوعی با پیش ­بینی دقیق­تر تقاضا و درخواست، تعمیر و نگهداری قابل پیش­بینی تجهیزات تولید و بهینه­ سازی فرایند تولید در رشد بهره­ وری مؤثر است. ربات­ها نیز برای رقابت­پذیری و انجام کسب و کارها تبدیل به عناصر حیاتی شده­ اند.

نتایج تحقیقات مختلف نشان می­دهد که رباتیک، در رشد اقتصادی کشورها اثرگذار بوده است. برای مثال در کشورهای اُای­سی­دی تحقیقات نشان می­دهد که سرمایه­ گذاری در رباتیک بین سال­های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۶ در کشورهای عضو، باعث رشد ۱۰ درصدی در تولید ناخالص شده است (فدرسیون بین­المللی رباتیک، ۲۰۱۷: ۳). بر اساس گزارش فدرسیون بین­المللی رباتیک (۲۰۱۷: ۲) رباتیک به شیوه ­های مختلفی می­تواند بهره‌وری را افزایش دهد که ازجمله این روش­ها شامل افزایش رقابت­پذیری، افزایش تقاضای کار و اثرگذاری مثبت روی دستمزدها و تکمیل و تقویت کار است.

همین­طور اینترنت همه­ چیزها می­تواند به شیوه­ های مختلفی مانند اتصال بیشتر، ظرفیت استفاده از داده­ های زیاد، مدیریت زمان، ساده ­سازی فرایندها، بالا بردن ایمنی و امنیت، مدیریت همراه، بهبود مدیریت دارایی و تطبیق بهتر با تغییر استانداردهای کار روی رشد بهره­وری کسب و کارها و فعالیت­های اقتصادی آنها اثرگذار باشد (عاملی و حاجی جعفری، ۱۳۹۹).

محور پنجم: خودکارسازی و ماشینی‌سازی تولید با عرصه شغل ­آفرینی کوچک، متوسط و بزرگ

با توجه به قدرت جایگزینی فناوری و صنایع جدید با تکیه بر فرآیندهای "خودکار"، بسیاری از مشاغل انسانی جای خود را به مشاغل خودکار ماشینی داده است که البته در سطح نوآوری، ایجاد، نگهداری، ارتقاء و به ­روزرسانی همچنان مشغله ­های پیشرفته انسانی زیادی را خلق می­کند. از این منظر، همان­گونه که رهبر انقلاب نیز تصریح فرموده‌اند، باید تولید شغل­ آفرین را به "رشدتولید با عرصه شغل­ آفرینی کوچک، متوسط و بزرگ" تقسیم کرد و با توجه به موضوعیت داشتن، کیفیت، سرعت، محاسباتی بودن و قابل برنامه­ ریزی بودن روندها و در عین حال، تأمین نیازهای اساسی و دارای اولویت و شغل ­آفرینی متناسب و شایسته، درخصوص تولید شغل­ آفرین تدبیر کرد.

ابتدا باید در نظر داشت که در کشور، از یک سو، نرخ سرمایه­ گذاری خارجی کاهش یافته و در نتیجه این ضعف در سرمایه­ گذاری­های بزرگ، روی رشد و تحرک اشتغال­ آفرینی و ایجاد اشتغال پایدار که مبتنی بر سرمایه­ گذاری و تولید است، اثرگذار بوده است. از سوی دیگر، بنگاه­های بزرگ موجود نیز فاقد قابلیت­های نوآوری و توسعه و رقابتی بودن هستند و در زنجیره ارزش نیز، هماهنگ با بنگاه­های کوچک و متوسط نیستند. بنابراین صنایع کوچک و متوسط باید در زنجیره ارزش قرار گیرد و مسیر اتصال زنجیره ارزش صنایع برقرار شود[۱] و بتواند به اشتغال پایدار منتهی شود.

همچنین همان­طور که مقام معظم رهبری تصریح کرده ­اند، بنگاه­های متوسط و کوچک دانش­ بنیان زیادی وجود دارد و ضروری است تا صنایع بزرگ نیز دانش ­بنیان شوند[۲]. بنابراین بسترسازی برای توسعه چنین رویکرد دانش­بنیانی به صنایع بزرگ و متوسط و کوچک ضروری است و بویژه در شرایط تحریم، سهم بنگاه‌های کوچک و متوسط و همکاری­های بین­ المللی آنها به عنوان راهکار مهمی در نظر گرفته می­شود.

بر این اساس، بسترسازی اهمیت زیادی دارد و ارتباط با دانشگاه و حوزه (در بخش فرهنگی و اخلاقی)، اصلاح و تدوین قوانین مناسب و روزآمدسازی آن، تأمین زیرساخت­های لازم، ایجاد پایگاه داده، مشارکت بخش خصوصی و رصد وضعیت فعالیت در این حوزه، حدف موانع مربوط به بوروکراسی اداری و ... بدین منظور ضروری است.

 

 

در سطح جهان مشاهده می­ شود که در صنعت ۴.۰ که انقلاب مداومی را در صنعت تولید نشان می­دهد، صنایع بزرگ و صنایع کوچک و متوسط روی فناوری­های توانمندساز و جدید فعالیت دارند و تمرکز کرده­اند تا از مزایای آن بهره­مند شوند و در عین حال، با برخی چالش­ها مواجه هستند. یکی از مهمترین چالش­ها در تمامی سطوح این بنگاه­ها کمبود منابع انسانی و مالی برای بررسی نظام­ مند و ریس ک­های صنعت ۴.۰ و کاربست فناوری ­ها در صنعت است.

مشاهده می­ شود که در بسیاری از کشورهای جهان، شرکت­های کوچک و متوسط، ستون فقرات اقتصاد را تشکیل می­دهد و بیشترین سهم را در تولید ناخالص داخلی دارند. بر این اساس، بررسی فرصت­های صنعت ۴.۰ برای تمامی سطوح بنگاه­ها ضروری است و باید راه­های تبدیل این بنگاه­ها در شکل سنتی آن به کارخانه­ها و بنگاه­های هوشمند موردتوجه قرار گیرد[۴].

محور ششم: هدفمندسازی تولید دانش­ بنیان و توجه محوری به «نیازهای دارای اولویت کشور»

هدفمندسازی تولید دانش­بنیان و اشتغال­ آفرین و توجه محوری به «نیازهای دارای اولویت کشور» یک ضرورت مهم برای حل مسائل و سردرگم نشدن در انبوه کارهای کم­ نتیجه است. نیازهای اساسی جامعه ایران خصوصاً با نگاه به مؤلفه­ های تمدن نوین اسلامی اموری است مرتبط با ۱) آموزش و پرورش، ۲) آموزش عالی، ۳) فرهنگ و سبک زندگی اسلامی، ۴) رسانه­ ها و فضای مجازی، ۵) سبد غذایی فرد و خانواده و تأمین امنیت غذایی، ۶) بهداشت، سلامت و درمان، ۷) آب و هوای سالم، ۸) محیط زیست و توسعه فضای سبز، ۹) همه امور مرتبط با پیشرفت کشور و تقویت احساس قوی بودن و ۱۰) امور مرتبط با سرگرمی ­ها و گذران اوقات فراغت که دامنه بزرگی از صنایع فرهنگی را به خود اختصاص می ­دهد.

در هر یک از این امور ده­گانه، اگر برآوردها نادرست باشد و پیش­بینی مبتنی بر واقعیت نباشد، هزینه­‌زا خواهد بود. بنابراین از یک سو شناخت کاستی­ها و ضعف­ها و نیازهای هر بخش ضروری است و از سوی دیگر، راهکار و حل مسئله اهمیت دارد و لذا اگر برنامه­‌های پاسخ­‌دهی به­ موقع نباشد و برنامه ­ریزی منابع و «مدیریت عالمانه و دقیق منابع صورت نگیرد[۵]»، تأمین نیازها انجام نمی ­شود، بنابراین کاهش هزینه خطای پیش­بینی و برآورد اهمیت زیادی دارد و فرایندهای برنامه­ ریزی تولید در هر بخش باید به شکلی طراحی شود که تأثیرات منفی پیش‌­بینی­‌های نادرست را به حداقل برساند[۶].

هچنین تأخیر در پاسخگویی به نیازهای هر یک از این بخش­های اولویت­ دار مانع و چالش دیگری محسوب می­ شود که پاسخگویی به نیازهای مطرح شده در زمان مناسب و برنامه­ ریزی برای آن از اهمیت برخوردار است. یکی از مهمترین این موانع، چالش دیوان­‌سالاری است که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده است: «بعضی اوقات دیوان‌سالاری آن قدر شدید می شود که کارآفرین و سرمایه‌گذار را بی‌حوصله میکند که اصلاً دیگر حوصله‌اش سر میرود و آماده نیست کاری بکند[۷]».

تشویق به سرمایه­ گذاری برای تولید در بخش­های اولویت­ دار کشور اهمیت زیادی در افزایش تولید و شغل­­ آفرینی در آن بخش دارد. همان­طور که مقام معظم رهبری نیز در بیانات خود مطرح می­کنند، سرمایه‌گذاری برای تولید در کشور و رونق و آبادانی کشور را عبادت دانسته­ اند و می­فرمایند که: «بنده می‌شناختم افرادی را که می­توانستند پولشان را ببرند در بخش­های پردرآمدی که غیرتولیدی است، صرف کنند، نکردند؛ گفتند نمی­کنیم؛ می­خواهیم به کشور خدمت کنیم؛ آمدند در تولید سرمایه‌گذاری کردند، با سود کمتر، درآمد کمتر؛ برای خاطر اینکه فهمیدند کشور احتیاج دارد؛ خب، این عبادت است. سرمایه‌گذاری که فکر نیاز کشور را می­کند و پول را نمی­برد در راه دلّالی و کارهای پردرآمد و مضرّ برای کشور صرف کند و می‌آید صرف می­کند در سرمایه‌گذاری، این کارش حسنه است[۸]».

یکی دیگر از ابعاد هدفمندی تولید و توجه به نیازهای اولویت­دار کشور، تأثیرگذاری تولید روی زندگی مردم است. به عبارت دیگر، اثرات تولید دانش­بنیان و اشتغال­ آفرین باید در زندگی مردم ملموس باشد و اثرات مستقیم و روشنی داشته باشد. مقام معظم رهبری در بیانات خود صراحتا به این موضوع توجه دارند: «چه کار تحقیقی، چه کار تولیدی، چه کارهای گوناگون از همین قبیل، تا رونق تولید در زندگی مردم اثر خودش را نشان بدهد. در سال ۹۸ تولید تکان خورد، حرکت کرد و راه افتاد تا یک حدودی، لکن اثری در زندگی مردم از آن محسوس نشد. ما بایستی تولید را به جایی برسانیم که در زندگیِ مردم اثر بگذارد[۹]».

محور هفتم: تولید دانش‌­بنیان در بستر فناوری‌­های جدید در پیوند با کاربران غیرمرکزی فضای مجازی عرصه بزرگ تولید و اشتغال است

فضای مجازی امکان به کارگیری همه کاربران متناسب با ظرفیت­های «تولید» را فراهم کرده است. محیط مجازی یک محیط غیرمرکزی با قابلیت بهره­گیری از «انبوه کاربران» و ایجاد یک ابر ظرفیت تولید و اشتغال را دارد. از سوی دیگر تبدیل شدن «مخاطب» در فضای رسانه­ای به «کاربر» در محیط مجازی، قدرت «کنشگری تولیدی» را بصورت خیره‌کننده ای افزایش داده است. در واقع برای شتاب در تولید و به تعبیر رهبرانقلاب «رشد تولید» باید ساز و کارهایی را تدبیر کنیم که همه ظرفیت کاربران اینترنت را تبدیل به «کنش‌گران و نقش‌آفرینان» در قلمرو مشاغل مرتبط با تولید اعم از تولیدات مرتبط با حوزه کشاورزی، صنعت و خدمات شوند.

به­ عنوان مثال اگر نوشتار، انواع تولیدات صوتی و تصویری، ساخت اجزاء و قطعات یک اثر تولیدی را در نظر بگیریم، جمعیت انبوه کاربران می­توانند طبقه­ بندی جدید مرتبط با انواع شغل­های موردنیاز پیدا کنند که به تناسب کار انجام شده، دستمزد دریافت می­کنند. مدیریت و تبدیل این پراکندگی شغلی به انسجام در مسیر برآیندهای مشخص تولید مستلزم نرم­ افزارهای هوشمند و الگوریتم­های تعریف شده برای تبدیل امر مرکزی به امر غیرمرکزی و برعکس امر غیرمرکزی به پدیده به هم پیوسته مرکزی است. با توجه به نفوذ ۹۴ درصدی اینترنت در ایران و درگیر بودن جمعیت ۸۰ میلیونی با فضای مجازی، اَبَر ظرفیت بزرگی برای کار و شغل و در مسیر پیشرفت ایران با حجم متفاوت وجود دارد.

در واقع فضای مجازی اولین کاری که انجام داد، تبدیل کاربر به کنشگر فعال و قدرتمند بود و امروزه کاربرهای ایجاد شده در فضای مجازی، اساساً وجود خود را به کنشگری وابسته می‌­دانند و در این فضا، استقلال فردی اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است. این کنشگری فعال کاربر در فضای مجازی، روی ساختار شغلی و سیاست­های مربوط به اشتغال اثرگذار است و نیاز به بازتعریف و اصلاح سیاست­ها و راهبردهای مربوط به ساختار اشتغال ضروری است.

در بازار کار نیز مشاهده می­شود که تقاضا برای مشاغل حوزه فناوری­های جدید و مرتبط با فضای مجازی بالاست. برای مثال به گزارش لینکدین، پنج گروه شغلی برتر که در سال ۲۰۲۱ فرصت­های شغلی بهتری را ارائه دادند، شامل تولید کنندگان محتوای فریلنسر، بازاریابی، رسانه­های اجتماعی و بازاریابی دیجیتال و امنیت سایبری و مهندسی بوده است. تولیدکنندگان محتوا در صدر این فهرست قرار دارند که این افراد از مهارت روایت­گری خلاقانه برای تولید محتوای سرگرم­ کننده در پادکست­ها و صفحات مجازی و .... برخوردارند.

برای مثال در کشور هندوستان یوتیوب با ۸۲ درصد ضریب نفوذ، محبوب­ترین پلتفرم دیجیتال محسوب می­شود و سومین بازار بزرگ شنوندگان پادکست را دارد و به همین دلیل، تقاضا برای کسانی که می­توانند داستان­ها و مطالب و محتوای جذاب برای پادکست تولید کنند، بالاست و یکی از راه­های کسب درآمد و شغل­آفرینی در این کشور تولید محتوای سرگرم کننده و جذاب است یا در بازاریابی دیجیتال و رسانه­های اجتماعی، تقاضا برای کارشناسانی که می­دانند چگونه پیامی تنظیم کنند که مشتری بیشتری جذب کند و تقاضا را در کانال­های اجتماعی و دیجیتال مختلف هدایت کند، زیاد است.

همین­طور با توجه به اهمیت نقش امنیت سایبری و امنیت داده­ها، تقاضا برای متخصصان امنیت سایبری بالاست و به­ ویژه با افزایش دورکاری و آموزش از راه دور و ..... سرمایه­ گذاری روی راه­ حهای امنیت سایبری در سازمان­ها افزایش پیدا کرده است. علاوه بر این، با افزایش تقاضا برای دورکاری، تقاضا برای متخصصان منابع انسانی در سازمان­ها افزایش پیدا کرده تا بتوانند نیروی کار را از راه دور استخدام و به کار گیرند و استعدادهای نیروی انسانی فعلی را توسعه دهند[۱۰].

همچنین تقاضا برای مشاغل دیگری در ارتباط با فناوری­های جدید افزایش یافته که از جمله این مشاغل توسعه دهندگان شبکه، طراحی تجربه کاربری، هکرهای اخلاقی و قانونی، مهندس نرم­ افزار، مدیر شبکه اجتماعی، بازاریاب محتوا، متخصصان بازاریابی ایمیلی، مدیر کانال یا گروه، ادمین سایت یا صفحه اینترنتی، استراتژیست محتوا، متخصصان سئو، تحلیل­گر محتوا، تولید فیلم و ویدئو و ... هستند. شبکه­ های اجتماعی نیز مشاغل جدیدی مانند مانند بلاگر، توسعه دهنده اپ، متخصص محتوای شبکه اجتماعی، طراح تجربه کاربری، متخصص امنیت، برگزاری وبینار و ... را بوجود آورده است. درواقع برخی مشاغل در ارتباط با زیرساخت فناوری هستند، برخی دیگر در ارتباط با جنبه ­های نرم ­افزاری و برخی در ارتباط با تولید محتوا و دسته دیگری از مشاغل در ارتباط با مصرف محتوا.

 

 

 

 

 

 

درواقع می­توان گفت که نوع جدیدی از اکولوژی اشتغال با ظهور فضای مجازی بوجود آمده و برخلاف روابط کاری سنتی با اشتغال پایدار، اقتصاد دیجیتال، روابط عرضه و تقاضای منعطفی را در بازار کار ترویج می­کند و انتخاب نیروی کار و کارآفرینی انعطاف­ پذیرتر می­شود[۱۳].

محور هشتم: وجود دانشگاه در صنعت و صنعت در دانشگاه و تبدیل شدن مفهوم «تحقیق و توسعه» به «تحقیق برای کار» در مسیر  و فرایند تولید

در مسیر رشد و «پیوند دانش و تولید» مفهوم تحقیق و توسعه و اعتبارات رقابتی تحقیق و توسعه در کشورهای پیشرفته تبدیل به یک ارزش اثرگذار بر کیفیت کار در مسیر و نه جدا و بیگانه از تلوید تدبیر شده است.

 

 

علی بابا در چین نیز سرمایه­ گذاری زیادی در بخش تحقیق و توسعه کرده و برنامه ­های متعددی را پیاده‌سازی کرده است. برای مثال، برنامه تحقیقات نوآورانه علی بابا[۱۴] یا برنامه همکار تحقیق علی بابا[۱۵]، به عنوان پلی هستند که گروه علی بابا را با محققان و پژوهشگران از برترین دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی جهان به هم پیوند می­دهد و به دنبال آن هستند تا از این طریق، مسائل و مشکلات واقعی سناریوهای بخش صنعت را حل کنند و به راهکاری صحیح برسند[۱۶].

همچنین شرکت مایکروسافت با دانشگاه­ها همکاری دارد. برای مثال مرکز تحقیقات مایکروسافت با دانشگاه کمبریج همکاری دارد و هدف مشارکت خود را افزایش تعداد محققان هوش مصنوعی در بریتانیا و کمک به آنها برای تغییر جهان به سوی بهتر شدن دانسته است. ابتکار یادگیری ماشین که در چارچوب همکاری مایکروسافت و دانشگاه کمبریج است، از دانشجویان دوره دکترا و پژوهشگران دوره پسادکترا یا تازه­واردینی از دانشگاه­های پیشروی دنیا حمایت می­کند[۱۷]. یا این مرکز با Berkeley AI Research Open Commons همکاری دارد و همکاری قوی بین محققان و دانشجویان و اساتیدی که به دنبال تحقیق و پژوهش روی پیشرفت­های اساسی در بینایی رایانه و یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی و برنامه­ریزی و کنترل و رباتیک هستند را بوجود آورده است[۱۸].

شرکت متا پلتفرمز (فیسبوک سابق) نیز سرمایه­ گذاری زیادی برای بخش تحقیق و توسعه داشته و این شرکت با دانشگاه­های متعددی همکاری دارد و برای مثال در سال ۲۰۱۶، تعداد ۱۷ دانشگاه با فیسبوک قراردادی را برای کمک فیسبوک (سابق) برای توسعه سریع فناوری­های جدید منعقد کردند که در سال ۲۰۱۸ این رقم به ۳۰ موسسه تحقیقاتی و پژوهشی افزایش یافت[۱۹].

در جدول زیر، هزینه بخش تحقیق و توسعه شرکت­های اینترنتی پیشرو از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ مطرح شده است[۲۰].

مرکز تحقیقات سامسونگ نیز با بیش از ۱۰ هزار محقق و توسعه دهنده در مراکز تحقیق و توسعه فعالیت دارد و با ۱۴ مرکز تحقیق و توسعه خارجی و ۷ مرکز هوش مصنوعی جهان و دانشگاه­های برجسته و مؤسسات پژوهشی و شرکت­های دیگر در سطح جهان همکاری دارد[۲۱].

لذا به تعبیر مقام معظم رهبری، پول­پاشی در امر تحقیق و اختصاص بودجه مثلاً برای پایان‌نامه­‌های سردرگم و بی ­ارتباط با نیازهای کشور کمکی به رشد و اشتغال و حل مسائل اساسی نمی­کند، بلکه باید نظام‌واره­ای برای تحقیق، آموزش و تولید و پیشرفت فراهم شود و این مسیر نیازمند حضور بنگاه­های بزرگ در مراکز آموزشی و پژوهشی کشور است. 

محور نهم: تعریف استانداردهای جدید برای تولید

در راستای پیوند نظام‌مند تولید و دانش و پیوند شغل با حل مسائل اساسی و نیازهای اولویت­دار کشور، نیازمند تعریف استانداردهای جدید برای تولید هستیم که بدون آن تولید هدفمند نخواهد بود و لزوما مسائل و نیازهای اساسی جامعه را تامین نخواهد کرد. خصوصاً صنایع بزرگ کشور در حوزه‌های مهم مثل خودروسازی، صنایع الکترونیکی، فولاد، انرژی، صنایع غذایی، صنایع مرتبط با بهداشت، دارو و درمان، صنایع ساختمانی و صنایع فرهنگی نیازمند الزام پژوهش و نوآوری در پیوند با دانشگاه و در حوزه فرهنگی و اجتماعی در پیوند با ارزش های والای مرتبط با زندگی سالم و صالح است.

عوامل مشوق در این حوزه نیز باید تعریف شود. در تدوین نظام اشتغال­زدایی از بدنه دولت و برون­سپاری امور و اشتغال­زایی در بخش خصوصی به­ عنوان ارزش افزوده روندهای تغییر بنیادین در کشور نیازمند تمرکز و توجه است.

بر این اساس، تعریف استانداردهای جدید برای تولید دانش­ بنیان اهمیت زیادی دارد. این استانداردها به مثابه ابزارهایی هستند که نوآوری موردنیاز و ضروری را برای به حرکت درآوردن و ترغیب صنعت تولیدی تقویت می­کنند، رقابت­ پذیری را در سطح جهانی امکان­پذیر می­کنند و امکان رشد و اشتغال پایدار و فراگیر را بوجود می­آورند. بنابراین استانداردها در لایه ­های مختلفی باید تعریف شوند؛ برای مثال استانداردهایی برای ارتباط میان بخش صنعت و دانشگاه و حوزه، استانداردهایی برای حفظ محیط زیست و پایداری آن،  استانداردهای کیفیت نیروی کار در تولید دانش­بنیان، استانداردهای محصولات و تولیدات به­ویژه بخش خدمات که ماهیت غیرملموس دارند، استانداردهای مربوط به یکپارچگی فناورانه و ... درواقع استانداردسازی به مثابه یک ابزار سیاستی غیرمستقیم برای هدایتگری صنعت به سمت و سوی اقدامات مرتبط با زیست بومی فرهنگی و اجتماعی یک جامعه و در عین حال محافظت کننده از همه مولفه های مرتبط محیط زیست، آب و هوا  و همه عناصر مرتبط با طبیعت زندگی است.

از سوی دیگر، پیوند گریزناپذیر تولید و دانش و شغل با فناوری­های جدید باعث می­شود که هر شکل از استانداردسازی همسو با الزامات این فناوری­ها و در مسیر یکپارچه­ سازی آنها باشد و برای مثال متمرکز بر استانداردهای مربوط به قابلیت همکاری زیرساخت­ها، ارتباط متقابل داده­ های هر بخش، پروتکل­های تبادل اطلاعات و ارتباطات و ... است. بدون وجود این استانداردهای مربوط به یکپارچگی، سیستم تولید و مصرف بهره­وری خودش را از دست می­دهد و نمی­تواند به نیازهای جامعه پاسخ دهد[۲۲].

علاوه بر این، رقابت برای فروش تولیدات و خدمات دانش­بنیان به مصرف کنندگانی که خواستار تولیدات و محصولات و خدماتی با کیفیت بالا هستند، نیاز روزافزون به استانداردهای تولید و عملکرد و اطمینان از اینکه آیا تولیدات و خدمات کیفیت لازم را دارند، را ضرورت می‌بخشد. به­ طور سنتی این استانداردها در حال حاضر وجود دارد، اما در تولید و خدمات دانش­ بنیان این موضوع چالش ­برانگیزتر است و چون با فناوری های موژولار، قابل لایه‌ای شدن، شبکه‌ای شدن و یکپارچه مواجه هستیم، مسائل پیچیده‌­تری مطرح می­شود که بازتعریف استانداردها را الزامی می­کند. به­ ویژه در بخش خدمات، این موضوع اهمیت بیشتری دارد. مشاهده می­شود که بخش خدمات در اغلب کشورهای جهان، بالاترین سهم اشتغال را دارد.

در شکل زیر، تعداد شاغلان هر یک از بخش­های سه ­گانه در سرتاسر جهان در سال ۲۰۲۰ بر اساس منطقه نشان داده شده است[۲۳].

همان­طور که در شکل بالا نشان داده شده، سهم شاغلان در بخش کشاورزی در کشورهای جنوب آسیا و افریقای سیاه نسبت به بخش صنعت و خدمات بیشتر است و در سایر نقاط جهان، سهم شاغلان در بخش خدمات بیشتر از دو بخش صنعت و کشاورزی است. در ایران نیز همان­طور که در «گزارش فصلی اقتصاد ایران پاییز ۱۴۰۰» نشان داده شده، سهم شاغلان در بخش خدمات بیشتر از دو بخش دیگر است و برای مثال در پاییز ۱۴۰۰، «سهم شاغلان ۱۵ ساله و بیشتر در بخش خدمات ۴۹.۹ درصد، در بخش صنعت ۳۴.۷ درصد و در بخش کشاورزی ۱۵.۴ درصد بوده است» (مرکز آمار ایران، ۱۴۰۰: ۱۶). در جدول زیر، سهم شاغلان در سه بخش خدمات، صنعت و کشاورزی در سال­های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ نشان داده شده که نشان می‌دهد تعداد شاغلان بخش خدمات بیشتر بوده است (مرکز آمار ایران، ۱۴۰۰: ۲۰).

همچنین سهم هر یک از بخش­های کشاورزی، صنعت و خدمات در تولید ناخالص داخلی متفاوت است. در شکل زیر، سهم بخش­های اقتصادی سه­گانه در تولید ناخالص داخلی در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۲۰ نشان داده شده است[۲۴] که نشان می­دهد سهم بخش خدمات در تولید ناخالص داخلی در تمام مناطق جهان نسبت به بخش­های کشاورزی و صنعت بالاتر است.

بنابراین مشاهده می­‌شود که اغلب کشورهای جهان یک تغییر اساسی را در ساختار شغلی خود تجربه کرده­اند و از ساختار شغلی مبتنی بر صنعت به سمت ساختار شغلی مبتنی بر خدمت حرکت کرده­اند (بانک مرکزی اروپا، ۲۰۰۶: ۲۰). در چنین فضایی، باید استانداردهای هر بخش متناسب با سهم آن بخش در کل اقتصاد باشد. برای مثال، در اروپا، سهم بخش خدمات از اشتغال در سال ۲۰۱۰ در اتحادیه اروپا ۷۰ درصد بوده، درحالی­که استانداردهای بخش خدمات کمتر از ۱۰ درصد از کل استانداردهای اروپا را تشکیل می­داده است. بنابراین هماهنگی در استانداردسازی در بخش­های مختلف اولویت دارد[۲۵].

دغدغه محوری جمهوری اسلامی ایران، در درجه اول امنیت غذایی و تقویت تولیدات تامین کننده امنیت غذائی است. امنیت غذای هم به تامین  غذای سالم، غذای کافی و تامین چرخه کامل  سبدغذایی توجه دارد و لذا در دسترس بودن غذا، فراوانی غذا و عدم وابستگی در حوزه غذایی یا به تعبیر استقلال غذایی و در سطح بالاتری به اقتدار غذایی که کشور جمهوری اسلامی ایران نقش مرجع غذایی در منطقه پیدا می‌کند. بر این مبنا اولویت اول جمهوری اسلامی ایران در رویه و استاندارد جدید باید در راستای تقویت بنیه غذایی هم در تولید و هم در توزیع و هم در حوزه خدمات مرتبط با امنیت غذایی باشد.

محور دهم: نوآوری برخاسته از بستر جامعه

حضور مردم قلمروهای متنوعی دارد. بطور حتم یکی از راه‌ها سرمایه گذاری در تولید است که هم منشاء افزایش تولید و هم موجب اشتغال آفرینی می شود. قلمرو مهم دیگر حضور مردم در نوآوری برای حل مسائل ریز و درشت جامعه است. حوزه نوآوری عمومی یا مردمی یا نوآوری برخاسته از بستر جامعه[۲۶] قلمروی مهم پیوند دانش با مردم در عرصه‌­های بزرگ است که هدف آن، حل مسئله به صورت جامعه‌محور و از پائین به بالا و به شکلی اثربخش، کارآمد و پایدار در تمامی عرصه­های متنوع در نقاط مختلف کشور است. درواقع نوآوری مردمی، زمینه­‌محور و معطوف به مصلحت عمومی جامعه و توأم با حفظ ارزش­های جامعه و مردم بوده و در چارچوب نگاهی ۳۶۰ درجه­ای و همه­‌جانبه­‌نگر، وارد حوزه­‌های موردنیاز جامعه شده و بر حل مسائل مردم و جامعه و سلامت و تعالی جامعه تأکید دارد و در عین حال، مخالف هر شکلی از نوآوری است که موجب تخریب انسان، جامعه و طبیعت شود. در چنین رویکردی، نوآوری مردمی باید در چارچوب اهداف متعالی حرکت کند تا منشأ خیر و پیشرفت باشد و تأمین کننده تعالی انسان و سلامت اجتماعی باشد.

نوآوری مردمی در تمامی بخش­های اقتصادی اعم از بخش کشاورزی، صنعت و خدمات و در محیط­های شهری و روستایی می­تواند وجود داشته باشد و صداها و دیدگاه­های تمام مردم را منعکس می­کند. این همکاری و مشارکت اجتماعی میان مردم و دولت و کسب و کارها به بهبود تولید، خدمات و مدل­های کسب و کار و بازارها و درنهایت، پاسخگویی به نیازهای صحیح و دقیق جامعه منتهی می­شود و مسائل پیچیده جامعه و راهکار جدید برای آن را ترسیم می­کند.

نوآوری مردمی متفاوت از نوآوری­های مبتنی بر بازار مرسوم است و بر اساس منفعت یا سود نبوده، بلکه یک تعهد اجتماعی و ایدئولوژیکی پشت آن وجود دارد و جامعه را در معرض مسئولیت زیست­ محیطی قرار می­دهد.

همچنین نوآوری مردمی از منابع مختلف بومی برای ایجاد نوآوری استفاده می­کند که جامعه را به­طور خلاقانه ­تری توانمند می­سازد و منبع دانشی بوجود می­ آورد که به نیروی کار مبتنی بر دانش و تولید محصولات و فرایندها و خدماتی که اثر چندوجهی و چندگانه روی ارزش اقتصادی دارند، کمک می­کند. درواقع نوآوری مردم مستلزم ایجاد و کاربرد دانش جدید است این امکان را فراهم می­کند تا مسائل اجتماعی از طریق توسعه تولیداتی که بهتر می­تواند خواسته­ ها و نیازها و انتظارات یک جامعه محلی را برآورده کند، حل کند. محصولات مختلفی نیز توسط نوآوران مردمی تولید می­شود مانند صنایع دستی، وسایل قابل بازیافت یا محصولات چندمنظوره[۲۷].

بنابراین نوآوری مردمی امکان پیگیری و مقابله با چالش­ها و مسائل اجتماعی فراهم می­کند، منجر به شغل‌آفرینی می­شود، خدمات عمومی را بهبود می­بخشد و پاسخگوتر و کارآمدتر می­کند و مردم را درگیر حل مسائل جامعه می­کند و لذا روی همبستگی اجتماعی نیز اثرگذار است و با تغییر رابطه میان مردم و دولت، مدل حکمرانی خلاقانه­ تری را بوجود می­آورد[۲۸].

 

 

 

 

 

کارهای مردمی انقلابی در جمهوری اسلامی ایران مثل کارهای جهادسازندگی و بسیح و بسیاری از سازمان‎‌های مردم نهاد نمونه از کارهای نوآوری برای حل مشکلات مردم در نقاط محروم اعم از مناطق روستایی و شهرهای مرزی کشور مثل استان سیستان و بلوچستان، استان خوزستان، استان کردستان و استان های خراسان جنوبی و شمالی محسوب می شود.

در اتحادیه اروپا نیز در سال ۲۰۱۰ رئیس کمیسیون اروپا بر نوآوری مردمی تأکید کرد و آن را به عنوان عنصر کلیدی راهبرد ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا (EU۲۰۲۰) مطرح کرد. در این سال، نوآوری مردمی به عنوان روشی برای تقویت رشد هوشمند، پایدار و فراگیر در نظر گرفته شد و از آن زمان، سیاستگذاران اروپایی در این زمینه ابتکارات راهبردی را برای تشویق نوآوری مردمی تدوین و اجرا کرده ­اند.

برای مثال، اتحادیه اروپا در تلاش است تا اکوسیستم حمایتی­تری را برای نوآوری مردمی با تمرکز بر کارآفرینان اجتماعی بوجود آورد و ازجمله ابتکاراتی برای بهبود جریان سرمایه­ گذاری در شرکت­های اجتماعی، بهبود اندازه­گیری اثرات اجتماعی نوآوری مردمی، تأمین مالی، بهبود محیط رگولاتوری برای کسب و کارهای اجتماعی و ... انجام داده است.

همچنین اتحادیه اروپا، از ابتکارات متعددی که متمرکز بر ظرفیت ­سازی و شبکه­ سازی و آگاهی­ افزایی برای نوآوری مردمی هستند، حمایت کرده است. در عین حال، در سطح کلان نیز، اتحادیه اروپا در برخی زمینه ­ها، سیاست­های نوآوری اجتماعی جهت­‌داری را دنبال کرده و از نوآوری مردمی در راستای اهداف اجتماعی خاصی مانند کاهش فقر و شغل ­آفرینی و همبستگی اجتماعی استفاده کرده است.

علاوه بر این، اتحادیه اروپا نوآوری بخش عمومی را تقویت و تشویق کرده است. کمیسیون اروپا برای کمک به تقویت یادگیری نظری و عملی در مورد رویکردهای نوآورانه، به اشتراک گذاشتن ایده­ ها و راه­ حل­های نوآورانه و در عین حال، ایجاد ظرفیت نوآورانه برای نیروی کار بخش عمومیف بودجه­ای را برای رصدخانه بخش عمومی OECD داده است. همچنین اتحادیه اروپا، تأمین کننده و تولید کننده عمده تحقیقات در زمینه نوآوری مردمی است[۳۰].

در کره جنوبی نیز تلاش­های نوآورانه ­ای برای حل مسائل اجتماعی صورت گرفته و نوآوری اجتماعی به عنوان یک روش مهم برای حل مسائل اجتماعی این کشور در نظر گرفته می­شود. از جمله این اقدامات می‌توان به روستای سئومیسان که یک اکوسیستم اقتصادی روستایی را تشکیل می­دهد، برنامه­‌های خلاقانه موسسه امید[۳۱] که با هدف تبدیل ایده ­های شهروندان به راهبردها انجام می­شود، مرکز مشاوره دولت کلان­شهری سئول که به مرکز کسب و کار جوانان و شرکت­های اجتماعی تبدیل شده یا پروژه شادی موسسه امید که به بازنشستگان متخصص و حرفه­ای کمک می­کند تا فرصت­های استخدام جدید را در مؤسسات غیرانتفاعی پیدا کنند، اشاره کرد.[۳۲]

تقویت این حوزه ­ها، تحقیق و پژوهش در حوزه نوآوری مردمی، آموزش رسانه ­ای، آموزش در دوره­های رسمی از قبل از دبستان تا دبستان و دوره­ های متوسطه بسیار کارساز و اثرگذار است و ابعاد نوآوری و خلاقیت از موضوعات ساده تا موضوعات پیچیده تنوع و تکثر دارد. بنابراین تحول و پیکربندی مجدد دارایی­ها و صلاحیت­ها و منابع دانشی برای بهره­مندی کامل از آنها ضروری است.

توجه به محورهای دهگانه نوعی تحول ناظر بر نیازهای مهم و رفع نقص ها و عیوب در مسیر فعلی است. این همان معنا و مقصودی است که در مورد تحول مورد توجه رهبر اندیشمند انقلاب اسلامی قرار گرفته است. ایشان تصریح می‌کنند که منظور بنده از تحول عبارت است از تغییر بخشها و نقاط معیوب؛ چه در نظام اسلامی، چه در جامعه‌ی ایرانی. ما نقاط معیوب داریم، بخشهای ضعیف داریم، ضعفهایی داریم؛ این ضعفها را باید شناسایی کنیم، این نقاط را باید مشخّص کنیم و با اراده‌ قاطع ــ که حالا خواهم گفت که کار آسانی هم نیست  ــ ضعفها را برطرف کنیم و تبدیل به قوّت کنیم که بعضی از مثالهایش را بعداً عرض خواهم کرد.

[1] https://www.ilna.news/

[2] https://www.leader.ir/fa/content/25490/www.leader.ir

[3] https://www.cnbc.com/2020/10/20/wef-says-machines-will-create-jobs-but-warns-of-pandemic-disruption.html

[4] https://www.researchgate.net/publication/338361238_Industry_40_for_SMEs_Challenges_Opportunities_and_Requirements_Challenges_Opportunities_and_Requirements

[5] https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3243

[6] https://hbr.org/1994/05/making-supply-meet-demand-in-an-uncertain-world

[7] https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3243

[8] https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45211

[9] https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45211

[10] https://www.livemint.com/news/india/content-creators-social-media-marketing-jobs-to-grow-in-2021-linkedin-11612336869264.html

[11] https://www.vidispine.com/media-supply-chain/digital-content-supply-chain

[12] https://www.weforum.org/agenda/2022/01/4-ways-to-promote-equitable-participation-in-the-new-digital-economy/

[13] https://www.e3s-conferences.org/articles/e3sconf/pdf/2021/11/e3sconf_netid2021_03034.pdf

[14] Alibaba Innovative Research (AIR) programme

[15] Fellow

[16] https://damo.alibaba.com/air/

[17] https://www.microsoft.com/en-us/research/collaboration/microsoft-research-cambridge-university-machine-learning-initiative/

[18] https://www.microsoft.com/en-us/research/collaboration/bair/

[19] https://www.insidehighered.com/news/2018/05/21/research-universities-quietly-collaborate-facebook-what-are-they-working

[20] https://www.statista.com/statistics/270854/research-and-development-expenditure-of-leading-internet-companies/

[21] https://www.samsung.com/levant/about-us/business-area/r-and-d-center/

[22] https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC93699/jrc_27ap15_2rep_web.pdf

[23] https://www.statista.com/statistics/962868/global-employment-region-sector/

[24] https://www.statista.com/statistics/256580/share-of-economic-sectors-in-the-gross-domestic-product-by-global-regions/

[25] https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC93699/jrc_27ap15_2rep_web.pdf

[26] Grassroots Innovation

[27] https://www.inderscienceonline.com/doi/pdf/10.1504/IJKBD.2020.106841

[28] https://www.siceurope.eu/sites/default/files/field/attachment/social_innovation_policy_in_europe_-_where_next.pdf

[29] https://publisher.unimas.my/ojs/index.php/IJACA/article/download/4223/1465/

[30] https://www.siceurope.eu/sites/default/files/field/attachment/social_innovation_policy_in_europe_-_where_next.pdf

[31] Hope Institute

[32] http://english.seoul.go.kr/policy/key-policies/city-initiatives/4-social-innovation/

پایان پیام/