نکات تفسیری جزء چهارم قرآن کریم/ خودسازی پیش‌شرط دیگرسازی است

خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری| برآن شدیم تا در ماه مبارک و پرخیر و رحمت رمضان روزانه صفحاتی از کلام الهی را بر زبان جاری کنیم و بیش از پیش رهنمودهای قرآنی را در زندگی استفاده کنیم.

سراسر آیات الهی پر است از حکمت و اندرزهایی که برای زندگی انس‌ها ضروری است لذا در نظر داریم هر روز چند آیه‌ای از جزء مورد نظر را تفسیر و برخی نکات را در کنار یکدیگر مرور کنیم.

جزء چهارم با آیه ۹۳ آل‌عمران آغاز می‌شود و با آیه ۲۳ سوره نسا خاتمه می‌یابد.

نسا به معنی زنان است؛ در ۲۰ آیه این سوره کلمه نسا آمده و اکثر مسائل و احکام فقهی زنان بیان شده و نشان تجلیل از مقام زن است. امام علی(ع) فرمود: هر کس سوره نسا را بخواند مثل این است که ارث هر یک از وراث خود را صدقه داده و از شرک نجات می‌یابد و در پرتوی مشیت الهی قرار می‌گیرد و از ستم‌پیشگان نجات می‌یابد.

امر به معروف و نهی از منکر شاخص بهترین بودن

کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ (۱۱۰ آل‌عمران)

در این آیه مسلمانان به عنوان بهترین امتی معرفی شده‌اند که برای خدمت به جامعه انسانی بسیج گردیده و دلیل بهترین بودن آنها این ذکر شده که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و ایمان به خدا دارند و این خود می‌رساند که اصلاح جامعه بشری بدون ایمان و دعوت به حق و مبارزه با فساد ممکن نیست و ضمناً از آن استفاده می‌شود که این دو وظیفه بزرگ با وسعتی که در اسلام دارد در آیین‌های پیشین نبوده است.

ثروت و فرزند در قیامت خاصیتی ندارد

إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئًا وَأُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (۱۱۶ آل‌عمران)

امتیازهای مالی و قدرت جمعی به تنهایی نمی‌تواند در برابر خداوند امتیازی محسوب شود و تکیه کردن بر آنها اشتباه است. مگر هنگامی که در پرتوی ایمان و نیت پاک در مسیرهای صحیح به کار گرفته شوند؛ در غیر این‌ صورت سرنوشت صاحبان آن‌ها عذاب جاویدان خواهد بود (أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ)

پنج ویژگی انسان‌های شایسته

آن‌ها در همه حال انفاق می‌کنند چه موقعی که در راحتی و وسعت‌اند و چه زمانی که در پریشانی و محرومیت‌اند ( الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ )

آ‌ن‌ها بر خشم خود مسلط هستند (وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ)

آن‌ها از خطای مردم می‌گذرند (وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ)

آن‌ها نیکوکارند (وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ)

آن‌ها علاوه بر اوصاف مثبت گذشته اگر مرتکب گناهی شوند به زودی به یاد خدا می‌افتند و توبه می‌کنند و هیچ گاه اصرار بر گناه نمی‌ورزند. (وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ)

خودسازی پیش‌شرط دیگرسازی

وَلِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَیَمْحَقَ الْکَافِرِینَ (۱۴۱ آل‌عمران)

هنگامی که مومنان در کوره حوادث پاک شدند آمادگی کافی برای از بین بردن تدریجی شرک و کفر و پاک ساختن جامعه از این آلودگی‌ها پیدا می‌کنند، یعنی نخست باید پاک شد و سپس پاک کرد.

یک روش موثر تربیتی (آموزش غیر مستقیم)

أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ کَمَنْ بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ ۚ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ (۱۶۲ آل‌عمران)

در قرآن مجید بسیاری از حقایق مربوط به معارف دینی و اخلاقی و اجتماعی در قالب سوال طرح می‌گردد و طرف این مسئله در اختیار شنونده گذارده می‌شود تا او با فکر خود یکی را انتخاب کند و این روش که باید آن را روش غیر مستقیم نامید اثر فوق العاده‌ای در تاثیر برنامه‌های تربیتی دارد.

ویژگی آیات مشتمل بر دعاهای پنج ربنا

از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: هر کسی را کار مهمی پیش آید پنج بار بگوید «ربنا» خداوند او را از آنچه می‌ترسد رهایی می‌بخشد و به آنچه امید دارد نایل می‌گرداند. عرض کردند چگونه پنج بار «ربنا» بگوید فرمود: این آیات را که مشتمل بر پنج ربنا است، بخواند و دنبال آن اجابت پروردگار است؛ زیرا می‌فرماید: فاستجاب لهم ربهم...

رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَٰذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

رَبَّنَا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصَارٍ

رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلْإِیمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا

رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ

رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَىٰ رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ

** برگرفته از قرآن بشیر (تفسیر یک جلدی جوان؛ برگرفته از تفاسیر نمونه و المیزان)

تحدیر (تندخوانی) جزء چهارم قرآن کریم با صدای استاد معتز آقایی

پایان پیام/ ۶۸۰۳۵